1. ¿Ipan tlake timotemachiaj?

 KATLI tijtekipanouaj Jehová timotemachiaj ya tlauel techiknelia uan kineki kuali ma tiitstokaj (Rom. 8:35-39). Nojkia timotemachiaj kuali tiitstosej tlaj tijneltokaj itlanauatiljuaj (Is. 48:17, 18). Uan, ¿tlake uelis tijchiuasej tlaj tikixnamikisej se tlaouijkayotl tlen amo tijchiayayaj?

2. ¿Tlake tlaouijkayotl tikixnamikisej, uan tlake uelis timotlajtlanisej?

² Nochi katli tijtekipanouaj Jehová tikixnamikij tlaouijkayotl. Uelis se toteixmatka kichiuas o kiijtos tlen techyolkokos, uelis timokokouaj uan yeka amo ueli kuali tijtekipanouaj Jehová, o uelis titlaijiyouijtokej pampa techtlasojsoljuilik se tlenijki, o uelis techtlatsakuiltiaj pampa tijtekipanouaj Jehová. Kema tikixnamikij se tlen ni tlaouijkayotl, uelis timotlajtlaniaj: “¿Kenke nechpano ni tlamantli? ¿Nijchijtok tlen amo kuali? ¿Ayokmo nechteochiua Jehová?”. ¿Nojkia kiampa timoiljuijtok? Tlaj kiampa mitspanotok, amo tlauel ximoyolkoko. Miakej toTeotsij itekipanojkauaj nojkia kiampa kinpanotok (Sal. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3).

3. ¿Tlake techmachtia Salmo 34:19?

³ (Xijpoua Salmo 34:19). Ipan ni versículo pankisa ome tlamantli tlen tlauel ipati: 1) katli xitlauakej nojkia kipiaj kuesoli,  uan 2) Jehová kinpaleuia ipan nochi tlen kinpano. Jehová techpaleuia ma tikitakaj kej kinamiki nochi tlen techpano. Maske Jehová kiijtojtok tlauel tiyolpakisej tlaj tijtekipanosej, amo kiijtosneki ayokmo tijpiasej yon se tlaouijkayotl (Is. 66:14). Ya kineki ma timosentlalikaj ipan nopa yejyektsi nemilistli tlen tijselisej teipa (2 Cor. 4:16-18). Yeka ipan ni tonali san techpaleuia ma tikijiyouikaj nochi tlen tikixnamikij (Lam. 3:22-24).

4. ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

⁴ Ipan ni tlamachtili tikitasej kenijkatsa Jehová kinpaleuik itekipanojkauaj katli itstoyaj uejkajkia uan kenijkatsa nojkia kinpaleuijtok ipan ni tonali. Nojkia tikitasej maske techpano tlen amo tijchiaj, tlaj timotemachiaj ipan Jehová, ya nochipa techpaleuis (Sal. 55:22). Kema tikitasej tlen kinpanotok se keskij toTeotsij itekipanojkauaj, ma timotlatsintokikaj: “¿Tlake nijchijtoskia tlaj nikixnamiktoskia ni tlaouijkayotl? ¿Kenijkatsa nechpaleuia tlen kinpanok ma nimotemachi ipan Jehová? ¿Ipan tlake tlamantli uelis nechpaleuis?”.

5. ¿Kenijkatsa Labán kikajkayajki Jacob? (Xikita tlaixkopinkayotl ipan ipantsajka).

⁵ Uejkajkia, se keskij Jehová itekipanojkauaj nojkia kiixnamijkej tlaouijkayotl tlen amo kichiayayaj. Ma tikitakaj tlen kipanok Jacob. Itata kinauatik ma mokuili se iichpoka Labán, katli nojkia kitekipanouayaya Jehová. Uan kiiljuik tlaj kiampa kichiuaskia, Jehová tlauel kiteochiuaskia (Gén. 28:1-4). Uan Jacob kiampa kichijki, yeka kistejki tlen Canaán uan yajki kampa itstoya Labán. Ya kinpiayaya omej iichpokauaj, Lea uan Raquel. Jacob tlauel kiixtokak Raquel, katli eliyaya teipaejketl, uan kinekiyaya mokuilis. Yeka, mosemakak kitekipanos Labán chikome xiuitl (Gén. 29:18). Maske kiampa kinekiyaya kichiuas, Labán kikajkayajki uan kimaktilik Lea. Kema panok se semana, kimaktilik Raquel uan kiiljuik nojua ma kitekipano seyok chikome xiuitl (Gén. 29:25-27). Uan amo san ya nopa, Labán nojkia kikajkayajki Jacob ika sekinok tlamantli, kikajkayajki se 20 xiuitl (Gén. 31:41, 42).

6. ¿Tlake sekinok tlaouijkayotl kiixnamijki Jacob?

⁶ Jacob kiixnamijki sekinok tlaouijkayotl. Maske kinpixki miakej ikoneuaj, inijuantij amo kuali mouikayayaj, yeka kinamakakej José kej se tlatekipanojketl. Uan omej ikoneuaj, Simeón uan Leví, kinpinaualtijkej ininchampoyouaj uan nojkia kipinaualtijkej Jehová. Uan isiua Raquel mijki kema konepiayaya. Nojkia, Jacob monejki yas Egipto maske ya eliyaya ueuentsi pampa onkayaya mayantli (Gén. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28).

7. ¿Kenijkatsa Jehová kinextilik Jacob kuali kiitayaya?

⁷ Maske Jacob kipixki miak tlaouijkayotl, ya nochipa kuali tlaneltokak. Motemachik Jehová kichiuaskia tlen kitenkauilijtoya, uan Jehová kinextilik ya kuali kiitayaya tlen kichiuayaya. Maske Labán miakpa kikajkayajki, Jacob tlauel tlapijpixki pampa Jehová kiteochijki. Uan uelis Jacob tlauel kitlaskamatilik toTeotsij kema sampa mopantik iuaya José, pampa moiljuiyaya ikone ya miktoya. Jacob kiijiyouik nochi tlen kipanok pampa kuali mouampojchijtoya iuaya Jehová (Gén. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30). Tojuantij nojkia uelis tikijiyouisej tlaouijkayotl tlaj kuali timouampojchijtokej iuaya Jehová.

8. ¿Tlake kinekiyaya kichiuas tlanauatijketl David?

⁸ Tlanauatijketl David amo uelki kichiua  se keski tlamantli maske kipaktiyaya kitekipanos Jehová. Ya kinekiyaya kichijchiuas se teokali. Kema kiiljuik tlajtolpanextijketl Natán tlen kinekiyaya kichiuas, ya kinankilik: “Xijchiua nochi tlen ipan moyolo timoiljuia kuali para tijchiuas pampa Toteko Dios itstos mouaya” (1 Crón. 17:1, 2). Kema David kikajki ni tlajtoli, uelis tlauel yolpajki uan nima pejki kichiua se keski tlamantli pampa kinekiyaya kichiuas nopa tekitl.

9. ¿Tlake kichijki David kema amo uelki kichiua tlen mosentlalijtoya?

⁹ Maske tlajtolpanextijketl Natán kiiljuik nopa tlamantli David, ika tlayoua Jehová kiiljuik amo kichijchiuaskia nopa teokali pampa nopa tekitl kichiuaskia se ikone (1 Crón. 17:3, 4, 11, 12). ¿Tlake kichijki David kema kimatki nochi tlen Jehová kiijtojtoya? Kipatlak tlen moiljuijtoya kichiuas. Pejki kisentilia tomij uan se keski tlamantli tlen Salomón kitekiuiskia kema kichijchiuaskia nopa teokali (1 Crón. 29:1-5).

10. ¿Kenijkatsa Jehová kiteochijki David?

¹⁰ Kema Jehová ya kiiljuijtoya David amo kichijchiuaskia nopa teokali, kichijki se tlajtolsenkauali iuaya. Kiiljuik se iteipaixui tlanauatiskia nochipa (2 Sam. 7:16). Ipan nopa Mil Xiuitl kema Jesús tlanauatijtos ipan Tlaltipaktli, David tlauel yolpakis kema kimatis nopa Tlanauatijketl eli se iteipaixui. Ni tlapoualistli techmachtia maske amo uelis tijtekipanosej Jehová kej tijnekiskiaj, ya uelis techteochiuas ika tlamantli tlen amo tijchiaj.

11. ¿Tlake tlateochiualistli kiselijkej Cristo itokilijkauaj maske toTeotsij iTlanauatijkayo amo pejki tlanauatia kema kinekiyayaj? (Hechos 6:7).

¹¹ Cristo itokilijkauaj tlen achtoui siglo kiixnamijkej se keski tlamantli tlen amo kichiayayaj. Maske amo kimatiyayaj kema tlanauatiskia toTeotsij iTlanauatijkayo, inijuantij kinekiyayaj ma tlanauati ipan nopa tonali (Hech. 1:6, 7). Uajka, ¿tlake kichijkej? Nojua tlajtolmoyajkej. Kema kiitakej nopa kuali tlamachtili momoyajtoya ipan miak altepemej, kiitakej Jehová kiteochiuayaya nopa tekitl (xijpoua Hechos 6:7).

12. ¿Tlake kichijkej Cristo itokilijkauaj tlen achtoui siglo kema onkak mayantli?

¹² Ipan achtoui siglo onkak se ueyi mayantli “ipan nochi tlaltinij” (Hech. 11:28). Uan Cristo itokilijkauaj nojkia amo kipixkej tlen ika mopanoltisej. Uelis tetajmej moiljuiyayaj kenijkatsa kinpanoltisej ininchampoyouaj. Uan telpokamej katli kinekiyayaj yasej kanajya tlatekipanotij, uelis nojkia motekipachouayayaj pampa amo kimatiyayaj tlaj ueliskiaj kichiuasej tlen kinekiyayaj. Maske kiampa kinpanok, inijuantij kiitakej kenijkatsa nojua tlajtolmoyauasej uan kinpaleuisej toikniuaj katli itstoyaj Judea (Hech. 11:29, 30).

13. ¿Tlake tlateochiualistli kiselijkej Cristo itokilijkauaj kema onkak nopa mayantli?

¹³ Maske onkak nopa mayantli, Cristo itokilijkauaj kiselijkej se keski tlamantli tlen ika mopanoltiskiaj uan kiitakej Jehová kinmokuitlauiyaya (Mat. 6:31-33). Uan uelis nojua tlauel moiknelijkej. Uan katli tlapaleuijkej ika tomij o ika sekinok tlamantli, nojkia tlauel yolpajkej (Hech. 20:35). Jehová tlauel kinteochijki pampa nojua kitekipanojkej maske mopatlak se keski tlamantli.

14. ¿Tlake kinpanok Pablo uan Bernabé, uan tlake panok teipa? (Hechos 14:21, 22).

¹⁴ Toikniuaj tlen achtoui siglo miakpa kintlatsakuiltijkej kema amo kichiayayaj. Ma tikitakaj tlen kinpanok Bernabé uan Pablo kema tlajtolmoyauayayaj Listra. Achtoui nopa maseualmej kuali kinselijkej uan kintlakakilijkej. Teipa, se keskij ininkualankaitakauaj  kinajkomankej nopa maseualmej, yeka pejkej kimakiliaj Pablo ika tetl uan tlauel kikokojkej (Hech. 14:19). Maske kiampa kinpanok, Pablo uan Bernabé yajkej sejkanok tlajtolmoyauatoj. ¿Tlake panok teipa? Kinpaleuijkej miakej ma mochiuakaj Cristo itokilijkauaj uan kinyolchikajkej toikniuaj ika tlen kiniljuijkej (xijpoua Hechos 14:21, 22). Bernabé uan Pablo amo kitlauelkajkej Jehová maske kintlatsakuiltijkej, uan yeka kinpaleuijkej tlauel miakej. Tlaj tojuantij nojkia amo tijtlauelkauaj Jehová uan tijchiuaj nopa tekitl tlen techmakatok, ya tlauel techteochiuas.

15. ¿Tlake techmachtia tlen kipanok toikni Alexander Macmillan?

¹⁵ Kema ayamo asiyaya 1914, miakej toikniuaj moiljuiyayaj nima kiseliskiaj se tlateochiualistli. Kiampa moiljuiyaya toikni Alexander Macmillan, ya uan sekinok moiljuiyayaj nima yaskiaj iluikak. Ipan se tlamachtili tlen kipanolti ipan septiembre 1914, kiijtok: “Uelis teipa ayokmo nitlamachtis pampa ayokmo niitstos ipan Tlaltipaktli”. Amo kiampa panok, yeka teipa kiijkuilok: “Uelis miakej timoiljuiyayaj nima tiaskiaj iluikak. Amo kinamikiyaya kiampa timoiljuisej, san monekiyaya timosentlalisej tijtekipanosej Jehová”. Uan nelia kiampa kichijki, ya mosentlalik tlajtolmoyauas ika miak pakilistli, kinyolchikauas toikniuaj katli kintsaktoyaj uan nochipa yajki tlanechikoli maske ya eliyaya ueuentsi. Kema itstoya ipan Tlaltipaktli amo san motonalpolok. ¿Kenijkatsa kipaleuik tlen kichijki? Ya kiijkuilok ni tlamantli ipan 1966 kema ayamo mikiyaya: “Nama nojua tlauel kuali nitlaneltoka”. Tlen kichijki tlauel techpaleuia uan nojua tlauel kinpaleuia katli kiijiyouijtokej tlen amo kuali ipan miak xiuitl (Heb. 13:7).

16. ¿Tlake tlaouijkayotl kiixnamiki toikni Jennings uan isiua? (Santiago 4:14).

¹⁶ Miakej toikniuaj peuaj mokokouaj kema amo kichiaj. Kiampa kipanok toikni Herbert Jennings. Ya kiijtoua tlauel yolpakiyaya iuaya isiua kema tlatekipanouayayaj kej misioneros ipan Ghana. b Teipa kiiljuijkej kipiayaya se kokolistli ipan itsonteko. Toikni Jennings kiijtok amo kichiayayaj nopa tlamantli, uan kema kiijtok nopa kiilnamijki tlen kiijtoua Santiago 4:14 (xijpoua). Ya kiijtok: “Nima tikitakej kenijkatsa tikixnamikisej nopa tlaouijkayotl uan tikisteuasej Ghana, nojkia tikiniljuijkej touampoyouaj ayokmo tiitstoskiaj nopaya uan sampa titlakuepiliskiaj Canadá pampa nopaya nechpajtiskiaj”. Jehová kipaleuik toikni Jennings uan isiua nojua ma tlatekipanojtokaj maske kiixnamikiyayaj nopa kokolistli.

17. ¿Kenijkatsa tlen kipanok toikni Jennings kinpaleuik sekinok?

¹⁷ Tlen kiijtok toikni Jennings kema kitenpouayaya tlen kipanok, tlauel kinpaleuik miakej toikniuaj. Se tosiuaikni kiijkuilok: “Tlen kiijtok toikni, tlauel nechyolchikajki [...]. Kema nikitak toikni Jennings kistejki kampa tlatekipanouayaya pampa monekiyaya mopajtis, nechpaleuik ma nikita kej kinamiki tlen nechpanoyaya”. Seyok toikni kiijkuilok: “Kema nitlatekipanojtoya matlaktli xiuitl kej ueuejtlakatl, monejki nijkauas nopa tekitl pampa nijpixki se kokolistli ipan notsonteko. Tlauel nimoyolkokouayaya, yeka amo ueliyaya nijpoua tlen kinpanotoya toikniuaj. Tlen kichijki toikni Jennings tlauel  nechyolchikajki”. Ni techilnamikilia uelis tikinyolchikauasej sekinok tlaj tikijiyouiaj tlen techpano maske amo tijchiayayaj. Uajka, maske amo tiitstokej kej tijnekiskiaj, ika tlen tijchiuaj uelis tikinpaleuisej sekinok nojua kuali ma tlaneltokakaj uan ma kiijiyouikaj tlen kinpano (1 Ped. 5:9).

18. ¿Tlake techmachtia tlen kichijki se tosiuaikni tlen Nigeria katli ayokmo kipia iueue? (Xikita nopa tlaixkopinkayotl kampa kiixnextia tlen kipanok).

¹⁸ Miak tlamantli kichijtok miakej toikniuaj ma tlaijiyouikaj, kej nopa ueyi kokolistli COVID-19. Kiampa kipanok se tosiuaikni tlen Nigeria, katli ayokmo kipia iueue. Ya san kipiayaya se kentsi tlakualistli uan tomij. Se tonali, kema san kipixtoya se taza arroz, isiuapil kitlajtlanik tlake kikuaskiaj teipa. Tosiuaikni kiiljuik isiuapil maske ayokmo kipiayayaj tomij yon tlakualistli, kichiuaskiaj kej nopa kaualtoaui tlen Sarepta, kikuaskiaj tlen kipiayayaj uan motemachiskiaj ipan Jehová (1 Rey. 17:8-16). Kema ayamo moiljuiyayaj tlake kikuaskiaj tlajkotona, toikniuaj kinuikilijkej se keski tlamantli tlen kikuasej, tlen kinuikilijkej kinaxiliskia kipano ome semanas. Tosiuaikni kiitak Jehová kuali kitlakakilijtoya tlen kiiljuik isiuapil. Nochi ni tlamantli kinextia tlaj timotemachiaj ipan Jehová, nopa tlaouijkayotl tlen tijpiaj uelis kichiuas ma tijyolmatikaj tiitstokej inechka (1 Ped. 5:6, 7).

19. ¿Tlake tlamantli kipanok Alexéi Yershov?

¹⁹ Ipan se keski xiuitl tlen panotok, miakej toikniuaj kintlatsakuiltijtokej pampa kitekipanouaj Jehová. Ma tikitakaj tlen kipanok toikni Alexéi Yershov, katli eua Rusia. Ya moatsonpoliuiltik ipan 1994, ipan nopa tonali kinkauayayaj ma kitekipanokaj Jehová ipan nopa altepetl. Ipan 2020 se keskij policías kalajkej ichaj toikni Yershov, tlajtlachixkej uan kikuilijkej se keski tlamantli. Kema panok se keski metstli, toikni kiteiljuijkej uan  nojkia kinextijkej se keski videos. Katli kichijtoya nopa grabaciónes eliyaya se katli kinextiyaya kejuak kinekiyaya momachtis Biblia, san kikajkayajki nopa tlakatl.

20. ¿Tlake kichijki toikni Yershov uan kiampa nojua kuali mouampojchijtok iuaya Jehová?

²⁰ ¿Kipaleuik toikni Yershov tlen kipanok? Kena. Nama nojua tlauel kuali mouampojchijtok iuaya Jehová, ya kiijtoua: “Nosiua uan na nochipa timomaijtouaj, ueli nikijiyouia tlen nechpano pampa Jehová nechpaleuia”. Ya nojkia kiijtoua: “Kema nimomachtia Biblia nechpaleuia amo tlauel ma nimoyolkoko. Nimoyoliljuia tlen kinpanotok se keskij toTeotsij itekipanojkauaj tlen uejkajkia itstoyaj. Onka miak tlapoualistli tlen uala ipan Biblia, kampa kiijtoua moneki amo tlauel timotekipachosej uan ma timotemachikaj ipan Jehová”.

21. ¿Tlake timomachtijkej ipan ni tlamachtili?

²¹ Maske amo tijmatij tlake techpanos, tlaj timotemachiaj ipan Jehová ya nochipa techpaleuis, kej kiijtoua ni texto kampa mokixtijtok ni tlamachtili: “Tlen itstok xitlauak iixpa TOTEKO kipia miak kuesoli, pero TOTEKO kimanauia ika nochi tlen ipanti” (Sal. 34:19). Uajka, amo ma timosentlalikaj ipan nopa kuesoli tlen tijpiaj. San ma timosentlalikaj kenijkatsa Jehová techpaleuia ika ichikaualis. Kiampa nojkia uelis tikijtosej kej Pablo: “Nochi niueli nijchiua ika nopa chikaualistli” (Filip. 4:13).