1, 2. ¿Kenke tlauel moneki timomokuitlauisej ipan ni itlamia tonali? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

MIAKEJ tepajtianij uan enfermeras kinmokuitlauiaj maseualmej katli kipiaj se kokolistli tlen temaua. Maske kichiuaj pampa kinekij kinpaleuisej, moneki momokuitlauisej, kiampa amo kinmauas nopa kokolistli. Ika ni neskayotl tijkuamachiliaj tlake moneki tijchiuasej katli tijtekipanouaj Jehová. Miakej timochantiaj o titekitij kampa itstokej maseualmej katli amo kinextiaj kuajkuali tlamantli ipan ininnemilis uan amo kuali monejnemiltiaj. Yeka, moneki timomokuitlauisej, kiampa amo timoiljuisej yon tijchiuasej kej inijuantij.

² Ipan ni itlamia tonali maseualmej amo kinekij Jehová ma kinyakana. Ipan 2 Timoteo, Apóstol Pablo kiijtok kenijkatsa eliskiaj maseualmej katli amo kitekipanoskiaj toTeotsij. Kiijtok kema nechka asiskia itlamia nochi tlen amo kuali, tlauel miakej maseualmej amo kuali monejnemiltiskiaj (xijpoua 2 Timoteo 3:1-5, 13). Yeka, moneki timomokuitlauisej, pampa tlaj amo tijchiuaskiaj teipa peuaskia timoiljuisej, tikamanaltisej uan timonejnemiltisej kej inijuantij (Prov. 13:20). Yeka, ipan ni tlamachtili tikitasej tlake kichiuaj  maseualmej ipan ni itlamia tonali uan tlake moneki kichiuasej toTeotsij itekipanojkauaj. Nojkia tikitasej tlake techpaleuis amo ma tijchiuakaj kej inijuantij maske tikinmachtisej tlen toTeotsij.

3. ¿Ajkia inijuantij tlachiuaskiaj kej kiijtoua 2 Timoteo 3:2-5?

³ Kej tikitakej, apóstol Pablo kiijtok “itlamia tonali elis[kia] nelia fiero”. Teipa, kiijtok 19 amo kuali tlamantli tlen kinextiskiaj maseualmej ipan ni tonali. Maske ipan Romanos 1:29-31 nojkia kiijtoua tlake amo kuali tlamantli kichiuaskiaj maseualmej, ipan 2 Timoteo kiijtoua tlamantli tlen amo moijtoua ipan seyok pilamochtsi tlen Escrituras Griegas Cristianas. Ipan 2 Timoteo 3:2, Pablo kitekiuik nopa tlajtoli “tlakamej san...”. Ya kinejki kiijtos katli kiampa kichiuaskiaj eliskiaj tlakamej uan siuamej, pampa nochi maseualmej uelis kinextisej amo kuali tlamantli ipan ininnemilis. Maske panoskia nopa, amo nochi kichiuaskiaj tlen amo kuali. Cristo itokilijkauaj amo elij kej sekinok maseualmej (xijpoua Malaquías 3:18).

4. ¿Kenijkatsa elij katli tlauel motlepanitaj?

⁴ Pablo achtoui kiijtok maseualmej san inijuantij moikneliskiaj uan kinekiskiaj miak tomij, teipa kiijtok miakej tlauel motlepanitaskiaj uan moueyimatiskiaj, uan nojkia kiijtok moiljuiskiaj miak inintlalnamikilis. Miakej moiljuiaj san inijuantij tlauel ininpati pampa uelij kichiuaj se tlamantli, kuali nesij o pampa kipiaj miak tomij, uan kinekij sekinok ma kintlepanitakaj uan ma kinueyimatikaj. Se ixtlamatketl kiijtok kenijkatsa elij katli moueyimatij, kiijtok: “Ipan ininyolo [kejuak] kipiaj se tlaixpamitl kampa ininselti moueyitlaliaj”. Tlauel amo kuali nesi kema se akajya moueyimati, uan tijmatij nopa pampa katli moueyimatij nojkia amo kuali kiyolmatij kema kinitaj sekinok kiampa kichiuaj.

5. ¿Tlake kinpanok se keskij toTeotsij itekipanojkauaj katli kuali tlatekipanouayayaj?

⁵ Biblia kiijtoua Jehová tlauel kikualankaita “se tlen moueyimati” (Prov. 6:16, 17). Kema se akajya moueyimati, mouejkatlalia tlen toTeotsij (Sal. 10:4). Uan kinextia ipan inemilis tlen Diablo kichiua (1 Tim. 3:6). Se keskij toTeotsij itekipanojkauaj nojkia mokajkayajkej uan pejkej moueyimatij. Kiampa kipanok Uzías, katli tlanauatiyaya ipan Judá. Maske miak xiuitl kuali kitekipanok Jehová, Biblia kiijtoua: “Pero kema tlanauatijketl Uzías kipixtoya miak chikaualistli, pejki tlauel moueyimati [...]. Uzías tlauel kiixpanok toTeko Dios tlen elki iTeko pampa kalajki ipan iteopa toTeko uan kitlatik kopali ipan nopa tlaixpamitl para kopali”. Miak xiuitl teipa, tlanauatijketl Ezequías nojkia moueyimatki. Maske kiampa kichijki, teipa moyolkuepki (2 Crón. 26:16; 32:25, 26).

6. 1) ¿Kenke David ueltoskia moueyimatis? 2) ¿Tlake kipaleuik amo kema ma moueyimati?

⁶ Sekij tlauel moueyimatij pampa yejyektsitsij, pampa tlauel kinixmatij, pampa kuali tlatsotsonaj o uikaj, pampa tejtetikej o pampa sekinok kinuejkapantlaliaj. David amo kema moueyimatki maske kiampa eliyaya uan ueliyaya kichiua miak tlamantli. Kema kimiktik Goliat, tlanauatijketl Saúl kiiljuik ma mosiuajti iuaya iichpoka. David kiiljuik: “Pero ¿kenijkatsa na nielis nimomontika uan ta titlanauatijketl? Na axtleno nijpia, niyon nochajeuanij axtleno kipiaj” (1 Sam. 18:18). ¿Kenke nochipa moechkapanok? Pampa kimatiyaya toTeotsij amo moueyimati uan kipaleuijtoya ma kichiua miak tlamantli (Sal. 113:5-8). Nochipa kiilnamiktoya Jehová kimakatoya nochi nopa kuajkuali tlamantli tlen kipixtoya (nojkia xikita 1 Corintios 4:7).

7. ¿Tlake techpaleuis ma timoechkapanokaj?

⁷ Ipan ni tonali, toTeotsij itekipanojkauaj tijchiuaj kampeka timoechkapanosej kej David kichijki. Nelia tlauel kuali tlen Jehová kichiua, pampa maske ya kinauatia nochi tlen onka yon se kentsi moueyimati (Sal. 18:35). Tijnekij tijchiuasej tlen toTeotsij techiljuia: “Moneki xikintlasojtlakaj uan xikinchiuilikaj sekinok tlen kuali.  Sejse inmojuantij ximoiknonekikaj uan xitekamauikaj ika yamanik. Xijpiakaj inmoyolo ika nochimej” (Col. 3:12). Nojkia, tijmatij se tlen teiknelia “axmoueyimati, niyon axmomachilia achi kuali kej sekinok” (1 Cor. 13:4). Ma tikilnamikikaj tlen kiijtoua 1 Pedro 3:1, kampa kiijtoua maske se tlakatl amo kineltoka toTeko, tlaj “kiitas para kuali iyolis isiua”, teipa ‘ika yolik kineltokas maske isiua axtleno kiiljuia’. Yeka, tlaj amo timoueyimatisej, kema maseualmej techitasej nojkia kinekisej kitekipanosej Jehová.

8. 1) ¿Kenijkatsa kiitaj maseualmej kema amo kintlepanitaj inintatauaj? 2) ¿Tlake kiijtoua Biblia moneki kichiuasej konemej?

⁸ Pablo nojkia kiijtok kenijkatsa mouikaskiaj maseualmej ipan itlamia tonali. Ya kiijtok konemej axkintlepanitasej ininnanauaj yon inintatauaj. Nama, ipan amatlajkuiloli, películas o tlen kipanoltiaj ipan televisión, kinextiaj amo kenijki tlaj konemej amo kintlepanitasej inintatauaj. Kema konemej amo kintlepanitaj inintatauaj kichiuaj ininchampoyouaj amo kuali ma itstokaj. Amo san nama tijmatij ni tlamantli, katli uejkajkia itstoyaj nojkia kimajtoyaj nopa. Uejkajkia ipan Grecia, tlaj se tlakatl kinmakiliyaya itatauaj tlauel kitlatsakuiltiyayaj. Uan ipan Roma, tlaj se akajya kimakiliyaya itata eliyaya se ueyi tlajtlakoli, kiitayayaj kejuak temiktijtoya. Ipan Escrituras Hebreas uan ipan Escrituras Griegas Cristianas kiijtoua konemej moneki kintlepanitasej uan kinpatiitasej inintatauaj (Éx. 20:12; Efes. 6:1-3).

9. ¿Tlake kinpaleuis konemej ma kintlepanitakaj inintatauaj?

⁹ ¿Tlake moneki kichiuasej konemej tlaj amo kinekij kichiuasej kej katli amo kintlepanitaj inintatauaj? Moneki kiilnamikisej tlake tlamantli kinmakatokej inintatauaj. Nojkia tlaj kuali kikuamachilisej toTata Jehová kineki ma tlaneltokakaj, kinpaleuis ma kintlaskamatilikaj inintatauaj. Tlaj tetajmej amo kinikneliaj ininkoneuaj, konemej ouij kimatisej kinneltokasej ika nochi ininyolo. Tlaj konemej kiyolmatij inintatauaj nelnelia kinikneliaj, nochipa kinekisej kinneltokasej uan kinyolpakiltisej maske kinyoltilanas tlen amo kuali. Se toikni telpokatl katli itoka Austin kiijtoua: “Maske kemantika nijnekiyaya nijchiuas tlen na nechpaktiyaya, notatauaj ya nechiljuijtoyaj tlake ueliskia nijchiuas uan tlake amo, nojkia nechiljuiyayaj kenke amo nechkauayayaj ma nijchiua se keski tlamantli uan nochipa timonojnotsayayaj. Nopa nechpaleuik nochipa ma nikintlepanita. Nikitak kintekipachouayaya tlen nechpanoyaya, yeka amo nijnekiyaya nijchiuas se tlamantli tlen kinyolkokoskia”.

10, 11. 1) ¿Tlake amo kuali tlamantli kinextiaj katli amo teikneliaj? 2) ¿Tlake kichiuaskiaj Cristo itokilijkauaj pampa teikneliskiaj?

¹⁰ Pablo nojkia kiijtok ika tlake sekinok tlamantli maseualmej kinextiskiaj amo kinikneliaj sekinok. Kiijtok maseualmej axmotlaskamatisej ipampa tlen kiselijtokej, uan miakej kiampa kichiuaj pampa amo kintlaskamatiliaj katli kichijtokej kampeka kinpaleuisej. Uan sekinok amo tleno kiitaskiaj para tlatsejtseloltik uan amo tetlasojtlaskiaj, nopa kiijtosneki amo kichiuaskiaj kampeka moyoltlalisej ininuaya sekinok. Nojkia kitlaijiljuiskiaj toTeko uan kinkajkayauaskiaj ininuampoyouaj, kiampa kichiuaj kema san tlemach kamatij tlen sekinok uan kinyolkokouaj. Uan nojkia san teijilnamikiskiaj o teistlakauiskiaj, miakej kiampa kichiuaj pampa kinekij amo ma kintlepanitakaj sekinok. *

¹¹ Katli tikikneliaj Jehová amo tijchiuaj kej maseualmej katli amo teikneliaj, tojuantij tikinikneliaj sekinok ika nochi toyolo. ToTeotsij itekipanojkauaj nochipa kiampa kichijtokej. Jesús kiijtok nopa Tlanauatili tlen kimakakej Moisés tlanauatiyaya ome tlamantli tlen nelia tlauel  ipati: monekiyaya kiiknelisej Jehová uan kiniknelisej sekinok. Nopa teiknelijkayotl tlen tikinnextiliskiaj sekinok, kisaskia tlen nopa agápe (Mat. 22:38, 39). Jesús nojkia kiijtok nochi kimatiskiaj ajkia inijuantij melauak Cristo itokilijkauaj tlaj nelia moikneliskiaj (xijpoua Juan 13:34, 35). Uan nojkia kiijtok monekiyaya kiniknelisej ininkualankaitakauaj (Mat. 5:43, 44).

12. ¿Kenijkatsa kinextik Jesús tlauel kinikneliyaya sekinok?

¹² Jesús kinextik tlauel kinikneliyaya sekinok. Yajki ipan miak altepemej uan kinmachtik tlen toTeotsij iTlanauatijkayo. Kinchikajki katli amo tlachiayayaj, katli kipixtoyaj lepra, katli amo tlakakiyayaj uan kinyolkuik mijkatsitsij (Luc. 7:22). Uan maske miakej tlauel kikualankaitayayaj, ya temaktilik inemilis pampa kinekiyaya nochi maseualmej ma momakixtikaj. Jesús kuali kinextik kenijkatsa iTata tlauel teiknelia. Ipan ni tonali, miakej Jehová itlajtoltemakauaj kichiuaj kej Jesús uan kinikneliaj nochi maseualmej.

13. ¿Tlake ueliskia panos tlaj tijnextiaj tlaiknelijkayotl?

¹³ Tlaj tojuantij tijnextiaj tlaiknelijkayotl uelis sekinok maseualmej kinekisej kiixmatisej toTata Jehová. Ipan Tailandia, se tlakatl yajki ipan se ueyi tlanechikolistli uan tlauel kipaktik pampa kiitak kenijkatsa toikniuaj tlauel moikneliyayaj. Kema tlakuepilik ichaj, kiniljuik toikniuaj ma kimachtikaj ika Biblia ompa ipan se semana. Kiniljuik nochi iuikaljuaj tlen Biblia tlamachtia, uan kema panok chikuasej metstli, kipanoltik ipan tlanechikoli nopa tlapoualistli tlen Biblia. ¿Tlake techpaleuis ma tijmatikaj tlaj tijnextiaj nelia tikinikneliaj sekinok? Moneki timotlajtlanisej ni tlamantli: “¿Nijchiua kampeka nikinpaleuis nouikaljuaj, toikniuaj uan maseualmej katli nikinnojnotsa ipan tlajtolmoyaualistli? ¿Nikinita sekinok sanse kej Jehová kinita?”.

14, 15. 1) ¿Tlake amo kuali tlamantli kichiua maseualmej ma tlachiuakaj kejuak tlapialmej? 2) ¿Tlake kipatlatokej ipan ininnemilis se keskij maseualmej?

¹⁴ Ipan itlamia tonali maseualmej nojkia kinextiskiaj sekinok amo kuali tlamantli ipan ininnemilis, yeka monekiskia tikintlalkauisej. Miakej katli amo kiixmatij Jehová kikokoliskiaj nochi tlen  kuali. Ipan sekinok biblias nojkia kitlajtolkuepaj kej: “amo kiikneliskiaj tlen kuali” o “kikualankaitaskiaj nochi tlen kuali”. Nojkia amo monauatiskiaj uan tekokoskiaj ika pakilistli. Uan sekinok mosisiniskiaj uan kichiuaskiaj tlen ueli tlamantli, yeka amo moiljuiskiaj tlaj amo kuali tlen kichiuaj.

¹⁵ Ipan ni tonali moaxitia se yejyektsi tlajtolpanextili kampa kiijtoua maseualmej katli mosisiniaj kej tlapialmej kipatlaskiaj ininnemilis (xijpoua Isaías 11:6, 7). Nopa tlajtolpanextili kiijtoua tlapialmej katli mosisiniaj, sansejko itstoskiaj ika tlapialmej tlen maxojtsitsij, kej tepechichimej uan leones ika becerros uan pilborregojtsitsij. Itstosej ika tlaseuilistli pampa nochi “kiixmati[se]j toTeko” (Is. 11:9). Tlapialmej amo uelis ‘kiixmatisej’ Jehová, uajka ni tlajtolpanextili kiijtosneki kenijkatsa maseualmej kipatlaskiaj ininnemilis.

16. ¿Kenijkatsa Biblia kinpaleuijtok maseualmej ma kipatlakaj ininnemilis?

¹⁶ Miakej maseualmej katli achtouia tlauel mosisiniyayaj kej tepechichimej, nama itstokej ika tlaseuilistli ininuaya sekinok. Ipan jw.org, uelis tijpouas tlen kinpanotok, ipan tlaxeloli “Biblia kinpaleuik kuali ma monejnemiltikaj”. Maske miakej maseualmej san tlachiuaj kejuak kiixmatij toTeko, uan san kiijtouaj kineltokaj uan kiueyichiuaj, ika ininnemilis kinextiaj amo nelia kitlepanitaj. Katli kuali kiixmatij toTeotsij amo kiampa kichiuaj. Miakej toTeotsij itekipanojkauaj katli achtouia mosisiniyayaj, nama ‘kinextiaj ininnemilis tlen yankuik pampa toTeko kinchijtok se yankuik tlakatl tlen eltok keja ya. Uan ama uelis kichiuasej tlen xitlauak uan tlen tlatsejtseloltik’ (Efes. 4:23, 24). Kema maseualmej kiixmajtiauij Jehová, nojkia kimatij moneki kichiuasej tlen ya tlanauatia. Nopa kinpaleuia ma kipatlakaj tlen kineltokaj, inintlalnamikilis uan ininnemilis. Maske se akajya kimatis achi ouij kipatlas se keski tlamantli tlen momajtoya kichiuas, toTeotsij itonal kinpaleuis nochi katli kinekij kichiuasej tlen Jehová kineki.

17. ¿Tlake techpaleuis amo ma tijchiuakaj kej kichiuaj katli amo kiikneliaj Jehová?

¹⁷ Kej panotia tonali, nima nesi ajkia inijuantij nelia kitekipanouaj Jehová uan ajkia inijuantij amo. Katli tijtekipanouaj toTeotsij moneki timomokuitlauisej, kiampa amo tijchiuasej nopa amo kuali tlamantli tlen inijuantij kichiuaj. Tijnekij tijchiuasej tlen Jehová kineki uan tikintlalkauisej maseualmej katli kichiuaj tlen kiijtoua 2 Timoteo 3:2-5. Nopa amo kiijtosneki ayokmo tikinnojnotsasej, pampa kampa ueli timopantiaj ininuaya; ipan tekitl, kampa timomachtiaj o kampa timochantiaj. Maske nojua tikinnojnotsasej, moneki tijchiuasej kampeka amo timoiljuisej yon tijchiuasej kej inijuantij. ¿Tlake techpaleuis? Moneki timomachtisej Biblia uan timouampojchiuasej ininuaya katli kuali tlatekipanouaj, nopa techpaleuis kuali ma timouampojchijtokaj iuaya Jehová.

18. ¿Kenijkatsa uelis kinpaleuis sekinok tlaj kuali titenojnotsasej uan kuali timonejnemiltisej?

¹⁸ Nojkia moneki tijchiuasej kampeka tikinpaleuisej maseualmej ma kiixmatikaj Jehová. Ma tikinkamanaljuikaj tlen toTeotsij nochi maseualmej uan ma tikiljuikaj Jehová ma techpaleui kuali tijtlapejpenisej tlen tijchiuasej. Ma tikiniljuikaj nochi maseualmej tojuantij tielij Jehová itlajtoltemakauaj. Kiampa amo san tijchiuasej tlen tojuantij techpaktia, tijchiuasej tlen kipaktia Jehová. ToTeotsij “technextilia para moneki ma tijkajteuakaj nochi tlen axkipaktia uan nochi tlen tlakamej tlen ni Tlaltipaktli tlauel kinekij. Yajaya kineki ma timonauatikaj kuali ama ipan ni tonali. Ma tijchiuakaj nochi tlen xitlauak, uan ma tiitstokaj más keja yajaya” (Tito 2:11-14). Tlaj tijchiuasej kej Jehová uan tijneltokasej, kema maseualmej techitasej uelis kiijtosej: “Tiasej [in]mouaya pampa tijmatij para toTeko Dios itstok [in]mouaya” (Zac. 8:23).