1, 2. ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

KEMANTIKA timokuesouaj pampa timoiljuiaj tonemilis amo uejkaua uan nochipa tijpiaj kuesoli (Job 14:1). Miakej toTeotsij itekipanojkauaj kiampa kiyolmatkej, uan sekij kinekiyayaj mikisej (1 Rey. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16). Maske kiampa kiyolmatiyayaj, Jehová nochipa kinpaleuik uan kinyolchikajki. Uan kichijki ma moijkuilo ipan Biblia tlen kinpanok, nama techpaleuia uan techyolchikaua (Rom. 15:4).

² Ipan ni tlamachtili tikitasej tlen kinpanok se keskij toTeotsij itekipanojkauaj katli tlauel mokuesojkej. Tikitasej tlen kipanok José, Noemí, Rut, se levita katli kiijkuilok Salmo 73 uan apóstol Pedro. ¿Kenijkatsa Jehová kinyolchikajki? Uan, ¿tlake techmachtia? Kej monankilia ni tlajtlanili timotemachiaj Jehová “itstok ininnechka tlakamej tlen mokuesouaj” uan “kinmakixtia” (Sal. 34:18).

3, 4. ¿Tlake kipanok José kema nojua eliyaya telpokatl?

³ Kema José kipixtoya se 17 xiuitl, Jehová kichijki ma kiita ipan se temiktli asiskia tonali kema nochi ichampoyouaj kitlepanitaskiaj (Gén. 37:5-10). Kema panok se keski tonali, inemilis mopatlaj uan amo panok kej kitemijki. Iikniuaj amo kitlepanitakej uan kinamakakej, yeka elki se tlatekipanojketl ipan Egipto uan kitekipanok se tekichijketl katli itoka Potifar (Gén. 37:21-28). José inemilis sanima mopatlak, ayokmo itstoya iuaya itata katli tlauel kiikneliyaya, nama kitekipanouayaya se tlakatl katli amo kiueyichiuayaya Jehová (Gén. 39:1).

⁴ Isiua Potifar kiistlakauik José uan kiijtok kinekiyaya  kipinaualtis. Potifar tlanauatik ma kitsakuakaj José maske amo kimatiyaya tlaj nelia tlen kiijtojtoya isiua (Gén. 39:14-20; Sal. 105:17, 18). ¿Kenijkatsa kiyolmatki José kema kiistlakauijkej? ¿Tlake kiijtoskiaj maseualmej? Uelis mosokiuiskia toTeotsij itoka. Yeka José tlauel motekipachojtoya.

5. ¿Tlake kichijki José uan kiampa ayokmo motekipachok?

⁵ José amo tleno ueliyaya kichiua pampa eliyaya se tlatekipanojketl uan nojkia pampa tsaktoya. ¿Tlake kipaleuik ma yolpaki? Kichijki kampeka kuali kichiuas iteki tlen kinauatiyayaj uan amo mosentlalik ipan tlen amo ueliyaya kichiua. Maske kiixnamijki miak kuesoli nochipa kiachtouitlalik Jehová ipan inemilis, uan ya kiteochijki nochi tlen kichiuayaya (Gén. 39:21-23).

6. ¿Kenijkatsa kiyolchikajki José tlen kitemiktoya?

⁶ Uelis José nojkia kiyolchikauayaya kema moyoliljuiyaya tlen kitemijki uejkajkia, kampa kiitak sampa kinitaskia ichampoyouaj uan kuali itstoskia. Uan kiampa panok pampa kema kipixtoya se 37 xiuitl, pejki moaxitia tlen kitemiktoya kej amo kema moiljuijtoya (Gén. 37:7, 9, 10; 42:6, 9).

7. Kej kiijtoua 1 Pedro 5:10, ¿tlake techpaleuis ma tikijiyouikaj tlaouijkayotl?

⁷ ¿Tlake techmachtia? Tlen kipanok José techilnamikilia ipan ni tonali maseualmej uelis techchiuilisej tlen amo kuali o nojkia kiampa kichiuasej toikniuaj. Tlaj nochipa tikitaj san Jehová ueli techmokuitlauia, techpaleuis amo tlauel timokuesosej uan nochipa tijtekipanosej (Sal. 62:6, 7; xijpoua 1 Pedro 5:10). Nojkia, ma tikilnamikikaj José nojua eliyaya telpokatl kema Jehová kichijki ma kitemiki tlen panoskia. Tikitaj kenijkatsa Jehová motemachia ipan toikniuaj katli nojua elij telpokamej. Ipan ni tonali itstokej  miakej telpokamej katli kuali tlaneltokaj kej José, uan sekij kintsaktokej pampa amo kitlauelkajtokej Jehová (Sal. 110:3).

8. ¿Tlake kinpanok Noemí uan Rut?

⁸ Noemí uan iueue Elimelec kinpixkej omej ininkoneuaj uan itstoyaj Judá, uan kema pejki se ueyi mayantli yajkej ipan Moab. Nopaya mijki Elimelec, yeka Noemí mokajki san ininuaya ikoneuaj. Teipa inijuantij mosiuajtijkej ininuaya omej siuamej tlen euaj ipan nopa altepetl, Rut uan Orfa. Kema panok matlaktli xiuitl mijkej itelpokauaj Noemí, uan amo kinpixkej ininkoneuaj (Rut 1:1-5). Ni eyij siuamej tlauel moyolkokojkej. Nama, ¿tlake kichiuaskiaj? Maske Rut uan Orfa ueliskiaj sampa monamiktisej, Noemí ya ueyi eliyaya. ¿Ajkia kimokuitlauiskia? Yeka Noemí tlauel mokuesok uan kiijtok: “Ayok xinechtokajtika niNoemí. Ama xinechtokajtika Mara. Pampa toTeko tlen kipia Nochi chikaualistli nechmakatok miak kuesoli”. Maske tlauel moyolkokojtoya, Noemí sampa tlakuepilik Belén uan Rut nojkia yajki iuaya (Rut 1:7, 18-20).

9. Kej kiijtoua Rut 1:16, 17, 22, ¿kenijkatsa Rut kiyolchikajki Noemí?

⁹ ¿Tlake kipaleuik Noemí ma kiixnamiki tlen kipanok? Pampa Rut tlauel kiikneliyaya, amo kitlauelkajki uan mokajki iuaya (xijpoua Rut 1:16, 17, 22). Ipan Belén, Rut chikauak tekitik pampa kisentiliyaya tlen kikauayayaj pixkanij uan kiampa kipixtoyaj tlen kikuasej. Pampa kej nopa kichijki, maseualmej pejkej kuali kiitaj (Rut 3:11; 4:15).

10. ¿Kenijkatsa Jehová kinextik tlauel kintlasojtla teikneltsitsij?

¹⁰ Jehová kinmakak se tlanauatili israeleuanij kampa kinextiyaya tlauel kintlasojtla teikneltsitsij, kej Noemí uan Rut. Kiniljuik kema pixkaskiaj monekiyaya kikajtiasej itejteno se kentsi tlen kipixkayayaj, kiampa teikneltsitsij ueliskiaj kisentilisej (Lev. 19:9, 10). Kiampa Noemí uan Rut kipiaskiaj tlen kikuasej uan amo sejkanok tlajtlantinemisej.

11, 12. ¿Tlake kichijki Booz uan kiampa Noemí uan Rut tlauel yolpajkej?

¹¹ Nopa tlali kampa Rut kisentiliyaya tlen kikuayayaj, eliyaya iaxka Booz (o Boaz). Ya, tlauel kuali kiitak Rut pampa tlauel kiikneliyaya iyexna uan amo kitlauelkauayaya, yeka mosiuajtik iuaya Rut uan kikojki “nopa tlali tlen elki ininaxka Elimelec, Quelión uan Mahlón” (Rut 4:9-13). Teipa kipixkej se okichpil katli kitokaxtijkej Obed, ya elki iuejkapantata David (Rut 4:17).

¹² Ma timoiljuikaj ni: Noemí kinauajtok Obed uan tlauel yolpaki, uan ika nochi iyolo kitlaskamatilia Jehová. Uan kema Noemí uan Rut moyolkuisej, nojua tlauel yolpakisej pampa kimatisej Obed elki iuejkapantata Mesías, katli kiijtojtoyaj asiskia.

13. ¿Tlake kuajkuali tlamantli tijyekouaj tlen Noemí uan Rut?

¹³ ¿Tlake techmachtia? Kema tijpiaj se tlaouijkayotl uelis kichiuas tlauel ma timokuesokaj uan tijmatisej kejuak tiyoltlapanij. Uelis timoiljuisej ayokmo tiuelij tijchiuaj yon se tlamantli. Kema kiampa techpanos, ma timotemachikaj ipan toTata Jehová uan ma tiitstokaj ininuaya toikniuaj uan amo ma timouejkatlalikaj. Maske Jehová amo nochipa techkixtilis tokuesoljuaj, kej kema iueue Noemí uan ikoneuaj amo kinyolkuik, timotemachiaj Jehová nochipa techpaleuis ma tikijiyouikaj tlen techpano, uan uelis kintekiuis  toikniuaj ma techpaleuikaj ika tlaiknelili (Prov. 17:17).

14. ¿Kenke tlauel moyolkokok se levita?

¹⁴ Katli kiijkuilok Salmo 73 eliyaya se levita. Kema se levita tlatekipanouayaya kampa Jehová kiueyichiuayayaj, eliyaya se ueyi tlateochiualistli. Maske nopa levita nopaya tlatekipanouayaya, se tonali tlauel mokuesok pampa pejki kinkokolia katli amo kuali monejnemiltiyayaj uan katli moueyimatiyayaj. Kiampa kiyolmatiyaya pampa kiitayaya inijuantij kuali itstoyaj, uan ya nojkia kiampa kinekiyaya itstos (Sal. 73:2-9, 11-14). Nesiyayaj kejuak tlauel tlapijpixtoyaj, tlauel moyolpakiltiyayaj uan amo tleno kintekipachouayaya. Yeka, nopa levita kiijtok: “¡Axtleno nechpaleuia para nijpia noyolo tlapajpaktik, uan san tlapik nimokuatotonia para axnijchiuas tlajtlakoli!”. Tlen kiyolmatiyaya ueliskia kichiuas ma kitlauelkaua Jehová.

15. Kej kiijtoua Salmo 73:16-19, 22-25, ¿tlake kichijki nopa levita uan kiampa ayokmo tlauel moyolkokok?

¹⁵ (Xijpoua Salmo 73:16-19, 22-25). Nopa levita kalajki ichaj toTeotsij kampa sekinok israelitajmej tlaueyichiuayayaj. Kema nopaya itstoya, pejki momaijtoua uan nopa kipaleuik kuali ma moiljui tlake kichiuas. Kiitak amo kinamikiyaya kiampa moiljuis, uan tlaj kichiuaskia kej sekinok maseualmej, ayokmo kitekipanoskia Jehová. Nojkia, kikuamachilik katli amo kuajkualmej itstoyaj kejuak “ipan se ojtli tlen tlauel alaxtik” uan “ika se tlalochtli tlamis nochi ininpakilis”. ¿Tlake kipaleuik ayokmo ma kinkokoli sekinok uan ayokmo tlauel ma moyolkoko? Pejki kiita se keski tlamantli kej kinamiki uan kej Jehová kiita. Kema kiampa kichijki, yolpajki uan kipixki tlayolseuilistli. Yeka, kiiljuik Jehová: “¡San ta nimitsneki ipan ni Tlaltipaktli uan axaka más!”.

16. ¿Tlake techmachtia tlen kichijki nopa levita?

¹⁶ ¿Tlake techmachtia? Amo kinamiki tikinkokolisej maseualmej katli nesij  kejuak kuali itstokej. Pampa maske nesij yolpakij, amo nochipa kiampa kiyolmatisej pampa inijuantij amo itstosej ipan Xochimili (Ecl. 8:12, 13). Tlaj nojkia tijnekisej tijpiasej tlen kipiaj, san kichiuas ma timoyolkokokaj uan ayokmo kuali titlaneltokasej. Yeka, tlaj kemantika tijyolmatij kej nopa levita, ma tijchiuakaj tlen ya kichijki: tijtlakakilisej tlen Jehová techiljuia uan tiitstosej ininuaya toikniuaj katli kuali tlatekipanouaj. Tlaj tlauel tikikneliaj Jehová, techpaleuis nelnelia ma tiyolpakikaj uan kiampa tijpantisej “yolistli tlen nelnelia kuali” (1 Tim. 6:19).

17. ¿Kenke Pedro moyolkokok?

¹⁷ Apóstol Pedro nochipa yolpakiyaya. Maske kiampa eliyaya kemantika moyolkokouayaya pampa nimantsi kichiuayaya se keski tlamantli maske ayamo kuali moiljuiyaya tlen kichiuas. Ma timoiljuikaj tlake kichijki kema Jesús kiniljuik iapóstoles tlaijiyouiskia uan mikiskia, Pedro nima kiiljuik: “Ma toTeko Dios mitspaleui, noTeko, para ni tlaijiyouilistli ma axmitsasi” (Mat. 16:21-23). Ipan nopa tonali Jesús kitlakaualtik. Uan kema miakej maseualmej kiitskijkej Jesús, Pedro nima kitekilik inakas se katli kitekipanouayaya nopa sumo sacerdote (Juan 18:10, 11). Jesús sampa kitlakaualtik. Pedro nojkia kiijtok maske sekinok apóstoles kitlauelkauaskiaj, ya amo kiampa kichiuaskia (Mat. 26:33). Maske kiampa moiljuiyaya, teipa ya majmajki uan expa kiijtok amo kiixmatiyaya Jesús. Kema kiampa kiijtok tlauel moyolkokok, yeka kiski kampa itstoya uan “tlauel chokak” (Mat. 26:69-75). Uelis miakpa moiljuik tlaj Jesús kitlapojpoljuiskia.

18. ¿Kenijkatsa Jesús kipaleuik Pedro ayokmo tlauel ma moyolkoko?

¹⁸ Tlen Pedro kipanok amo kichijki ma kitlauelkaua Jehová. Maske kichijki  tlen amo kinamiki, kipatlak kej eliyaya uan nojua tlatekipanok ininuaya sekinok apóstoles (Juan 21:1-3; Hech. 1:15, 16). ¿Tlake kipaleuik? Kema kiilnamijki Jesús kiiljuijtoya momaijtojtoya ipampa uan kiampa nojua kuali tlaneltokaskia, nojkia kiiljuik ma yaui kampa iikniuaj uan ma kinyolchikauati. Jehová kinankilik kema momaijtok. Teipa Jesús monextik kampa Pedro itstoya, uelis pampa kinekiyaya kiyolchikauas (Luc. 22:32; 24:33, 34; 1 Cor. 15:5). Nojkia, Jesús monextik kema iapóstoles se youali kichijtoyaj kampeka michtlajtlamasej uan amo tleno kinmasiltijtoyaj. Nopaya Jesús kinextik tlauel kiikneliyaya iuampo Pedro uan kitlapojpoljuijtoya, uan yeka nojua kitekimakaj (Juan 21:15-17).

19. 1) Kej kiijtoua Salmo 103:13, 14, ¿kenijkatsa kiita Jehová kema timokuapolouaj? 2) ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej kej Jehová?

¹⁹ ¿Tlake techmachtia? Pampa Jesús kitlapojpoljuik Pedro, kinextik tlauel tetlasojtla, kej Jehová. Yeka, kema timokuapolouaj amo ma timoiljuikaj Jehová amo kema techtlapojpoljuis. Ma tikilnamikikaj Satanás kineki kiampa ma timoiljuikaj. Tlauel ipati timoyoliljuisej kenijkatsa Jehová tlauel techiknelia uan kimati amo tiuelij tijchiuaj nochi tlamantli, nojkia ya techtlapojpoljuia kema timokuapolouaj, yeka kema se akajya techyolkokoua ma tijchiuakaj kej ya kichiua (xijpoua Salmo 103:13, 14).

20. ¿Tlake tikitasej ipan seyok tlamachtili?

²⁰ Tlen kinpanok José, Noemí, Rut, nopa levita uan Pedro, techilnamikilia Jehová itstok “ininnechka [maseualmej] tlen mokuesouaj” (Sal. 34:18). Jehová amo kichiuas amo ma tijpiakaj se tlaouijkayotl o amo ma timokuesojtokaj. Ma tikilnamikikaj kema tikijiyouiaj se tlamantli, techpaleuia kuali ma titlaneltokakaj (1 Ped. 1:6, 7). Ipan seyok tlamachtili tikitasej kenijkatsa Jehová kinpaleuia itokilijkauaj kema mokuesouaj, pampa elij tlajtlakolejkej o pampa kiixnamikij se tlamantli tlen ouij.