1, 2. ¿Tlake uelis tijchiuasej kema tijnekisej timoyolpakiltisej?

XIMOILJUI kema tijneki tijkuas se manzana, tikita lochontok se kentsi. ¿Tlake tijchiuaskia? ¿Tijkuaskia nochi, tijkuamajkauaskia o san tijkixtiliskia kampa lochontok?

² Nojkia kej nopa pano ika tlen tijnekij timoyolpakiltisej, maske nesi kena kuali, teipa tikitaj nojkia amo kuali kej nopa manzana. Uajka, ¿tlake uelis tijchiuasej? Maske sekij kimatij amo kuali, kena moyolpakiltiaj ika nopa tlamantli. Sekinok amo moyolpakiltiaj yon se kentsi ika tlen amo kuali. Uan sekinok moyolpakiltiaj san ika tlen kinyolchikaua, yeka amo kema kitlapejpeniaj tlen kiitaj amo kuali. Uajka, ¿tlake tijchiuasej tlaj tijnekij nojua ma techiknelijto toTeotsij?

3. ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

³ Uelis nojkia timoyolpakiltiaj san ika tlen kena techpaleuia. Yeka, moneki tijmatisej tlake uelis techpaleuis uan tlake amo. Ma tikitakaj kenijkatsa kuali tijtlapejpenisej tlen ika timoyolpakiltisej uan tlaj techpaleuis kuali ma tijtekipanokaj Jehová o amo.

4. ¿Kenijkatsa techpaleuis tikilnamiktosej tijmaktilijtokej Jehová tonemilis?

⁴ Se toikni tlen moatsonpoliuiltik ipan xiuitl 1946  kiijtok: “Nochipa kuali nijtlakakilia nopa tlamachtili tlen kinixtomiliaj katli moatsonpoliuiltisej, pampa nimoiljuia kejuak na nimoatsonpoliuiltis”. Uan nojkia kiijtok: “Nijchiua pampa nikilnamiki nimotemaktilijtok ika Jehová uan nopa nechpaleuia amo kema nijkauas”. Tlaj amo tijnekij tijkauasej Jehová, nojkia moneki tikilnamikisej tijmaktilijtokej tonemilis. Kema timotemaktilijkej, tikiljuijkej nochipa tijtekipanoskiaj (xijpoua Eclesiastés 5:4). Yeka, tlaj tikilnamikij timotemaktilijtokej ika Jehová, techpaleuis ma tijtekipanokaj ika nochi toyolo, uan nojkia tijmatisej kenijkatsa kinamiki timonejnemiltisej uan timoyolpakiltisej. Uejkajkia, apóstol Pablo kiampa kiniljuik Cristo itokilijkauaj: “Ika nochi tlen inkikuaj, o inkiij[ij], o nochi sekinok tlamantli tlen inkichiuaj, moneki xijchiuakaj nochi para iue[yi]tilis toTeko” (1 Corintios 10:31).

5. Kej nesi ipan Levítico 22:18-20, ¿kenijkatsa uejkajkia kinamikiyaya temakasej tlakajkaualistli uan kenijkatsa kinamiki tijchiuasej ipan ni tonali kej kiijtoua Romanos 12:1?

⁵ Nochi tlen tijchiuaj uelis techpaleuis kuali ma tijtekipanokaj Jehová o amo. Yeka Pablo kiniljuik katli itstoyaj Roma: “Ximoiljuikaj inmotlakayo eltok keja se tlakajkaualistli para [toTeko], pero ma eli se tlakajkaualistli tlen yoltok uan tlen  tlatsejtseloltik, pampa keja nopa kipaktia toTeko” (Romanos 12:1). Nopa tlajtoli “inmotlakayo” kiijtosneki tlen timoiljuiaj, tlen tijyolmatij uan tochikaualis (Marcos 12:30). ¿Kenijkatsa timotemaktiliaj kej se tlakajkaualistli? Tijchiuaj kema tijtekipanouaj toTeotsij ika nochi toyolo. Tlaj timotemaktiliaj kej se “tlakajkaualistli”, moneki tijmajtosej kenijkatsa kinamiki tijtekipanosej toTeotsij. ¿Kenke? Pampa nopa Tlanauatili tlen Moisés kimakakej kiijtouayaya amo ma temakakaj se tlapiali tlen mokokouayaya, pampa toTeotsij amo kiseliskia (Levítico 22:18-20). Ipan ni tonali, tlaj amo kuali tijtekipanosej Jehová, ya amo kipatiitas tlen tijchiuaj. ¿Tlake ueliskia kichiuas amo kuali ma tijtekipanokaj toTeotsij?

6, 7. ¿Kenijkatsa se Cristo itokilijka ueliskia kisokiuis itlakayo, uan tlake panoskia?

⁶ Pablo kiniljuik Cristo itokilijkauaj katli itstoyaj Roma: “Amo xijtekiuikaj [...] inmotlakayo para ma tlajtlakolchiuas”. Uan nojkia kiniljuik: “[Xijtlamiltikaj] ichikaualis inmotlajtlakolchijkatlalnamikilis” (Romanos 6:12-14; 8:13). Ipan Romanos 3:13-18, Pablo kiijtok sekij kichiuayayaj tlen amo kuali ika inintlakayo, ya kiijtok: “Ininkamak [...] san tlatelchijtinemi”. Yeka, kema se Cristo itokilijka tlajtlakolchiua ika ikamak o ika seyok tlamantli, kisokiuia nochi itlakayo. Tlaj kitlachiliskia tlaixkopinkayomej kampa nesij momekatiaj, pornografía o kampa nesij momiktiaj, kichiuaskia “ma tlajtlakolchiua” ika iixteyol uan kiampa kisokiuiskia nochi itlakayo. Ayokmo ueliskia kitekipanos kuali toTeotsij pampa itlakayo ayokmo “senkistok kuali” (Deuteronomio 15:21; 1 Pedro 1:14-16; 2 Pedro 3:11). Yeka tlaj moyolpakiltiskia ika nopa tlamantli, Jehová ayokmo kiikneliskia.

 ⁷ Tlaj timoyolpakiltisej ika tlen amo kuali, kichiuas ma tikixpanokaj toTeotsij. Yeka tijnekij timoyolpakiltisej san ika tlen techpaleuis tijtekipanosej Jehová ika nochi toyolo. Ma tikitakaj kenijkatsa uelis tijmatisej tlaj kuali o amo tlen ika timoyolpakiltisej.

8, 9. 1) ¿Tlake ome tlamantli moneki tijmajtosej? 2) ¿Ika tlake tlamantli amo timoyolpakiltiaj uan kenke amo tijchiuaj?

⁸ Onka ome tlamantli tlen moneki tijmajtosej: 1) amo kinamiki timoyolpakiltisej yon se kentsi ika tlen amo kuali uan 2) kena uelis timoyolpakiltisej ika se keski tlamantli tlaj totlalnamikilis amo techyolkokos. Ma tikitakaj ika tlake amo kinamiki timoyolpakiltisej.

⁹ Kej timomachtijkej ipan achtoui tlamachtili, onka se keski tlamantli tlen kichiua ma timoyoliljuikaj uan ma tijchiuakaj tlen Biblia kiijtoua amo kuali. Kej tlen nesi ipan televisión, Internet, películas uan tlen kakisti ipan uikatl. Nopaya kakisti o nesi tlen tlauel amo kuali kej kema momekatiaj, mosisiniaj, tlen kichiuaj amo kuali ajakamej uan pornografía. Nochi ni kinyoltilana maseualmej. Cristo itokilijkauaj amo kinamiki moyolpakiltisej yon se kentsi ika tlen Biblia kiijtoua amo kuali (Hechos 15:28, 29; 1 Corintios 6:9, 10; Apocalipsis 21:8). Kiampa Jehová kiitas tijneltokaj ni: “[Xijkualankaitakaj] tlen axkuali” uan “Ximoiyokatlali[kaj] ika tlen axkuali”. Tlaj tijchiuasej ni, tijnextisej tijneltokaj “toTeko ika nochi [to]yolo” (Romanos 12:9; Salmo 34:14; 1 Timoteo 1:5).

10. ¿Tlake moiljuiaj sekij, uan kenke tlauel amo kuali?

¹⁰ Sekij moiljuiaj amo kenijki tlaj kitlachilisej tlen Biblia kiijtoua amo kuali. Uelis moiljuiaj: “Amo kenijki  tlaj nikitas pampa na amo kema nijchiuas”. Katli kej nopa moiljuiaj, ininselti mokajkayauaj uan uelis kiixpanosej toTeotsij (xijpoua Jeremías 17:9). Tlaj timoyolpakiltiskiaj ika tlen Jehová kikualankaita, ¿ueliskia tikijtosej nelia “[tijkualankaitaj] tlen axkuali”? Tlaj nochipa tikitaskiaj tlen amo kuali, totlalnamikilis ayokmo techyolkokoskia uan teipa nojkia titlajtlakolchiuaskiaj (Salmo 119:70; 1 Timoteo 4:1, 2).

11. Kej kiijtoua Gálatas 6:7, ¿tlake pano kema timoyolpakiltiaj ika tlen amo kuali?

¹¹ Se keskij Cristo itokilijkauaj ya nopa kinpanotok. Tlajtlakolchijtokej pampa momajtoyaj kitlachiliaj kampa momekatiaj. Kiampa kiitstokej nelia tlen kiijtoua Biblia: “Tlen inkitokasej, ya nopa inkipixkasej” (Gálatas 6:7). Tlaj tijchiuasej kampeka timoyoliljuisej san ipan tlen kuali, amo techpanos kej inijuantij uan kuali tiitstosej (ipan iamayo 67, xikita nopa recuadro “ ¿Ika tlake kinamiki nimoyolpakiltis?”).

12. ¿Kenijkatsa techpaleuis Romanos 14:12 kema tijnekisej timoyolpakiltisej, uan tlake nojkia uelis techpaleuis?

¹² Nama ma tikitakaj tlake uelis tijchiuasej kema Biblia amo kiijtoua tlaj kuali o amo kuali tlen ika tijnekij timoyolpakiltisej. Kema tijtlapejpenisej tlen ika timoyolpakiltisej, moneki tikitasej tlaj techpaleuis o amo (xijpoua Romanos 14:12). Tlen Biblia techtlajtolmaka techpaleuis tijmatisej tlaj kena kuali o amo, pampa nopaya kinextia tlake moiljuia Jehová. Yeka, tlaj kuali timomachtisej tlen Biblia techtlajtolmaka, ‘tijmachilisej tlen toTeko kineki ma tijchiuakaj’ kema timoyolpakiltisej (Efesios 5:17).

13. ¿Tlake techpaleuis amo timoyolpakiltisej ika tlamantli tlen Jehová kikualankaita?

 ¹³ Amo nochi toikniuaj kipiaj sanse inintlalnamikilis, yeka kemantika amo kimatij tlaj se tlenijki kuali o amo (Filipenses 1:9). Nojkia, amo nochi kinpaktia moyolpakiltisej ika tlen sekinok kena kinpaktia, yeka amo nochi sanse kitlapejpenisej tlen ika moyolpakiltisej. Maske kiampa pano, nochipa moneki kuali timoyoliljuisej ipan tlen Biblia techtlajtolmaka uan tijkauasej ma techyakana  ipan tonemilis. Kiampa amo kema tijnekisej timoyolpakiltisej ika tlen Jehová kikualankaita (Salmo 119:11, 129; 1 Pedro 2:16).

14. 1) ¿Kenke moneki kuali tikitasej ika tlake timoyolpakiltiaj? 2) ¿Tlake techpaleuis ma tijpatiitakaj tijtekipanosej toTeotsij?

¹⁴ Kema tijnekisej timoyolpakiltisej moneki kuali tikitasej ika tlake timoyolpakiltisej, kiampa tijmatisej tlaj kuali o amo. Uan kema timoyolpakiltiaj, moneki tikitasej tlaj tlauel tiuejkauaj, kej nopa tijmatisej tlaj tlauel tijpatiitaj nopa tlamantli. Nochi Cristo itokilijkauaj kimatij tlauel moneki kipatiitasej kitekipanosej toTeotsij (xijpoua Mateo 6:33). ¿Tlake techpaleuis ma tijpatiitakaj ni? Tlen Pablo kiijtok: “Ximomokuitlauikaj keja inmonejnemiltiaj. Amo xinemikaj keja inijuantij tlen uiuitikej. Xinemikaj keja tlalnamikinij [...]. Amo ximotonalpolokaj” (Efesios 5:15, 16). Tlaj tikijkuilosej san tlake tonali uelis timoyolpakiltisej, techpaleuis “[tij]tlapejpenisej tlen nelia kuali” o ipati, uan kiampa tijchiuasej tlen techpaleuis kuali ma tijtekipanokaj Jehová (Filipenses 1:10).

15. ¿Tlake moneki tijchiuasej kema tijnekisej timoyolpakiltisej ika se tlamantli tlen nesi amo nelkuali?

¹⁵ Moneki tijmatisej tlake tijchiuasej kema tijnekisej timoyolpakiltisej ika tlen nesi amo nelkuali. ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej? Sampa ximoiljui ipan nopa manzana. Tlaj amo tijneki tijkuas yon se kentsi kampa lochontok, amo san tijkixtilis kampa amo kuali, nojkia tijkixtilis se kentsi tlen kuali. Nojkia katli tijtokiliaj Cristo amo timoyolpakiltiaj ika tlen Biblia kiijtoua amo kuali. Uan maske nesiskia kuali, amo timoyolpakiltiskiaj ika se tlenijki tlen kichiuaskia ayokmo kuali ma tijtekipanokaj toTeotsij (Proverbios 4:25-27). Kema techpanos nopa, moneki tijchiuasej tlen kiijtoua Biblia, kiampa amo kema timoyolpakiltisej ika se tlenijki maske nesiskia kuali.

16. 1) ¿Tlake tijchiuasej kema tijmatisej kenijkatsa kiita Jehová se tlenijki? 2) ¿Kenijkatsa kinamiki timonejnemiltisej mojmostla?

¹⁶ Kema tijnekij timoyolpakiltisej, achtoui timoiljuiaj kenijkatsa kiita toTeotsij. Yeka timomachtiaj Biblia, pampa nopaya kiijtoua tlake kineki Jehová ma tijchiuakaj uan kenijkatsa kiita se tlenijki. Tlaj tijpouasej tlen Salomón kiijkuilok, tikitasej miak tlamantli tlen Jehová kikualankaita, kej se akajya “tlen teistlakauia”, “se tlen kimiktia seyok tlen axtleno kichiuilijtok”, “se tlen mo[yol]iljuijtinemi tlen fiero ueli kichiuas” uan “se tlen nimantsi yaui para kichiuas tlen axkuali” (Proverbios 6:16-19). Uajka, ¿tlake kinamiki tijchiuasej kema tijmatisej kenijkatsa kiita Jehová se tlenijki? Biblia kiijtoua katli tikikneliaj toTeotsij moneki tijkualankaitasej “tlen axkuali” (Salmo 97:10). Yeka tlen ika timoyolpakiltiaj moneki kinextis nelia tijkualankaitaj tlen Jehová kikualankaita (Gálatas 5:19-21). Uan ni moneki tijnextisej kema tiitstokej toselti o ininuaya sekinok, pampa kema tiitstokej toselti nesi tlake nelnelia timoyoliljuiaj (Salmo 11:4; 16:8). ¿Nelia tijnekij timonejnemiltisej kej Jehová technauatia? Tlaj kena, uajka nochipa tijchiuasej tlen Biblia techtlajtolmaka uan mojmostla tijchiuasej tlen kinamiki (2 Corintios 3:18).

17. ¿Tlake uelis timotlajtlanisej kema tijnekisej timoyolpakiltisej?

¹⁷ ¿Tlake nojua uelis tijchiuasej uan kiampa amo timoyolpakiltisej  ika tlen Jehová amo kipaktia? Ma timotlajtlanikaj ni: “¿Kichiuas ma nijchiua tlen amo kuali tlen ika nimoyolpakiltis? ¿Kichiuas ayokmo kuali ma nimouika iuaya toTeotsij?”. Kema tijnekisej tikitasej se película, moneki timoiljuisej: “¿Nechyolkokos notlalnamikilis tlaj nikitas?”. Ma tikitakaj tlake techtlajtolmaka Biblia.

18, 19. 1) ¿Kenijkatsa techpaleuia Filipenses 4:8 kuali ma tijtlapejpenikaj tlen ika timoyolpakiltisej? 2) ¿Tlake sekinok textos nojkia uelis techpaleuis? (Xikita nopa nota.)

¹⁸ Tlen techtlajtolmaka Filipenses 4:8 tlauel techpaleuia, nopaya kiijtoua: “Ximoyoliljuijtinemikaj tlen tlamantli tlen melauak uan tlamantli tlen nochi kitlepanitaj. Ximoyoliljuikaj tlen tlamantli tlen xitlauak uan tlen tlapajpaktik. Ximoyoliljuikaj nopa tlamantli tlen yejyektsi uan [...] ximoyoliljuijtinemikaj tlen tlamantli tlen tlapaleuia uan tlen nochi tlakamej kikualitaj. Kena, intla inkikakij tlen ueli tlamantli tlen nelia kuali uan tlen nochi tlakamej kiueyitlaliaj, san ya ni ximoyoliljui[jtinemi]kaj”. Kema Pablo kiijkuilok ni, amo kiniljuik toikniuaj kenijkatsa kinamikiyaya moyolpakiltisej, ya kinekiyaya ma kiitakaj monekiyaya moyoliljuisej ipan tlamantli tlen toTeotsij kipaktia (Salmo 19:14). Ipan ni tonali, nojkia techpaleuia ma tikitakaj kenijkatsa kinamiki timoyolpakiltisej. Ma tikitakaj kenijkatsa uelis techpaleuis.

¹⁹ Kema timoyolpakiltisej ika películas, videojuegos, uikatl o sekinok tlamantli, uelis timotlajtlanisej: “¿Kichiua ma nimoiljui ipan tlamantli ‘tlen tlapajpaktik’ o tlen amo sokiyo?”. Kema ya tikitakej se película, ¿tlake tlamantli tikilnamikij? Tlaj tikilnamikij tlen kuali, kiijtosneki timoyolpakiltijkej ika tlen kuali. Uan tlaj san tikilnamikij tlen amo kuali, uajka kiijtosneki timoyolpakiltijkej ika tlen amo kuali (Mateo 12:33; Marcos 7:20-23). Amo kinamiki timoyoliljuisej ipan tlen amo kuali,  pampa ni kichiua ayokmo ma tiyolpakikaj, ayokmo ma techpaleui totlalnamikilis uan ayokmo kuali ma timouikakaj iuaya toTeotsij (Efesios 5:5; 1 Timoteo 1:5, 19). Yeka ma timosentlalikaj amo timoyolpakiltisej ika tlen amo kuali, pampa amo techpaleuia (Romanos 12:2). * Nojkia ma tikiljuikaj Jehová kej katli kiijkuilok ni Salmo: “Xinechuejkatlali tlen nochi tlamantli tlen axkuali” (Salmo 119:37).

20, 21. ¿Kenijkatsa uelis techpaleuis 1 Corintios 10:23 uan 24 kema tijnekisej timoyolpakiltisej?

²⁰ Pablo nojkia kiijtok moneki tijmajtosej seyok tlamantli kema tijchiuasej se tlenijki: “[Yon] se tlanauatili axtechtsakuilia [...], pero sekij tlamantli axtechpaleuia ma tijnelto[ka]kaj toTeko. Axaka ma kitemo tlen kuali para ya iselti, pero ma tijchiuakaj tlen kinpaleuis sekinok” (1 Corintios 10:23, 24). Tlaj tijnekij tijchiuasej ni, moneki timotlajtlanisej: “¿Kenijkatsa kiitasej sekinok tlen ika nijneki nimoyolpakiltis?”.

²¹ Kemantika timoiljuiaj amo tleno “techtsakuilia” timoyolpakiltisej ika se tlenijki. Uajka, ¿tlake tijchiuaskiaj tlaj se toikni amo kuali kiitaskia tlen ika tijnekij timoyolpakiltisej pampa itlalnamikilis kiiljuia amo kuali? Uelis tijtemosej seyok tlamantli tlen ika uelis timoyolpakiltisej, kiampa amo tijchiuasej ma kitlauelkaua toTeotsij, uan nojkia amo ‘titlajtlakolchiuasej ika toikni’ yon ika “Cristo”. Moneki tijchiuasej tlen Biblia techtlajtolmaka: “Axtleno xijchiuakaj tlen kiyoltilanas [seyok] ma tlajtlakolchiua” (1 Corintios 8:12; 10: 32). Uajka, maske amo tleno “techtsakuilia” timoyolpakiltisej ika se tlenijki, nochi katli tijtokiliaj Cristo amo tijnekij timoyolpakiltisej ika se tlamantli tlen amo “[kin]paleuia” toikniuaj. Kej nopa tijchiuaj tlen Pablo tetlajtolmakak (Romanos 14:1; 15:1).

22. ¿Kenke moneki tijtlepanitasej tlen sekinok toikniuaj moiljuiaj?

²² ¿Uan tlaj tojuantij amo kuali tikitaj timoyolpakiltisej ika se tlenijki pampa totlalnamikilis techiljuia amo kuali? Amo kinamiki tikinchiualtisej sekinok toikniuaj ma moiljuikaj kej tojuantij. Ximoiljui ni: tojuantij amo kema tikinchiualtiskiaj nochi ma moyoyontikaj chipauak san pampa tojuantij amo techpaktia sekinok colores. Yeka, tlaj sekij toikniuaj kinekisej moyolpakiltisej ika se tlenijki tlen amo kiixpano tlen Biblia kiijtoua, moneki tijtlepanitasej tlen moiljuiaj, kej nopa tijnextisej nelia tikinikneliaj. Uan nojkia ‘nochi kiitasej kenijkatsa tijchiuiliaj tlen kuali aki ueli’ (Filipenses 4:5; Eclesiastés 7:16).

23. ¿Tlake moneki tijchiuasej kema tijtlapejpenisej tlen ika timoyolpakiltisej?

²³ Uajka, ¿tlake moneki tijmajtosej kema tijtlapejpenisej tlen ika timoyolpakiltisej? Tlaj tijmatij ika nopa tlamantli tikixpanosej tlen Biblia kiijtoua amo kuali, uajka amo timoyolpakiltisej ika nopa tlamantli. Uan tlaj kemantika amo tijmatij tlaj kuali o amo tlen ika tijnekij timoyolpakiltisej, achtoui moneki tikitasej tlake techtlajtolmaka Biblia. Nojkia amo kinamiki timoyolpakiltisej ika tlen uelis kichiuas ayokmo ma techpaleui totlalnamikilis. Uan nojkia amo ma tikinyolkokokaj sekinok toikniuaj tlen ika timoyolpakiltiaj. Tlaj tijchiuaj kampeka timoyolpakiltisej ika tlen kuali, tijueyichiuasej Jehová uan kiampa nojua techiknelijtos tojuantij uan tochampoyouaj.