1. ¿Tlake tijnekij tikijtosej ika nopa tlajtoli “tlen melauak”?

UELIS tijkaktok kemantika toikniuaj kitekiuiaj nopa tlajtoli “tlen melauak” uan uelis nojkia tijtekiuia. ¿Tlake tijnekij tikijtosej ika nopa tlajtoli? Kemantika tijnekij tikijtosej tlen tijneltokaj, kenijkatsa tijueyichiuaj toTeotsij uan timonejnemiltiaj. Kema tikijtouaj se akajya kichiua “tlen melauak”, tijnekij tikijtosej kimati tlen Biblia tlamachtia uan kichiua tlen nopaya kiijtoua. Yeka, amo kineltoka tlamachtili tlen amo melauak uan kuali itstok, maske tlajtlakole (Juan 8:32).

2. Kej kiijtoua Juan 13:34, 35, ¿tlake tlamantli kinpaktik toikniuaj kema kiixmatkej tlen melauak?

² ¿Kenke tijnejki timomachtis Biblia? Uelis pampa tikitak kuali monejnemiltiyaj Jehová itlajtoltemakauaj (1 Ped. 2:12). Uelis nojkia pampa tikitak tlauel moikneliaj. Miakej ayokmo kiilnamikij nopa tlamachtili tlen moixtonki kema achtoui yajkej ipan tlanechikoli, san kiilnamikij kenijkatsa kuali kinselijkej. Jesús kiijtok maseualmej kinitaskiaj itokilijkauaj nelia moikneliaj (xijpoua Juan 13:34, 35). Yeka, tlaj tijnekij nojua kuali titlaneltokasej, moneki nojua tijchiuasej se keski tlamantli.

3. ¿Tlake panoskia tlaj timoiljuisej san moneki titeiknelisej uan kiampa kuali titlaneltokasej?

³ Amo moneki san titeiknelisej tlaj tijnekij nojua kuali titlaneltokasej. ¿Kenke? Ximoiljui se toikni, ueuejtlakatl o precursor, tlajtlakolchiua, techyolkokoua o mochiua se  apóstata uan kiijtoua tlen tijneltokaj amo melauak. ¿Tlake tijchiuaskiaj? ¿Ayokmo tijtekipanoskiaj Jehová? Ni kinextia tlaj tijnekij kuali titlaneltokasej moneki kuali timouikasej iuaya Jehová, uan amo ipan tlen maseualmej kichiuaj. Nopa tlaneltokili eli kejuak se kali, yeka amo ma tijchijchiuakaj ika tlamantli tlen amo tetik, kej ika tlen tijyolmatij uan tlen timoyoliljuiaj. Totlaneltokilis moneki tijchijchiuasej ika tlamantli tlen tetik, yeka moneki timomachtisej Biblia uan timoyoliljuisej tlen tijpouaj, kiampa tikitasej tlaj Biblia nelnelia tlamachtia tlen melauak tlen Jehová (Rom. 12:2).

4. Kej kiijtoua Mateo 13:3-6, 20, 21, ¿tlake kinpano sekij kema kiixnamikij kuesoli?

⁴ Jesús kiijtok maske sekij kiseliskiaj ika pakilistli tlen melauak, kema kipiaskiaj kuesoli ayokmo kuali tlaneltokaskiaj (xijpoua Mateo 13:3-6, 20, 21). Uelis amo kikuamachiliaj tlaj elisej Cristo itokilijkauaj, kipiasej tlaouijkayotl uan kuesoli (Mat. 16:24). Nojkia, moiljuiaj se Cristo itokilijka san kiselia miak tlateochiualistli uan amo kema tlaijiyouia. Nopa amo nelia, pampa ipan ni Tlaltipaktli nochi titlaijiyouia. Kemantika techpano se tlamantli tlen kichiua ayokmo ma tiyolpakikaj (Sal. 6:6; Ecl. 9:11).

5. ¿Kenijkatsa kinextiaj miakej Jehová itlajtoltemakauaj tlen kineltokaj nelia eli melauak?

⁵ Miakej Jehová itlajtoltemakauaj motemachiaj tlen kineltokaj nelia eli melauak. ¿Kenke? Pampa amo kitlauelkauaj Jehová kema se toikni kinyolkokoua o kichiua se tlamantli tlen amo kuali (Sal. 119:165). Kema kiixnamikij se kuesoli, kinpaleuia nojua kuali ma tlaneltokakaj (Sant. 1:2-4). ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj nojkia tijnekij kuali titlaneltokasej?

6. ¿Kenke tikijtouaj Cristo itokilijkauaj tlen achtoui siglo kuali tlaneltokayayaj?

⁶ Cristo itokilijkauaj tlen achtoui siglo kuali tlaneltokayayaj pampa kuali kimatiyayaj tlen Biblia tlamachtia uan tlen Jesús tlamachtik, ni kiijtosneki “tlen melauak” (Gál. 2:5). Nochi “tlen melauak” eli tlen Biblia tlamachtia uan nojkia kema Jesús motemaktilik uan kema moyolkuik. Apóstol Pablo kimatiyaya eliyaya melauak nopa tlamachtili. Pampa “kinnextiliyaya ipan iTlajtol toTeko” kenijkatsa Cristo tlaijiyouiskia “uan monekiyaya para yajaya mikis uan sampa moyolkuis” (Hech. 17:2, 3). Cristo itokilijkauaj kiselijkej nopa tlamachtili uan kiiljuijkej toTeotsij ma kinmaka itonal uan kiampa kikuamachiliskiaj iTlajtol. Nojkia, kiitayayaj tlaj nopa tlamachtili tlen kikakiyayaj mokixtijtoya ipan toTeotsij iTlajtol (Hech. 17:11, 12; Heb. 5:14). Inijuantij kuali tlaneltokayayaj uan amo san pampa tlauel kinikneliyayaj sekinok, nojkia amo kitekipanouayayaj toTeotsij san pampa kinpaktiyaya itstosej ininuaya sekinok toikniuaj. Inijuantij kuali tlaneltokayayaj pampa momachtijtoyaj tlen melauak (Col. 1:9, 10).

7. ¿Kenijkatsa techpaleuis nojua kuali titlaneltokasej tlaj kuali tijmatij tlen Biblia tlamachtia?

⁷ Nochi tlen eltok ipan Biblia amo kema mopatla (Sal. 119:160). Ma timoiljuikaj, toTeotsij iTlajtol amo mopatla kema se toikni techyolkokoua o tlajtlakolchiua. Nojkia, amo mopatla kema tijpiaj kuesoli. Yeka, moneki kuali tijkuamachilisej tlen Biblia tlamachtia uan timotemachisej nelia eli melauak. Tlaj kuali timomachtiaj tlen Biblia tlamachtia, totlaneltokilis techpaleuis tikijiyouisej kema techpanos tlen amo kuali, kej  se kuauitl ineljuayo kuali motlatskilijtok uan amo uetsi kema chikauak tlaajaka. ¿Tlake techpaleuis timotemachisej nelia tijneltokaj tlen melauak?

8. Kej kiijtoua 2 Timoteo 3:14, 15, ¿tlake kipaleuik Timoteo ma motemachi toTeotsij iTlajtol nelia eli melauak?

⁸ Timoteo kuali motemachiyaya tlen kineltokayaya eliyaya melauak. ¿Kenke? (Xijpoua 2 Timoteo 3:14, 15). Maske inana uan iueyinana inijuantij pejkej kimachtiaj nopa “tlajkuiloli tlen tlatsejtseloltik”, Timoteo kikauayaya tonali uan kiampa momachtiyaya iselti. Yeka, kineltokak tlen momachtiyaya. Teipa, ya, inana uan iueyinana kineltokakej tlen momachtiyayaj eliyaya melauak. Timoteo mosentlachiliyaya pampa Cristo itokilijkauaj tlauel teikneliyayaj, uan nojkia kipaktiyaya itstos ininuaya sekinok toikniuaj uan kinmokuitlauis (Filip. 2:19, 20). Ya amo tlaneltokayaya san pampa kinikneliyaya sekinok, nochi tlen momachtijtoya kipaleuiyaya kuali ma mouampojchijto iuaya toTeotsij. Tojuantij nojkia moneki kuali timomachtisej tlen Biblia tlamachtia uan kiampa kuali tijkuamachilisej se tlamachtili.

9. ¿Tlake eyi tlamachtili tlen tlauel ipati moneki kuali tikixmatisej?

⁹ Achtoui moneki tojuantij tijneltokasej eyi tlamachtili tlen tlauel ipati uan kiampa uelis timotemachisej nelia eli melauak. Se, tijneltokasej Jehová kichijchijki nochi tlen onka (Éx. 3:14, 15; Heb. 3:4; Apoc. 4:11). Ome, Biblia kipia tlamachtili tlen techpaleuia (2 Tim. 3:16, 17). Uan eyi, Jehová kipia se tlanechikoli katli kiueyichiuaj, uan Jesús kinyakana: elij Jehová itlajtoltemakauaj (Is. 43:10-12; Juan 14:6; Hech. 15:14). Tlaj tijnekij tijneltokasej tlen Biblia tlamachtia nelia eli melauak, amo moneki tijmatisej tlauel miak tlamachtili. Moneki tijmatisej kenijkatsa tikixtomasej se tlamachtili, nopa techpaleuis ma timotemachikaj nelnelia tijneltokaj tlen melauak (Rom. 12:1).

10. ¿Tlake moneki tijchiuasej pampa tijmatij tlen melauak?

¹⁰ Kema kuali tijkuamachiliaj se keski tlamachtili, kej ajkia Jehová, tlake tlamachtia Biblia uan toTeotsij itlanechikol, nama moneki tikinnextilisej sekinok maseualmej. ¿Kenke? Pampa nochi Cristo itokilijkauaj moneki kinmachtisej sekinok tlen melauak (1 Tim. 4:16). * Uan kema tikinnextiliaj maseualmej tlen Biblia tlamachtia, techpaleuia nojua kuali ma titlaneltokakaj.

11. ¿Kenijkatsa tlamachtiyaya Pablo uan tlake techmachtia?

¹¹ Kema Pablo kinmachtiyaya sekinok, kichijki kampeka ma kikuamachilikaj tlen Jesús “ika itlanauatil Moisés uan ika tlen kiijkuilojtoyaj iteokamanalojkauaj toTeko” (Hech. 28:23). ¿Kenijkatsa tijchiuaj kej Pablo kema tikinmachtiaj sekinok? Amo san moneki tikiniljuisej tlen tijtsontekontlalijtokej. Moneki tijchiuasej kampeka ma kikuamachilikaj tlen momachtijtokej, nopa kinpaleuis ma monechkauikaj ika Jehová. Amo tijnekij se akajya ma momachti touaya san pampa kipaktis kej titlamachtiaj. Moneki iselti kiitas nochi tlen tlamachtia Biblia, eli melauak.

12, 13. ¿Tlake moneki kichiuasej tetajmej tlaj kinekij kinpaleuisej ininkoneuaj nojua kuali ma tlaneltokakaj?

¹² Tetajmej amo kinekij ininkoneuaj ma kitlauelkauakaj toTeotsij. Kemantika moiljuiaj tlaj ininkoneuaj kinpiasej ininuampoyouaj ipan tlanechikoli kinpaleuis kuali ma tlaneltokakaj. Maske kiampa moiljuiaj, tetajmej moneki kinpaleuisej ininkoneuaj ma kichiuakaj ni tlamantli: moneki kuali mouampojchiuasej ika Jehová uan kiitasej tlen Biblia tlamachtia eli melauak. Tlaj kiampa kichiuasej, ininkoneuaj kiitasej tlen kineltokaj nelnelia eli melauak.

¹³ Tlaj inkinekij inmokoneuaj ma kimatikaj tlen melauak, moneki kiitasej kuali inmomachtiaj. Yeka, xijkixtikaj tonali inmoyoliljuisej tlen inmomachtiaj. Kiampa inijuantij nojkia kiampa kichiuasej. Xikinnextilikaj kenijkatsa uelis kitekiuisej sekinok tlamantli tlen ika timomachtiaj, kej inkichiuaj ika katli ininuaya inmomachtiaj Biblia. Kiampa inkinpaleuisej ma kiiknelikaj Jehová uan ma motemachikaj ipan tlalnamijkatlatekipanojketl (Mat. 24:45-47). Xikitakaj keski xiuitl kipiaj inmokoneuaj uan tlake tlamantli kikuamachiliaj, kiampa uelis inkinmachtisej tlamachtili tlen ouij. Nopa kinpaleuis kuali ma tlaneltokakaj (1 Cor. 2:10).

14. ¿Kenke moneki timomachtisej nochi tlajtolpanextili? (Nojkia xikita recuadro “ ¿Tijmati tikixtomas ni tlajtolpanextili?”).

¹⁴ Nochi tlajtolpanextili tlen eltok ipan Biblia eli tlauel ipati uan techpaleuia nojua kuali ma titlaneltokakaj. ¿Tlake tlajtolpanextili techpaleuijtok kuali titlaneltokasej? Uelis kampa kiijtoua tlen panoskia ipan “itlamia tonali” (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7). Nojkia, tlajtolpanextili tlen uejkajkia moaxitik techpaleuis kuali ma titlaneltokakaj. Ma timotlatsintokikaj: “¿Ueli nikixtoma kenijkatsa moaxitijtok uan kenijkatsa nojua moaxitia nopa tlajtolpanextili tlen kiijtoua Daniel capítulo 2 uan 11?”. * Tlaj titlaneltokaj pampa kuali timomachtijtokej Biblia, techpaleuis ma tikijiyouikaj tlaouijkayotl. Ma tikitakaj kenijkatsa tlauel tlaijiyouijkej toikniuaj kema kintsajkej ipan Alemania, ipan nopa Ompa Ueyi Tlauilankayotl. Maske amo kikuamachiliyayaj kenijkatsa moaxitiskia se keski tlajtolpanextili, kimatiyayaj Biblia kiijtoua tlen melauak.

15-17. ¿Kenijkatsa kinpaleuik toikniuaj pampa momachtiyayaj Biblia kema nazis kintlaijiyouiltijkej?

¹⁵ Ipan nopa Alemania nazi, tlauel miakej toikniuaj kintsajkej kampa kinchiualtiyayaj ma tekitikaj. Hitler uan Heinrich Himmler katli tlayakanayaya, tlauel kinkualankaitayayaj Jehová itlajtoltemakauaj. Se tosiuaikni kiijtok nopa tlayakanketl Himmler kiniljuik tosiuaikniuaj ni tlamantli: “¡InmoJehová uelis tlanauatis ipan iluikak, pampa ipan Tlaltipaktli tojuantij titlanauatiaj! ¡Tikitasej ajkia uejkauas, tlaj inmojuantij o tojuantij!”. ¿Tlake kinpaleuik toikniuaj amo kitlauelkajkej toTeotsij?

¹⁶ Toikniuaj tlen Alemania katli kinnixmatiyayaj kej Estudiantes de la Biblia, kimatiyayaj toTeotsij iTlanauatijkayo pejtoya tekichiua ipan 1914, yeka amo kenijki kiitakej pampa tlauel kintlatsakuiltiyayaj. Toikniuaj kimatiyayaj yon se tlanauatijketl amo uelis  kichiuas amo ma moaxiti tlen toTeotsij mosentlalijtok kichiuas. Hitler amo ueliskia kitlamiltis toTeotsij itlanechikol, yon amo ueliskia kitlalis se tlanauatijketl katli ueliskia kitekipatlas toTeotsij iTlanauatijkayo. Toikniuaj motemachiyayaj Hitler amo nochipa tlanauatiskia.

¹⁷ Uan kiampa panok, ayokmo tekichijkej nazis uan Heinrich Himmler, katli kiijtok ipan Tlaltipaktli inijuantij tlanauatiaj, mochololtik. Kema mochololtiyaya, kipantik toikni Lübke katli tsaktoya. Himmler tlauel mokuesojtoya, yeka kiiljuik toikni: “Nama, ¿tlake panos?”. Toikni Lübke kiiljuik Jehová itlajtoltemakauaj ipa kimajtoyaj nazis ayokmo tlanauatiskiaj uan inijuantij ayokmo tsaktoskiaj. Ipan nopa tonali Himmler, katli tlauel kinkualankaitayaya Jehová itlajtoltemakauaj, ayokmo tleno kiijtok. Teipa momiktik. ¿Tlake techmachtia? Kema timomachtiaj Biblia uan tlajtolpanextili tlen nopaya eltok, techpaleuia kuali titlaneltokasej uan timotemachisej ipan toTeotsij kema tijpiasej tlaouijkayotl (2 Ped. 1:19-21).

18. Kej kiijtoua Juan 6:67, 68, ¿kenke moneki nojua tijmatisej uan tijkuamachilisej tlen Biblia tlamachtia?

¹⁸ Moneki tlauel timoiknelisej, kiampa kiitasej nelia tielij Cristo itokilijkauaj. Maske kiampa tijchiuasej, moneki nojua tijmatisej tlen Biblia tlamachtia uan kuali tijkuamachilisej (Filip. 1:9). Tlaj amo kiampa tijchiuasej, uajka tijneltokasej nochi tlamachtili tlen maseualmej kiijtouaj, tlen eli “keja se ajakatl” uan “kisenkauaj tlen ueli tlajtoli”, kej kichiuaj apóstatas (Efes. 4:14). Ipan achtoui siglo, kema miakej kitlauelkajkej Jesús, apóstol Pedro kiiljuik: “San ta titlamachtia tlajtoli tlen ueli kinmaka yolistli yankuik para nochipa” (xijpoua Juan 6:67, 68). Maske ipan nopa tonali Pedro amo nochi kikuamachiliyaya tlen kiijtok, ya amo kitlauelkajki Jesús pampa kikuamachilijtoya tlen melauak tlen Cristo. Tlaj tojuantij timotemachiaj tlen Biblia tlamachtia eli melauak, techpaleuis nojua kuali ma titlaneltokakaj kema tijpiasej tlaouijkayotl uan uelis tikinpaleuisej sekinok nojkia kuali ma tlaneltokakaj (2 Juan 1, 2).