NITLAKATKI ipan xiuitl 1926 ipan altepetl Crooksville, Ohio (Estados Unidos). Maske notatauaj amo tlaneltokayayaj, techiljuiyayaj na ininuaya chikomej noikniuaj ma tiakaj ipan se iglesia. Na niauiyaya ipan se iglesia Metodista, uan kema nijpixtoya 14 xiuitl, nechnemaktijkej se tlamantli pampa ipan nochi nopa xiuitl niajki.

Ipan nopa tonali, Margaret Walker pejki kipaxaloua nonana uan kimachtiyaya ika Biblia. Yaya eliyaya se tlen Jehová itlajtoltemakauaj. Maske se tonali nojkia nijnejki nijtlakakilis kema itstoya nochaj, nonana nechiljuik ma nikisa pampa moiljuiyaya amo nikinkauaskia kuali ma momachtikaj. Na nojua nijtlakakilijtoya tlen kiijtouayayaj. Kema ya panotoya se keski tonali, Margaret nechiljuik: “¿Tijmati kenijkatsa itoka toTeotsij?”. Na nikiljuik: “Nochi kimatij toTeotsij itoka toTeotsij”. Yaya nechiljuik: “Xijtemo ipan moBiblia Salmo 83:18”. Kema nijpojki, nikitak toTeotsij itoka Jehová, uajka nimantsi niajki nikintemoua nouampoyouaj uan nikiniljuik: “Kema inasitij inmochaj, xijtemokaj ipan Biblia Salmo 83:18 uan inkiitasej kenijkatsa itoka toTeotsij”. Uajka kejuak pejki nitlajtolmoyaua.

Pejki nimomachtia Biblia uan nimoatsonpoliuiltik ipan 1941. Teipa nechiljuijkej nochipa ma nijyakana se tlanechikoli kampa moixtomayaya se amochtli. Nikiniljuik nonana uan noikniuaj nojkia ma yakaj, uan nochi yajkej, san notata amo kinejki yas.

Ipan tlanechikoli nojkia nechiljuijkej ma nijchiua sekinok tekitl. Na nechpaktiyaya nikajokuis amochtli katli Jehová itlajtoltemakauaj kichiuayayaj. Se tonali notata nechiljuik: “¿Tikita nochi ne amochtli? Ayokmo nijneki xiitsto nikaj, xia uan xijtlamiuika nochi ne amochtli”. Nijchijki tlen nechiljuik uan niajki ipan se pilaltepetsi tlen itoka Zanesville (Ohio). Kemantika nikinpaxaloyaya nonana uan noikniuaj pampa nijnekiyaya nikinyolchikauas.

Kema nonana kinekiyaya yas ipan tlanechikoli, notata amo kikauayaya. Kemantika, kema nonana ya yauiyaya, notata kitokiliyaya uan sampa kikuepaltiyaya. Uajka nonana kisayaya ipan seyok kaltemitl  uan yauiyaya tlanechikoli. Na nikiljuik: “Amo tlauel ximotekipacho, teipa notata ayokmo mitstsakuilis”. Uan kiampa panok, notata pejki kikaua ma yaui ipan tlanechikoli.

Kema pejki mochiua nopa tlanechikoli Kampa techmachtiaj kenijki titlajtolmoyauasej ipan 1943, pejki nikixtoma ipan tlanechikoli se keski tlamachtili. Kema tlamiyaya tlanechikoli nechiljuiyayaj tlake nojua monekiyaya nijchiuas, uan nopa nechpaleuik nojua kuali ma nitlamachti.

Ipan 1944, nechiljuijkej nojkia ma nitlateui ipan nopa Ompa Ueyi Tlauilankayotl. Na niajki kampa moijkuilouayayaj ipan Columbus (Ohio). Nopaya kiitakej tlaj kuali niitstoya uan nechiljuijkej ma nijtemiti se keski amatl. Nojkia nikiniljuik katli nopaya itstoyaj na amo nitlateuiskia. Inijuantij nechkajkej ma nia, uan kema panok se keski tonali, se policía nechkuito nochaj.

Kema panok ome semanas ika nechtsaktoyaj, nopa juez nechiljuik: “Tlaj na nijnekiskia, ueliskia nijchiuas ayokmo kema xikisa. ¿Tijneki tikijtos se tlenijki?”. Na nikiljuik: “Kena, na nijtekipanoua toTeotsij. Kajkalpa nitlamachtia uan nochi maseualmej nikiniljuia nopa kuajkuali tlamachtili tlen toTeotsij iTlanauatijkayo”. Nopa juez kiniljuik nochi katli nopaya itstoyaj: “Amo initstokej nikaj pampa inkinekij inkiitasej tlaj ni telpokatl kitekipanoua toTeotsij o amo. Initstokej nikaj pampa ni telpokatl amo kinejki yas tlateuiti”. Kema panok nechka tlajko hora, kiijtojkej nechtsakuaskiaj makuili xiuitl ipan se cárcel katli eltoya ipan pilaltepetsi Ashland (Kentucky).

Ome semanas nitsaktoya ipan Columbus (Ohio), ipan nopa tonali kema nechtsakuatoj, se tonal amo nechkixtijkej. Na nimomaijtok uan nikiljuik Jehová: “Na amo nikijiyouis nitsaktos makuili xiuitl. Amo nijmati tlake nijchiuas”.

Ualmostla kena nechkajkej ma nikisa. Niajki nijnechkauito se uejkapantik tlakatl, tiomej timotlachilijtoyaj ipan se ventana. Ya nechiljuik: “¿Kenke mitstsajkej?”. Na nijnankilik: “Pampa nieli se tlen Jehová itlajtoltemakauaj”. Uajka nechiljuik: “¿Uan yeka mitstsaktokej?”. Nikixtomilik Jehová itlajtoltemakauaj amo yauij ipan tlauilankayotl yon amo temiktiaj. Uajka nechiljuik: “Nikaj kintsakuaj katli temiktiaj, uajka ¿kenke mitstsaktokej tlaj ta amo aka tijneki tijmiktis?”. Nijnankilik: “Amo nijmati”.

Nopa tlakatl motokaxtiyaya Paul. Nechiljuik ipa kitsaktoyaj 15 xiuitl ipan seyok cárcel, nopaya kipojtoya amatlajkuiloli tlen titemakaj. Kema nechiljuik nopa, nikiljuik Jehová: “Xijchiua ni tlakatl ma nechpaleui”. Uajka Paul nechiljuik: “Tlaj se akajya kineki mitschiuilis se tlamantli, san xinechtsajtsili chikauak uan na nimitspaleuis”. Kema nopaya nitsaktoya, amo tleno nechchiuilijkej nopa 50 tlakamej katli nojkia kintsaktoyaj.

 Kema nechuikakej Ashland, nikinixmatki sekinok toikniuaj katli nojkia kintsaktoyaj. Inijuantij kuali tlaneltokayayaj uan techpaleuijkej na uan sekinok toikniuaj nojkia kuali ma timouampojchiuakaj iuaya Jehová. Sejse chikueyi techiljuiyayaj tlen tijpouaskiaj ipan Biblia, teipa timosentiliyayaj uan sentik tijnankiliyayaj ika Biblia se keski tlamantli. Techtsaktoyaj ipan se ueyi cuarto, uan tlapechtli kampa tikochiyayaj kintekpantoyaj ipan kaltechtli. Se toikni techiljuiyaya kenijkatsa titlajtolmoyauasej, nechiljuiyaya: “Robison, ta tijnojnotsas katli kochi ipan ni uan ipan ne tlapechtli, moneki tikinnojnotsas nima pampa teipa uelis kinkixtisej”. Kiampa titlajtolmoyauayayaj.

Nopa Ompa Ueyi Tlauilankayotl tlanki ipan 1945, uan na nojua nitsaktoya. Nijnekiyaya nijmatis tlake panotoya ika nochampoyouaj, pampa notata kiijtojtoya tlaj na ayokmo niitstoskia ika nonana uan ika noikniuaj, inijuantij ayokmo momachtiskiaj Biblia. Yeka, tlauel niyolpajki kema nikiski, pampa maske notata nojua kualaniyaya, chikomej tlen nochampoyouaj yauiyayaj tlanechikoli uan se nosiuaikni ya moatsonpoliuiltijtoya.

Ipan 1950 pejki se tlauilankayotl ne Corea. Uan sampa nechiljuijkej ma nia kampa moijkuilouayayaj katli tlateuitij, ipan Columbus (Ohio). Nopaya achtoui kiitakej tlen ueliyaya nijchiua, teipa se soldado nechiljuik: “Nikinitak nochi katli ualajkej uan san ta kuali tijchijki”. Uan na nijnankilik: “Kualtitok. Maske kuali nijchijki, na amo nijneki nitlateuis”. Teipa nijpouilik tlen kiijtoua 2 Timoteo 2:3 uan nikiljuik nieli se “soldado tlen Jesucristo”. Nopa soldado san nechtlachilik uan teipa nechiljuik ueliskia nias nochaj.

Teipa niajki ipan se ueyi tlanechikolistli tlen mochijki ipan Cincinnati (Ohio). Nitlakakito kema mochijki tlanechikoli kampa mosentiliaj katli kinekij yasej tlatekipanotij Betel, nopaya toikni Milton Henschel kiijtok ipan Betel monekiyayaj toikniuaj katli tekitiskiaj chikauak, kiampa kinextiskiaj kipaleuiaj toTeotsij iTlanauatijkayo. Nijtemitik se amatl tlen kinmakayayaj katli kinekiyayaj yasej Betel. Ipan agosto, 1954, pejki nitlatekipanoua ipan ueyi kali Betel ne Nueva York, uan nojua nitlatekipanoua nopaya.

Ipan Betel nochipa nijpia miak tekitl. Miak xiuitl nijtlatiyaya nopa tepostli katli kitotonia atl (boilers) tlen motekiuiyaya ipan imprenta uan oficinas, uan nijkualchijchiuayaya maquinas uan chapas. Nojkia, nitlatekipanok ipan Kali kampa mochiua uejueyi tlanechikolistli ipan Nueva York.

Tlauel nechpaktia kej techmachtiaj ipan Betel, kej tlamachtili tlen kipanoltiaj ijnalok uan kema sentik timomachtiaj pilamochtsi Tlen Tematiltia. Nojkia  tlauel nechpaktia nitlajtolmoyauas ika toikniuaj ipan tlanechikoli. Nochi Jehová itekipanojkauaj moneki kichiuasej ni tlamantli. Tlaj ika ininchampoyouaj mojmostla kipouasej pilamochtsi Examinando, sejse semana momachtisej ininuaya, nochipa yasej tlanechikoli uan tlajtolmoyauasej ika pakilistli, uelis kuali mouampojchiuasej iuaya Jehová.

Ipan Betel uan ipan tlanechikoli nikinpixtok miakej kuali nouampoyouaj. Sekij nouampoyouaj eliyayaj katli kintlapejpenijtoyaj yasej iluikak, uan sekij amo. Maske titlatekipanouaj ipan Betel, nochi titlajtlakolejkej, yeka kema nijpia se kuesoli ika se toikni, nima nijsenkaua. Nikilnamiki tlen kiijtoua Mateo 5:23 uan 24, nopaya kiijtoua tlake kinamiki tijchiuasej kema tijpiasej se kuesoli ika toikniuaj. Maske ouij, kemantika san moneki tikijtosej “xitechtlapojpoljui”.

Maske tlauel ouij nitlajtolmoyauas kajkalpa pampa niueuentsi, nojua nijchiua kampeka. Nimomachtik se kentsi tlajtoli chino mandarín uan tlauel nechpaktia nikinnojnotsas chinos katli nikinpantia ojtipa. Kemantika nitemaka 30 o 40 pilamochtsitsij.

Se tonali, nijpantik se pilichpokatsi katli kamanalti chino, ipan iteki kititlankej ma temakatinemi pilamatsitsij kampa nesiyaya tlake kinamakayayaj, ya nechtlachilik uan ixuetskak. Uajka na nojkia nikixuetskilik uan nikiljuik tlaj kinekiyaya pilamochtsitsij Tlen Tematiltia uan ¡Despertad! ipan tlajtoli chino. Kema kiselik nojkia nechiljuik itoka Katie. Teipa, kema nijpantiyaya nechnojnotsayaya, uan na nijmachtiyaya kenijki moijtouayaya ika inglés tlamantli tlen nesiyaya ipan pilamatsitsij tlen temakatinemiyaya. Nojkia nikixtomilik se keski tlapoualistli tlen Biblia uan nijmakak amochtli Tlamachtia Biblia. Teipa ayokmo nikitak.

Kema panotoya se ome metstli, nijmakak pilamochtsitsij seyok ichpokatl katli nojkia eua China, ya nojkia temakatinemiyaya pilamatsitsij. Kema chikueyitik, sampa nijpantik nopa ichpokatl uan nechmakak iteléfono, uan nechiljuik: “Xitlanojnotsa China”, maske nikiljuik na amo aka nikixmatiyaya katli itstok China, ya nechchiualtik ma nikitski iteléfono, uan kema nikamanaltik, nechnankilijkej: “Na ni Katie, nama niitstok China. Nopa ichpokatl katli mitsmakak iteléfono eli noikni, tlauel kuali nochi tlen tinechmachtik, nama nojkia xijmachti noikni”. Nijtlaskamatilik pampa nechiljuik kanke itstoya uan nikiljuik nijchiuaskia kampeka nijmachtis iikni. Teipa, nojua nimonojnotski iuaya Katie iikni. Maske nama amo nijmati kanke itstokej, nijnekiskia nojua ma kiixmatikaj Jehová.

Nijtekipanojtok Jehová 73 xiuitl, tlauel nijtlaskamatilia pampa nechpaleuik amo nijtlauelkauas kema nechtsaktoyaj. Uan noikniuaj nechiljuijkej tlauel kinyolchikajki pampa kiitakej amo nijtlauelkajki Jehová maske notata tlauel kualaniyaya. Teipa, nonana uan chikuasej noikniuaj moatsonpoliuiltijkej. Nojkia, notata ayokmo tlauel kualanki uan kema nechka mikiskia, kemantika yajki tlanechikoli.

Ipan Xochimili toTeotsij uelis kinyolkuis nochampoyouaj uan nouampoyouaj katli miktokej. ¡Tlauel tiyolpakisej pampa sentik nochipa tijueyichiuasej Jehová! *(Xikita nopa nota).