SE TLAKATL katli tlatekipanouayaya ipan KGB * nechiljuik: “Amo kuali tikinmokuitlauia mochampoyouaj. Tijtlauelkajki mosiuapil uan mosiua maske konepias. ¿Ajkia kinmokuitlauis uan kintlamakas? Xijkaua moreligión uan xia mochaj”. Uan na nijnankilik: “Na amo nikintlauelkajki nochampoyouaj. Inmojuantij innechitskijkej. ¿Tlake nijchijki?”. Ya nechiljuik: “Mitsitskijkej pampa tieli se tlen Jehová itlajtoltemakauaj”.

Ni panok ipan 1959, ipan se cárcel tlen eltoya ipan altepetl Irkutsk, Rusia. Niinmechiljuis kenijkatsa nosiua uan na timosentlalijtoyaj amo kema tijtlauelkauasej Jehová maske titlaijiyouiskiaj uan kenijkatsa ya tlauel techteochijki (1 Ped. 3:13, 14).

Nitlakatki ipan xiuitl 1933 ipan Zolotniki, Ucrania. Ipan 1937, notíos katli itstoyaj ipan Francia uan eliyayaj Jehová itlajtoltemakauaj, techpaxalojkej uan techmakakej nopa amochtli Gobierno uan Liberación, tlen kichijchijtoya la Sociedad Watch Tower. Kema notata kipojki, pejki sampa tlaneltoka ipan toTeotsij. Uan ipan 1939 tlauel mokokok. Kema nechka mikiskia, kiiljuik nonana: “Ni nelia melauak. Xikinmachti tokoneuaj”.

Ipan abril 1951, tekichiuanij kintitlankej ipan Siberia Jehová itlajtoltemakauaj katli itstoyaj ipan Unión Soviética ika oeste. Nonana, nopilikni Grigory uan na techkixtijkej tlen altepetl Ucrania. Tiajkej ipan tren kipano 6,000 kilómetros uan tiasitoj Tulun, Siberia. Kema panok ome semanas, noikni Bogdan, katli achtouiejketl, asito kampa kinchiualtiyayaj ma tekitikaj ipan altepetl Angarsk. Tekichiuanij kiiljuijkej 25 xiuitl tlatekipanoskia nopaya.

Kema nonana, Grigory uan na titlajtolmoyauayayaj kampa itstoyaj se keskij maseualmej, monekiyaya kuali tikitasej kenijkatsa tijchiuaskiaj. Tikiniljuiyayaj maseualmej: “¿Tijmati ajkia kineki kinamakas se uakax?”. Tlaj se akajya kinekiyaya kinamakas, tikiljuiyayaj kenijkatsa nopa tlapiali nesi kuali kichijchijtokej. Teipa tikamanaltiyayaj ajkia kichijchijtok nochi. Ipan nopa tonali, ipan se periódico kiijkuilojkej maske Jehová itlajtoltemakauaj tlajtlantinemij ajkia kinamaka se uakax, inijuantij kintemouayayaj pilborregojtsitsij. Uan nelia tikinpantijkej maseualmej katli eliyayaj kej pilborregojtsitsij. Tlauel tiyolpajkej pampa tikinmachtijkej ika Biblia nopa maseualmej katli kuali ininyolo. Nama, ipan Tulun eltok se tlanechikoli kampa itstokej kipano 100 tlajtolmoyauanij.

Nosiua, Maria, kiixmatki Jehová ipan Ucrania,  kema mochijtoya nopa Ompa Ueyi Tlauilankayotl. Kema kipixtoya 18 xiuitl, se tlakatl tlen tekitiyaya ipan KGB kinekiyaya motekas iuaya. Maria amo kema kinejki. Se tonali, kema tlakuepilik ichaj, kipantik nopa tlakatl motektoya ipan icama, yeka motlalojtejki. Nopa tlakatl tlauel kualanki uan kiiljuik kitsakuaskiaj ipan cárcel pampa eliyaya se tlen Jehová itlajtoltemakauaj. Yeka, ipan 1952, kiiljuijkej tsaktoskia matlaktli xiuitl. Maria kiyolmatki kej José, katli kitsajkej pampa amo kiixpanok Jehová (Gén. 39:12, 20). Katli kiuikayaya kiiljuik: “Amo ximajmaui. Miakej katli kintsaktokej amo kinpinaualtijtokej”. Tlen kiiljuik tlauel kiyolchikajki.

Maria pejki tekiti kampa kinchiualtiyayaj ma tekitikaj ipan 1952 uan tlanki ipan 1956, nechka altepetl Gorki (nama itoka Nizni Nóvgorod), Rusia. Pampa kichiualtiyayaj ma kiteki kuauitl maske tlauel tlaseseyayaya, pejki mokokoua. Ipan 1956 kikixtijkej uan kititlankej ipan Tulun.

Se toikni nechiljuik asiskia se tosiuaikni ipan Tulun, yeka niajki nijnamiki ipan bicicleta kampa asiyaya autobús uan kiampa nijpaleuiskia. Kema nikitak, tlauel nikixtokak. Maske achtoui amo kinekiyaya nechselis, teipa kena nechselik. Timosenkajkej ipan 1957 uan kema panok se xiuitl, tlakatki tosiuapil Irina. Maske tlauel tiyolpaktoyaj, ipan 1959 nechitskijkej pampa nijchijchiuayaya amatlajkuiloli. Tlajko xiuitl noselti nechtsaktoyaj. Pampa nijnekiyaya kuali nijyolmatis, nochipa nimomaijtouayaya, nijuikatiyaya Jehová uan nimoiljuiyaya nitlajtolmoyaua.

Kema nechtlajtlaniyayaj se keski tlamantli, se tlakatl nechtsajtsilik: “¡Tikintsontlamiltisej Jehová itlajtoltemakauaj kejuak eliskiaj kimichimej!”. Na nijnankilik: “Jesús kiijtok nopa kuali tlamachtili momoyauaskia ipan nochi altepemej, uan amo aka kitsakuilis”. Teipa kichijki seyok tlamantli pampa kinekiyaya ma nijkaua noreligión, kej nikijtok kema nipejki niinmechiljuia tlen nechpanok. Kema kiitakej amo tleno kichiuaskia ma nijpatla tlen nijneltoka, nechiljuijkej chikome xiuitl niitstoskia kampa kinchiualtiaj ma tekitikaj ipan altepetl Saransk. Kema nechuikayayaj, nechiljuijkej tlakatki seyok nosiuapil, katli tijtokaxtijkej Olga. Maske nochampoyouaj uejka itstoyaj, kuali nijyolmatiyaya pampa nijmajtoya nosiua uan na amo tijtlauelkajtoyaj Jehová.

Sejse xiuitl, Maria yauiyaya nechonita Saransk, maske uejkauayaya ipan tren chikuasej tonali uan seyok chikuasej kema tlakuepiliyaya. Nochipa nechuikiliyaya yajyankuik botas kampa kitlatiyaya ipan suelas pilamochtsitsij Tlen Tematiltia. Amo kema nikilkauas kema kinuikak omej nosiuapiljuaj ma nechitatij. ¡Nelia tlauel niyolpajki kema nikinitak uan nimochokilik!

Ipan 1966 nechkixtijkej kampa nitsaktoya, uan niajki ininuaya nochampoyouaj ipan altepetl Armavir, nechka mar Negro. Nopaya tlakatkej tokoneuaj Yaroslav uan Pavel.

Teipa, katli tekitiyayaj ipan KGB kalajkej tochaj uan kitemojkej amatlajkuiloli. Kampa ueli kitemojkej, uan nojkia ipan uakaxmej inintlakualis. Se tonali, nopa tlakamej tlauel mitonijtoyaj pampa  tlauel tonayaya uan ininyoyo tlauel tlaltejpokyo eltoya. Maria kintlasojtlak pampa kimajtoya inijuantij san kichiuayayaj tlen kinnauatijtoyaj. Yeka, kiniljuik ma atlikaj uan kinmakak se tlenijki tlen ika kiixtoxomaskiaj ininyoyo, atl uan toallas. Teipa, kema asiko supervisor, nopa tlakamej kiiljuijkej tlen tijchijtoyaj. Kema yauiyayaj, nopa supervisor techixuetskilik uan techmatlajpalojtej. Tlauel tiyolpajkej kema tikitakej tlake pano kema tijchiuaj kampeka “[tijtlanisej] tlen axkuali ika tlen kuali” (Rom. 12:21).

Maske kiampa miakpa techpanok, tojuantij nojua titlajtolmoyauayayaj ipan Armavir. Nojkia tikinpaleuijkej se keskij tlajtolmoyauanij ipan Kurganinsk. Tlauel niyolpaki pampa nama nopaya eltok chikuasej tlanechikoli.

Ipan nochi nopa xiuitl tlen panotok, kemantika tijmajtokej kejuak kaxantok totlaneltokilis. Yeka tlauel tijtlaskamatiliaj Jehová pampa ika toikniuaj katli kuali tlaneltokaj techtlajtolmakatok uan techyolchikajtok (Sal. 130:3). Nojkia tlauel ouij tijmatkej kema katli tlatekipanouayayaj ipan KGB mochijkej kejuak eliskiaj toikniuaj. Tlauel tlajtolmoyauayayaj uan nesiyaya kiikneliyayaj toTeotsij. Sekij tlen nopa tlakamej nojkia kintekimakakej. Teipa tikitakej inijuantij san tlakajkayauayayaj.

Ipan 1978, kema kipixtoya 45 xiuitl, Maria sampa kipiaskia se konetl. Pampa iyolo ayokmo kuali tekitiyaya, tepajtianij moiljuiyayaj mikiskia uan yeka kinekiyayaj ma mokonetlauiso. Maria amo kinejki kichiuas nopa. Se keskij tepajtianij kitokilijtinemiyayaj ipan hospital pampa kinekiyayaj kitlalilisej se pajtli tlen kichiuaskia ma mokonetlauiso. Maria cholojtejki tlen nopa hospital pampa amo kinekiyaya ma kipano se tlenijki nopa pilkonetsi.

Katli tekitiyayaj ipan KGB techiljuijkej ma tikisakaj tlen nopa altepetl, uan tiajkej timochantitoj nechka Tallin, Estonia, katli eliyaya tlen nopa Unión Soviética. Nopaya, maske tepajtianij kiiljuijtoyaj Maria kipanoskia tlen amo kuali, tlakatki Vitaly, uan tlauel kuali nesiyaya nopa pilokichpiltsi.

Teipa tikistejkej Estonia uan tiajkej Nezlobnaia, tlen eltoya ika sur tlen Rusia. Nopaya, kuali tikitayayaj kenijkatsa titlajtolmoyauasej ipan pilaltepetsitsij, kampa asiyayaj miakej katli mokokouayayaj uan katli paxalouayayaj. Maseualmej tlen nochi altepetl asiyayaj pampa kinekiyayaj mochikauasej, uan kema yauiyayaj, nama motemachiyayaj itstosej nochipa pampa tikinmachtijkej tlen melauak.

Tijchijkej kampeka tikinpaleuisej tokoneuaj ma kiiknelikaj Jehová uan ma kitekipanokaj ika nochi ininyolo. Tikintlaneuiyayaj tochaj toikniuaj katli ueliskiaj kinpaleuisej tokoneuaj. Noikni Grigory, katli tlatekipanok kej superintendente viajante ipan 1970-1995 nochipa techpaxaloyaya. Nochi techpaktiyaya kema techpaxaloyaya pampa ya nochipa yolpaktoya. Kema toikniuaj techpaxaloyayaj, timauiltiyayaj ininuaya ika se keski tlapoualistli tlen Biblia, nopa kinpaleuik tokoneuaj kuali ma kiixmatikaj uan ma kipatiitakaj tlen Biblia techpouilia.

Ipan 1987, tokone Yaroslav yajki altepetl Riga, ipan Letonia, kampa ueliskia nojua tlauel tlajtolmoyauas. Pampa amo kinejki moijkuilos kampa  moijkuilouaj katli elisej soldados, kitsajkej ipan cárcel se xiuitl uan tlajko. Itstoya ipan chiknaui cárceles. Tlen nikiljuijtoya nechpanok ipan cárcel tlauel kipaleuik ma kiijiyoui nochi. Teipa pejki tlatekipanoua kej precursor. Ipan 1990, kema tokone Pavel kipixtoya 19 xiuitl, kinejki tlatekipanoti kej precursor ipan Sajalín, se isla tlen mokauayaya ipan Japón ika norte. Achtoui amo techpaktik tlen kinekiyaya kichiuas, nopaya san itstoyaj 20 tlajtolmoyauanij uan tlauel uejka eltoya, 9,000 kilómetros iuejkaka. Teipa tijkajkej ma yaui, uan tikitakej tlauel kuali tlen tijchijtoyaj. Maseualmej kinpaktiyaya ma kinmachtikaj tlen melauak, uan kema panok se keski xiuitl, ya onkayaya chikueyi tlanechikoli. Pavel tlanki tlajtolmoyaua nopaya ipan 1995. Ipan nopa xiuitl, san itstoya touaya Vitaly, katli eliyaya teipaejketl. Kema nojua okichpil, pejki tlauel kipaktia kipouas Biblia. Uan kema kipixtoya 14 xiuitl, pejki tlatekipanoua kej precursor uan na nojkia kiampa nitlatekipanok iuaya ome xiuitl. Tlauel kuali tlen techpanok ipan nopa xiuitl. Kema kipixtoya 19 xiuitl, Vitaly kistej tochaj pampa nama tlatekipanoskia kej precursor especial.

Ipan 1952, katli tlatekipanouayaya ipan KGB kiiljuik Maria: “Xijkaua tlen tijneltoka o timitstsakuasej matlaktli xiuitl ipan cárcel. Kema tikisas, ya tielis tinanatsi uan moselti tiitstos”. Amo kiampa panok. Nosiua uan na tikitstokej kenijkatsa Jehová, katli amo kema tetlauelkaua, tlauel techiknelijtok uan nojkia tokoneuaj uan katli tikinmachtijtokej ika Biblia. Nojkia Maria uan na tlauel tiyolpajkej pampa tiajkej kampa tokoneuaj tlatekipanojkej uan tikitakej kenijkatsa toikniuaj tlauel kintlaskamatiliyayaj pampa kinpaleuijkej ma kiixmatikaj tlen melauak.

Ipan 1991, Jehová itlajtoltemakauaj kinixmatkej kej se religión ipan ni altepetl, nopa kichijki nojua tlauel ma titlajtolmoyauakaj kampa ueli. Totlanechikol kikojki se autobús uan kiampa ueliskia tiasej sábado uan domingo ipan pilaltepetsitsij uan sekinok altepemej katli uejka mokauayayaj.

Tlauel niyolpaki pampa Yaroslav iuaya isiua Alyona, uan Pavel iuaya isiua Raya, tlatekipanouaj ipan Betel. Uan Vitaly iuaya isiua Svetlana, kinpaxalojtinemij tlanechikoli chijchikuasej metstli. Irina itstok Alemania, uan iueue Vladimir uan eyij ikoneuaj tlatekipanouaj kej ueuejtlakamej. Uan Olga itstok Estonia, uan nochipa nechnojnotsa. Tlauel nimoyolkokoua pampa nosiua Maria mijki ipan 2014. ¡Nijchixtok nopa tonali kema sampa moyolkuis! Nama niitstok ipan Bielgorod, uan toikniuaj tlen notlanechikol tlauel nechpaleuiaj.

Maske ipan nochi xiuitl tlen nijtekipanojtok Jehová nikitstok ouij amo se kitlauelkauas, nojkia nikitstok kenijkatsa techpaleuia kuali ma tijyolmatikaj, uan nopa nelia tlauel ipati. Pampa tikijiyouijtokej nochi tlaouijkayotl, tijselijtokej miak tlateochiualistli. Kema Unión Soviética ayamo tlamiyaya ipan 1991, san itstoyaj kipano 40,000 tlajtolmoyauanij. Ipan ni tonali itstokej kipano 400,000 tlajtolmoyauanij ipan nochi altepemej katli eltoya tlen Unión Soviética. Nama nijpixtok 83 xiuitl uan nojua nitlatekipanoua kej ueuejtlakatl. Jehová nochipa nechmakatok chikaualistli, yeka nikijiyouijtok nochi tlen nechpanok. Jehová nelia tlauel nechteochijtok (Sal. 13:5, 6).