1. ¿Tlake pano kema timoyolkuesouaj?

NOCHI tijpiaj kuesoli, uan mojmostla tijchiuaj kampeka tikijiyouisej. Uan nojua tlauel ouij tikijiyouisej nopa kuesoli tlaj tlauel timoyolkuesojtokej. Kema timoyolkuesouaj, eli kejuak se tlachtejketl kema kiichteki se tlamantli, pampa kichiua ayokmo ma timotemachikaj, peuaj timajmauij uan ayokmo tiyolpakij, uan ni kuajkuali tlamantli techpaleuia tijchijtosej kampeka tikixnamikisej kuesoli. Proverbios 24:10 kiijtoua tlaj timoyolkuesouaj uajka ‘nojua tlauel kaxantias tofuerza’.

2. 1) ¿Tlake ueliskia kichiuas ma timoyolkuesokaj? 2) ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

² Onka miak tlamantli tlen kichiua ma timoyolkuesokaj. Sekij kuesoli tlen techyolkokoua nesi uan sekij amo. Kemantika timoyolkuesouaj pampa titlajtlakolejkej, techyoltilana se tlamantli, kema timokokouaj, amo tijchiuaj se tekitl tlen techpaktiskia tijchiuasej ipan toTeotsij itlanechikol o kampa titlajtolmoyauaj amo kinekij techtlakakilisej. Ipan ni tlamachtili, tikitasej tlake uelis tijchiuasej kema timoyolkuesouaj.

3. ¿Tlake techpaleuis amo tlauel timosentlalisej ipan totlajtlakoljuaj?

³ Tlaj tlauel timosentlaliaj ipan totlajtlakoljuaj uan ipan tlen techyoltilana, uelis kichiuas ayokmo kuali ma tijyolmatikaj ika tlen tijchiuaj, uan uelis timoiljuisej Jehová amo techkauas ma tiitstokaj ipan Xochimili. Tlauel amo kuali tlaj kiampa timoyoliljuisej. ¿Tlake techpaleuis timoiljuisej kej kinamiki? Ma tikilnamikikaj san Jesús amo tlajtlakole (Rom. 3: 23). Jehová amo san kitlachilijtinemi kema timokuapolouaj yon amo techchiualtia ma tijchiuakaj xitlauak se tlenijki. Ya eli se teTata katli tlauel teiknelia uan kipia iyolo. Nojkia, kimati tijchiuaj kampeka tijchiuasej tlen xitlauak uan amo timotlajtlakoltisej, yeka nochipa techpaleuia (Rom. 7:18, 19).

4, 5. Kej kiijtoua 1 Juan 3:19, 20, ¿tlake kinpaleuik ni omej tosiuaikniuaj amo tlauel ma moyolkokokaj?

⁴ Ma tikitakaj tlen kinpanok Deborah uan María. * Kema Deborah nojua eliyaya siuapil, ichampoyouaj amo tlauel kinextijkej tlaj kiikneliaj uan amo kiiljuiyayaj kuali kichiuayaya se tlenijki. Yeka, amo mopatiitayaya uan amo moitayaya kej kinamiki. Uan kema mokuapolouayaya ika se tlamantli, maske amo eliyaya se ueyi tlajtlakoli, moiljuiyaya amo kema ueliskia kichiuas tlen kuali. María, nojkia kiampa kipanok. Ichampoyouaj amo kiikneliyayaj uan yeka amo mopatiitayaya. Yeka kema ya moatsonpoliuiltijtoya, moiljuiyaya amo kinamikiyaya ma kiitakaj kej se Jehová itlajtoltemajka.

⁵ Maske kiampa kinpanok, nochipa kitekipanojkej Jehová. ¿Tlake kinpaleuik? Momaijtojkej ika Jehová uan kiiljuijkej nochi tlen kiyolmatiyayaj (Sal. 55:22). Kiitakej kenijkatsa Jehová, katli eli se teTata tlen tlauel teiknelia, kimati tlake techpanok uejkajkia uan nopa uelis kichiuas amo ma timoitakaj kej kinamiki. Ma tikilnamikikaj Jehová kiita nopa kuajkuali tlamantli tlen tijnextiaj, maske uelis kemantika tojuantij amo tikitaj (xijpoua 1 Juan 3:19, 20).

6. ¿Kenijkatsa kiyolmati se akajya kema sampa tlajtlakolchiua?

⁶ Kema se akajya kichiua kampeka kikauas tlen momajtok kichiua uan sampa uetsi ipan nopa tlajtlakoli, tlauel moyolkokoua. Tijmatij kema tijchiuaj se tlajtlakoli amo kuali tijyolmatij uan timotlajtlakoltiaj (2 Cor. 7:10). Maske kiampa techpanos, amo kinamiki tlauel timotlajtlakoltisej ika tlen tijchijkej, uan timoiljuisej: “Amo tleno nopati, Jehová amo kema nechtlapojpoljuis”. Pampa tlaj kiampa timoiljuisej uelis kichiuas ma tijtlauelkauakaj Jehová. Nojkia, ma tikilnamikikaj tlen kiijtoua Proverbios 24:10, tlaj tlauel timoyolkuesojtosej uajka ‘nojua tlauel kaxantias tofuerza’. Yeka, tlauel kuali tlaj tikiljuiaj Jehová ma techtlapojpoljui, kiampa tijsenkauasej nopa kuesoli (Is. 1:18). Ya kiitas nelnelia timoyolkueptokej uan techtlapojpoljuis. Nojkia, ma tikamanaltikaj ininuaya ueuejtlakamej, inijuantij kipiaj ininyolo techpaleuisej nojua kuali ma titlaneltokakaj (Sant. 5:14, 15).

7. Tlaj se akajya kichiua kampeka kikauas tlen momajtok kichiua, ¿kenke amo kinamiki tlauel moyolkokos?

 ⁷ Se ueuejtlakatl katli itoka Jean-Luc uan eua Francia kiniljuia ni katli kichiuaj kampeka kikauasej tlen momajtokej kichiuaj: “Jehová kiita se akajya eli xitlauak kema kichiua kampeka kipatlas kej monejnemiltia uan moyolkokoua kema kichiua se tlamantli tlen amo kinamiki” (Rom. 7:21-25). Yeka, amo ma timoiljuikaj amo tleno topati. Ma tikilnamikikaj maske titlajtlakolejkej uan timokuapolouaj, Jehová tlauel techiknelia uan yeka techmakixtik ika Jesús imikilis (Efes. 1:7; 1 Juan 4:10).

8. Kema tlauel timoyolkokouaj, ¿ajkia uelis tikiljuisej ma techpaleui?

⁸ Toikniuaj tlen totlanechikol uelis techyolchikauasej. Inijuantij techyolchikauasej uan techtlakakilisej kema monekis (Prov. 12:25; 1 Tes. 5:14). Joy, se tosiuaikni tlen eua Nigeria, kichijtok kampeka amo tlauel moyolkuesos, ya kiijtoua: “Tlen kichiuaj noikniuaj kinextia Jehová kikaki kema nimomaijtoua. Inijuantij nechpaleuijtokej ma nikinyolchikaua katli nojkia mokuesouaj”. Ma tikilnamikikaj toikniuaj amo nochipa kiitasej kema timoyolkokojtokej, yeka moneki tojuantij tikamanaltisej ika se toikni katli kuali tlaneltoka uan tikiljuisej ma techpaleui.

9. ¿Kenijkatsa techpaleuia Salmo 41:3 uan Salmo 94:19?

⁹ Ma tijtemokaj itlapaleuil Jehová. Kema tlauel timokokouaj uan amo timochikauaj kichiua ouij ma tiyolpakikaj. Maske ipan ni tonali Jehová amo kichiuas ayokmo ma timokokokaj, ya nochipa techyolchikauas uan techpaleuis ma tikijiyouikaj (xijpoua Salmo 41:3; 94:19). ¿Kenijkatsa kichiuas? Uelis kinyololinis toikniuaj uan kiampa kikouatij tlen tijtekiuisej uan techpaleuisej ika se keski tlamantli tokalijtik. Nojkia, uelis kinyololinis toikniuaj ma momaijtokaj touaya. Uan uelis kichiuas ma tikilnamikikaj se keski tlajtoli tlen eltok ipan Biblia tlen uelis techpaleuis, kej tiitstosej ipan Xochimili kampa tlauel tiyolpakisej pampa ayokmo timokokosej yon titlaijiyouisej (Rom. 15:4).

10. ¿Tlake kipaleuik Isang ma kiijiyoui tlen kipanok?

¹⁰ Isang, tlen eua Nigeria, ayokmo uelki kiolinik itlakayo pampa kipanok tlen amo kuali, uan se tepajtijketl kiiljuik ayokmo kema ueliskia nejnemis. Ya kiijtoua: “Tlauel nimoyolkuesojtoya uan kiampa nijyolmatiyaya miak tonali”. ¿Tlake kipaleuik ayokmo tlauel ma mokueso? Kiijtoua: “Nosiua uan na nochipa timomaijtouayayaj uan timomachtiyayaj Biblia. Nojkia, nochipa tijtlaskamatiyayaj Jehová pampa techmaka miak tlamantli tlen kuali. Ya kiijtoua teipa tiitstosej nochipa ipan se yejyektsi xochimili”.

11. ¿Tlake kipaleuik Cindy ma yolpaki maske tlauel mokokouayaya?

¹¹ Cindy, katli eua México, kiiljuijkej tepajtianij kipixtoya se kokolistli tlen ueliskia kichiuas ma miki. ¿Tlake kipaleuik kiixnamikis nopa kokolistli? Kema yauiyaya kampa tepajtianij, mosentlalik nochipa tlajtolmoyauas. Ya kiijtoua: “Nopa nechpaleuik nimosentlalis nikinpaleuis sekinok, uan amo san nikilnamiktos nopa kokolistli tlen nijpixtoya uan nopa tonali kema nechtekiskiaj. Ya ni tlen kichiuayaya: kema nikamanaltiyaya ininuaya tepajtianij o ininuaya enfermeros, nochipa nikintlajtlaniyaya kenijkatsa itstokej ininchampoyouaj. Teipa nikintlatsintokiyaya kenke kinejkej kichiuasej nopa tekitl tlen tlauel ouij. Pampa kiampa nijchiuayaya, nijmatiyaya amo ouij  nijmatis tlake tlamachtili nikinixtomilis. Miakej tepajtianij nechiljuijkej katli yauiyaya mopajtiaj amo kema kintlajtlaniyayaj kenijkatsa itstoyaj, yeka kitlaskamatiyayaj pampa kiampa nijchiuayaya. Sekij nechiljuijkej kanke ininchaj uan nechmakakej ininnúmero. Nijmatiyaya Jehová nechpaleuiskia ma nikijiyoui nokokolis, yeka tlauel nimosentlachilik pampa Jehová nochipa kichijki tlauel ma niyolpaki” (Prov. 15:15).

12, 13. 1) ¿Tlake kichijtokej se keskij toikniuaj katli mokokouaj o katli ya uejueyij uan kiampa nojua tlajtolmoyauasej? 2) ¿Tlake panotok pampa kiampa kichijtokej?

¹² Miakej toikniuaj ayokmo uelij tlatekipanouaj kej kinekiskiaj pampa mokokouaj o pampa ya uejueyij, uan yeka moyolkuesouaj. Maske kiampa itstokej, kichiuaj kampeka kiitasej kenijkatsa tlajtolmoyauasej. Tosiuaikni Laurel tlen eua Estados Unidos, itstoya 37 xiuitl ipan se máquina tlen kipaleuiyaya ma tlaijiyotilana. Nojkia, kipixtoya cáncer uan monejki miakpa kitekisej, uan kipixki sekinok kokolistli ipan itlakayo. Maske tlauel ouij kej itstoya, ya nochipa tlajtolmoyajki. Kinkamanaljuiyaya enfermeros uan katli kimokuitlauiyayaj. ¿Tlake panok ika tlen kichijki? Kinpaleuik se 17 maseualmej ma kiixmatikaj Jehová. *

¹³ Toikni Richard, katli eua Francia, kiniljuia katli amo uelij kisaj tlajtolmoyauaj kajkalpa o katli itstokej kampa kinmokuitlauiaj ueuentsitsij: “Uelis inkitlalisej amatlajkuiloli kampa kiitasej maseualmej. Pampa kema nopaya panosej, kiitasej uan inmechtlatsintokisej. Kema kiampa kichiuaj kinpaleuia toikniuaj katli ayokmo uelij tlajtolmoyauaj kajkalpa”. Toikniuaj katli ayokmo uelij kisaj ininchaj, nojkia uelis tlajtolmoyauasej ika teléfono uan kichiuasej amatlajkuiloli.

14. ¿Tlake techmachtia tlen kichijki David?

¹⁴ Onka se keski tlamantli tlen uelis kichiuas amo ma tijselikaj se tekitl ipan toTeotsij itlanechikol. Uelis pampa ya tiuejueyij, timokokouaj o seyok tlamantli. Tlaj kiampa techpanotok, tlauel techpaleuis tikilnamikisej tlen kipanok tlanauatijketl David. Ya tlauel kinekiyaya kichijchiuas nopa teokali kampa kiueyichiuaskiaj Jehová. Kema kimatki ya amo kichiuaskia, David kipaleuik katli toTeotsij kitlapejpenijtoya ma kichijchiua, yeka temakak tlauel miak oro uan plata. ¡Tlauel techpaleuia tlen kichijki! (2 Sam. 7:12, 13; 1 Crón. 29:1, 3-5).

15. ¿Tlake kichijki se toikni uan kiampa amo tlauel moyolkuesok?

¹⁵ Toikni Hugues katli eua Francia, pampa mokokouayaya ayokmo uelki tlatekipanok  kej ueuejtlakatl. Nojkia, ipan ichaj ayokmo ueliyaya kichiua sekinok tlamantli. Ya kiijtoua: “Achtouia amo kuali nijyolmatiyaya, uan nimoiljuiyaya amo tleno nopati o amo niipa. Teipa nikitak amo kinamikiyaya nimosentlalis ika tlen amo ueliyaya nijchiua. Uan pejki niyolpaki ika tlen kena ueliyaya nijchiua. Maske tlauel nimokokoua, nojua nijchijtos kampeka, nijmati nijchiua kej Gedeón uan 300 itlateuijkauaj” (Juec. 8:4).

16. ¿Tlake techmachtia tlen kichijkej iluikaeuanij?

¹⁶ Iluikaeuanij katli amo kitlauelkajkej Jehová nojkia techmachtiaj se kuali tlamantli. Se tonali Jehová kiniljuik kenijkatsa kikajkayauaskiaj tlanauatijketl Acab. Miakej kiijtojkej kenijkatsa kikajkayauaskiaj, maske kiampa kichijkej, Jehová san kitlapejpenik tlen kiijtok se iluikaejketl (1 Rey. 22:19-22). ¿Moyolkokojkej nopa sekinok uan moiljuijkej kenke tlen kiijtojkej amo kiampa mochijki? Amo kiampa moiljuijkej. Iluikaeuanij amo moueyimatij, san kinekij Jehová ma kiueyichiuakaj (Juec. 13:16-18; Apoc. 19:10).

17. ¿Tlake uelis tijchiuasej tlaj timoyolkuesojtokej pampa amo techtekimakatokej ipan tlanechikoli?

¹⁷ Ma tikilnamikikaj eli se ueyi tlateochiualistli tielisej Jehová itlajtoltemakauaj uan tijmoyauasej nopa kuali tlamachtili. Nopa tekitl tlen tijpiaj ipan tlanechikoli kemantika amo nochipa tijpixtosej, maske kiampa pano amo kenijki pampa Jehová uan toikniuaj tlauel kipatiitaj kema amo timoueyimatij uan tijmatij amo nochi tiuelij tijchiuaj se tlamantli. Yeka, ma tikiljuikaj Jehová ma techpaleui nojua tijnextisej ni kuajkuali tlamantli. Ma timonejneuilikaj tlen eltok ipan Biblia tlen kichijkej uejkajkia toTeotsij itekipanojkauaj pampa kinextijkej amo moueyimatij, uan kema tiuelij ma tikinpaleuikaj toikniuaj ika pakilistli (Sal. 138:6; 1 Ped. 5:5).

18, 19. ¿Tlake techpaleuis ma titlajtolmoyauakaj ika pakilistli maske amo kinekij techtlakakilisej?

¹⁸ ¿Timoyolkuesoua pampa kampa titlajtolmoyaua amo kinekij mitstlakakilisej o miakej amo itstokej ininchaj? ¿Tlake ueliskia mitspaleuis nojua tlauel tiyolpakis? Ipan nopa recuadro “ ¿Tlake techpaleuis tiyolpakisej kema titlajtolmoyauasej?”, kiijtoua tlake uelis techpaleuis. Nojkia, tlauel ipati tikitasej kej kinamiki tlajtolmoyaualistli. ¿Tlake kiijtosneki?

 ¹⁹ Ma tikilnamiktokaj tlauel ipati tijmoyauasej nopa kuali tlamachtili. Jesús kiijtok amo miakej kipantisej nopa ojtli tlen temaka nemilistli (Mat. 7:13, 14, TNM). Kema titlajtolmoyauaj, titekitij ininuaya Jehová, Jesús uan iluikaeuanij (Mat. 28:19, 20, TNM; 1 Cor. 3:9; Apoc. 14:6, 7). Jehová kinyoltilana maseualmej ma kitekipanokaj ipan itlanechikol (Juan 6:44). Yeka, maske se maseuali amo kinekis techtlakakilis, uelis kema sampa tijpaxalotij kuali techtlakakilis.

20. Kej kiijtoua Jeremías 20:8, 9, ¿tlake techpaleuis tijchiuasej kampeka amo timoyolkokosej?

²⁰ Uelis tijyekosej miak tlamantli ika tlen kichijki tlajtolpanextijketl Jeremías. Kampa tlajtolmoyauayaya maseualmej amo kinekiyayaj kitlakakilisej, mojmostla kitlaijiljuiyayaj uan kipinajtiyayaj (xijpoua Jeremías 20:8, 9). Tlauel moyolkokok uan ayokmo kinekiyaya tlajtolmoyauas. Maske kiampa kiyolmatki, ya nojua tlajtolmoyajki, ¿kenke? Ya kiijtok: “Nopa tlajtoli tlen ta tinechmaka [...] eltok ipan noyolo keja se tlitl tlen kitlatia noomiyouaj”. Nojkia kiampa tijmatisej tlaj tijpixtosej toTeotsij iTlajtol ipan totlalnamikilis uan ipan toyolo. Yeka, tlauel ipati tijpouasej mojmostla uan timoyoliljuisej ipan tlen tijpouaj, tlaj kiampa tijchiuaj techpaleuis titlajtolmoyauasej ika pakilistli uan kuali ma titlamachtikaj (Jer. 15:16).

21. ¿Tlake uelis tijchiuasej uan kiampa ayokmo tlauel timoyolkuesosej?

²¹ Deborah, tlen tikijtojkej ipan párrafo 4 kiijtoua: “Satanás kineki tlauel ma timoyolkuesouaj uan kiampa uelis techuetsiltis”. Maske kiampa kichiua, amo uelis techtlanis pampa Jehová kipia miak chikaualistli. Yeka, tlaj kemantika timoyolkuesouaj, ma tikiljuikaj Jehová kenijkatsa tijyolmatij uan ma techpaleui. Ya techtlapojpoljuis kema timokuapolosej, techpaleuis kema timokokosej, kema tikitasej kej kinamiki se keski tekitl ipan itlanechikol uan tiyolpakisej kema titlajtolmoyauasej. Yeka, ma timotemachikaj Jehová nochipa techpaleuis amo tlauel ma timoyolkuesokaj.