1. ¿Tlake uelis tijchiuasej tlaj tijnekij titlalnamikisej uan kuali titlaneltokasej?

 ¿TIKITSTOK kenijkatsa nima moskaltia se konetl? Nochi kiampa timoskaltiaj, kejuak amo moneki tijchiuasej yon se tlamantli. Pero ika totlaneltokilis amo kiampa pano, pampa moneki tijchiuasej se keski tlamantli (1 Cor. 13:11; Heb. 6:1). b Tlaj tijnekij titlalnamikisej uan kuali titlaneltokasej, achtoui moneki tijchiuasej kampeka kuali timouampojchiuasej iuaya Jehová. Nojkia moneki tijkauasej toTeotsij ma techpaleui ika ichikaualis uan kiampa tijnextisej kuajkuali tlamantli ipan tonemilis, timomachtisej sekinok tlamantli uan nojkia tijyekosej tlen techpaleuis teipa (Prov. 1:5).

2. ¿Tlake techmachtia Génesis 1:27, uan tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

² Jehová kinchijchijki maseualmej: kichijchijki tlakatl uan siuatl (xijpoua Génesis 1:27). Tlakamej uan siuamej amo sanse inintlakayo uan nojkia amo elij sanse ipan sekinok tlamantli. Jehová amo kinmakatok sanse tekitl se tlakatl uan se siuatl, yeka amo kiyekouaj kichiuaj sanse tlamantli yon kinextiaj sanse kuajkuali tlamantli ipan ininnemilis (Gén. 2:18). Ipan ni tlamachtili tikitasej tlake uelis kichiuasej tosiuaikniuaj ichpokamej tlaj kinekij kuali tlaneltokasej. Uan ipan tlamachtili 53 tikitasej tlake uelis kichiuasej telpokamej.

3, 4. ¿Kanke uelis kinixmatisej ichpokamej sekinok tosiuaikniuaj katli kuali monejnemiltiaj? (Nojkia xikita tlaixkopinkayomej).

³ Biblia kiijtoua tlen kichijkej miakej siuamej katli kiiknelijkej  uan kitekipanojkej Jehová (xijpoua ipan jw.org nopa tlamachtili “¿Qué aprendemos de las mujeres de la Biblia?”). Kej kiijtoua nopa texto kampa mokixtijtok tlamachtili, inijuantij elkej “temachmej ika nochi” tlen kichiuayayaj. Uan ipan motlanechikol nojkia uelis tikinixmatis tosiuaikniuaj katli kuali tlaneltokaj uan tijyekos miak tlamantli tlen inijuantij.

⁴ Tlaj nojua tiichpokatl, ximoiljui ipan se keskij tosiuaikniuaj katli kuali tlaneltokaj uan nojkia xijchiua kej inijuantij. Xikita tlake kuajkuali tlamantli kinextiaj ipan ininnemilis uan ximoiljui kenijkatsa nojkia uelis kiampa timonejnemiltis. Ipan sekinok párrafos tikitasej tlake eyi kuajkuali tlamantli kinextiaj tosiuaikniuaj katli kuali tlaneltokaj.

5. ¿Kenke moneki amo moueyimatisej tosiuaikniuaj katli kuali tlaneltokaj?

⁵ Amo moueyimatij. Se siuatl katli amo moueyimati kuali mouampojchijtok iuaya Jehová uan kuali mouika ininuaya sekinok (Sant. 4:6). Nojkia, pampa kiiknelia Jehová, kintlepanita katli kintekimakatok ma tlayakanakaj ipan tlanechikoli uan ipan ichaj (1 Cor. 11:3). c

6. ¿Kenijkatsa ichpokamej uelis kichiuasej kej Rebeca uan amo moueyimatisej?

⁶ Ma tikitakaj tlen kichijki Rebeca. Ya tlauel tlalnamikiyaya, mosemakayaya uan nojkia kimatiyaya kema uan kenijkatsa kichiuas se tlamantli (Gén. 24:58; 27:5-17). Pero nojkia kintlepanitayaya sekinok uan kichiuayaya tlen kinauatiyayaj (Gén. 24:17, 18, 65). Tlaj sanse kej Rebeca, amo timoueyimati uan tikintlepanita katli kipiaj tlanauatili, mochampoyouaj uan toikniuaj ipan tlanechikoli nojkia kiampa kichiuasej.

7. ¿Kenijkatsa ichpokamej uelis kichiuasej kej Ester?

⁷ Kimatij amo uelij kichiuaj se keski tlamantli. Biblia kiijtoua “tlen moechkapantlaliaj kipantisej tlalnamikilistli” (Prov. 11:2). Ester kuali kitekipanok Jehová uan kikajki  sekinok ma kipaleuikaj. Kema kitekimakakej kej siuatlanauatijketl, amo moiljuik san ya tlauel ipati. Ya nochipa kuali kitlakakiliyaya uan kichiuayaya tlen kiiljuiyaya imachikni Mardoqueo (Est. 2:10, 20, 22). Ta nojkia uelis kiampa tijchiuas, uelis tikiniljuis sekinok ma mitsconsejomakakaj uan xijchiua tlen mitsiljuisej (Tito 2:3-5).

8. Kema tosiuaikniuaj kitlapejpenisej kenijkatsa moyoyontisej uan moyejyekchiuasej, ¿kenijkatsa uelis moyakanasej ika tlen kiijtoua 1 Timoteo 2:9, 10?

⁸ Ma tikitakaj seyok tlamantli kampa Ester kinextik amo moiljuiyaya san ya tlauel ipati. Ya “eliyaya nelia nelyejyektsi uan senkistok kuali itlakayo”. Maske kiampa eliyaya, amo moiljuik san ya tlauel ipati (Est. 2:7, 15). ¿Kenijkatsa uelis tijchiuas kej ya? Tlaj timoyakanas ika tlen kiijtoua 1 Timoteo 2:9, 10 (xijpoua). Ipan ni versículos, apóstol Pablo kiijtok siuamej moneki moyoyontisej uan moyejyekchiuasej kej kinamiki. Nopa tlajtoli tlen Pablo kitekiuik, ika griego kiijtosneki siuamej moneki moyoyontisej kej kinamiki uan kinextisej kitlepanitaj tlen kiyolmatij sekinok. ¡Tlauel tiyolpakij pampa tosiuaikniuaj kichiuaj kampeka moyoyontisej kej kinamiki!

9. ¿Tlake techmachtia tlen kichijki Abigail?

⁹ Tlalnamikij. Ni kuali tlamantli kinextiaj kema kuali kitlapejpeniaj tlen kichiuasej pampa kimatij tlake kuali uan tlake amo. Ma tikitakaj tlen kichijki Abigail. Iueue amo kuali kitlapejpenik se tlamantli uan nopa kichiuaskia nochi katli itstoyaj ichaj ma tlaijiyouikaj. Abigail nima kichijki tlen monekiyaya uan yeka amo tleno kinpanok (1 Sam. 25:14-23, 32-35). Tlaj titlalnamikij, techpaleuis ma tijmatikaj kema kinamiki tikamanaltisej uan kema amo. Uan kema tikinpaleuisej toikniuaj, amo tikintlatsintokisej tlen amo kinamiki (1 Tes. 4:11).

10, 11. ¿Kenijkatsa mitspaleuis tlaj kuali titlapouas uan kuali titlajkuilos? (Nojkia xikita tlaixkopinkayotl).

¹⁰ Tlauel kinpaleuis tosiuaikniuaj tlaj kiyekosej sekinok tlamantli. Tlen kiyekouaj kema elij siuapilmej, kinpaleuia ipan nochi ininnemilis. Ma tikitakaj tlen uelis kichiuasej.

¹¹ Ximomachti kuali titlapouas uan titlajkuilos. Ipan se keski altepemej moiljuiaj se siuatl amo moneki momachtis tlapouas uan tlajkuilos. Pero nochi katli tijtekipanouaj Jehová moneki tijchiuasej ni ome tlamantli (1 Tim. 4:13). d Yeka xijchiua kampeka timomachtis kuali titlapouas uan kuali titlajkuilos. Tlaj kiampa tijchiuas mitspaleuis nima xijpanti se tekitl uan kuali xijchiua, kiampa tijpias tlen ika timopanoltis. Nojkia mitspaleuis  kuali ximomachti Biblia uan kuali xitlamachti. Tlaj uelis tijpouas Biblia uan timoyoliljuis, mitspaleuis más kuali ximouampojchiua iuaya Jehová (Jos. 1:8; 1 Tim. 4:15).

12. ¿Tlake techmachtia Proverbios 31:26?

¹² Xijchiua kampeka kuali tikinnojnotsas sekinok. Nochi moneki tijchiuasej kampeka kiampa tikinnojnotsasej sekinok. Santiago, se itokilijka Jesús, techiljuik ma tijchiuakaj ni tlamantli: “Nimantsi xijtlakakilikaj kuali kema seyok inmechkamauia. Pero kema inkinkamauiaj sekinok, xikinkamauikaj ika yamaktsi” (Sant. 1:19). Kema kuali tikintlakakilia sekinok, tijnextia tijkuamachilia tlen kiyolmatij (1 Ped. 3:8). Tlaj amo kuali tijkuamachilia tlen se akajya kiijtoua o tlen kiyolmati, uelis tijtlatsintokis se keski tlamantli ika tlatlepanitakayotl. Uan teipa kuali ximoiljui tlake tikiljuis (Prov. 15:28). Ximotlatsintoki: “¿Melauak tlen nikijtos? ¿Niteyolchikauas? ¿Nijnextis nitlatlepanita? ¿Nijnextis niteiknelia?”. Ximoiljui ipan tosiuaikniuaj katli kuali monojnotsaj ininuaya sekinok uan xijchiua kej inijuantij (xijpoua Proverbios 31:26). Kuali xikita tlake kiijtouaj uan kenijkatsa kiijtouaj. Nojkia kiampa xijchiua, uan kej panotias tonali, tikitas kenijkatsa nopa mitspaleuis más kuali ximouika ininuaya sekinok.

13. ¿Tlake mitspaleuis tijchiuas se keski tekitl ipan mochaj? (Nojkia xikita tlaixkopinkayotl).

¹³ Ximomachti tijchiuas tekitl ipan mochaj. Kampa ueli, siuamej kichiuaj tlauel miak tekitl ininchaj. Uelis monana o seyok tosiuaikni mitsmachtis kenijkatsa tijchiuas. Tosiuaikni Cindy, kiijtoua: “Tlauel nijpatiita pampa nonana nechpaleuik ma nikita kema tlauel titekitis, mitspaleuis kuali xijyolmati. Tlauel nechpaleuik ipan nonemilis uan nojkia kuali ma nijtekipano Jehová, pampa nijyekok nitlakualchiuas, nitlapojpouas, nitlajtsomas uan nijmatis kenijkatsa nimotlakouis. Nonana nojkia nechpaleuik kuali ma niteseli ipan tochaj, nopa nechpaleuik ma nikinixmati sekinok toikniuaj uan ma nijyeko sekinok tlamantli” (Prov. 31:15, 21, 22). Tosiuaikniuaj katli tlauel tekitij, katli temakaj tlen kipiaj uan katli kuali kichiuaj ininteki ipan ininchaj, tlauel kinpaleuiaj ininchampoyouaj uan nojkia toikniuaj ipan tlanechikoli (Prov. 31:13, 17, 27; Hech. 16:15).

14. ¿Tlake mitsmachtia tlen kiijtok Crystal, uan ipan tlake moneki timosentlalis?

¹⁴ Xijtemo tlen ika timopanoltis. Nochi katli tijtekipanouaj Jehová moneki tikitasej ika tlake timopanoltisej uan tiyolpakisej ika tlen tijpiaj (Filip. 4:11). Tosiuaikni Crystal kiijtoua: “Kema niauiyaya escuela, monekiyaya nijtlapejpenis tlake nimomachtiskia. Yeka notatauaj nechiljuijkej ma nimomachti se tlamantli tlen nechpaleuiskia teipa. Notata, nechiljuik ma nimomachti contabilidad uan  nopa tlauel nechpaleuik”. Amo san moneki tijyekos kenijkatsa titekitis, nojkia moneki tijyekos kenijkatsa kuali tijtekiuis motomij (Prov. 31:16, 18). Tlaj amo timotomintlaneui o amo timotlauikaltia ika tlen amo moneki uan tiyolpaki ika tlen tijpia, mitspaleuis ximosentlali kuali tijtekipanos Jehová (1 Tim. 6:8).

15, 16. ¿Kenke tlauel tikinpatiitaj tosiuaikniuaj katli amo monamiktijtokej? (Marcos 10:29, 30).

¹⁵ Tlaj tijchiua kampeka tijnextis kuajkuali tlamantli ipan monemilis uan tijyekos se keski tlamantli, tlauel mitspaleuis teipa. Ma tikitakaj se keski tlamantli tlen uelis tijchiuas.

¹⁶ Uelis timosentlalis amo nima timonamiktis. Jesús kiijtok se keskij kitlapejpeniaj amo mosiuajtisej o monamiktisej maske ipan ininaltepe kintetsopaj kiampa ma kichiuakaj (Mat. 19:10-12). Uan sekij amo monamiktiaj pampa uelis mopatlatok se keski tlamantli ipan ininnemilis. Uelis timotemachis Jehová uan Jesús tlauel mitspatiitaj maske amo timonamiktijtok. Ipan tlanechikoli tlauel kinpatiitaj tosiuaikniuaj katli amo monamiktijtokej. Inijuantij tlauel teikneliaj uan kintekipachoua tlen kinpano sekinok, yeka toikniuaj kinitaj kej ininsiuaikniuaj o kej ininnanauaj (xijpoua Marcos 10:29, 30; 1 Tim. 5:2).

17. ¿Tlake kinpaleuis tosiuaikniuaj tlaj kinekij senkistok kitekipanosej Jehová?

¹⁷ Ximosentlali senkistok tijtekipanos Jehová. Tosiuaikniuaj tlauel tlapaleuiaj ipan tlajtolmoyaualistli (Sal. 68:11, TNM). Ta nojkia uelis timosentlalis senkistok tijtekipanos Jehová. Uelis titlatekipanos kej precursora, titlapaleuis kampa mochijchiua kali kampa titlaueyichiuaj o titlatekipanos Betel. ¿Tlake mitspaleuis tijchiuas tlen timosentlalijtok? Ximomaijto, xikamanalti ininuaya katli senkistok tlatekipanouaj uan xikita tlake tlamantli moneki tijchiuas tlaj tijneki tijpias nopa tekitl. Teipa, ximosentlali tijchiuas se keski tlamantli. Tlaj senkistok titlatekipanos, teipa uelis tijchiuas sekinok tekitl ipan Jehová itlanechikol.

18. ¿Kenke se tosiuaikni moneki kuali kiitas iuaya ajkia monamiktis? (Nojkia xikita tlaixkopinkayotl).

¹⁸ Uelis timonamiktis. Tlen ya tikitstokej mitspaleuis xieli se kuali siuatl kema timonamiktis. Tlaj tijneki kiampa tijchiuas, moneki kuali tikitas iuaya ajkia timonamiktis  pampa eli se tlamantli tlen kipatlas monemilis. Xikilnamiki, nopa tlakatl katli tijtlapejpenis, mitsyakanas nochipa (Rom. 7:2; Efes. 5:23, 33). Yeka ximotlatsintoki: “¿Kuali tlaneltoka? ¿Kipatiita kitekipanos Jehová? ¿Kuali kitlapejpenia tlen kichiua? ¿Amo motechtia kema mokuapoloua? ¿Kintlepanita siuamej? ¿Nechpaleuis kuali ma nijtekipano Jehová, nechmakas tlen ika nimopanoltis uan nechpaleuis kuali ma nijyolmati? ¿Kuali kichiua nopa tekitl tlen kimakatokej ipan tlanechikoli?” (Luc. 16:10; 1 Tim. 5:8). Uajka, tlaj tijneki tijpantis se kuali monamik, ta nojkia moneki tielis se kuali siuatl.

19. ¿Kiijtosneki amo tlauel mopati tlaj san titlapaleuis?

¹⁹ Biblia kiijtoua se siuatl moneki “kipaleuis” iueue (Gén. 2:18). Uajka, ¿kiijtosneki se siuatl amo tlauel ipati? Amo, nopa kinextia kipia se yejyektsi tekitl. Kemantika, Biblia nojkia kiijtoua Jehová eli totlapaleuijka (Éx. 18:4; Heb. 13:6). Se kuali siuatl, tlapaleuia kema iueue kitlapejpenia se tlenijki uan kiampa kuali kisa tlen kichiuaj. Nojkia pampa kiiknelia Jehová, kipaleuia iueue sekinok kuali ma kiitakaj (Prov. 31:11, 12; 1 Tim. 3:11). Tlaj tijneki timonamiktis, xijchiua kampeka más tikiknelis Jehová uan titlapaleuis mochaj uan ipan tlanechikoli.

20. ¿Kenijkatsa se tenaj uelis kinpaleuis ichampoyouaj?

²⁰ Uelis tikinpias mokoneuaj. Tlaj timonamiktis uelis tikinpias mokoneuaj maske amo timoiljuijtoya tlaj tikinpias (Sal. 127:3). Yeka kuali ximoiljui kenijkatsa tielis se kuali tenaj. Tlen tikitakej ipan ni tlamachtili tlauel mitspaleuis. Tlaj titeiknelia, titetlasojtla uan tijpia moyolo, mitspaleuis xiyolpaki ika mochampoyouaj uan kuali tikiniskaltis mokoneuaj (Prov. 24:3).

21. ¿Kenke tlauel tikinpatiita tosiuaikniuaj? (Xikita tlaixkopinkayomej ipan ipantsajka).

²¹ Tosiuaikniuaj ichpokamej, tlauel tiinmechikneliaj pampa kuali inkitekipanouaj Jehová uan inkinpaleuiaj toikniuaj (Heb. 6:10). Inkichiuaj kampeka inkinextisej kuajkuali tlamantli ipan inmonemilis, inkiyekouaj tlen inmechpaleuis inmojuantij uan sekinok, nopa tlauel inmechpaleuis teipa. ¡Tlauel tikinpatiitaj nochi tosiuaikniuaj katli itstokej ipan Jehová itlanechikol!