1. ¿Ipan tlake motemachiyaya Marta? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

MARTA, katli eliyaya se kuali iuampo uan itokilijka Jesús, tlauel mokuesojtoya pampa iikni Lázaro miktoya. ¿Ueliskia moyolchikauas? Kena. Jesús kiiljuik: “Moikni sampa moyolkuis”. Maske ni amo kichijki ayokmo ma mokueso, Marta kimajtoya nelia tlen Jesús kiiljuijtoya, yeka kinankilik: “Kena, nijmati moyolkuis sampa kema nochi mijkatsitsij moyolkuisej ipan itlamia tonali” (Juan 11:20-24). Maske Marta motemachiyaya teipa sampa moyolkuiskia iikni, Jesús kiyolkuik Lázaro ipan nopa tonali.

2. ¿Kenke nojkia tijnekiskiaj timotemachisej kej Marta?

² Uelis ya mijkej totatauaj, toueyitatauaj, tosiua o toueue, o se tokone. Tlauel tijnekij sampa tikinnajnauasej, tikamanaltisej uan tiuetskasej ininuaya pampa tlauel tikinikneliyayaj. Maske tijmatij namantsi amo moyolkuis katli tlauel tikikneliaj, ¿nojkia timotemachiaj teipa kena moyolkuis kej Marta motemachijtoya? Tlauel tiyolpakij pampa tijmatij nojkia uelis tikijtosej kej ya kiijtok: “Nijmati moyolkuis  sampa kema nochi mijkatsitsij moyolkuisej”. Maske tijmatij ni, moneki tikitasej kenke tlauel timotemachiaj nelia moyolkuisej katli miktokej.

3, 4. ¿Kenijkatsa kipaleuik Marta pampa kimatiyaya Jesús kinyolkuitoya se keskij maseualmej?

³ Marta itstoya nechka Jerusalén, yeka uelis amo kiitak kema Jesús kiyolkuik ikone se siuatl katli euayaya Naín, ipan Galilea. Nojkia amo kiitak kema Jesús kiyolkuik Jairo isiuapil. Maske nochi kimajtoyaj nopa siuapil “ya miktoya”, Jesús kimaitskik uan kiiljuik: “Siuapil, ximeua”. Uan nimantsi mejki (Luc. 7:11-17; 8:41, 42, 49-55). Marta uan iikni María kimajtoyaj Jesús kinchikauayaya katli mokokouayayaj, yeka moiljuijkej tlaj Jesús nima asitoskia, uajka ininikni Lázaro amo miktoskia. ¿Tlake panoskia ika nopa tlakatl katli eliyaya Jesús iuampo? Marta kiijtok Lázaro moyolkuiskia teipa, “ipan itlamia tonali”. ¿Kenke tlauel motemachijtoya? ¿Uan kenke tojuantij nojkia uelis timotemachisej teipa moyolkuisej katli miktokej uan sampa tikinitasej katli tikinikneliaj?

⁴ Onka miak tlamantli tlen kichiua ma tijneltokakaj nelia moyolkuisej mijkatsitsij. Ipan ni tlamachtili tikitasej san se keski. Kema tikixtontiasej, uelis tikitasej se keski tlamantli tlen amo timoiljuijtoyaj. Nopa techpaleuis nojua ma timotemachikaj nelia sampa tikinitasej katli tikinikneliaj.

5. ¿Kenke Marta tlauel motemachijtoya moyolkuiskia Lázaro?

⁵ Marta amo kiijtok san moiljuiyaya iikni moyolkuiskia, ya kiijtok: “Nijmati moyolkuis”. Ya tlauel motemachijtoya pampa kimajtoya tlen panotoya kema Jesús ayamo ualayaya ipan Tlaltipaktli. Kema eliyaya siuapil, uelis kikajki nopa tlapoualistli ipan ichaj o kema yauiyaya ipan sinagoga. Uelis tikilnamikij eyi tlapoualistli tlen uala ipan Biblia.

6. ¿Tlake kimajtoya Marta?

⁶ Biblia kiijtoua tlajtolpanextijketl Elías yaya elki katli achtoui kiyolkuik se maseuali. Ipan nopa tonali Jehová kikajki ma kichiua uejueyi tlamantli. Ipan Sarepta, se altepetl katli eltoya ipan Fenicia, se siuatl kuali kiselijtoya Elías. Yeka toTeotsij kichijki amo kema ma tlami aceite yon harina, uan kiampa uelkej mopanoltijkej ya uan ipilkone (1 Rey. 17:8-16). Teipa, nopa okichpil mokokok uan mijki. Elías kiitskik itlakayo nopa okichpil uan kiiljuik toTeotsij: “NoTeko Dios, nimitstlajtlania, xijmaka itonal ni pilokichpiltsi para itstos”. Jehová kitlakakilik Elías uan sampa kiyolkuik (xijpoua 1 Reyes 17:17-24). Marta kuali kiixmatiyaya ni tlapoualistli.

7, 8. 1) ¿Kenijkatsa Eliseo kipaleuik se siuatl katli mokuesojtoya? 2) ¿Tlake kinextik Jehová kema kiyolkuik se okichpil?

⁷ Tlajtolpanextijketl Eliseo nojkia kiyolkuik se maseuali. Ipan altepetl Sunem itstoya se siuatl iuaya iueue, inijuantij amo kinpixtoyaj ininkoneuaj. Pampa ya tlauel kuali kiselik Eliseo, toTeotsij kichijki ma kipia se ikone. Kema panok se keski xiuitl, nopa okichpil mijki. Inana tlauel mokuesok, yeka kiiljuik iueue ma kikaua yas kitemoti Eliseo ipan tepetl Carmelo, tlen eltoya se 30 kilómetros iuejkaka. Maske Eliseo kititlanki itekipanojka Giezi, ya amo uelki  kiyolkuik. Teipa asitoj inana nopa okichpil uan Eliseo (2 Rey. 4:8-31).

⁸ Nopa tlajtolpanextijketl kalakito uan momaijtok, uan Jehová kiyolkuik nopa pilokichpiltsi. Kema inana kiitak, nelia tlauel yolpajki (xijpoua 2 Reyes 4:32-37). Uan uelis kiilnamijki tlen Ana kiijtok kema momaijtok. Kema kiuikak Samuel ipan tabernáculo, kiiljuik Jehová: “Ta titetemouia kampa mikistli uan ta tlen titetlejkoltia” (1 Sam. 2:6). Kema Jehová kiyolkuik ikone nopa siuatl tlen Sunem, kinextik nelia uelis kinyolkuis katli miktokej.

9. Xikixtoma kenijkatsa moyolkuik se tlakatl.

⁹ Eliseo amo san setsi maseuali kiyolkuik. Kema tlatekipanojtoya 50 xiuitl kej tlajtolpanextijketl, ya mokokok uan mijki. Teipa, kema se keskij israeleuanij kitlalpachoskiaj se tlakatl, panokej nechka kampa kitlalijtoyaj Eliseo itlakayo. Kema kiitakej ualayayaj ininkualankaitakauaj, nimantsi cholojkej uan kimajkajkej kampa kitlalijtoyaj Eliseo. Biblia kiijtoua kema kiasik Eliseo iomiyouaj, nopa mijkatsi “nimantsi moyolitik uan moketski” (2 Rey. 13:14, 20, 21). Ika ni eyi tlapoualistli tlen tikijtojtokej, Marta kiyekok miak tlamantli. Kimajtoya toTeotsij ueliskia kinyolkuis mijkatsitsij pampa kipia miak chikaualistli. Uan tojuantij nojkia uelis tijyekosej miak tlamantli. Ika nopa tlapoualistli tijmatij san toTeotsij kipia tlauel miak chikaualistli.

10. ¿Tlake kichijki Pedro kema se tosiuaikni mijki?

¹⁰ Ipan Escrituras Griegas Cristianas nojkia kiijtoua toTeotsij itekipanojkauaj kinyolkuikej se keskij maseualmej. Tikijtojkej kenijkatsa Jesús kiyolkuik se telpokatl nechka Naín uan nojkia Jairo isiuapil. Kema panok se keski xiuitl, apóstol Pedro kiyolkuik se tosiuaikni katli motokaxtiyaya Dorcas o Tabita. Pedro kalakito kampa kitlalijtoyaj itlakayo, momaijtok uan kiijtok: “Tabita, ximeua”. Ya nimantsi moyolkuik uan Pedro “kinnextilik [sekinok] para moyolkuijka”. Uan miakej katli kiitakej tlen panok “kineltokakej toueyiTeko”. Katli mochijkej Jesús itokilijkauaj ueliskiaj tekamanaljuisej tlen Jesús uan kiniljuisej sekinok Jehová ueli kinyolkui katli miktokej (Hech. 9:36-42).

11. ¿Tlake kipanok se telpokatl, uan kenijkatsa kiyolmatkej katli kiitakej tlen panok teipa?

¹¹ Ma tikitakaj seyok tlapoualistli kampa kiijtoua miakej maseualmej kiitakej kema moyolkuik se telpokatl. Se tonali, maske ya tlajkoyoual, apóstol Pablo nojua tlamachtijtoya ipan se kali tlen eyi pisos ipan altepetl Troas, katli nama mokaua ika noroeste tlen altepetl Turquía. Eutico, se telpokatl katli moseuijtoya ipan ventana, kochki uan mokuatepexiuik. Uelis Lucas, katli eliyaya tepajtijketl, nimantsi temok kampa uilantoya. Ya kiijtok nopa telpokatl ya miktoya. Pablo nojkia temok, kikuatlananki nopa telpokatl uan kiyolkuik, teipa nochi kiniljuik moyolkuitoya. Nochi tlauel yolpajkej uan moyolchikajkej kema kiitakej nopa (Hech. 20:7-12).

12, 13. Maske tikitstokej tlen panok uejkajkia, ¿tlake tlajtlanili moneki tijnankilisej?

¹² Tlen tikixtontokej kinamiki kichiuas nojkia ma timotemachikaj kej  Marta. Jehová techmakatok tonemilis, uan uelis kinyolkuis mijkatsitsij. Kema moyolkuikej nopa maseualmej, itstoyaj toTeotsij itekipanojkauaj, kej Elías, Jesús o Pedro. Uan nochi panok kema Jehová kichiuayaya uejueyi tlamantli. Uajka, ¿tlake kinpanos katli mijkej kema amo mochiuayaya nopa uejueyi tlamantli? ¿Ueliskiaj motemachisej teipa Jehová kinyolkuis katli miktokej? ¿Nojkia ueliskiaj motemachisej kej Marta katli kiijtok: “Nijmati [noikni] moyolkuis sampa kema nochi mijkatsitsij moyolkuisej ipan itlamia tonali”? ¿Kenke Marta motemachiyaya ipan nopa tlamantli uan kenke tojuantij nojkia uelis timotemachisej?

¹³ Ipan Biblia onka miak textos tlen kinextia miakej toTeotsij itekipanojkauaj motemachiyayaj teipa kena moyolkuisej mijkatsitsij. Ma tikitakaj se keski tlen nopa textos.

14. ¿Kenijkatsa tlen kipanok Abraham techpaleuia ma timotemachikaj moyolkuisej katli miktokej?

¹⁴ Ma tikilnamikikaj tlen toTeotsij kiiljuik Abraham ma kichiua ika ikone Isaac. Jehová kiiljuik: “Xijkui Isaac moiyojtsikone tlen nelia tikiknelia uan [...] xinechmaka keja se tlakajkaualistli ipan se tepetl tlen nimitsnextilis” (Gén. 22:2). Ma timoiljuikaj kenijkatsa kiyolmatki Abraham. Jehová kiiljuijtoya kinteochiuaskia nochi altepemej ika ichampoyouaj (Gén. 13:14-16; 18:18; Rom. 4:17, 18). Nojkia kiiljuijtoya nopa tlateochiualistli ‘ualaskia ipan Isaac’ (Gén. 21:12). ¿Kenijkatsa moaxitiskia tlen Jehová kiiljuijtoya tlaj temaktiliskia ikone Isaac? ToTeotsij kichijki Pablo ma kiixtoma kenijkatsa Abraham motemachiyaya ikone ueliskia moyolkuis (xijpoua Hebreos 11:17-19). Biblia amo kiijtoua tlaj Abraham moiljuik ikone nimantsi moyolkuiskia o kema panoskia se keski tonali. Maske amo kimatiyaya kema moyolkuiskia Isaac, kena motemachiyaya Jehová sampa kiyolkuiskia.

15. ¿Ipan tlake motemachiyaya Job?

¹⁵ Job nojkia motemachiyaya mijkatsitsij sampa moyolkuiskiaj. Ya kimajtoya tlaj se kuauitl kitsontekiyayaj, sampa chamaniyaya uan moskaltiyaya. Maseualmej amo kinpano nopa (Job 14:7-12; 19:25-27). Tlaj se akajya miki, amo uelis iselti kisas kampa kitlalpachojtokej uan sampa itstos (2 Sam. 12: 23; Sal. 89:48). San Jehová uelis kinyolkuis katli miktokej. Job motemachiyaya Jehová kimatiskia ipan tlake tonali kiyolkuiskia (xijpoua Job 14:13-15). Maske amo kimatiyaya kema panoskia nopa, motemachiyaya toTeotsij kiilnamikiskia uan ika ichikaualis sampa kiyolkuiskia.

16. ¿Kenijkatsa se iluikaejketl kiyolchikajki Daniel?

¹⁶ Daniel nojkia eliyaya seyok kuali toTeotsij itekipanojka. Biblia kiijtoua tlauel miak xiuitl kitekipanok uan amo kitlauelkajki Jehová, uan toTeotsij nojkia amo kema kitlauelkajki. Se tonali, kimonextilik se iluikaejketl uan kiiljuik: “ToTeko tlauel mitsiknelia”. Uan teipa kiiljuik: “Ximoyoltlali [...] uan ximotetili” (Dan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19).

17, 18. ¿Tlake kitenkauilijkej Daniel?

¹⁷ Daniel kipixtoya nechka 100 xiuitl uan uelis nechka mikiskia. Yeka uelis moiljuiyaya tlake kipanoskia teipa. ¿Nojkia moyolkuiskia? ¡Kena! Kampa tlami nopa pilamochtsi, ijkuilijtok tlen Jehová kiiljuik: “Ta, tiDaniel, xijtlamilti moojui nikaj uan teipa timosiajkauas” (Dan. 12:13). Daniel kimajtoya mijkatsitsij mosiajketstokej uan ‘ayok moyoliljuiaj kejatsa kichiuasej se tlamantli tlen kuali. Ayok tleno kiixmatij, niyon ayok kipiaj tlalnamikilistli’ (Ecl. 9:10). Maske nechka mikiskia, amo san ya nopa kipanoskia. ToTeotsij kitenkauilik teipa kipanoskia se tlamantli tlen tlauel kuali.

¹⁸ ToTeotsij nojua kiiljuik Daniel: “Kema asis itlamia tonali, timeuas uan tijselis tlen tijtlantok”. Amo kiiljuijkej kema panoskia nopa. Ya monekiyaya mikis uan mosiajketsas. Nopa tlajtoli “timeuas uan tijselis tlen tijtlantok” kiijtosneki sampa moyolkuiskia. ¿Kema moyolkuis? “Kema asis itlamia tonali”, uan monekiyaya panos tlauel miak xiuitl.

19, 20. 1) ¿Kenke Marta tlauel motemachijtoya moyolkuisej mijkatsitsij kema kinankilik Jesús? 2) ¿Tlake tikixtomasej ipan seyok tlamachtili?

¹⁹ Miak tlamantli kichijki Marta ma motemachi iikni Lázaro “moyolkuis[kia] sampa kema nochi mijkatsitsij moyolkuisej”. Tlen kitenkauilijkej Daniel uan kej Marta kinankilik Jesús, kinamiki techpaleuis ma timotemachikaj nelia moyolkuisej katli miktokej.

²⁰ Tikitakej kenijkatsa tlen panok uejkajkia kinextia katli miktokej uelis sampa itstosej. Nojkia tikitakej kenijkatsa toTeotsij itekipanojkauaj kimajtoyaj teipa ueliskiaj moyolkuisej. ¿Uan onka se tlapoualistli tlen kinextia se akajya moyolkuik miak xiuitl teipa kema kitenkajtoyaj nopa? Tlaj kena, uajka nojkia techpaleuis ma timotemachikaj moyolkuisej mijkatsitsij kej Marta motemachiyaya. ¿Kema panos nopa? Tikixtomasej ni ipan seyok tlamachtili.