Harvey eliyaya achtouiejketl uan kinpixtoya eyij iikniuaj. Ichampoyouaj pejkej momachtiaj ipan se altepetl tlen Midland Junction, ipan Australia Occidental, kema amo onkayaya miak tomij ipan 1930. Harvey pejki kiiknelia Jehová uan moatsonpoliuiltik kema kipixtoya 14 xiuitl. Ya kiitak monekiyaya kiselis nochi tekitl tlen Jehová itlanechikol kimakaskia. Se tonali, kema nojua eliyaya telpokatl se toikni kiiljuik ma kipoua pilamochtsi Tlen Tematiltia ipan tlanechikoli, ya amo kinejki kipouas pampa moiljuiyaya amo kuali kichiuaskia. Yeka toikni kiiljuik: “Kema Jehová itlanechikol mitsiljuis xijchiua se tekitl, eli pampa kimati kuali tijchiuas” (2 Cor. 3:5).

Ipan Inglaterra, nonana, nosiuaikni katli achtoui ejketl uan na, pejkej timomachtiaj Biblia. Maske kema pejkej timomachtiaj notata tlauel kualaniyaya, teipa nojkia pejki kitekipanoua Jehová. Maske ya amo kinekiyaya, nimoatsonpoliuiltik kema nijpixtoya chiknaui xiuitl. Nijnekiyaya nielis precursora uan teipa misionera. Notata nechiljuik ueliskia nielis precursora kema nikaxitiskia 21 xiuitl. Na nijnekiyaya nima nijpeualtis. Kema nijpixtoya 16 xiuitl nechkajki ma nia Australia kampa  itstoya nosiuaikni. Uan kema nikaxitik 18 xiuitl pejki nitlatekipanoua kej precursora.

Ipan Australia nikixmatki Harvey. Ya nojkia kinekiyaya elis misionero, uan ipan 1951 timosenkajkej. Kema ya titlatekipanojtoyaj ome xiuitl kej precursores, techtlanejkej ma tikinpaxalokaj tlanechikolmej. Techtitlankej Australia Occidental, nopaya tlanechikolmej tlauel uejuejka mokauayaya, yeka nochipa tiauiyayaj ipan carro.

Ipan 1954, techtlanejkej ma timomachtitij Galaad ipan clase 25. ¡Nechka moaxitiskia tlen tijnekiyayaj! Tiasitoj Nueva York ipan se barco uan pejkej tlauel timomachtiaj Biblia. Nopaya techiljuijkej ma tijyekokaj español, Harvey tlauel ouij kimatki pampa amo ueliyaya kitenkixtia nopa letra erre.

Katli techmachtiyayaj ipan Galaad techiljuijkej katli kinekiskiaj tlatekipanotij Japón, ueliskia moijkuilosej kampa momachtiskiaj japonés. Tojuantij amo tijnekiyayaj tijchiuasej nopa pampa tijnekiyayaj Jehová itlanechikol ma techiljuik kanke titlatekipanoskiaj. Kema toikni Albert Schroeder, se katli techmachtiyaya, kimatki amo nesiyaya totoka techiljuik: “Kuali ximoiljuikaj”. Kema kiitak nojua amo tijnekiyayaj, techiljuik: “Katli tiinmechmachtiaj, tijnekij xijyekokaj japonés, yeka ya tikijkuilojkej inmotoka”. Harvey amo ouij kimatki kiyekos japonés.

Ipan 1955 tiasitoj Japón. Ipan nopa altepetl san itstoyaj 500 tlajtolmoyauanij. Harvey kipixtoya 26 xiuitl uan na 24. Techtitlankej Kobe, se altepetl kampa asiyayaj barcos, nopaya tiitstoyaj naui xiuitl. Tlauel tiyolpajkej kema sampa techtlanejkej ma tijpaxalokaj tlanechikolmej, nechka altepetl Nagoya. Tlauel techpaktiyaya titlatekipanosej Japón, techpaktiyaya tiitstosej ininuaya toikniuaj, techpaktiyaya tlakualistli uan pampa tlauel tlayejyektsi eltoya. Teipa, techpanok se tlamantli tlen kinextiskia tlaj nelnelia tijnekiyayaj tijchiuasej tlen Jehová kinekiyayaj.

Kema panotoya eyi xiuitl tikinpaxalouayayaj tlanechikolmej, kali Betel tlen Japón techtlajtlanik tlaj tijnekiyayaj titlatekipanotij Taiwán ipan se pilaltepetsi kampa kamanaltij ami. Sekij toikniuaj tlen nopa pilaltepetsi elkej apóstatas, yeka kinekiyayaj ma kinpaleuiti se toikni katli  kamanaltiyaya japonés. * Tlauel techpaktiyaya titlatekipanosej Japón, yeka ouij tijmatkej tijselisej nopa tekitl. Teipa kena tiajkej, pampa Harvey nochipa kiseliyaya tekitl tlen kimakayayaj ipan tlanechikoli.

Ipan noviembre 1962 tiasitoj Taiwán uan itstoyaj 2,271 tlajtolmoyauanij. Miakej kamanaltiyayaj ami, yeka monekiyaya tijyekosej chino. Maske san tijpixtoyaj se amochtli ika chino uan techpaleuiyaya se tlamachtijketl katli amo kamanaltiyaya inglés, kena tijyekojkej.

Kema tiasitoj Taiwán, Harvey kiiljuijkej ma tlatekipano kej se tlen Katli kiyakanaj kali Betel. Nopa kali Betel amo tlauel ueyi eliyaya, yeka Harvey ueliyaya kichiua iteki uan ipan miakpa ipan se metstli tlajtolmoyauayaya ininuaya toikniuaj katli kamanaltiyayaj ami. Kemantika kinpaxalouayaya tlanechikolmej uan tlamachtiyaya ipan uejueyi tlanechikolistli. Maske ueltoskia tlamachtis ika japonés uan nopa maseualmej kikuamachilijtoskiaj, nopa tlanauatianij kiijtojtoyaj katli kipixtoyaj ininreligión san ueliskiaj tlamachtisej ika chino. Yeka, Harvey tlamachtiyaya ika chino maske ayamo kuali kiyekojtoya, yeka se toikni kitlajtolkueptiauiyaya ika tlajtoli ami.

Ipan nopa tonali kitlalijtoyaj se tlanauatili ipan Taiwán, yeka toikniuaj monekiyaya tlajtlanisej tlaj kinkauaskiaj kichiuasej uejueyi tlanechikolistli. Nopa policías amo nima kiniljuiyayaj tlaj kena kinkauaskiaj. Kema monechkauiyaya nopa ueyi tlanechikolistli uan ayamo kiniljuijtoyaj tlaj kena ueliskiaj mosentilisej, Harbey yauiyaya kampa tekichiuanij uan nopaya kinchiayaya. Nopa policías tlauel pinauayayaj kema kiitayayaj se katli sejkanok eua nopaya mochixtoya, yeka kena kinkauayayaj.

Kema titlajtolmoyauayayaj ininuaya toikniuaj tiikxinejnemiyayaj se hora o kipano tlaj tiixtlejkoyayaj ipan tepetinij uan tikixkotonayayaj ueyatl. Nikilnamiki kema achtoui niixtlejkok. Kema titlakuajkej tlauel timoisiuiltijkej pampa 5:30 ika ijnalok se autobús techuikaskia ipan se pilaltepetsi tlen uejka mokauayaya. Tikixkotonkej se ueyatl uan pejkej tiixtlejkoj. Tlauel ixtlejkolis eliyaya pampa toikni katli yauiyaya noixpa, iikxi noixteno nikitayaya.

Ipan nopa tonali Harvey tlajtolmoyauayaya ininuaya se keskij toikniuaj uan na nitlajtolmoyauayaya ipan se pilaltepetsi kampa kamanaltiyayaj japonés. Uelis kema eliyaya 1:00 ika tiotlak, amo nijpixtoya chikaualistli pampa amo nitlakuajtoya. Kema nijpantik Harvey, nochi toikniuaj ya yajtoyaj. Harvey kipatilijtoyaj se keski pilamochtsitsij ika eyi teksistli. Ya nechmachtik nikijis iayo teksistli, onkak tijkoyoniyayaj uan kiampa tikijiyayaj iayo. Maske amo nijnekiyaya, kena nikijik se. Uajka, ¿ajkia kikuaskia tlen mokajtoya? Na nijkuajki, pampa tlaj nitlapoloskia Harvey amo ueliskia nechmamajtias kema tiixtemoskiaj.

Kema mochiuaskia se ueyi tlanechikolistli nechpanok tlen amo kema nechpanotoya. Kampa  timokajkej mokauayaya nechka tlen nopa kali kampa timosentiliaj. Katli kamanaltij ami kuali kiitayayaj kema se akajya maltiyaya. Isiua toikni katli tepaxaloua chijchikuasej metstli kitlalik tlen ika ueliskia timaltisej. Uan pampa Harvey tlauel motekiuijtoya, nechiljuik achtoui na ma nimalti. Nopa tosiuaikni kitejki atl: se cubeta kipixtoya sesekatl, seyok totonikatl uan se amo tleno kipixtoya. Tlauel nimosentlachilik kema nikitak kitlalik kalteno, iixmelak nopa kali kampa timosentiliaj kampa toikniuaj kiitayaya tlen motekiuis ipan ueyi tlanechikolistli. Nikiljuik ma nechmaka tlen ika ueliskia nitlatsakuas kampa nimaltis, uan tlen nechmakak eliyaya tlauel tsalantik o kanaktsi. Maske nimoiljuijtoya niaskia kalika, nopaya itstoyaj gansos katli tetsakaniyayaj. Nimoiljuik: “Toikniuaj tlauel motekiuijtokej uan amo kiitasej tlaj nimaltia. Uan ueliskia nikinyolkokos tlaj amo nimaltis”. Yeka, nimaltik.

Harvey kiitak toikniuaj katli kamanaltiyayaj ami amo kuali tlaneltokayayaj pampa amo ueliyayaj tlapouaj uan amo onkayaya amatlajkuiloli ipan inintlajtol. Uan pampa sanok pejtoyaj kiijkuilouaj nopa tlajtoli ami ika letras tlen kitekiuia español, timoiljuijkej ueliskia tikinmachtisej toikniuaj ma tlapouakaj ipan inintlajtol. Maske eliyaya se ueyi tekitl, toikniuaj uelkej momachtiaj ininselti. Ipan 1960 pejkej kitlajtolkuepaj amatlajkuiloli ipan tlajtoli ami, uan ipan 1968 kiski Tlen Tematiltia.

Maske kiampa kichijkej, tekichiuanij amo kinekiyayaj ma kimoyauakaj amatlajkuiloli tlaj amo eliyaya ipan chino. Yeka, pampa amo kinekiyayaj kipiasej kuesoli, pejkej kikixtiaj Tlen Tematiltia ipan sekinok tlamantli. Ipan se keski xiuitl, pilamochtsi Tlen Tematiltia kikixtiyayaj ika ome tlajtoli sansejko: chino mandarín uan ami. Kiampa tijchiuayayaj pampa kejuak nesiyaya titlamachtiyayaj ipan chino. Jehová itlanechikol kichijchijtok amatlajkuiloli tlen ika kinpaleuijtok katli kamanaltij ami ma kimatikaj tlen Biblia tlamachtia (Hech. 10:34, 35).

Ipan xiuitl 1960 uan 1970, miakej toikniuaj katli kamanaltiyayaj ami amo kuali monejnemiltiyayaj  pampa amo kikuamachiliyayaj tlen Biblia tlamachtia, yeka sekij momekatiyayaj, tlachichinayayaj uan kichichikuetsayayaj nuez de areca (o de betel). Harvey kinpaxalok tlanechikolmej pampa kinekiyaya kinpaleuis toikniuaj ma kikuamachilikaj kenijkatsa Jehová kiitayaya nopa tlamantli. Kema tikinpaxalojkej toikniuaj, techpanok nopa tlamantli tlen achtoui niinmechpouilik.

Sekij toikniuaj katli amo moueyimatiyayaj kinejkej kipatlasej ininnemilis, uan sekinok amo kiampa kichijkej. Ipan Taiwán itstoyaj 2,450 tlajtolmoyauanij, uan kema panok 20 xiuitl san itstoyaj 900 tlajtolmoyauanij. Maske tlauel techyolkokok, tijmatiyayaj Jehová amo kiteochiuaskia itlanechikol tlaj nojua kichiuayayaj tlen amo kuali (2 Cor. 7:1). Teipa nochi tlen kichiuayayaj, ayokmo kichijkej. Nama ipan Taiwán itstokej kipano 11,000 tlajtolmoyauanij, ¡Jehová tlauel techteochijtok!

Ipan xiuitl 1980, toikniuaj katli kamanaltij ami pejkej kuali kitekipanouaj toTeotsij. Kiampa Harvey kinpaleuik katli kamanaltiyayaj chino. Tlauel kipaktik kinpaleuis ininueuejuaj tosiuaikniuaj ma kitekipanokaj Jehová. Nikilnamiki kenijkatsa tlauel yolpajki kema se katli kimachtiyaya pejki momaijtoua. Na nojkia tlauel niyolpaki pampa nikinpaleuik miakej ma monechkauikaj ika Jehová. Uan tlauel niyolpajki nitlatekipanos ipan kali Betel tlen Taiwán ininuaya omej ikoneuaj katli nijmachtik.

Noueue ayokmo itstok. Kema tikaxitijkej 59 xiuitl timosenkajtoyaj, noueue Harvey ayokmo kiijiyouik nopa cáncer uan mijki ipan enero 1, 2010. Senkistok kitekipanok Jehová nechka 60 xiuitl. Maske tlauel nijtemoua, niyolpaki pampa nijpaleuik kema sanok pejtoyaj tlajtolmoyauaj ipan ome altepemej. Tijyekojkej tikamanaltij ome tlajtoli tlen kamanaltij ipan ueyi altepetl Asia, uan Harvey kiyekok kiijkuilos.

Kema panotoya se keski xiuitl ika miktoya Harvey, toikniuaj Katli kinyakanaj Jehová itlajtoltemakauaj nechiljuijkej sampa ma nitlakuepili Australia. Nimoiljuik: “Nojua nijneki niitstos Taiwán”. Maske kiampa nimoiljuik, Harvey nechmachtik nochipa monekiyaya nijchiuas tlen kiijtoua toTeotsij itlanechikol. Yeka, nitlakuepilik. Teipa nijkuamachilik kuali pampa nitlakuepilijtoya, pampa ya nijpixtoya miak xiuitl.

Nama nitlatekipanoua ipan kali Betel tlen Australasia, sábados uan domingos nitlajtolmoyaua ininuaya toikniuaj tlen notlanechikol. Kema asij toikniuaj katli kamanaltij chino o japonés, na nikinnextilia Betel. ¡Tlauel nechpaktia! Uan tlauel nijchia kema moyolkuisej katli miktokej. Nijmati Jehová amo kiilkajtok Harvey, katli amo kema kiijtok amo yas tlatekipanoti (Juan 5:28, 29).