KINCHIUALTIAJ MA MOTEKAKAJ ININUAYA UAN KINMAKILIAJ: Nopa Naciones Unidas kiijtoua “se tlen eyij siuamej kemantika kinmakilia ininueue, o kinchiualtiaj ma motekakaj ininuaya”. Tlauel amo kuali tlen pano pampa “ipan nochi Tlaltipaktli, se tlen makuili siuamej kinekisej kichiuilisej tlen amo kuali, o se akajya kichiualtis ma moteka iuaya”.

TLASISINIJKAYOTL: Ipan altepetl Estados Unidos, uelis itstokej kipano 30,000 bandas uan pandillas tlen kichiuaj tlen tlauel amo kuali pampa mosisiniaj. Uan ipan Latinoamérica, se tlen eyij maseualmej kinchiuilijtokej tlen amo kuali.

TEMIKTIAJ: Ipan xiuitl 2012, nechka 500,000 maseualmej kinmiktijkej ipan nochi Tlaltipaktli, tlauel miakej kinmiktijkej pampa ipan tlauilankayotl amo tlauel mijkej ipan nopa xiuitl. Ipan Centroamérica uan ipan se keski altepetl ne África, tlen 100,000 maseualmej kinmiktijkej kipano 26. Nelia tlauel miakej pampa ipan nochi Tlaltipaktli, tlen 100,000 maseualmej san kinmiktijkej kipano chikuasej. Ipan Latinoamérica kipano 100,000 maseualmej kinmiktijkej san ipan se xiuitl, uan se 50,000 maseualmej san ipan altepetl Brasil. ¿Uelis se tonali ayokmo aka kichiuas tlen amo kuali o ayokmo onkas tlasisinijkayotl?

¿Kenke tlauel onka tlasisinijkayotl? Onka miak tlamantli tlen kichiua ma momiakili: pampa amo nochi sanse kiniskaltijkej, pampa sekij kena tominpiaj uan sekij amo, pampa kitekiuiaj drogas, tlauel moiuintiaj, pampa kema moskaltiaj inintatauaj o sekinok tlauel mosisiniaj, o uelis kampa itstokej miakej kichiuaj tlen amo kuali uan amo tlauel kintlatsakuiltiaj.

Ipan se keski altepemej ayokmo tlauel onka tlasisinijkayotl. Ipan São Paulo (Brasil), kampa itstokej tlauel miakej maseualmej, ayokmo tlauel temiktijtokej, ipan matlaktli xiuitl temok se 80%. Maske temotok, miakej nojua kichiuaj tlen amo kuali, pampa tlen 100,000 maseualmej, kinmiktiaj nechka matlaktli. Uajka, ¿tlake moneki mochiuas uan kiampa ayokmo kema onkas tlasisinijkayotl?

Tlaj tijnekij ayokmo ma onka tlasisinijkayotl, uajka maseualmej moneki kipatlasej ininnemilis, pampa tlen moiljuiaj uan kej monejnemiltiaj kichiua ma momiakili. Katli tlauel mosisiniaj moneki amo moueyimatisej, amo kinekisej tlen sekinok kipiaj uan amo kichiuasej katli san inijuantij kinpaleuia. Moneki tlaiknelisej, tlatlepanitasej uan kinpaleuisej sekinok.

¿Tlake kiyololinis se maseuali ma kipatla inemilis o kej monejnemiltia? Xikita tlake tlamachtia Biblia:

• “Uajka para tikikneliaj toTeko kineki kiijtos tikintokiliaj [o tijneltokaj] itlanauatiljuaj, uan itlanauatiljuaj axouij” (1 Juan 5:3).

• “Se tlen kimakasi uan kitlepanita toTeko, kiijias [o kikualankaitas] nochi tlen axkuali” (Prov. 8:13).

Tlaj se akajya kiiknelia toTeotsij uan amo kineki kichiuas se tlamantli tlen amo kipaktia, uelis kipaleuis  ma kipatla inemilis maske tlauel mosisinia. Ni amo kiijtosneki kipatlas san se keski tlamantli, kiijtosneki kipatlas nochi inemilis o kej monejnemiltia. ¿Uelis se akajya kiampa kichiuas?

Se tlakatl tlen itoka Alex, * tsaktok 19 xiuitl ipan altepetl Brasil pampa kichijki miak tlamantli tlen amo kuali. Ya pejki momachtia Biblia, uan ipan xiuitl 2000 mochijki se tlen Jehová itlajtoltemakauaj. ¿Nelia kipatlak kej monejnemiltiyaya? Kena. Alex tlauel amo kuali kiyolmati pampa kichijki tlen amo kuali. Ya kiijtoua: “Nelia tlauel nikiknelia toTeotsij pampa nijmati nechtlapojpoljuijtok. Nijpatlatok kej nimonejnemiltia pampa tlauel nijtlaskamatilia uan nikiknelia Jehová”.

César, katli nojkia itstok Brasil, nochipa tlachtekiyaya, 15 xiuitl kiampa kichijki. ¿Kenke kipatlak inemilis? Kema kitsaktoyaj, Jehová itlajtoltemakauaj kikamanaljuitoj uan nojkia kinejki momachtis ika Biblia. César kiijtoua: “Pejki tlauel kuali nijyolmati. Nojkia pejki nikiknelia Jehová uan amo nijnekiyaya nijchiuas se tlamantli tlen kiyolkokoskia. Ya kinextijtoya tlauel nechiknelia, yeka nijnekiyaya nijnextilis tlauel nijtlaskamati. Tlauel nikiknelik uan amo nijnekiyaya nikixpanos, nopa nechpaleuik ma nijpatla nonemilis”.

¿Tlake technextilia tlen kinpanok nopa omej tlakamej? Technextilia Biblia nelia kinpaleuia maseualmej ma kipatlakaj kej monejnemiltiaj uan ma kipatlakaj inintlalnamikilis (Efes. 4:23). Alex, nojua kiijtoua: “Tlen nimomachtik ipan Biblia nechyolpajpaki kejuak eliskia atl tlen amo sokiyo, nechpaleuik ayokmo ma nimoiljui ipan tlamantli tlen amo kuali. Na nimoiljuiyaya amo kema ueliskia nijchiuas nopa”. Kena, kema timoiljuiaj ipan tlamantli tlen Biblia tlamachtia, kejuak kipajpaka totlalnamikilis pampa ayokmo timoiljuiaj ipan tlen amo kuali. ToTeotsij iTlajtol nelia uelis kipatlas tonemilis (Efes. 5:26). Yeka, miakej maseualmej katli tlauel mosisiniyayaj uan moueyimatiyayaj kipatlatokej ininnemilis uan nama tlauel kuali ininyolo uan ayokmo mosisiniaj (Rom. 12:18). Uan tlauel kuali itstokej pampa kichiuaj tlen Biblia tetlajtolmaka (Is. 48:18).

Kipano ocho millones tlen Jehová itlajtoltemakauaj katli itstokej ipan 240 altepemej uan pilaltepetsitsij kimatij tlake kichiuasej uan kiampa ayokmo ma onka tlasisinijkayotl. Maske kampa ueli euaj uan maske sekij achi tlatominpiaj uan sekinok amo, nochi kiikneliaj Jehová uan amo kinekij kiixpanosej. Nojkia nochi moikneliaj uan kuali mouikaj pampa moitaj kej iknimej maske itstokej ipan nochi Tlaltipaktli (1 Ped. 4:8). Inijuantij kinextiaj kena uelis tijtlamiltisej tlasisinijkayotl.

Biblia kiijtoua toTeotsij nechka kitlamiltis tlasisinijkayotl. Nochi katli kichiuaj tlen amo kuali Jehová kintsontlamiltis “ipan nopa tonal kema kintlajtolsenkauas [maseualmej]” (2 Ped. 3:5-7). Ayokmo aka kintlaijiyouiltis maseualmej. Uan, ¿kenijkatsa tijmatij toTeotsij kineki techpaleuis uan kineki kitlamiltis tlasisinijkayotl?

Biblia kiijtoua “tlakamej tlen axkuajkualmej uan tlen kinpaktia mosisini[sej], [Jehová] axkineki kinitas” (Sal. 11:5). ToTeotsij katli techchijchijki kichiua tlen xitlauak uan kipaktia tlaseuilistli (Sal. 33:5; 37:28). Ni kinextia toTeotsij amo kikauas nochipa ma onka tlasisinijkayotl.

Temachtli tijmatij nechka tiitstosej ika tlaseuilistli (Sal. 37:11; 72:14). ¿Tijnekiskia nojua tijmatis tlake moneki tijchiuas uan kiampa tiitstos kema ayokmo onkas tlasisinijkayotl?