1, 2. 1) ¿Tlake timoiljuiaj kema mosenkauaj, uan kenke? 2) ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

MIAKEJ tlauel kinpaktia kiitasej kema sekij mosenkauaj. Uan katli mosenkauaj kinekij kuali nesisej, yeka kuali moyoyontiaj, uan tlauel yolpakij pampa moiljuiaj kenijkatsa itstosej ika miak pakilistli.

² Maske kema mosenkauaj tlauel yolpakij, ipan ni tonali miakej ayokmo kipatiitaj itstosej sansejko. Yeka kema tikinitaj mosenkauaj, kemantika timoiljuiaj: “¿Nochipa yolpaktosej uan itstosej sansejko?”. Tlaj kichiuasej tlen Biblia tetlajtolmaka uan motemachisej nelia kinpaleuis, uajka kena kuali itstosej (xijpoua Proverbios 3:5 uan 6). Kiampa nochipa yolpaktosej uan toTeotsij nojua kiniknelijtos. Yeka ma tikitakaj kenijkatsa Biblia kinankilia ni naui tlajtlanili: ¿Kema uelis mosenkauas se akajya? ¿Kenijkatsa uelis kimatis iuaya ajkia mosenkauas? ¿Kenijkatsa uelis kinextis ya uelis mosenkauas? ¿Tlake kinpaleuis nochipa ma yolpaktokaj katli mosenkajtokej?

3. ¿Kenke se akajya amo kinamiki mosenkauas san pampa kichiualtiaj?

³ Maske sekij moiljuiaj uelis tlauel yolpakisej tlaj mosenkauasej uan amo kej kema itstoyaj ininselti,  nopa amo nelia. Ma timoiljuikaj tlen Jesús kichijki, ya amo mosiuajtik, uan kiijtouayaya tlauel kuali tlaj se akajya amo mosenkauaskia, yeka kiniljuiyaya amo ma mosenkauakaj tlaj amo kinekiyayaj (Mateo 19:11, 12). Apóstol Pablo nojkia kiijtok kenke tlauel kuali kema amo mosenkauaj (1 Corintios 7:32-38). Inijuantij amo kinchiualtijkej sekinok amo ma mosenkauakaj. Biblia kiijtoua “ajakamej [...] inintlamachtil” kema tlamachtiaj amo ma mosenkauakaj (1 Timoteo 4:1-3). Katli amo mosenkauaj, uelis mosentlalisej kuali kitekipanosej toTeotsij. Yeka, se akajya amo kinamiki mosenkauas san pampa sekij kichiualtiaj.

4. ¿Kenke kema mosenkajtokej kuali kiniskaltiaj ininkoneuaj?

⁴ Uajka, ¿uelis se akajya mosiuajtis o monamiktis? Kena, toTeotsij kichijtok ma mosenkauakaj pampa kiampa nojkia uelis yolpakisej uan kinpaleuis ma kichiuakaj miak tlamantli (xijpoua Génesis 2:18). Nojkia, katli mosenkajtokej kuali kiniskaltiaj ininkoneuaj, kuali kintlalnamiktiaj uan nojkia kinnextiliaj kenijkatsa tlauel kinikneliaj (Salmo 127:3; Efesios 6:1-4). Onka sekinok tlamantli tlen nojkia kinpaleuia kimatisej tlaj uelis mosenkauasej.

5, 6. 1) ¿Tlake kinextia Eclesiastés 4:9-12? 2) ¿Kenijkatsa katli mosenkajtokej uelis elisej kej se mekatl tlen kixinepalojtokej ika eyi mekatl?

⁵ Ma tikitakaj tlen kiijtoua Eclesiastés 4:9-12: “Más kuali kema omej [...] tekitij sansejko uan axtekiti setsi iselti. Más kitlanisej sansejko [...]. Intla se uetsis, uajka ne se kitlalanas. Pero teiknelti [...] tlen itstok iselti. Pampa intla uetsis, axaki kipias para kitlalanas. [...] Intla omej motekasej sansejko [...], uajka momakasej tlatotonilotl uan [...] tlen itstok iselti ¿kejatsa uelis mototonilis? Uan kema [...] itstok iselti, sekinok uelis  kiteuisej uan kitlanisej. Pero intla itstokej omej, uajka axkintlanisej. Uan [...] se mekatl tlen kixinepalojtokej ika eyi pilmekatsitsij, axnimantsi kotonis”.

⁶ Maske ni textos kinpaleuia katli mouampojchijtokej, nojkia kinpaleuia katli mosenkajtokej, pampa inijuantij nojkia kuali mouikaj, mopaleuiaj uan moyolchikauaj. Tlaj nojkia kikauaj ma kinpaleui Jehová, tlauel kuali itstosej uan elisej kejuak se mekatl tlen kixinepalojtokej ika eyi mekatl tlen amo nima kotoni, uan amo kej se mekatl tlen nima kotoni pampa san kixinepalojtokej ika ome mekatl. Yeka tlaj kichiuasej kampeka kiyolpakiltisej Jehová, tlauel kuali itstosej.

7, 8. 1) ¿Tlake kiijtok Pablo uelis kichiuasej katli kiouijmatij itstosej ininselti? 2) ¿Tlake moneki kimatisej katli kinekij mosenkauasej?

⁷ Nojkia, Jehová kinkaua ma moyolpakiltikaj katli mosenkajtokej kema motekaj sansejko (Proverbios 5:18). Uajka, ¿tlake uelis kichiuasej katli amo mosenkajtokej uan kinyoltilana kichiuasej tlen amo kinamiki? Tlaj kiouijmatij itstosej ininselti pampa uelis tlajtlakolchiuasej, uelis kichiuasej tlen Pablo kiijtok: “Intla ouij para monejnemiltisej xitlauak pampa ininselti, uajka ma monamiktikaj. Kena, achi más kuali ma monamiktikaj para axkinekisej tlajtlakolchiuasej” (1 Corintios 7:9, 36; Santiago 1:15).

⁸ Katli kinekij mosenkauasej moneki kimajtosej tlen Pablo kiijtok: “Tlen monamiktiaj kipiasej [miak] kuesoli” (1 Corintios 7:28). Ni kiijtosneki kipiasej kuesoli tlen amo kipiaj katli itstokej ininselti. Yeka, tlaj se akajya kineki mosenkauas, moneki kuali kiitas ajkia iuaya mosenkauas, kiampa kuali itstos uan amo tlauel kipias miak kuesoli.

9, 10. 1) ¿Tlake pano kema se toikni mosenkaua iuaya se tlen amo kitekipanoua Jehová? 2) ¿Tlake kinpano katli amo kineltokaj tlen tetlajtolmaka Biblia?

⁹ Katli kinekij mosenkauasej moneki kiilnamiktosej tlen Pablo kiijtok: “Amo ximosentilikaj iuaya se tlen axkineltoka toTeko” (2 Corintios 6:14). Ximoiljui, tlaj kichiuaskiaj omej tlapialmej tlen amo sanse ininuejuexka ma tekitikaj sansejko, tlauel tlaijiyouiskiaj pampa amo kipiaj sanse ininchikaualis. Nojkia kiampa pano kema se toikni mosenkaua iuaya se tlen amo kitekipanoua Jehová, peuaj mokualaniaj pampa amo sanse moiljuiaj. Uelis nopa toikni kichiua kampeka kichiuas tlen toTeotsij kineki uan kiampa nojua ma kiiknelijto, uan uelis katli iuaya mosenkajtok amo kineki kichiuas nopa, yeka tlauel tlaijiyouiaj. Yeka, Pablo kintlajtolmakak toikniuaj “san ma monamikti[kaj] [iuaya se] tlen nojkia kineltoka toueyiTeko” (1 Corintios 7:39).

¹⁰ Kemantika sekij toikniuaj moiljuiaj kuali itstosej tlaj mosenkauasej “iuaya se tlen axkineltoka toTeko” pampa amo kinekij itstosej ininselti. Katli kej nopa kichiua tlauel tlaijiyouia, pampa isiua o iueue amo kipatiita tlen ya kipatiita, uan teipa nojua kiyolmati kejuak iselti itstok. Maske sekij kiampa kichiuaj, miakej toikniuaj motemachiaj ipan Jehová uan kineltokaj tlen ya tetlajtolmaka (xijpoua Salmo 32:8). Yeka, maske kinekij mosenkauasej, nojua itstokej ininselti uan moiljuiaj uelis se tonali mosenkauasej iuaya se tlen nojkia kitekipanoua toTeotsij.

11. ¿Tlake moneki kichiuasej katli kinekij mosenkauasej? (Nojkia xikita nopa recuadro “ Tlen kinpaleuis katli kinekij mosenkauasej”.)

¹¹ Kema se toikni kineki mosenkauas amo san moneki kitemos se akajya tlen kitekipanoua Jehová,  nojkia moneki kuali mouikas iuaya, moneki kiitas tlaj nojkia kiiknelia toTeotsij uan tlaj sanse mosentlalijtokej kichiuasej ipan ininemilis. Ipan miak amatlajkuiloli moixtoma textos tlen uelis kinpaleuis katli kinekij mosenkauasej, yeka moneki ma momaijtokaj uan ma momachtikaj nopa amatlajkuiloli, uan ma kichiuakaj tlen nopaya tetlajtolmaka (xijpoua Salmo 119:105). *

12. ¿Tlake kichiuaj tetajmej ipan miak altepemej, uan kej ajkia uelis kichiuasej?

¹² Ipan miak altepemej, tetajmej kintemoliaj ininkoneuaj ininuaya ajkia uelis mosenkauasej. Uan ni kichiuaj pampa kiijtouaj inijuantij kuali tlalnamiktokej, uan kej uejkajkia, kema ininkoneuaj mosenkauaj, kuali itstokej. Yeka kema tetajmej kej nopa kichiuaj, uelis kichiuasej kej Abraham. Kema kititlanki itlatekipanojka ma kitemoti katli eliskia Isaac isiua, amo kiiljuik ma kitemo se ichpokatl katli tlauel tlatominpia o tlauel tlapijpia, ya kinekiyaya ma kitemo se ichpokatl katli nojkia kitekipanouayaya Jehová (Génesis 24:3, 67). *

13-15. 1) ¿Tlake moneki kichiuas katli kineki mosiuajtis kej kiijtoua Proverbios 24:27? 2) ¿Tlake nojkia moneki kichiuas se siuatl?

¹³ Tlaj tijnekij timosenkauasej, uajka kinamiki timotlajtlanisej: “¿Nelia nijnextia ya uelis nimosenkauas?”.  Amo uelis tikijtosej kena san pampa tijnekij tikiknelisej se akajya, pampa amo tijnekij tiitstosej toselti, pampa tijnekij timotekasej iuaya se akajya o tikinpiasej tokoneuaj. Achtoui moneki timosentlalisej tijchiuasej se keski tlamantli.

¹⁴ Tlaj se akajya kineki mosiuajtis, moneki moiljuis ipan tlen kiijtoua ni texto: “Achtoui xijtlani nopa tomij tlen [...] ika timopanoltis, teipa ximokualtlalili momil uan [...] xijpeualti xijchijchiua mochaj” (Proverbios 24:27). Kej kiijtoua ni texto, uejkajkia katli kinekiyaya kinpias ichampoyouaj, monekiyaya moiljuis: “¿Nelia uelis nikinmokuitlauis nosiua uan nokoneuaj?”. Katli kinekiyaya mosiuajtis, achtoui monekiyaya ‘kikualtlalis imil’ o tekitis. Ipan ni tonali, katli kinekij mosiuajtisej nojkia moneki kiilnamiktosej nopa. Moneki tekitis tlaj amo kipia se kokolistli. Biblia kiijtoua tlaj se tlakatl amo kinmaka ichampoyouaj tlen kinpoloua, kichiua tlen tlauel amo kuali kej se tlakatl tlen amo kineltoka toTeotsij (xijpoua 1 Timoteo 5:8).

¹⁵ Se siuatl nojkia moneki kinextis tlaj ya uelis monamiktis. Biblia kiijtoua tlake kuajkuali tlamantli moneki kinextis uan tlake kinamiki kichiuas uan kiampa kipaleuis iueue uan kuali kinmokuitlauis ichampoyouaj (Proverbios 31:10-31). Kema se akajya nima mosenkaua kinextia san ya moiknelia, pampa amo moiljuia kenijkatsa uelis kipaleuis isiua o iueue. Yeka, katli kinekij mosenkauasej, achtoui moneki kimatisej kenijkatsa kichiuasej ipan ininnemilis tlen Biblia tetlajtolmaka. Ma tikitakaj kenijkatsa uelis kichiuasej.

16, 17. ¿Tlake textos kinpaleuis katli kinekij mosenkauasej?

¹⁶ Se tlakatl uan se siuatl moneki moiljuisej tlake  kineki toTeotsij ma kichiuakaj kema mosenkauasej. Se tlakatl moneki kimajtos tlake kinamiki kichiuas kema kinyakanas ichampoyouaj. Amo kinamiki kintlaijiyouiltis, moneki kichiuas kej Jesús kichiua (Efesios 5:23). Se siuatl nojkia moneki kimajtos tlake kichiuas kema monamiktis, yeka moneki motlajtlanis: “¿Nijneltokas nopa ‘tlanauatili’ tlen kipias noueue?” (Romanos 7:2). Se siuatl katli ayamo monamiktijtok, moneki kineltokas tlen Jehová uan Jesús tlanauatiaj (Gálatas 6:2). Uan tlaj monamiktis, nojkia moneki kineltokas iueue. Yeka, sampa moneki motlajtlanis: “¿Nelia nijneltokas noueue maske tlajtlakole uan nijpaleuis ika nochi noyolo?”. Tlaj kimati amo uelis kichiuas nopa, uajka uelis ayamo kinamiki monamiktis.

¹⁷ Katli kineki mosenkauas moneki kimajtos tlake kipoloua isiua o iueue (xijpoua Filipenses 2:4). Pablo kiijtok: “Se tlakatl ma kiikneli isiua keja moiknelia, uan se siuatl moneki kitlepanitas iueue”. Ika ni Pablo kinextik kenijkatsa se tlakatl tlauel kipatiita ma kitlepanitakaj, uan se siuatl ma kiiknelikaj (Efesios 5:21-33).

18. ¿Kenke moneki kichiuasej kampeka monauatisej ininselti katli kinekij mosenkauasej?

¹⁸ Yeka, kema se telpokatl uan se ichpokatl moixmatij pampa kinekij mosenkauasej, amo kinamiki san moyolpakiltisej. Nopa omej moneki kiitasej kenijkatsa uelis kuali mouikasej uan kej nopa kiitasej tlaj kena uelis mosenkauasej. Nojkia moneki momokuitlauisej, pampa uelis kichiuasej tlen amo kinamiki pampa tlauel moixtokaj. Tlaj nelia moikneliaj, amo kichiuasej yon se tlamantli tlen uelis kichiuas ayokmo kuali ma itstokaj iixpa toTeotsij (1 Tesalonicenses 4:6).  Nochi katli kinekij kiixmatisej se akajya, moneki kichiuasej kampeka monauatisej ininselti uan kej nopa amo kichiuasej tlen amo kinamiki, tlaj kej nopa kichiuasej, nochipa kuali itstosej maske uelis amo mosenkauasej.

19, 20. ¿Tlake moneki kiilnamiktosej katli kinekij mosenkauasej, uan tlake moiljuiaj miakej maseualmej?

¹⁹ Katli mosenkajtokej moneki tlauel kipatiitasej itstosej sansejko. Yeka, kema mosenkauaj moneki kimajtosej toTeotsij kineki nochipa ma itstokaj sansejko (Génesis 2:24). Ipan ni tonali miakej amo kej nopa kichiuaj. Ipan miak altepemej, katli mosenkauaj itstokej sansejko san pampa kinekij kipiasej se tlenijki uan tlaj amo kinmakaj tlen kinekij, uajka mokauaj.

²⁰ Miakej amo kipatiitaj nochipa itstosej sansejko, yeka kema mosenkauaj moiljuiaj uelis mokauasej tlaj amo kuali itstosej o kipiasej kuesoli. Maske miakej kej nopa moiljuiaj, Biblia kiijtoua katli mosenkauaj kejuak se mekatl o lazo tlen kuali kixinepalojtokej, pampa se lazo tlen tomauak amo kotoni maske ika kitlalanaj se tlenijki tlen tlauel etik. Uajka, katli mosenkajtokej amo kinamiki mokauasej, pampa Jehová kichijki nochipa ma itstokaj sansejko. Jesús nojkia kiijtok: “ToTeko kisejkotilia se tlakatl iuaya isiua; uajka ma axaka kiniyokatlalis” (Mateo 19:6). Maske katli kinekij mosenkauasej moneki kiilnamiktosej tlen kiijtoua Biblia, amo kinamiki kiitasej kej se tlamantli tlen tlauel ouij.

21. ¿Tlake moneki kichiuasej katli mosenkajtokej, uan kej ajkia uelis kichiuasej?

²¹ Tlaj katli mosenkajtokej kinekij yolpakisej uan kuali  itstosej, moneki kichiuasej kampeka kiitasej san kuali tlamantli tlen kinextiaj ipan ininnemilis uan amo san tlen amo kuali. Jehová kej nopa kichiua, ya nochipa kiita tlen kuali tijchiuaj maske timokuapolouaj. Yeka nojkia tikijtouaj kej katli kiijkuilok ni texto: “ToTeko, intla tikilnamikiskia nochi totlajtlakoljuaj, axaka ueliskia moketsas moixtla” (Salmo 130:3). Katli mosenkajtokej nojkia kej nopa moneki kichiuasej uan moneki motlapojpoljuisej (xijpoua Colosenses 3:13).

22, 23. ¿Kenke tlen kinpanok Abraham uan Sara uelis kinpaleuis katli mosenkajtokej?

 ²² Katli mosenkajtokej uelis itstosej ika pakilistli maske panotias miak xiuitl. Biblia kiijtoua kema Abraham uan Sara ya ueuejtixtoyaj nojua kipixkej miak tlaouijkayotl. Kema Sara kipiayaya se 60 xiuitl, uelis ouij kimatki kikajteuas ichaj ipan altepetl Ur, kampa tlauel kuali itstoya, uan monekiyaya itstos san ipan se yoyonkali. Maske ouij kimatki, ya kineltokak iueue, uan nochipa kipaleuiyaya pampa kinekiyaya ma kisa kuali tlen iueue kiijtouayaya kichiuasej. Sara nochipa kitlepanitak iueue ika nochi iyolo, yeka nochipa kiiljuiyaya noteko (Génesis 18:12; 1 Pedro 3:6).

²³ Abraham uan Sara amo nochipa sanse moiljuijkej kichiuasej se tlenijki. Se tonali, Sara “nelia kiyolkokok” Abraham pampa kiiljuik ma kichiua se tlamantli. Uan kema Jehová kiiljuik Abraham ma kichiua tlen isiua kiiljuijtoya, amo moueyimatki, yeka kichijki tlen Sara kiiljuijtoya, uan inoj kinpaleuik kuali ma itstokaj nochi ichampoyouaj (Génesis 21:9-13). Tlen kinpanok Abraham uan Sara uelis kinpaleuis katli mosenkajtokej, maske uelis sekij ya uejka mosenkajtokej.

24. ¿Kenijkatsa uelis kiueyichiuasej Jehová katli mosenkajtokej?

²⁴ Miakej toikniuaj katli mosenkajtokej itstokej ika pakilistli pampa motlepanitaj uan moikneliaj, uan nojkia tlauel kipatiitaj kichiuasej tlen Jehová kineki. Yeka, katli kinekij mosenkauasej moneki kuali kimatisej iuaya ajkia uelis mosenkauasej, kinextisej tlaj nelia uelis mosenkauasej uan kichiuasej kampeka kuali mouikasej uan moiknelisej. Tlaj kej nopa kichiuasej, kiueyichiuasej toTeotsij uan ya nojua kiniknelijtos.