1. 1) ¿Tlake tlaouijkayotl tikixnamikij? 2) ¿Kenijkatsa kiyolmati Jehová kema kinita itekipanojkauaj? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

NOCHI tijmatij ipan ni tonali tlauel onka miak kuesoli. Miakej tlauel inmokokouaj. Sekij inkinmokuitlauiaj inmochampoyouaj katli ueuejtixtokej, maske inmojuantij nojkia ya inuejueyij. Uan sekinok kichiuaj kampeka kipiasej san tlen moneki uan kiampa kinpanoltisej ininchampoyouaj. Uan sekij amo san kinpano se tlen ni tlamantli, kinpano miak tlaouijkayotl. Nochi ni kichiua tlauel ma mokuesokaj, ma kipolokaj miak tonali uan ma kitekiuikaj miak tomij. Maske kiampa kinpano, inijuantij tlauel motemachiaj ipan tlen Jehová kitenkajtok uan kimatij temachtli kuali itstosej teipa. ¡Jehová tlauel yolpaki pampa nochi inmojuantij amo inkitlauelkauaj!

2. 1) ¿Kenijkatsa techyolchikaua Isaías 40:29? 2) ¿Kenijkatsa tlauel timokuapoloskiaj?

² ¿Tijmati kemantika ayokmo tikijiyouia nopa kuesoli tlen mitspano? Tlaj kena, amo san ta kiampa tijyolmati. Biblia kiijtoua miakej Jehová itekipanojkauaj nojkia moiljuijkej amo ueliskiaj kiijiyouisej tlen kinpanoyaya (1 Rey. 19:4; Job 7:7). Maske kiampa moiljuijkej, inijuantij kiiljuijkej Jehová ma kinpaleui. Uan ya  amo kintlauelkajki pampa “yajaya kinfuerzajmaka tlen siauij” (Is. 40:29). Ipan ni tonali, sekij moiljuiaj kualtiaskia kikauasej Jehová se kentsi uan kiampa uelis kiixnamikisej ininkuesol. Kiitaj kejuak kintsakuilia nochi tlen kichiuaj kema kitekipanouaj Jehová uan ayokmo kiitaj kej se tlateochiualistli. Yeka ayokmo kipouaj Biblia, ayokmo yauij tlanechikoli yon tlajtolmoyauaj, ¡kichiuaj tlen Satanás kineki!

3. 1) ¿Tlake techpaleuis amo tijchiuasej tlen Satanás kineki? 2) ¿Tlake tikixtomasej ipan ni tlamachtili?

³ Satanás kimati tlauel timoyolchikauaj kema timosentlalijtokej tlauel tijtekipanojtosej Jehová, uan ya amo kineki ma timoyolchikajtokaj. Yeka, kema tijmatis kejuak tisiajtok o amo kuali tijyolmati, amo xijtlalkaui Jehová uan nojua tlauel xijnechkaui. Xikilnamiki tlen Biblia kiijtoua: “Inmechmakas yankuik chikaualistli uan tetili” (1 Ped. 5:10; Sant. 4:8). Ipan ni tlamachtili tikitasej ome tlamantli tlen ueliskia kichiuas ayokmo tlauel ma tijtekipanokaj toTeotsij. Nojkia tikitasej kenijkatsa techpaleuis ma tikijiyouikaj nochi tlaj tijchiuasej tlen Biblia tetlajtolmaka. Achtoui ma tikixtomakaj kenijkatsa Jehová techmaka chikaualistli, kej kiijtoua Isaías 40:26-31.

4. ¿Tlake techmachtia Isaías 40:26?

⁴ (Xijpoua Isaías 40:26). Amo aka kimati keskij sitlalimej onka ipan nochi iluikaktli. Científicos kiijtouaj ipan Vía Lactea uelis eltok se 400 mil millones tlen sitlalimej. Uan Jehová nochi kintokaxtlalijtok. ¿Tlake techmachtia? Tlaj toTeotsij kinpatiita sitlalimej maske amo yoltokej, ¡ximoiljui kenijkatsa tlauel mitspatiita pampa kiita tijtekipanoua ika nochi moyolo uan amo pampa mitschiualtia! (Sal. 19:1, 3, 14). ToTeotsij Jehová kuali mitsixmati. Jesús kiijtok: “ToTeko inmechmokuitlauia hasta kimati keski inmotsonkal inkipiaj” (Mat. 10:30). Uan se katli kiijkuilok se salmo kiijtok: “ToTeko kitlachilia tlen kichiuaj tlakamej tlen itstokej xitlauakej iixpa” (Sal. 37:18). Uajka, Jehová kuali kimati tlake tlaouijkayotl mitspanotok uan ya uelis mitsmakas nopa chikaualistli tlen mitspaleuis tikijiyouis.

5. ¿Kenke temachtli tijmatij Jehová uelis techmakas chikaualistli?

⁵ (Xijpoua Isaías 40:28). San Jehová kipia nochi chikaualistli. Ximoiljui ipan nochi nopa chikaualistli tlen kimaka Tonati. David Bodanis, katli kiijkuiloua tlen kichiuaj científicos, kiijtok: “Ipan se segundo, nopa Tonati toponi kejuak eliskia tlauel miak bombas atómicas”. Seyok científico kiijtok nopa tlauili tlen Tonati “kimajkaua ipan se segundo techaxiliskia se doscientos mil años”. Tlaj Jehová kimaka Tonati nochi nopa chikaualistli, ¿timoiljuia amo uelis techmakas nochi chikaualistli tlen moneki uan kiampa tikixnamikisej se tlaouijkayotl?

6. 1) ¿Kenke Jesús kiijtok nopa tekitl tlen ya techmaka “axouij”? 2) ¿Kenijkatsa techpaleuia tijmatisej ni?

⁶ (Xijpoua Isaías 40:29). Kema tijtekipanouaj Jehová kichiua tlauel ma tiyolpakikaj. Jesús kiniljuik itokilijkauaj: “Xinechkauilikaj ma nieli niinmoTeko uan xinemikaj nouaya”. Uan teipa kiniljuik: “Ika na inkipantisej tlen kitemoua inmoalma [...]. Axouij nopa tekitl tlen niinmechmakas. Eltok keja se tlamamali tlen axetik” (Mat. 11:28-30). ¡Nelia tlen kiijtok! Kemantika tijmatij ouij tiasej tlanechikoli o titlajtolmoyauatij pampa tlauel tisiajtokej. Maske kiampa tijyolmatij, kema titlakuepiliaj tijmatij kejuak tijselijkej chikaualistli tlen techpaleuis ma tikixnamikikaj tlen ueli kuesoli. Kiampa tijmatij “nopa tekitl” tlen Jesús techmaka “axouij” uan “axetik”.

7. Xikijto tlen kipanok se tosiuaikni katli kinextia melauak tlen kiijtoua Mateo 11:28-30.

 ⁷ Ma tikitakaj tlen kipano se tosiuaikni katli kipia se kokolistli tlen kichiua tlauel ma siaui, ma motekipachojto uan tlauel ma tsonkuajkualo. Kemantika amo yaui tlanechikoli. Se tonali, kichijki kampeka yas tlanechikoli uan kitlakakilik se tlamachtili. Teipa kiijtok: “Nopa tlamachtili kinyolchikauayaya katli motekipachouayayaj. Toikni kiixtonki ika miak tlaiknelili uan asik ipan noyolo. Nikitak monekiyaya nochipa niitstos ipan tlanechikoli”. Ni tosiuaikni tlauel yolpajki pampa kichijki kampeka yas tlanechikoli.

8, 9. ¿Kenke Pablo kiijtok “kema axnijpia fuerza, ya nechchiua nitetik”?

⁸ (Xijpoua Isaías 40:30). Maske tiuelij tijchiuaj miak tlamantli, se keski tlamantli toselti amo tiyajatisej tijchiuasej. Nochi moneki tikilnamikisej ni tlamantli tlen tlauel ipati. Ma timoiljuikaj ipan apóstol Pablo. Maske kichiuayaya miak tlamantli, amo nochipa uelki kichijki tlen kinekiyaya. Kema kiiljuik toTeotsij tlen kitekipachouayaya, ya kinankilik: “Nochikaualis achi más mopannextia kema se tlakatl axkipia fuerza”. Pablo kuali kikuamachilik nopa, yeka kiijtok: “Kema axnijpia fuerza, ya nechchiua nitetik pampa [...] nechmaka ichikaualis” (2 Cor. 12:7-10). ¿Kenke kiijtok nopa?

⁹ Pablo kikuamachilik iselti amo ueliskia kichiuas se keski tlamantli, monekiyaya ma kipaleuikaj. ToTeotsij itonal ueliskia kipaleuis kema kimatiskia amo kipia chikaualistli. Uan nojkia ueliskia kinextilis kenijkatsa kichiuas se keski tekitl tlen iselti amo kema ueliskia kichiuas. Nojkia kiampa pano ika tojuantij, ¡uelis tijpiasej chikaualistli pampa toTeotsij techmakas ichikaualis!

10. ¿Kenijkatsa Jehová kipaleuik David ma kiixnamiki ikuesoljuaj?

¹⁰ David miakpa kiitak kenijkatsa toTeotsij itonal tlauel kipaleuiyaya. Ya kiijkuilok: “Ika mochikaualis, noTeko Dios, nikinteuis nokualankaitakauaj, uan nikixkopanos nopa tepamitl tlen ika kitsaktokej ininaltepe” (Sal. 18:29). Se keski kuesoli eli kejuak uejueyi “tepamitl” tlen toselti amo uelis tikixnamikisej. Moneki Jehová ma techpaleui.

11. ¿Kenijkatsa toTeotsij itonal techpaleuia ma tikixnamikikaj kuesoli?

¹¹ (Xijpoua Isaías 40:31). Se kuajtli amo san kitekiuia ichikaualis kema patlani uan yaui uejka. Nopa ajakatl totonik tlen tlejko ipan iluikak kipaleuia kema patlani uan yeka amo tlauel siaui. Uajka kema tijpias se ueyi kuesoli, xikilnamiki tlen kipaleuia se kuajtli. Xikiljui Jehová ma mitsmaka “itonal” uan kiampa uelis tikijiyouis nochi tlen mitspanos (Juan 14:26). Uan xikilnamiki nochipa kema ta tijnekis uelis tijtlajtlanis Jehová itonal. Ma timoiljuikaj ipan se tlamantli kema tlauel moneki tijtlajtlanisej Jehová ma techpaleui: kema amo kuali timouikaj iuaya se toikni. ¿Kenke kemantika timokualaniaj?

12, 13. 1) ¿Kenke timokualaniaj ininuaya toikniuaj? 2) ¿Tlake techmachtia tlen Jehová kema tijpouaj tlen kipanok José?

¹² Pampa titlajtlakolejkej, kichiua ma timokualanikaj ininuaya toikniuaj. Yeka kemantika sekinok kichiuasej o kiijtosej se tlenijki tlen techkualankamakas, o uelis kemantika tojuantij tikinyolkokosej. Uelis tlauel ouij tijmatij tikixnamikisej ni kuesoli. Kej pano ika sekinok kuesoli, Jehová kikaua ma tijnextikaj amo tijtlauelkauasej uan nojua ma tijtekipanojtokaj ininuaya toikniuaj katli tlauel kiniknelia maske tlajtlakolejkej.

¹³ Jehová kikaua itekipanojkauaj ma kipiakaj tlaouijkayotl, kej panok ika José. Kema eliyaya telpokatl, kiuikakej Egipto pampa itepotsikniuaj kinamakakej (Gén. 37:28). Maske toTeotsij moyolkokok kema  kiitak iuampo José tlaijiyouiyaya maske eliyaya se kuali tlakatl, ya amo tleno kichijki. Uan nojkia amo tleno kichijki kema José kitsajkej pampa kiijtojkej kinekiyaya kipinaualtis isiua Potifar. ¿Uajka Jehová kitlauelkajki José? Amo, pampa Biblia kiijtoua “toTeko itstoya iuaya uan kichiuayaya para nochi ma kisa kuali” tlen José kichiuayaya (Gén. 39:21-23).

14. ¿Kenijkatsa techpaleuia ipan totlaneltokilis uan ipan totlakayo kema amo tikualanij?

¹⁴ Ma timoiljuikaj ipan seyok tlamantli. Amo nochi tlaijiyouijtokej kej David, seyok toTeotsij iuampo. Maske tlaijiyouik, amo nochipa kualantoya yon moyolkokojtoya. Ya kiijkuilok: “Amo ximokualankamaka. Xijtlalkaui kualantli, pampa kualantli noja más ueyi mochiuas uan mitskokos” (Sal. 37:8). Amo tijnekij tikualantosej pampa tijnekij tijchiuasej kej Jehová. Ya “axtechtlatsakuiltijtok keja kinamiki, ipampa nochi totlajtlakoljuaj” (Sal. 103:10). Kema amo tikualanij nojkia techpaleuia ipan totlakayo. Nopa kualantli kichiua amo kuali ma tekiti totlakayo uan amo kuali ma titlaijiyotilanakaj. Nojkia kichiua amo kuali ma tekiti toeltapach, tokuetlaxkol uan páncreas. Kema tikualanij kichiua amo kuali ma timoiljuikaj se tlenijki. Uan kema pano nopa kualantli, teipa kichiua ma timoyolkokojtokaj miak tonali. Yeka Biblia amo mokuapoloua kema kiijtoua “se tlakatl [katli] kipia tlasejseltili ipan iyolo, kimakas se yolistli tlen uejkauas” (Prov. 14:30). Uajka kema se toikni tlauel techyolkokoua, ¿tlake techpaleuis ma timoyoltlalikaj iuaya? Uelis sampa kuali timouikasej tlaj tijchiuasej tlen Biblia tetlajtolmaka.

15, 16. ¿Tlake uelis tijchiuasej tlaj se akajya techyolkokoua?

¹⁵ (Xijpoua Efesios 4:26). Amo kenijki tikitaj kema maseualmej techchiuiliaj tlen amo kuali. Uan kema eli se toikni o se tlen tochampoyouaj katli kiijtoua o techchiuilia se tlenijki katli tlauel techyolkokoua, kichiua nelia tlauel amo kuali ma tijyolmatikaj. Ximoiljui amo tiuelij tikilkauaj tlen techchiuilijkej. ¿Tijkualankaitstosej nopa maseuali maske panos miak xiuitl? ¿O tijchiuasej tlen Biblia kiijtoua uan nima tijsenkauasej nopa kuesoli? Tlaj amo nima tijsenkauasej, teipa tlauel ouij tijmatisej timoyoltlalisej iuaya.

¹⁶ Ximoiljui se toikni mitsyolkokok uan amo ueli tikilkaua tlen mitschiuilik. ¿Tlake inmechpaleuis ximoyoltlalikaj? Achtoui, xikiljui Jehová ma mitspaleui kuali timonojnotsas iuaya toikni. Xikilnamiki moikni nojkia eli toTeotsij iuampo uan ya tlauel kiiknelia (Sal. 25:14). Jehová tlauel kiniknelia  iuampoyouaj. Yeka kineki tojuantij nojkia kiampa ma tijchiuakaj (Prov. 15:23; Mat. 7:12; Col. 4:6). Teipa, kuali ximoiljui tlake tikijtos. Amo ximoiljui moikni san kinejki mitsyolkokos, kinamiki timoiljuis amo kinektoya mitsyolkokos. Ximoiljui uelis nojkia motlajtlakol pampa inmokualanijkej. Kema timonojnotsas iuaya, kualtiaskia tikiljuis: “Uelis tlauel niyolkentsi. Maske amo nijmati kenke, yaloua kema timonojnotskej amo kuali nijyolmatki pampa...”. Tlaj ipan nopa tonali amo inmoyoltlaliaj, xijchiua kampeka seyok tonali sampa timonojnotsas iuaya. Uelis tikiljuis Jehová ma kiteochiua moikni uan ma mitspaleui tikitas san nopa kuajkuali tlamantli tlen kipia. Tlaj tijchiuas kampeka timoyoltlalis iuaya moikni, uelis timotemachis Jehová tlauel yolpakis pampa ya nojkia eli iuampo toTeotsij.

17. 1) ¿Kenijkatsa techpaleuia Jehová tlaj tijchijtokej se ueyi tlajtlakoli? 2) ¿Kenke moneki tijkauasej ma techpaleuikaj?

¹⁷ Miakej toikniuaj amo kuali kiyolmatij kitekipanosej Jehová pampa kichijtokej se ueyi tlajtlakoli. Nopa ueliskia kichiuas amo ma itstokaj ika tlayolseuilistli, amo ma yolpakikaj uan ma siauikaj. David kiijtok tlake kiyolmatiyaya, kiijtok: “Kema aya nijpouilijtoya toTeko keja nitlajtlakolchijtoya, semiljuitl nitlaijiyouiyaya hasta nijmatki para tlantoya nochikaualis. Tinechtlatsakuiltiyaya tonaya uan tlayoua”. David kinekiyaya kuali mouikas iuaya Jehová. Ya kiijtok: “Teipa nimitspouilik nochi notlajtlakoljuaj [...] uan ta, toTeko, nochi tinechtlapojpoljuik, uan tinechkixtilik nopa tlaetikayotl” (Sal. 32:3-5). Tlaj ta tijchijtok se ueyi tlajtlakoli, xikilnamiki Jehová kineki mitspaleuis kuali xijtekipano. Yeka, achtoui moneki tijkauas ma mitspaleuikaj toikniuaj katli Jehová kintekimakatok ipan tlanechikoli (Prov. 24:16; Sant. 5:13-15). Nima xijkaua ma mitspaleuikaj, pampa nopa ueliskia kichiuas ximomakixti o amo. Uan tlaj toTeotsij ya mitstlapojpoljuijtok uan nojua mitsyolkokoua motlalnamikilis, ¿tlake ueliskia tijchiuas?

18. ¿Kenijkatsa tlen kipanok Pablo kinyolchikaua katli moiljuiaj amo kinamiki kitekipanosej Jehová pampa uejkajkia tlajtlakolchijkej?

¹⁸ Pablo nojkia kiyolkokok nopa amo kuali tlamantli tlen kichijtoya. Kiijtok: “Niitstok nopa tlen más pilsiltsi tlen nochi itlayolmelajkauaj uan axkinamiki para nechtokajtisej niitlayolmelajka toTeko [...], pampa nikintlaijiyouiltik tlen itstokej ipan iteopa toueyiTeko”. Maske kiampa kiyolmatiyaya, nojkia kiijtok: “Pero pampa ueyi iyolo noka na, toTeko nechmakak tekitl para nielis niitlayolmelajka” (1 Cor. 15:9, 10). Maske Jehová kimatiyaya Pablo eliyaya tlajtlakole, ya tlauel kiikneliyaya. Uan ya kinekiyaya Pablo nochipa ma kiilnamikto nopa. Uajka, tlaj ika nochi moyolo timoyolkueptok uan ya tikiljuik Jehová tlen tijchijki, uan tlaj nojkia monejki tikiniljuis ueuejtlakamej, uelis timotemachis Jehová mitstlasojtlas. Yeka, ximotemachi Jehová nelia mitstlapojpoljuijtok uan ayokmo ximoyolkokojto (Is. 55:6, 7).

19. ¿Tlake texto tikilnamiktosej ipan xiuitl 2018, uan kenke tlauel ipati?

¹⁹ Pampa ya nechka tlamis tlen amo kuali, tijmatij nojua tijpixtiasej miak tlaouijkayotl. Maske kiampa panos, ximotemachi Jehová mitspaleuis xikijiyoui nochi, pampa kinmaka chikaualistli nochi katli “motemachiaj ipan [ya]” (Is. 40:29; Sal. 55:22; 68:19). Ipan ni xiuitl, nochipa kema tiasej tlanechikoli, tikilnamikisej se tlamantli tlen nelia melauak kema tikitasej nopa texto tlen xiuitl 2018: “Tlen motemachiaj ipan toTeko [Jehová] para kinpaleuis, mojmostla kipiasej fuerza” (Is. 40:31).