1-3. 1) ¿Kenke Jehová tlauel kiiknelik Salomón, uan kenijkatsa kiteochijki? 2) ¿Tlake tlajtlanili tijnankilisej ipan ni tlamachtili?

SALOMÓN kitekimakakej kej tlanauatijketl kema nojua tlauel telpokatl eliyaya. Kema pejki tekichiua, Jehová kimonextilik ipan se temiktli uan kiiljuik: “Xinechtlajtlani tlen tijneki uan na nimitsmakas”. Uan ya kinankilik: “Niitstok keja se konetl tlen axkimati katlia ojtli kitokilis”. Uan teipa kiiljuik: “Xinechpaleui nimitsneltokas ika noyolo uan kiampa xitlauak nijtlajtolsenkauas moaltepe” (1 Rey. 3:5-8; 3:9, 10, TNM). Kema Salomón tlajtlanki nopa, kinextik kimajtoya amo ueliskia iselti kichiuas nochi. Yeka, Jehová nelia tlauel kiiknelik (2 Sam. 12:24). Uan pampa tlauel kipaktik tlen kitlajtlanik, ya kimakak “[ipan iyolo] ueyi tlalnamikilistli” (1 Rey. 3:12).

² Kema ayamo kiixpanotoya Jehová, Salomón kiselik miak tlateochiualistli. Ya kichijchijki nopa teokali kampa kiueyichiuaskiaj toTeotsij Jehová (1 Rey. 8:20). Uan nochi maseualmej kiixmatkej pampa toTeotsij kichijtoya ma kipia miak tlalnamikilistli. Nojkia, toTeotsij kichijki ma kiijkuilo eyi pilamochtsitsij tlen Biblia, kej pilamochtsi Proverbios.

³ Ipan nopa pilamochtsi, kamanalti tlen toyolo nechka cien imiakpa, kej ipan Proverbios 4:23, kampa kiijtoua: “Tlen más ipati para tijchiuas elis para tijmokuitlauis moyoltsi”. ¿Tlake kiixnextia nopa tlajtoli “moyoltsi” ipan ni texto? Tikitasej nopa ipan nochi ni tlamachtili. Nojkia tijnankilisej sekinok ome tlajtlanili tlen tlauel ipati: ¿Tlake kichiua Satanás pampa kineki kinempolos toyolo? ¿Tlake uelis tijchiuasej uan kiampa  tijmokuitlauisej? Kej monankilis ni tlajtlanili techpaleuis amo kema ma tijtlauelkauakaj Jehová.

4, 5. 1) ¿Kenijkatsa Salmo 51:6 techpaleuia ma tijkuamachilikaj tlake kiijtosneki nopa tlajtoli “moyoltsi”? 2) ¿Kenijkatsa tijmokuitlauisej totlaneltokilis eli sanse kej kema tijmokuitlauiaj totlakayo?

⁴ Nopa tlajtoli “moyoltsi” tlen motekiuia ipan Proverbios 4:23, kiijtosneki “kej tojuantij tielij” o “hasta kampa más uejkatla” (xijpoua Salmo 51:6). Uelis tikijtosej toyolo kiixnextia tlen timoiljuiaj, tlen tijyolmatij, tlen tijnekij tijpiasej uan tlen techyololinia ma tijchiuakaj se tlenijki. Toyolo amo kiixnextia tlen nesi topani, kiixnextia kenijkatsa nelnelia tielij.

⁵ Tijmokuitlauisej toyolo eli sanse kej kema tijmokuitlauiaj totlakayo. Tlaj amo tijnekij timokokosej, moneki kuali titlakuasej uan nochipa tijchiuasej se keski tlamantli tlen kipaleuis totlakayo. Nojkia kiampa pano ika totlaneltokilis, tlaj tijnekij kuali titlaneltokasej moneki kuali timomachtisej, tijchiuasej ipan tonemilis tlen tijyekojtiauij uan titlajtolmoyauasej (Rom. 10:8-10; Sant. 2:26). Sampa ma timoiljuikaj ipan totlakayo. Maske kemantika timoiljuiaj titetikej tiitstokej pampa kuali tinesij, uelis totlakayoijtik tijpiaj se kokolistli. Nojkia kiampa pano kema tijtekipanouaj Jehová. Maske timoiljuiaj kuali titlaneltokaj pampa tlauel timotekiuijtokej ipan toTeotsij itlanechikol, uelis ipan toyolo peua moskaltia se tlenijki tlen amo kuali (1 Cor. 10:12; Sant. 1:14, 15). Ma tikilnamiktokaj Satanás kineki ma timoiljuikaj kej ya. ¿Kenijkatsa kichiua nopa uan kenijkatsa uelis timomokuitlauisej?

6. ¿Tlake kineki Satanás, uan kenijkatsa kichiua nopa?

⁶ Satanás kineki ma timoueyimatikaj uan amo ma tijneltokakaj tlen Jehová tlanauatia sanse kej ya kichiua. Ya kimati amo uelis techchiualtis ma tijchiuakaj tlen amo kuali, yeka kitemolia kenijkatsa techkuapolos. Uan kintekiuia maseualmej katli kinkuapolojtok (1 Juan 5:19). Kineki ma timouikakaj ininuaya, maske tijmatij nopa maseualmej “kiijtlakosej” o kinempolosej kej timoiljuiaj uan  ayokmo kuali timonejnemiltisej (1 Cor. 15:33). Kiampa kichijki ika Salomón, katli mosiuajtik ininuaya miakej siuamej katli amo kitekipanouayayaj toTeotsij. “Inijuantij kiyolkuepkej” Salomón uan yolik kichijkej ma kitlauelkajti Jehová (1 Rey. 11:3).

7. ¿Kenijkatsa Satanás kimoyaua tlen moiljuia, uan kenke moneki timomokuitlauisej?

⁷ Satanás kimoyaua tlen ya moiljuia ika tlen nesi ipan películas uan ipan televisión. Ya kimati tlen tijkakij o tikitaj kipatla tlen timoiljuiaj, tlen tijyolmatij uan tlen tijchiuaj. Jesús kitekiuik tlapoualistli kema tlamachtik, kej kema kiniljuik nopa tlapoualistli tlen se kuali samariaejketl uan tlen nopa telpokatl katli tlakuepilik kampa itata (Mat. 13:34; Luc. 10:29-37; 15:11-32). Uan katli Satanás kinkuapolojtok nojkia uelis kitekiuisej se keski tlapoualistli tlen ika techkuapolosej o techkajkayauasej, yeka nochipa ma timomokuitlauikaj. Uan moneki tikilnamikisej maske miak películas uan tlen nesi ipan televisión amo kuali, se keski tlamantli amo kenijki tlaj tikitasej pampa techyolpakiltia uan techmachtia se keski tlamantli. Moneki kuali tijtlapejpenisej ika tlake timoyolpakiltisej, yeka kualtiaskia ma timotlajtlanikaj: “¿Kinextia tlen nijmauisojtok amo kenijki tlaj nijchiuas tlen nechyoltilana maske amo kuali?” (Gál. 5:19-21; Efes. 2:1-3). Tlaj tikitaj kinextia tlen Satanás moiljuia, uajka ayokmo ma tijtlachilikaj uan ma timotlalkauikaj, sanse kej tijtlalkauiskiaj se akajya katli kipia se kokolistli tlen temaua.

8. ¿Kenijkatsa tetajmej uelis kinpaleuisej ininkoneuaj ma kimokuitlauikaj ininyolo?

⁸ Tetajmej, inmojuantij kinamiki inkinmokuitlauisej inmokoneuaj uan kiampa Satanás amo kinempolos ininyolo. Tijmatij inmojuantij inkichiuaj kampeka inkinmokuitlauisej inmokoneuaj uan kiampa amo mokokosej. Yeka, amo tlasokiyojtok ipan inmochaj uan inkitepeuaj nochi tlen ueliskia kintlanauis. Nojkia moneki kiampa inkichiuasej kema kitlachiliaj películas, tlen nesi ipan televisión,  videojuegos uan tlen kitlachiliaj ipan Internet, pampa ika nopa tlamantli Satanás ueliskia kichiuas ma moiljuikaj kej ya. Jehová inmechnauatijtok moneki inkinpaleuisej kuali ma tlaneltokakaj (Prov. 1:8; Efes. 6:1, 4). Yeka, amo ximajmauikaj inkintlalnamiktisej kej Biblia tetlajtolmaka. Xikiniljuikaj inmokoneuaj tlake uelis kiitasej uan tlake amo, uan xikinpaleuikaj ma kikuamachilikaj kenke inkiniljuiaj nopa (Mat. 5:37). Uan kej moskaltijtiasej, xikinmachtikaj tlen Jehová tlanauatia uan kiampa uelis kiitasej tlake kuali uan tlake amo kuali (Heb. 5:14). Uan xikilnamikikaj se tlamantli tlen tlauel ipati: maske kiyekosej miak tlamantli ika tlen inkiniljuisej, tlen inmojuantij inkichiuaj, ya nopa kichiuasej (Deut. 6:6, 7; Rom. 2:21).

9. ¿Tlake kineki Satanás ma timoiljuikaj, uan kenke tlauel amo kuali?

⁹ Satanás nojkia kineki kinempolos toyolo kema kichiua ma timotemachikaj san ipan totlalnamikilis uan amo ipan toTeotsij (Col. 2:8). Ya kineki ma timosentlalikaj titlatominpiasej. ¿Kenke tlauel amo kuali? Maske se akajya kena tlatominpias o amo, kema san mosentlalia tlapijpias ayokmo kuali itstok ininuaya ichampoyouaj, peua mokokoua uan kitlauelkaua Jehová (1 Tim. 6:10). Tlauel tijtlaskamatiliaj toTata Jehová, katli tlauel tlalnamiki, pampa techpaleuia ma tikitakaj tomij kej kinamiki (Ecl. 7:12; Luc. 12:15).

10, 11. 1) ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij timomokuitlauisej? 2) ¿Tlake kichiuayayaj tlamokuitlauianij, uan kenijkatsa totlalnamikilis uelis nojkia kuali techmokuitlauis?

¹⁰ Tlaj tijnekij tijmokuitlauisej toyolo, moneki tijmatisej tlake tlamantli uelis technempolos uan nimantsi timomokuitlauisej. Tlen kiijtoua Proverbios 4:23 techilnamikilia tlen kichiuayayaj katli tlamokuitlauiyayaj kema itstoya Salomón. Inijuantij tlajpiayayaj ipan nopa tepamitl tlen kiyaualojtoya se altepetl, uan tlaj kiitayayaj ualayayaj ininkualankaitakauaj, nimantsi tematiltiyayaj. Ni tlamantli techpaleuia ma tijmatikaj tlake uelis tijchiuasej uan kiampa Satanás amo kinempolos totlalnamikilis.

¹¹ Uejkajkia, tlamokuitlauianij mopaleuiyayaj ininuaya katli kimokuitlauiyayaj kaltemitl tlen se altepetl (2 Sam. 18:24-26). Inijuantij mopaleuiyayaj uan kuali kitsakuayayaj kaltemitl, kiampa amo panoskiaj ininkualankaitakauaj (Neh. 7:1-3). Tlaj kuali tijmachtisej totlalnamikilis ika tlen Biblia * kiijtoua, techpaleuis kej se tlamokuitlauijketl. ¿Kenijkatsa techpaleuis? Nimantsi techmatiltis kema Satanás kinekis kichiuas ma timoiljuikaj, ma tijyolmatikaj, ma tijnekikaj o ma tijchiuakaj kej ya uan kiampa kinempolos toyolo. Kema totlalnamikilis techmatiltis se tlenijki, moneki nimantsi tijtlakakilisej uan kejuak tijtsakuasej toyolo, kiampa Satanás amo uelis kinempolos.

12, 13. ¿Tlake uelis techyoltilanas, uan tlake kinamiki tijchiuasej?

¹² Ma tikitakaj se neskayotl tlen techpaleuis ma tijmatikaj kenijkatsa timomokuitlauisej tlen Satanás. Jehová kiijtoua tojuantij amo kinamiki tikamanaltisej tlen auilnemilistli uan yon se tlamantli tlen sokiyo (Efes. 5:3). ¿Tlake tijchiuasej tlaj katli ininuaya titekitij o timomachtiaj peuaj kiijtouaj tlamantli tlen sokiyo? Tijmatij moneki “ma tijkajteuakaj nochi  tlen axkipaktia [toTeotsij]” uan nochi tlen maseualmej kinpaktia (Tito 2:12). Yeka, uelis totlalnamikilis nimantsi techiljuis amo kuali tijtlakakilijtosej tlen kiijtouaj (Rom. 2:15). ¿Tlake tijchiuasej? ¿Tijtlakakilisej totlamokuitlauijka uan nimantsi kejuak tijtsakuasej toyolo? Maske uelis tijnekiskiaj tijtlakakilisej tlen kiijtouaj o tikitasej tlaixkopinkayomej tlen inijuantij kiitstokej, moneki nimantsi tikamanaltisej tlen seyok tlamantli o tikintlalkauisej.

¹³ Tlaj amo tijnekij tijchiuasej tlen amo kuali o timoiljuijtosej ipan nopa tlamantli, moneki amo timajmauisej. Jehová kimati tijchiuaj kampeka amo timoiljuisej kej Satanás, uan temachtli tijmatij toTeotsij techpaleuis ma tikijiyouikaj uan techmakas tlalnamikilistli, kiampa amo tijchiuasej tlen amo kuali (2 Crón. 16:9; Is. 40:29; Sant. 1:5). ¿Tlake sekinok tlamantli uelis tijchiuasej tlaj tijnekij tijmokuitlauisej toyolo?

14, 15. 1) ¿Tlake moneki tijkauasej ma kalaki ipan toyolo? 2) ¿Kenijkatsa Proverbios 4:20-22 technextilia tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij ma techpaleui kema tijpouaj Biblia? (Nojkia xikita recuadro “ ¿Kenijkatsa uelis nimoyoliljuis?”).

¹⁴ Tlaj tijnekij tijmokuitlauisej toyolo, amo san kinamiki tijtsakuilisej tlen amo kuali, nojkia kinamiki timoiljuisej tlen kuali. Sampa ma timoiljuikaj se altepetl kiyaualojtokej ika se ueyi tepamitl. Maske katli kimokuitlauiyayaj kaltemitl kuali kaltsakuayayaj pampa amo kinekiyayaj ma kalakikaj ininkualankaitakauaj, kemantika kinkaltlapouayayaj katli kiuikayayaj tlakualistli. Tlaj amo kema kaltlaposkiaj, katli itstoyaj ipan nopa altepetl mayankamikiskiaj. Nojkia kiampa kinamiki tijchiuasej ika toyolo, moneki kejuak tijtlaposej uan tijkauasej ma kalaki nochi tlen Jehová tlamachtia.

¹⁵ Ipan Biblia uelis tijpantisej nochi tlen Jehová moiljuia. Yeka, kema tijpouaj, tijkauaj ma kiyakana totlalnamikilis, tlen tijyolmatij uan tlen tijchiuaj. Tlaj tijnekij nelia ma techpaleui tlen tijpouaj, moneki tijchiuasej ome tlamantli. Se: moneki timomaijtosej. Se tosiuaikni kiijtoua: “Kema nijpoua Biblia, achtoui nikiljuia Jehová ma ‘nechixtlapo para nikitas nopa uejueyi tlamachtili’ tlen kipia iTlajtol” (Sal. 119:18). Uan ome: moneki timoyoliljuisej ipan tlen tijpouaj. Kema tijchiuaj ni, asi ipan toyolo tlen kiijtoua toTeotsij iTlajtol uan techpaleuia ma tijpatiitakaj tijmatisej kenijkatsa moiljuia Jehová (Sal. 119:97; xijpoua Proverbios 4:20-22).

16. ¿Kenijkatsa techpaleuia JW Broadcasting? Xikijto se neskayotl.

¹⁶ Nojkia uelis tijkauasej ma kalaki ipan toyolo Jehová itlalnamikilis tlaj tijtlachilisej nochi tlen eltok ipan JW Broadcasting^®. Se toikni iuaya isiua kiijtouaj: “Tikitaj kenijkatsa Jehová kinankilia totlamaijtol ika nopa tlamachtili tlen kisa sejse metstli. Tlauel techyolchikaua kema timotekipachouaj o kema tijyolmatij toselti tiitstokej. Uan ipan tochaj nochipa tijtlakakiliaj uikatl: kema titlakualchiuaj, kema titlapojpouaj o kema tikij té”. Nopa tlamachtili techpaleuia ma tijmokuitlauikaj toyolo. Techpaleuia ma timoiljuikaj kej Jehová uan amo ma timoiljuikaj kej Satanás.

17, 18. 1) Kej kiijtoua 1 Reyes 8:61, ¿tlake pano kema tijchiuaj tlen Jehová kineki? 2) ¿Tlake techmachtia tlen kichijki Ezequías? 3) Kej David kiijkuilok ipan Salmo 139:23, 24, ¿tlake uelis titlajtlanisej kema timomaijtosej?

¹⁷ Kema tikitaj kenijkatsa techpaleuia tijchiuasej tlen kuali, totlaneltokilis moskaltia (Sant. 1:2, 3). Jehová tlauel kuali kiyolmati kema kiita ikoneuaj kichiuaj kampeka san ya kineltokasej, uan tojuantij nojkia kuali tijyolmatij uan nojua tijnekij tijchiuasej san tlen kipaktia  (Prov. 27:11). Uan ipan sejse tlamantli tlen tikixnamikij, tijmatij uelis tijnextisej san ya tijnekij tijyolpakiltisej ika nochi toyolo (Sal. 119:113). Tikikneliaj Jehová ika nochi toyolo uan timosentlalijtokej tijneltokasej itlanauatiljuaj uan tijchiuasej tlen ya kineki (xijpoua 1 Reyes 8:61).

¹⁸ Uan kuali tijmatij nochi timokuapolouaj pampa titlajtlakolejkej. Yeka, kema timokuapolosej, ma tikilnamikikaj tlen kichijki Ezequías. Maske mokuapolok, ya moyolkuepki uan nojua kitekipanok Jehová ika nochi iyolo (2 Crón. 29:1, 2; 32:25, 26; Is. 38:3-6). Uajka, amo ma tijkauakaj Satanás ma kinempolo totlalnamikilis. Ma tikiljuikaj Jehová ma techpaleui tijneltokasej ika nochi toyolo (xijpoua Salmo 139:23, 24; 1 Rey. 3:9). Uelis nochipa tijtekipanojtosej Jehová tlaj nochipa tijmokuitlauijtosej toyolo.