1, 2. 1) ¿Tlake iljuitl kichiuaj ipan se keski altepemej? (Xikita nopa recuadro “ ¿Tlake eliyaya nopa Jubileo?”). 2) ¿Tlake kiijtok Jesús ipan Lucas 4:16-18?

IPAN se keski altepemej iljuichiuaj kema se tlanauatijketl tekichijtok 50 xiuitl. Nopa iljuitl kiiljuiaj Jubileo. Kemantika uejkaua se tonal, se semana o se metstli. Uan kema ayamo pano miak tonali o kema tlami nopa iljuitl, maseualmej nimantsi kiilkauaj.

² Ipan ni tlamachtili tikitasej tlen se Jubileo katli tlauel ipati. Kipano kej katli mochiuayaya ipan Israel sejse 50 xiuitl. Nopa Jubileo uejkauayaya se xiuitl uan kinmajkaualtiyayaj israeleuanij. ¿Kenke eli tlauel ipati tijmatisej ni tlamantli? Pampa techilnamikilia tlen Jehová kichijtok uan kiampa uelis kejuak timajkajtosej nochipa. Jesús nojkia kiijtok tlen nopa tlamantli uan nama tlauel techpaleuia (xijpoua Lucas 4:16-18).

3. Kej kiijtoua Levítico 25:8-12, ¿kenijkatsa kinpaleuiyaya israeleuanij nopa xiuitl tlen Jubileo?

³ Uelis tijkuamachilisej tlen Jesús kiijtok tlaj tikitasej tlen toTeotsij kinnauatik israeleuanij ma kichiuakaj ipan nopa iljuitl tlen kiiljuiyayaj Jubileo. Kiijtok: “Pampa nopa xiuitl 50 elis tlatsejtseloltik. Nopa xiuitl elis se xiuitl kema nochi tlen tlauikaj elisej malakantokej tlen nopa tlen tlauikaj [...]. Uan nochi israelitajmej tlen kinamakakej inintlal, nopa tlali sampa mochiuas niiaxka, o niiaxka ininixuiuaj. Uan sejse israelita moneki sampa yas kampa kistok ifamilia” (xijpoua Levítico 25:8-12). Ipan achtoui tlamachtili tlen timomachtijkej tikitakej kenijkatsa kinpaleuiyaya kema israeleuanij mosiajketsayayaj ipan tonali sábado. Uan nama tikitasej kenijkatsa kinpaleuiyaya nopa xiuitl tlen  Jubileo. Ximoiljui ipan se israelejketl katli motlauikiltiyaya, uelis monekiyaya kinamakas itlal uan kiampa tlaxtlauayaya tlen tetlauikiliyaya. Ipan nopa xiuitl tlen Jubileo sampa eliyaya iaxka nopa tlali, kiampa kinaxkatiyaya ikoneuaj nopa tlali. O nojkia ximoiljui ipan se israelejketl katli amo kipiayaya tomij, uelis monekiyaya kinamakas se ikone o ya mokauayaya kej tlatekipanojketl uan kiampa kiixtlauayaya tlen tetlauikiliyaya. Ipan Jubileo katli eliyaya tlatekipanojketl sampa tlakuepiliyaya ininuaya ininchampoyouaj. Kiampa amo aka moiljuiyaya nochipa elis tlatekipanojketl. Kej tikitaj, Jehová kitekipachoua tlen kinpano itekipanojkauaj.

4, 5. ¿Kenke techpaleuia tijmatisej tlen kichiuayayaj ipan Jubileo?

⁴ ¿Kenijkatsa nojkia kinpaleuiyaya Jubileo? Jehová kiijtok: ‘Axitstosej teikneltsitsij ipan nopa tlali tlen inmoaxkatisej, pampa [Jehová] nelia inmechteochiuas miak nopona’ (Deut. 15:4). Kej tikitaj, amo eli sanse ika tlen maseualmej kichiuaj, pampa katli tlatominpiaj nojua tlauel tlatominpiaj, uan katli amo kipiaj tomij nojua amo tleno kipiaj.

⁵ Cristo itokilijkauaj ayokmo timoyakanaj ika nopa Tlanauatili tlen kimakakej Moisés, kampa monekiyaya kinmajkaualtisej katli tlatekipanouayayaj, ayokmo kininamasej katli kintlauikiliyayaj uan kema sampa monekiyaya kinmakasej inintlal (Rom. 7:4; 10:4; Efes. 2:15). Maske ayokmo tijchiuaj nopa tlamantli, tlauel techpaleuia tlen kichiuayayaj ipan Jubileo, pampa techilnamikilia uelis tiitstosej kejuak timajkajtokej kej israeleuanij kichiuayayaj.

6. ¿Kenke moneki nochi kejuak ma techmajkaualtikaj?

⁶ Nochi moneki kejuak ma techmajkaualtikaj pampa titlajtlakolejkej. Uan yeka tiueuejtiaj, timokokouaj uan timikij. Uelis tijmatisej ni tlamantli kema timotlachiliaj ipan se teskatl o kema tiauij ika se tepajtijketl pampa timokokouaj. Nojkia tlauel timotekipachouaj kema titlajtlakolchiuaj. Apóstol Pablo kimatki nopa tlajtlakoli kichiuayaya ma tlaixpano, yeka kiijtok: “¡Nelia niteiknelti! ¿Ajkeya nechmakixtis tlen ni yolistli  tlen tlajtlakoli tlen nechualikilia mikistli?” (Rom. 7:23, 24).

7. ¿Tlake kiijtok Isaías?

⁷ Jehová kichijki se tlamantli tlen techpaleuia uan kiampa kejuak techmajkaualtijkej o techmakixtijkej tlen tlajtlakoli. Tlen Jesús kichijki nojkia tlauel techpaleuia. Kipano se 700 xiuitl kema ayamo ualayaya Jesús, tlajtolpanextijketl Isaías kiijtok teipa kejuak kinmajkaualtiskiaj miakej. Tlauel kinpaleuiskia miakej uan amo kej kema mochiuayaya Jubileo. Kiijtok: “Itonal toTeko tlen más kipia tlanauatili itstok ipan na. Nechtlapejpenijtok para ma nikinyolmelauaki teikneltsitsij nopa kuali tlajtoli. Nechtitlantok para ma nikinyolchilkauaki tlen tlauel moyolkuesouaj uan para nitlayolmelauas para nochi tlen ilpitokej uan ipan tlatsaktli uelisej kisasej” (Is. 61:1). Ma tikitakaj tlen ajkia kamanalti ni tlajtolpanextili.

8. ¿Tlen ajkia kamanaltiyaya nopa tlajtolpanextili kema kiijtok kinmajkaualtiskiaj?

⁸ Ni tlajtolpanextili pejki moaxitia teipa kema Jesús pejki tlajtolmoyaua. Kema yajki ipan sinagoga tlen eltoya ipan Nazaret kampa moskaltijtoya, kinpouilik katli nopaya mosentilijtoyaj nopa tlajtolpanextili tlen Isaías. Nopa tlajtolpanextili tlen kipojtoya moaxitijtoya ipan ya, yeka kiijtok: “Itonal toTeko itstok nouaya, pampa toTeko nechtekimakatok para ma nikiniljui tlakamej tlen teikneltsitsij iTlajtol toTeko. Nechtitlantok ma nikinchikauas tlakamej tlen mokuesouaj, uan para ma nikinyolmelaua tlakamej [...]. Nechtekimakak para nikinchikauas popoyotsitsij [...]. Uan nikinmakixtis nochi tlen ininmako tlen kintlaijiyouiltiaj. Nechtitlantok ma nikinyolmelaua nochimej para ya asik nopa tonali, kema toTeko kinchiuilis tlakamej se ueyi favor” (Luc. 4:16-19). ¿Kenijkatsa kiaxitik Jesús ni tlajtolpanextili?

9. Kema Jesús itstoya, ¿tlake tlamantli moiljuiyayaj miakej maseualmej tlen nopa tlajtolpanextili?

⁹ Ipan achtoui siglo pejki kejuak kinmajkaualtiaj o kinmakixtiaj kej kiijtojtoya Isaías uan tlen Jesús kipojtoya. Kiampa kinextik Jesús kema kiijtok: “Ni tlajtoli tlen nijpojki moijkuilok uejkajkia [...]. Uajka ama motlamichijtok tlen kiijtoua” (Luc. 4:21). Miakej katli kitlakakilijtoyaj Jesús uelis moiljuiyayaj kipatlaskia se tlamantli ipan política uan kinmakixtiskia tlen Roma. Uelis moiljuiyayaj sanse kej nopa omej tlakamej katli kiijtojkej: “Tojuantij timotemachiyayaj ipan ya para techmakixtis tiisraelitajmej” (Luc. 24:13, 21). Maske Roma tlauel kintlaijiyouiltiyaya maseualmej ipan  nopa tonali, Jesús amo kiniljuik itokilijkauaj ma tlaijixnamikikaj. Ya kiniljuik: “Xijmakakaj César tlen ya iaxka” (Mat. 22:21). Uajka, ¿kenijkatsa Jesús kejuak kinmajkaualtik maseualmej ipan nopa tonali?

10. ¿Ipan tlake tlamantli Jesús kinmajkaualtik maseualmej?

¹⁰ Jesús ualajki pampa kejuak kinmajkaualtiko maseualmej ipan ome tlamantli. Se, kinpaleuik maseualmej ma itstokaj kejuak majkajtokej tlen tlamachtili tlen amo melauak tlen tlamachtiyayaj katli tlayakanayayaj ipan nopa religiones. Miakej judíos eliyayaj kej tlatekipanouanij pampa kichiuayayaj san tlen momajtoyaj uan tlaneltokayayaj ipan tlen amo melauak (Mat. 5:31-37; 15:1-11). Katli tlayakanayayaj ipan nopa religiones amo nelia kitekipanouayayaj toTeotsij, yeka eliyayaj kejuak katli amo tlachiayayaj. Pampa amo kiselijkej Mesías yon kineltokakej tlen tlamachtiyaya, amo kiixmatkej Jehová, yeka mokajkej kejuak ipan tsintlayouilotl uan amo kintlapojpoljuijkej (Juan 9:1, 14-16, 35-41). Pampa Jesús tlamachtik tlen melauak uan kinextik ipan inemilis, kinpaleuik maseualmej katli kipixtoyaj kuali ininyolo kejuak ma itstokaj majkajtokej tlen tlamachtili tlen amo melauak (Mar. 1:22; 2:23–3:5).

11. ¿Ipan tlake tlamantli nojkia techmakixtik Jesús?

¹¹ Ome, Jesús kejuak kinmajkajki maseualmej tlen tlajtlakoli. Pampa Jesús temakak inemilis, Jehová kintlapojpoljuia maseualmej tlen tlajtlakoli kema tlaneltokaj ipan imikilis Jesús uan kema kinextiaj kipatiitaj ipan ininnemilis (Heb. 10:12-18). Jesús kiijtok: “Tlaj niinmechtojtomas tlen tlajtlakoli, nelia inelisej senkistok inmajkajtokej” (Juan 8:36). Maske nopa iljuitl tlen kiiljuiyayaj Jubileo kinpaleuiyaya israeleuanij, tlen Jesús kichijki nojua tlauel kinpaleuik. Pampa uejkajkia, maske se maseuali kejuak kimajkauayayaj ipan nopa Jubileo, sampa ueliskia elis tlatekipanojketl uan teipa kiampa mikiskia.

12. ¿Ajkia inijuantij achtoui kinpaleuik tlen Jesús kiijtok?

¹² Ipan Pentecostés, xiuitl 33, Jehová kintlapejpenik apóstoles uan sekinok maseualmej katli kitekipanouayayaj ika itonal. Ya kinselik kej ikoneuaj, yeka kinyolkuiskia uan tlanauatiskiaj ne iluikak iuaya Jesús (Rom. 8:2, 15-17). Inijuantij elkej katli achtoui kinpaleuik tlen Jesús kiijtok ipan sinagoga tlen eltoya ipan Nazaret. Yeka, ayokmo kichijkej tlen Biblia amo tlamachtiyaya yon tlen momajtoyaj kichiuaj katli tlayakanayayaj ipan nopa religiones. Jehová nojkia kinitayaya kejuak majkajtokej tlen tlajtlakoli. Kema Jehová  kintlapejpenik Cristo itokilijkauaj ipan xiuitl 33, pejki kejuak itstokej ipan Jubileo uan tlamis kema panos Mil Xiuitl tlen Jesús iTlanauatijkayo.

13, 14. Sanse kej katli kintlapejpenijtokej, ¿ajkia inijuantij nojkia kejuak kinmajkaualtijtokej?

¹³ Ipan ni tonali miakej maseualmej katli kuali ininyolo elij tlen nopa “sekinok tlakamej” (Juan 10:16). Jehová amo kintlapejpenijtok ma tlanauatikaj iuaya Jesús ipan iluikak, pampa inijuantij motemachiaj ipan tlen kiijtoua Biblia: itstosej nochipa ipan Tlaltipaktli. Uan ta, ¿nojkia timotemachia tiitstos ipan Tlaltipaktli?

¹⁴ Tojuantij nojkia tijselijtokej se keski tlateochiualistli tlen kiseliaj katli tlanauatisej iuaya Jesús. Techtlapojpoljuiaj totlajtlakoljuaj pampa timotemachiaj ipan Cristo imikilis. Uan nopa techpaleuia kuali ma timouikakaj iuaya Jehová uan amo ma techyolkokojto totlalnamikilis (Efes. 1:7; Apoc. 7:14, 15). Uan nojkia kejuak techmajkaualtijkej tlen religiones tlen amo melauak pampa ayokmo tijneltokaj tlen tlamachtiaj. Jesús kiijtok: “Inkimatisej tlen melauak, uan nopa tlen melauak inmechtojtomas” (Juan 8:32). Nelia tlauel tiyolpakij pampa kejuak timajkajtokej.

15. ¿Kenijkatsa techmajkaualtisej teipa uan tlake tlateochiualistli tijselisej?

¹⁵ Teipa nelia senkistok techmajkaualtisej. Jesús kintsontlamiltis religiones tlen amo melauak  uan nochi tlanauatianij. ToTeotsij kinmanauis miakej maseualmej katli kitekipanouaj uan kinteochiuas kema Tlaltipaktli elis se xochimili (Apoc. 7:9, 14). Nojkia, kinyolkuis miakej maseualmej uan kinmajkaualtisej tlen nopa tlajtlakoli tlen techpanoltilik Adán (Hech. 24:15).

16. ¿Tlake kiselisej teipa maseualmej?

¹⁶ Ipan nopa Mil Xiuitl kema tlanauatis Jesús, ya uan katli ininuaya tlanauatisej, kinpaleuisej maseualmej kuali ma itstokaj uan kuali ma mouikakaj iuaya toTeotsij. Kema ipan Tlaltipaktli kiyankuilisej uan kejuak kinmajkaualtisej, kiixnextis tlen kichiuayayaj israeleuanij ipan nopa iljuitl tlen kiiljuiaj Jubileo. Yeka, nochi katli amo kitlauelkauasej Jehová ayokmo kipiasej tlajtlakoli.

17. Kej kiijtoua Isaías 65:21-23, ¿kenijkatsa itstosej toTeotsij itekipanojkauaj? (Xikita tlaixkopinkayotl ipan ipantsajka).

¹⁷ Tlen ijkuilijtok ipan Isaías 65:21-23 (xijpoua), kinextia kenijkatsa tiitstosej ipan Tlaltipaktli. ToTeotsij itekipanojkauaj amo san itstosej, Biblia kiijtoua kichiuasej tekitl tlen kinyolpakiltis uan tlen kinpaleuis. Uelis timotemachisej kema tlamis Mil Xiuitl, “nochi tiitstosej timalakantokej tlen nopa tlatelchiuali, uan nochi elis tlauel yejyektsi” pampa tielisej tiikoneuaj toTeotsij (Rom. 8:21).

18. ¿Kenke uelis timotemachisej teipa kuali tiitstosej?

¹⁸ Jehová kinpaleuik israeleuanij kuali ma kitekiuikaj tonali, kiampa ueliskiaj tekitisej uan mosiajketsasej. Ya nopa kichiuas Jehová ipan nopa Mil Xiuitl kema Cristo tekichiuas. Kiampa itekipanojkauaj kipiasej tonali uan kichiuasej miak tlamantli kema kiueyichiuasej. Sanse kej ipan ni tonali, ipan Xochimili monekis tijueyichiuasej toTeotsij uan kiampa tiitstosej ika pakilistli. Nochi katli itstosej ipan Tlaltipaktli tlauel yolpakisej pampa kipiasej tekitl tlen kinpaktis uan pampa kitekipanosej Jehová.