“NOTATA”, “PA”, “TÍO”. Kiampa nechiljuiaj miakej telpokamej ipan Betel. Maske nijpia 89 xiuitl, nechpaktia kiampa ma nechiljuikaj. Ika tlen nechiljuiaj kinextiaj nechikneliaj uan nopa nikita kej se tlateochiualistli tlen Jehová nechmakatok pampa senkistok nijtekipanojtok 72 xiuitl. Ika tlen nechpanotok kema nijtekipanojtok Jehová, uelis nikiniljuis nochi telpokamej ‘toTeko kintlaxtlauis ipampa nochi nopa kuali tlamantli tlen kichiuaj’ (2 Crón. 15:7).

Notatauaj kistejkej Canadá uan asitoj Ucrania. Mochantijkej ipan Rossburn, nechka Manitoba. Nonana kinpixki chikueyij okichpilmej uan chikueyij siuapilmej, uan amo tlakatkej gemelos. Na nitlakatki kema ya itstoyaj 13 noikniuaj. Notata kipatiitayaya Biblia uan techpouiliyaya domingos ika ijnalok, ya moiljuiyaya katli tlayakanayayaj ipan religiones kinekiyayaj kitlanisej tomij uan amo kinpaleuiyayaj maseualmej. Miakpa mauiltiyaya kema kiijtouayaya: “¿Ajkia kitlaxtlauik Jesús pampa tlajtolmoyajki uan tlamachtik?”.

Nauij notlakaikniuaj uan nauij nosiuaikniuaj mochijkej Jehová itekipanojkauaj. Kema noikni Rose mijki, nojua eliyaya precursora. Kema nechka mikiskia, kiniljuik nochi maseualmej ma kineltokakaj toTeotsij iTlajtol. Kiniljuiyaya: “Nijneki nimitsitas ipan Xochimili”. Achtouia, Ted, se noikni katli achtouiejketl, tlamachtiyaya tlen nopa infierno. Nochi domingos ika ijnalok tlamachtiyaya ipan radio uan nochipa kiijtouayaya katli tlajtlakolchiuayayaj tlatlaskiaj ipan infierno. Teipa, mochijki se Jehová itekipanojka uan kitekipanok ika nochi iyolo uan ika miak pakilistli.

Ipan junio, 1944, kema nikiski escuela, nijpantik ipan mesa se pilamochtsi tlen itoka La regeneración venidera del mundo. * Nijpojki achtoui iamayo, teipa seyok, uan teipa nijtlamipojki. Kema nijtlamiltik, nimosentlalik nijchiuas se tlamantli: nijtekipanos Jehová kej Jesús kichijki.

¿Kenke nopa pilamochtsi eltoya ipan mesa? Noikni Steve nechiljuik panokej omej tlakamej tlen “kinamakayayaj” amochtli uan pilamochtsitsij. Kiijtok: “Nijkojki pampa nechiljuijkej ipati san makuili centavos”. Ualchikueyi, nopa tlakamej sampa panokej tochaj. Techiljuijkej eliyayaj Jehová itlajtoltemakauaj uan ika Biblia kinankiliyayaj tlen maseualmej kinekiyayaj kimatisej. Tlen techiljuijkej techpaktik pampa totatauaj techiljuijkej ma tijpatiitakaj toTeotsij iTlajtol. Nopa omej tlakamej techiljuijkej nechka kipiaskiaj se ueyi tlanechikolistli ipan  Winnipeg, kampa itstoya noikni Elsie. Yeka niajki ipan nopa ueyi tlanechikolistli.

Ika bicicleta niajki 320 kilómetros uan niasito Winnipeg. Kema niauiyaya nimokajtikisato ipan Kelwood, kampa itstoyaj nopa omej tlakamej katli techpaxalotoj. Kema niitstoya nopaya, niajki kampa mosentiliyayaj uan nopaya nijmatki tlake eliyaya se tlanechikoli. Nojkia nijmatki tlakamej, siuamej uan telpokamej monekiyaya tlajtolmoyauasej kajkalpa, kej Jesús kichijki.

Ipan Winnipeg nikitak Jack, seyok noikni katli achtouiejketl, ya kistej Ontario uan asito ipan ueyi tlanechikolistli. Ipan nopa achtoui tonali, se toikni kiijtok katli kinekiskiaj ueliskia moatsonpoliuiltisej. Jack uan na timoatsonpoliuiltijkej ipan nopa ueyi tlanechikolistli. Tijnekiyayaj nimantsi tijpeualtisej titlatekipanosej kej precursores. Jack nimantsi mochijki precursor uan pampa na nijpixtoya 16 xiuitl, monekiyaya nojua nias escuela, yeka ipan seyok xiuitl nimochijki precursor.

Iuaya toikni Stan Nicolson, pejki nitlatekipanoua ipan Souris, se pilaltepetsi tlen mokaua nechka Manitoba. Nimantsi nikitak kemantika ouij tielis tiprecursor. Maske ayokmo tijpixtoyaj tomij, nojua titlajtolmoyauayayaj. Se tonali, kema se tonal titlajtolmoyajtoyaj, titlakuepilijkej tochaj, tlauel timayanayayaj uan amo tijpixtoyaj tomij. Kema tiasitoj, se akajya kikajtoya kaltentipa miak tlakualistli. Amo kema tijmatkej ajkia techkauilito nopa tlakualistli. Nopa tlayoua tlauel kuali titlakuajkej. ¡Se ueyi tlateochiualistli tijselijkej pampa timosentlalijkej tijtekipanosej Jehová! Uan kema tlanki nopa metstli, tlauel tlejkok noetika, tlauel nietixki, amo kema kiampa nimoyolkuitoya.

Kema panok se keski metstli, techtitlankej ma titlatekipanotij ipan Gilbert Plains, katli mokauayaya se 240 kilómetros iuejkaka Souris. Ipan nopa tonali, ipan sejse tlanechikoli eltoya se amatl kampa kiijkuilojtoyaj keski horas tlajtolmoyajtoyaj toikniuaj ipan sejse metstli. Kema nikitak toikniuaj ayokmo miak horas tlajtolmoyauayayaj, nijpanoltik se tlamachtili kampa nikiniljuik toikniuaj monekiyaya nojua tlauel tlajtolmoyauasej. Kema tlanki tlanechikoli, se precursora katli ya ueyi, katli iueue amo kitekipanouayaya Jehová, ixayotemoyaya uan nechiljuik: “Nijchijki kampeka uan amo niuelki”. Uajka, na nojkia pejki nichoka uan nikiljuik ma nechtlapojpoljui.

Kema se akajya eli telpokatl, uelis nimantsi kichijtikisas o kiijtojtikisas se tlamantli uan teipa moyolkokos ika tlen kichijki. Na kiampa nechpanok. Nikitstok kema kiampa panos, moneki amo tijtlauelkauasej Jehová uan tlauel ipati ayokmo ma tijchiuakaj ika tlen timokuapolojkej uan nojua ma tijtekipanojtokaj Jehová. Tlaj nochipa tijtekipanojtos Jehová ika nochi moyolo, tijselis miak tlateochiualistli.

Kema nijpixtoya 21 xiuitl, niajki Escuela de Galaad, clase 14, uan kema tikiskej, ipan febrero 1950, techiljuijkej kanke titlatekipanoskiaj. Se 25 tlen nopa 103 katli timomachtijkej techtitlankej ipan Quebec, Canadá, kampa kamanaltij francés. Nopaya tlauel kintlaijiyouiltijkej Jehová itlajtoltemakauaj. Na nechtitlankej Val-d’Or, se pilaltepetsi kampa kikixtiyayaj oro. Se tonali, na uan se keskij toikniuaj tiajkej titlajtolmoyauatoj ipan Val-Senneville. Nopa sacerdote tlen itstoya ipan nopa altepetl kiijtok techmakiliskia tlaj amo nimantsi tikisteuaskiaj tlen nopa altepetl. Nijteljuik nopa sacerdote uan tekichiuanij kiiljuijkej ma tlaxtlaua. *

Tlen techpanok uan nojkia sekinok tlamantli tlen panotiajki kiiljuijkej “Tlaouijkayotl ipan Quebec”. Kipano 300 xiuitl, Iglesia Católica kiyakantoya altepetl Quebec, yeka nopa sacerdotes uan sekinok políticos kualankej ininuaya Jehová itlajtoltemakauaj. Ouij eliyaya ipan nopa tonali. Maske amo timiakej tieliyayaj, amo tijtlauelkajkej Jehová. Maseualmej katli kuali ininyolo mochijkej Jehová itlajtoltemakauaj uan se keskij tlen inijuantij na nikinmachtik. Nijmachtik se tetaj ininuaya chiknauij ichampoyouaj uan nochi inijuantij kitekipanojkej Jehová. Tlen kichijkej kinpaleuik sekinok nojkia amo ma majmauikaj uan ma kisakaj tlen Iglesia Católica.  Nojua titlajtolmoyajtoyaj uan teipa techkajkej ma tijtekipanokaj Jehová.

Ipan 1956, nechtitlankej Haití. Maske miakej tlen nopa misioneros katli nopaya tlatekipanouayayaj amo ueliyayaj kamanaltij francés, maseualmej kuali techtlakakiliyayaj. Toikni Stanley Boggus kiijtok: “Timosentlachilijkej kema tikitakej maseualmej techpaleuiyayaj uan kiampa ueliskia kuali tikijtosej se tlamantli”. Na kena nikamanaltiyaya francés pampa nijyekok kema niitstoya ipan Quebec. Teipa, tikitakej miakej tlen toikniuaj san ueliyayaj kamanaltij criollo haitiano. Yeka, tlaj tijnekiyayaj tikinpaleuisej monekiyaya tijyekosej inintlajtol. Kiampa tijchijkej uan tijselijkej miak tlateochiualistli.

Tijnekiyayaj tikinpaleuisej toikniuaj yeka Katli kinyakanaj Jehová itlajtoltemakauaj kiijtojkej ma tijtlajtolkuepakaj Tlen Tematiltia uan sekinok amatlajkuiloli ipan criollo haitiano. Tlauel kuali tlen kiijtojkej pampa ipan tlanechikoli pejkej mosentiliaj tlauel miakej maseualmej. Ipan 1950, itstoyaj 99 tlajtolmoyauanij ipan Haití. Uan ipan 1960, ya itstoyaj kipano 800 tlajtolmoyauanij. Ipan nopa tonali nechtlanejkej ma nitlatekipanoti ipan Betel. Ipan 1961, nitlamachtik ipan Escuela del Ministerio del Reino. Tikinmachtijkej 40 ueuejtlakamej uan precursores especiales. Ipan se ueyi tlanechikolistli tlen mochijki ipan enero 1962, tikiniljuijkej toikniuaj, katli kuali tlatekipanouayayaj uan katli euayayaj ipan nopa altepetl, nojua tlauel ma tlajtolmoyauakaj, uan sekij elkej precursores especiales. Tlauel kuali tlen panok, pampa teipa ayokmo techkauaskiaj ma tijtekipanokaj Jehová ipan nopa altepetl.

Ipan enero 23, 1962, kema tlanki tlanechikoli, policias yajkej ipan sucursal. Toikni Andrew D’Amico uan na techtsajkej, uan techkuilijkej nochi pilamochtsitsij ¡Despertad!, enero 8, 1962, tlen eltoya ipan tlajtoli francés. Se tlamachtili tlen kiski ipan nopa pilamochtsi kiijtouayaya tlen moijkuilojtoya ipan miak periódicos tlen Francia, kampa kiijtouayaya ipan Haití itstoyaj tetlajchiuianij. Miakej amo kinpaktik nopa uan kiijtojkej tojuantij tikijkuilojkej nopa pilamochtsi ipan nopa sucursal. Kema panok se keski semanas, se keskij misioneros uan na  techkixtijkej tlen nopa altepetl. * Maske ayokmo tiitstoyaj ininuaya, toikniuaj tlen Haití nojua kuali kichijkej ininteki, pampa tlauel kinpaleuik kema tikinmachtijkej. Tlauel niyolpaki kema nikilnamiki kenijkatsa toikniuaj amo kitlauelkajkej Jehová uan kuali tlaneltokatiajkej. Nama kipiaj Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras ipan tlajtoli criollo haitiano. ¡Amo kema timoiljuijkej tlaj se tonali tijpiaskiaj!

Kema ayokmo nitlatekipanok ipan Haití, nechtitlankej ipan República Centroafricana. Teipa, nitlatekipanok kej katli tepaxaloua chijchikuasej metstli uan teipa kej superintendente de sucursal.

Ipan nopa tonali, nopa kali kampa timosentiliyayaj amo kuali kichijchijtoyaj. Nimomachtik kenijkatsa nijnechikos sakatl uan ika nopa nijtsontsakuas se kali. Nochi katli panoyayaj kinpaktiyaya nechitasej kema nijchiuayaya nopa tekitl. Tlen nijchijki kinpaleuik toikniuaj nojkia ma tlapaleuikaj uan ma kikualchijchiuakaj nopa kali kampa mosentiliyayaj. Katli tlayakanayayaj ipan sekinok religiones techpinajtiyayaj pampa nopa kali kampa inijuantij mosentiliyayaj kitsontsaktoyaj ika lamina uan kampa tojuantij amo. Nopa amo techtekipachok uan nojua tijtekiuiyayaj nopa kali maske san tijtsontsaktoyaj ika sakatl. Tlen panok kema tlauel chikauak uetski atl ipan Bangui, kichijki ayokmo ma techpinajtikaj. Nopa ajakatl kikuapatlanalti nopa laminas tlen ika kitsontsaktoyaj nopa kali kampa mosentiliyayaj uan uetsito ipan tlajko ojtli. Uan nopa kali kampa tojuantij timosentiliyayaj amo tleno kipanok. Pampa tijnekiyayaj kuali tijyakanasej se keski tekitl ipan nopa altepetl, tijchijchijkej se sucursal uan se kali kampa itstoskiaj misioneros, kema panok makuili metstli tijtlamiltijkej. *

Ipan 1976, ayokmo techkajkej ma tijtekipanokaj Jehová ipan República Centroafricana, yeka nechtitlankej ma nitlatekipanoti ipan Yamena, nechka altepetl Chad. Nopaya nikixmatki Happy, se precursora katli nochipa yolpaktoya, euayaya Camerún. Timosenkajkej ipan abril 1, 1978. Ipan nopa metstli mochijki se tlauilankayotl ipan nopa altepetl, yeka miakej maseualmej uan tojuantij tikistejkej. Kema tlanki nopa tlauilankayotl, sampa tiajkej tochaj uan tikitakej nopaya itstoyaj maseualmej katli tlaijixnamikiyayaj. Ayokmo eltoya amatlajkuiloli tlen tijkajtejkej uan nojkia ayokmo eltoya nopa vestido tlen kitekiuik Happy kema timosenkajkej yon tlamantli tlen techmakatoyaj. Maske panok nopa, amo tlauel timotekipachojkej. Pampa tojuantij nojua sansejko tiitstoyaj uan tlauel tijnekiyayaj tijtekipanosej Jehová.

Kema panok ome xiuitl, sampa techkajkej ma tijtekipanokaj Jehová ipan República Centroafricana. Titlakuepilijkej uan nitlatekipanok kej katli tepaxaloua chijchikuasej metstli. Tiitstoyaj ipan se combi, tlen eliyaya kejuak tochaj, nopaya tijpixtoyaj se cama, se tambo tlen kikuiyaya 200 litros tlen atl, se refrigerador pilsiltsi uan se estufa de gas. Ouij eliyaya kema tiauiyayaj ipan nopa combi. Se tonali, 117 imiakpa tipanokej kampa itstoyaj policías.

Tlauel tlatotoniayaya uan miakpa asiyaya 50 grados. Kemantika amo tijpantiyayaj atl tlen ueliskia motekiuis kema toikniuaj moatsonpoliuiltiskiaj ipan ueyi tlanechikolistli. Yeka, kema nopa ueyatl uaktoya, toikniuaj tlaxauayayaj uan kejkentsitsij kikixtijtiauiyayaj atl uan kitekayayaj ipan se barril kampa teatsonpoliuiltiyayaj.

Ipan 1980 techtitlankej Nigeria. Nopaya ome xiuitl uan tlajko tikinpaleuijkej toikniuaj kema moiljuiyayaj kenijkatsa kichijchiuasej nopa yankuik sucursal. Toikniuaj kikojtoyaj se kali tlen ome piso tlen monekiyaya tijxiinisej o tikijkuinisej uan teipa tijtlalisej ipan nopa terreno tlen eliyaya toaxka. Se tonali, ika ijnalok nitlejkok uejkapa pampa nijnekiyaya nitlapaleuis. Kema eliyaya tlajkotona, pejki nitemo uan amo nikitak tlaj nopaya ya kixiinijtoyaj,  yeka nimokuatepexiuik. Maske nesiyaya tlauel nimokokok, kema niajki kampa tepajtijketl uan nechchiuilijkej radiografías, tepajtijketl kiiljuik Happy: “Amo ximotekipacho. Mochikauas ipan se semana”.

Ipan 1986, tiajkej Costa de Marfil, kampa nitlatekipanok kej katli tepaxaloua chijchikuasej metstli. Tikinpaxalojkej tlanechikolmej tlen altepetl Burkina Faso. Amo kema nimoiljuik tlaj teipa nopaya tiitstoskiaj.

Kema ya panotoya 47 xiuitl, ipan 2003 sampa nitlakuepilik ipan Betel tlen Canadá uan nama niajki iuaya Happy. Maske toamauaj kiijtouayaya tieuayayaj Canadá, toyolo kiijtouayaya tieuayayaj África.

Ipan 2007, kema nijpixtoya 79 xiuitl, sampa tiajkej África. Techtitlankej Burkina Faso, kampa nitlatekipanok ipan Comité de País. Teipa, nopa oficina elki nopa kali kampa tlajtolkuepayayaj, tlen kiyakanayaya sucursal tlen Benín. Ipan agosto 2013, nechtitlankej ipan Betel tlen Benín.

Maske ayokmo nijpia chikaualistli kej achtouia, nojua tlauel niyolpaki kema nitlajtolmoyaua. Ipan eyi xiuitl tlen panotok, nikinpaleuijtok ma moatsonpoliuiltikaj omej maseualmej katli nikinmachtik, Gédéon uan Frégis, uelki nijchijki nopa pampa nechpaleuijkej ueuejtlakamej uan nosiua. Nama ni omej tlauel yolpakij pampa kitekipanouaj Jehová.

Teipa, Happy uan na techtitlankej ipan kali Betel tlen Sudáfrica, nopaya toikniuaj techmokuitlauiaj ika miak tlaiknelili. Sudáfrica eli nopa chikome altepetl kampa nitlatekipanojtok, katli mokaua ipan continente africano. Ipan octubre 2017, tijselijkej se ueyi tlateochiualistli. Techtlanejkej ma tiakaj ipan Nueva York kema peuaskia kitekiuisej nopa sucursal tlen Warwick. Amo kema tikilkauasej kema tiajkej.

Ipan Anuario 1994, ipan iamayo 255 kiijtoua: “Nochi katli kichijtokej kampeka kitekipanojtosej Jehová tlauel miak xiuitl, tikiniljuiaj: ‘Ximosemakakaj uan amo ximajmauikaj pampa toTeko inmechtlaxtlauis ipampa nochi nopa kuali tlamantli tlen inkichiuaj’” (2 Crón. 15:7). Happy uan na timosentlalijtokej tijchiuasej tlen kiijtoua ni texto uan tikiniljuisej sekinok nojkia kiampa ma kichiuakaj.