1, 2. 1) ¿Kenijkatsa Satanás kinkajkayajtok maseualmej? 2) ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

SATANÁS, katli kipeualtik “nochi istlakayotl”, nochipa kinkajkayajtok maseualmej (Juan 8:44). Ya tlauel kimoyajtok se istlakatili: kiijtoua katli miktokej uelis techchiuilisej tlen amo kuali uan yauij kampa itstokej mijkatsitsij. Nopa istlakatili kichijki miakej maseualmej ma kineltokakaj uan ma momatikaj kichiuasej miak tlamantli. Yeka, kema miki se tlen ininchampoyouaj o se ininkalnechka, se keskij toikniuaj moneki kichiuasej kampeka kuali tlaneltokasej (Jud. 3).

² Tlaj tikixnamikisej nopa tlaouijkayotl, ¿tlake techpaleuis amo ma tikixpanokaj tlen Biblia tlamachtia? (Efes. 6:11). Uan tlaj se toikni kiixnamiki nopa kuesoli, ¿kenijkatsa uelis tijyolchikauasej uan tijpaleuisej? Ni tlamachtili technextilis tlake kineki Jehová ma tijchiuakaj. Achtoui ma tikitakaj tlake tlamachtia Biblia tlen mikilistli.

3. ¿Tlake panok pampa Satanás istlakatki?

³ ToTeotsij kinekiyaya maseualmej ma itstokaj nochipa, ya amo kinekiyaya ma mikikaj. Tlaj Adán uan Eva kinekiyayaj itstosej nochipa, monekiyaya kineltokasej tlen Jehová kinnauatik: “Ne kuauitl tlen itoka ‘kuauitl tlen temachiltia tlen kuali uan tlen axkuali’, axtle. Amo xijkua itlajka, pampa ipan nopa tonal kema tijkuas itlajka, melauak timikis” (Gén. 2:16, 17). Teipa, ika se kouatl, Satanás kiiljuik Eva: “Axneli, axinmikisej”. Eva kineltokak uan kikuajki nopa kuatlajkayotl, uan kema kimakak iueue, ya nojkia kikuajki (Gén. 3:4, 6). Kiampa ipan Tlaltipaktli pejki tlajtlakoli uan mikilistli (Rom. 5:12).

4, 5. ¿Kenijkatsa Satanás kinkajkayajtok maseualmej?

⁴ Kej toTeotsij kiijtojtoya, Adán uan Eva mijkej. Uan Satanás nojua pejki kiijtoua sekinok istlakatili tlen mikilistli. Teipa, kichijki  maseualmej ma moiljuikaj kema se akajya miki, se kentsi tlen itlakayo nojua yoltok uan itstok kampa yauij mijkatsitsij. Ipan ni tonali, tlauel miakej maseualmej kineltokaj nopa uan sekinok istlakatili (1 Tim. 4:1).

⁵ ¿Kenke Satanás ueli kinkajkayaua miakej maseualmej ika ni istlakatili? Pampa kimati kenijkatsa tijyolmatij kema se akajya miki, uan yeka techkajkayaua. ToTeotsij kichijki ma tijnekikaj tiitstosej nochipa uan yeka amo tijnekij timikisej (Ecl. 3:11). Yeka, mikilistli eli se tokualankaitaka (1 Cor. 15:26).

6, 7. 1) ¿Ueltok Satanás kitlatijtok tlen melauak tlen nopa mikilistli? 2) ¿Kenke tlen Biblia tlamachtia techpaleuia amo ma timajmauikaj?

⁶ Maske Satanás kineki amo ma tijmatikaj tlake nelnelia pano kema se akajya miki, amo ueltok kitlatia nopa tlamantli. Biblia kiijtoua tlake kinpano katli mikij uan kiijtoua teipa uelis sampa tikinitasej, yeka miakej katli kimatij ni tlamantli kinmatiltiaj sekinok maseualmej (Ecl. 9:5, 10; Hech. 24:15). Tlen Biblia tlamachtia tlauel techyolchikaua uan techpaleuia amo ma timajmauikaj. Tijmatij katli miktokej amo uelis techchiuilisej tlen amo kuali uan nojkia amo tlaijiyouiaj, pampa inijuantij ayokmo yoltokej uan amo aka uelis kichiuilisej tlen amo kuali. Katli miktokej kejuak kuali kochtokej (Juan 11:11-14). Biblia nojkia tlamachtia katli miktokej amo kimatij kenijkatsa panotia tonali. Yeka, kema moyolkuisej katli ya uejkaj mijkej, amo kimatisej tlaj uejkajki miktoyaj, moiljuisej kejuak san ijkopkej uan tlachixkej.

⁷ Nochi ni kinextia amo ouij tijkuamachilisej kenijkatsa itstokej katli miktokej. Uan nochi istlakatili tlen Satanás kiijtoua san techkuapoloua. Uan amo san kinkajkayaua maseualmej, nojkia kiistlakauia toTeotsij. Tlaj tijnekij tijkuamachilisej kenijkatsa tlauel amo kuali nopa istlakatili tlen Satanás kimoyajtok, ma tikitakaj eyi tlamantli tlen panotok ika nopa istlakatili. Se: kisokiuijtok toTeotsij itoka. Ome: kinextia san tlapik motemaktilik Cristo. Uan eyi: tlauel kintlaijiyouiltijtok maseualmej.

8. Kej kiijtoua Jeremías 19:5, ¿kenke nopa istlakatili tlen Satanás kimoyaua kisokiuia Jehová itoka?

⁸ Tlen Satanás kiijtoua tlen mijkatsitsij kisokiuia Jehová itoka. Se tlen nopa istlakatili tlen Satanás kimoyajtok eli kema kiijtoua  mijkatsitsij kintlaijiyouiltiaj ipan tlitl. ¿Kenijkatsa nopa tlamantli kiistlakauia toTeotsij? Pampa nopa istlakatili kinextia Jehová, katli tlauel teiknelia, eli sanse kej Diablo (1 Juan 4:8). ¿Kenijkatsa tijyolmatij kema tijkakij nopa? Uan, ¿kenijkatsa kiyolmati Jehová? Nochipa ma tikilnamikikaj ya tlauel kikualankaita tlen amo kuali (xijpoua Jeremías 19:5).

9. Kej kiijtoua Juan 3:16 uan 15:13, ¿kenijkatsa nopa istlakatili kichiua miakej amo ma kiitakaj kej kinamiki Jesús imikilis?

⁹ Nopa istlakatili tlen mikilistli kinextia san tlapik titlaneltokasej ipan Jesús imikilis (Mat. 20:28). Satanás nojkia istlakati kema kiijtoua tijpiaj ipan totlakayo se tlenijki tlen amo kema miki, tlaj nopa eliskia melauak, nochi maseualmej ueliskia itstosej nochipa. Uajka, Jesús amo monektoskia ma motemaktili uan kiampa tiitstosej nochipa. Ma tikilnamikikaj ika Jesús imikilis technextilijkej nochi timaseualmej nelia tlauel techikneliaj (xijpoua Juan 3:16; 15:13). ¿Kenijkatsa kiyolmatij Jehová uan Jesús kema nochi nopa tlamachtili tlen amo melauak kinextia san tlapik tlen inijuantij kichijkej?

10. ¿Kenijkatsa istlakatili tlen Satanás kimoyaua kintlaijiyouiltia maseualmej?

¹⁰ Nopa istlakatili tlen Satanás kimoyaua kichiua maseualmej tlauel ma tlaijiyouikaj. Kema miki se konetl, miakej kiniljuiaj tetajmej toTeotsij kichijki ma miki pampa kinekiyaya seyok iluikaejketl ipan iluikak. Ni tlamantli amo kinyolchikaua uan san kichiua nojua tlauel ma moyolkokokaj. Nojkia, pampa tlamachtiaj toTeotsij kintlatsakuiltia maseualmej ipan tlitl, miakej motechtijtokej ika nopa tlamachtili uan yeka kintlatijtokej maseualmej katli amo kineltokaj tlen tlamachtiaj ipan Iglesia. Se amochtli tlen kamanalti tlen nopa Inquisición española kiijtoua katli tetlaijiyouiltiyayaj moiljuiyayaj tlen kinchiuiliyayaj katli tlaijixnamikiyayaj “san kiixnextiyaya kenijkatsa teipa tlaijiyouiskiaj ipan tlitl”. Kichiuayayaj nopa pampa kinekiyayaj ma moyolpatlakaj kema nechka mikiskiaj uan kiampa amo yaskiaj kampa kintlaijiyouiltiskiaj ipan tlitl. Nojkia ipan se keski altepemej miakej maseualmej moiljuiaj moneki kinueyichiuasej katli miktokej uan kintlajtlanisej ma kinpaleuikaj. Uan sekinok kinmakaj tlakajkaualistli pampa tlauel kinmakasij. Nochi ni tlamantli amo kinyolchikaua maseualmej, san kichiua nojua tlauel ma mokuesokaj o ma kinmakasikaj katli miktokej.

11. ¿Tlake uelis techiljuisej tochampoyouaj uan touampoyouaj?

¹¹ Tlaj tikikneliaj toTeotsij uan tijpatiitaj Biblia, tijchiuasej tlen Jehová kipaktia maske tochampoyouaj o touampoyouaj kinekisej ma tijchiuakaj ininuaya se tlenijki tlen Biblia kiijtoua amo kuali, kej tlen momajtokej kichiuaj kema miki se akajya. Uan uelis techiljuisej tlaj amo tijchiuasej nopa, uajka amo nelia tikikneliaj yon tijtlepanitaj katli miktok. O uelis kiijtosej totlajtlakol tlaj nopa mijkatsi kinchiuilis tlen amo kuali. ¿Kenijkatsa uelis tijmanauisej tlen Biblia tlamachtia kema panos nopa? Ma tikitakaj tlake techtlajtolmaka Biblia uan kenijkatsa uelis tijchiuasej tlen nopaya kiijtoua.

12. ¿Tlake tlamantli tlen maseualmej momajtokej kichiuaj amo uala ipan Biblia?

¹² Ma timosentlalikaj amo tijneltokasej yon tijchiuasej tlen Biblia kiijtoua amo melauak (2 Cor. 6:17). Ipan se altepetl, miakej moiljuiaj kema se akajya miki, itonal nojua nentinemi pampa kineki momakuepas tlen maseualmej katli kichiuilijkej tlen amo kuali. Se amochtli kiijtoua nopa tonaltsi uelis “kichiuas ma pano tlen amo kuali ipan nopa pilaltepetsi”. Uan ipan África, kanajya momajtokej  kiixtsakuaj teskatl kampa itstoya nopa mijkatsi uan nopa tlaixkopinkayomej kitlachialtiaj kampa tlapepecholi. ¿Kenke kiampa kichiuaj? Pampa moiljuiaj mijkatsitsij amo kinamiki moitasej ipan se teskatl o tlaixkopinkayotl. Katli tijtekipanouaj Jehová amo tijneltokaj yon tijchiuaj tlen maseualmej momajtokej pampa amo tijnekij tijmoyauasej nopa istlakatili tlen Satanás kiijtojtok (1 Cor. 10:21, 22).

13. Kej kiijtoua Santiago 1:5, ¿tlake moneki tijchiuasej tlaj amo tijmatij kenijkatsa kiita Jehová se tlenijki?

¹³ Kemantika uelis amo tijmatij tlaj se tlenijki kiixpano Jehová. Kema kiampa panos, ika nochi toyolo ma titlajtlanikaj Jehová ma techmaka tlalnamikilistli (xijpoua Santiago 1:5). Uan teipa ma tikitakaj ipan miak amatlajkuiloli tlake kiijtoua tlen nopa tlamantli. Tlaj nojua amo tijmatij, uajka ma tikiniljuikaj ueuejtlakamej. Maske inijuantij amo techiljuisej tlake tijchiuasej, kena technextilisej tlen kiijtoua se keski textos, kej katli nikaj tikixtomasej. Nochi ni techpaleuis kuali ma tijtekiuikaj totlalnamikilis uan kiampa tijmatisej “tlen kuali uan tlen axkuali” (Heb. 5:14).

14. ¿Kenijkatsa amo tikinyolkokosej sekinok?

¹⁴ “Xijchiuakaj nochi para iueyitilis toTeko. Axtleno xijchiuakaj tlen kiyoltilanas ma tlajtlakolchiua se [akajya]” (1 Cor. 10:31, 32). Kema monekis tijtlapejpenisej tlaj tijchiuasej o amo tlen maseualmej momajtokej, moneki timoiljuisej kenijkatsa kiitasej sekinok, uan nojua tlauel moneki timoiljuisej kenijkatsa kiitasej toikniuaj, pampa amo tijnekij tikinyolkokosej (Mar. 9:42). Uan nojkia amo tijnekij tikinyolkokosej katli amo kitekipanouaj Jehová. Tlaj tikinikneliaj, tikinkamanaljuisej ika tlatlepanitakayotl uan kiampa tijueyichiuasej Jehová. Nojkia, amo timokualanisej ininuaya yon tikinpinajtisej ika tlen momajtokej kichiuaj. Tlauel techpaleuis tlaj tijnextisej tikinikneliaj. Tlaj tikintlepanitasej uan tijkuamachilisej tlen kiyolmatij, techpaleuis ayokmo tlauel ma techkualankaitakaj.

15, 16. 1) ¿Kenke tlauel kuali tlaj tikiniljuisej sekinok tlen tijneltokaj? Xikijto se neskayotl. 2) ¿Tlake techmachtia tlen Pablo kiijtok ipan Romanos 1:16?

¹⁵ Ma tikiniljuikaj touikaljuaj uan tokalnechkauaj tielij Jehová itlajtoltemakauaj (Is. 43:10). Tlaj se tlen mochampoyouaj mikis, mouikaljuaj o mokalnechkauaj uelis kualanisej tlaj ta amo tijnekis tijchiuas tlen inijuantij momajtokej kichiuaj. Yeka, tlaj nimantsi tikiniljuis tieli se tlen Jehová itlajtoltemakauaj uan tlen tijneltoka, tijmatis tlake tijchiuas  kema kinekisej xijchiua tlen inijuantij momajtokej kichiuaj. Francisco, katli itstok ipan Mozambique, kiijtoua: “Kema nosiua Carolina uan na tijmatkej tlen melauak, tikiniljuijkej tochampoyouaj ayokmo tikinueyichiuaskiaj mijkatsitsij. Kema mijki iikni Carolina, monejki tijnextisej ayokmo tijchiuaskiaj kej inijuantij. Kampa tiitstokej momajtokej kialtia katli ya mijki. Uan se iuikal moneki kochis eyi youali kampa kitoyajkej nopa atl. Kiampa kichiuaj pampa moiljuiaj kiyoltlaliaj katli ya mijki. Ichampoyouaj Carolina kinekiyaya yaya ma kochi kampa kitoyajkej nopa atl”.

¹⁶ ¿Tlake kichijkej Francisco uan Carolina? Francisco kiijtoua: “Tikikneliaj Jehová uan tijnekij tijchiuasej tlen kipaktia, yeka ayokmo tijnejkej tijchiuasej tlen momajtoyaj kichiuaj. Ichampoyouaj Carolina tlauel kualankej. Techiljuijkej amo tijtlepanitayayaj katli mijki uan ayokmo kema techpaxaloskia yon techpaleuiskiaj. Tojuantij ya tikiniljuijtoyaj ayokmo tijchiuaskiaj nopa, yeka ayokmo tleno tikiniljuijkej kema kualantoyaj. Sekij touikaljuaj techmanauijkej uan kiijtojkej tojuantij ya tikijtojtoyaj ayokmo tijchiuaskiaj nopa. Teipa, ichampoyouaj Carolina moyoltlalijkej uan sampa kuali timouikakej ininuaya. Sekij techpaxalojkej uan techtlajtlanijkej ma tikinmakakaj amatlajkuiloli”. Tojuantij nojkia amo kema ma tipinauakaj tijmanauisej tlen Biblia kiijtoua tlen mikilistli (xijpoua Romanos 1:16).

17. Kema se toikni miki se tlen ichampoyouaj, ¿tlake techpaleuis ma tijnextikaj nelia tielij se kuali iuampo?

¹⁷ Kema miki se tlen ichampoyouaj se toikni, moneki tijchiuasej kampeka tielisej kuali iuampoyouaj uan tijpaleuisej ipan nopa tlaouijkayotl, kej kiijtoua Proverbios 17:17. ¿Tlake techpaleuis ma tijnextikaj tielij kuali iuampo kema kitetsopaj ma kichiua se tlamantli tlen Jehová amo kipaktia? Ma tikitakaj ome tlamantli tlen Biblia tetlajtolmaka.

18. 1) ¿Kenke Jesús mochokilik? 2) ¿Tlake tijyekouaj tlen Jesús kichijki?

¹⁸ “Xichokakaj ininuaya tlen chokaj” (Rom. 12:15). Maske uelis amo tijmatisej tlake tikiljuisej katli tlauel motekipachoua, ma tikilnamikikaj tlaj tichokasej iuaya kiitas nojkia techyolkokoua tlen kipano. Kema Lázaro mijki,  María, Marta uan sekinok maseualmej mochokiliyayaj pampa kiikneliyayaj ininikni uan ininuampo. Kema Lázaro ya miktoya naui tonali, Jesús asito uan nojkia “chokak” maske kimatiyaya kiyolkuiskia (Juan 11:17, 33-35). Kema Jesús mochokilik kinextik tlen Jehová kiyolmatiyaya ika Lázaro imikilis. Jesús nojkia kinextik tlauel kinikneliyaya Lázaro ichampoyouaj, uan nopa tlauel kinyolchikajki María uan Marta. Nojkia, kema toikniuaj kiitaj tikinikneliaj uan techtekipachoua tlen kinpano, amo momachiliaj ininselti itstokej uan kuali kiyolmatij pampa kiitaj ininuampoyouaj tlauel kinikneliaj.

19. ¿Kenijkatsa Eclesiastés 3:7 techpaleuia ma tijyolchikauakaj se toikni?

¹⁹ “Onka tonali para timokamatsakuas uan onka tonali para tikama[nal]tis” (Ecl. 3:7). Nojkia uelis tijyolchikauasej se toikni tlaj kuali tijtlakakilisej. Ma tijkauakaj ma techiljui tlen kiyolmati uan amo ma tikualanikaj tlaj kiijtojtiuetsis se tlenijki o tlaj kiijtos tlen amo kinamiki (Job 6:2, 3). Uelis tlauel motekipachoua pampa iuikaljuaj katli amo kitekipanouaj Jehová kitetsopaj ma kichiua se keski tlamantli. Yeka, ma timomaijtokaj iuaya uan ma tikiljuikaj Jehová ma kipaleui, kiampa kimatis tlake kiijtos uan tlake kichiuas (Sal. 65:2). Tlaj tiuelisej, ma tijpouakaj Biblia iuaya o se tlamachtili tlen kistok ipan pilamochtsitsij, kej tlen kipanotok se toikni tlen uelis kiyolchikauas.

20. ¿Tlake tikitasej ipan seyok tlamachtili?

²⁰ Tlauel tiyolpakij pampa tijmatij tlen nelnelia kinpano katli mikij uan pampa tijmatij tlake kinpanos “nochi tlakamej tlen miktokej uan tlen kintlalpachojtokej” (Juan 5:28, 29). Kema tiuelisej ma tijmanauikaj tlen tlamachtia Biblia ika tlen tikijtosej uan ika tlen tijchiuasej. Ipan seyok tlamachtili tikitasej sekinok tlamantli tlen ika Satanás kinkajkayaua maseualmej: tlen kichiuaj tetlajchiuianij. Tikitasej kenke amo kinamiki tijchiuasej yon timoyolpakiltisej ika nopa tlamantli tlen Satanás kitekiuia.