1, 2. 1) ¿Tlake tlajtlanki Jesús kema momaijtok ininuaya itokilijkauaj? 2) ¿Kenke Jesús kinekiyaya itokilijkauaj ma itstokaj sansejko?

IPAN nopa youali kema nechka kimiktiskiaj, Jesús kitekipachouayaya se tlamantli tlen tlauel ipati: ya kinekiyaya itokilijkauaj nochipa ma itstokaj sansejko. Yeka, kema momaijtok ininuaya, Jesús kiiljuik toTeotsij kinekiyaya itokilijkauaj kejuak ma elikaj setsi, o ma itstokaj sansejko, kej ya itstoya iuaya iTata (xijpoua Juan 17:20, 21). Tlaj itokilijkauaj itstoskiaj sansejko, kinextiskiaj Jehová nelia kititlantoya Jesús ipan Tlaltipaktli. Uan kinextiskiaj nelia eliyayaj itokilijkauaj tlaj moikneliskiaj, uan nopa tlaiknelili nojkia kinpaleuiskia ma itstokaj sansejko (Juan 13:34, 35).

² Jesús kiniljuik itokilijkauaj tlauel ipati ma itstokaj sansejko pampa kiitstoya amo kiampa kichiuayayaj. Inijuantij miakpa “monajnankiliyayaj ajkeya tlen yajuantij [kipiayaya] achi más tekiuejkayotl” (Luc. 22:24-27; Mar. 9:33, 34). Uan ipan seyok tonali, Santiago uan Juan kiiljuijkej Jesús ma kinkauili moseuisej inakastla kema ya tlanauatiskia (Mar. 10:35-40).

3. 1) ¿Tlake tlamantli uelis kichijki Cristo itokilijkauaj amo ma itstokaj sansejko? 2) ¿Tlake tijnankilisej ipan ni tlamachtili?

 ³ Amo san nopa tlamantli ueliskia kichiuas ma moxelokaj Cristo itokilijkauaj. Ipan nopa tonali, maseualmej tlauel tekualankaitayayaj uan moiljuiyayaj sekinok amo tleno ininpati. Yeka, itokilijkauaj monekiyaya momokuitlauisej uan amo moiljuisej kej inijuantij. Ipan ni tlamachtili tijnankilisej ni tlajtlanili: ¿Tlake kipaleuik Jesús amo ma tekualankaita o ma techikoita? ¿Kenijkatsa kinmachtik itokilijkauaj amo ma techikoitakaj uan ma itstokaj sansejko? ¿Uan kenijkatsa tlen tlamachtik techpaleuia nojkia ma tiitstokaj sansejko?

4. Xikijto kenijkatsa miakej amo kipatiitayayaj Jesús.

⁴ Jesús nojkia amo kipatiitayayaj. Se tonali, kema Felipe kiiljuik Natanael kipantijtoyaj Mesías, ya tlanankilik: “¿Kejatsa uelis? Axaka tlen kuali uelis ualas tlen altepetl Nazaret” (Juan 1:46). ¿Kenke kiampa kiijtok? Pampa uelis kuali kimajtoya tlen kiijtouayaya Miqueas 5:2, kampa kiijtouayaya Mesías tlakatiskia ipan Belén. Yeka moiljuik Nazaret amo eliyaya tlauel ipati, uan amo kinamikiskia Mesías ma tlakati nopaya. Nojkia, sekij maseualmej katli tlauel kinixmatiyayaj ipan judea amo kipatiitakej Jesús san pampa eliyaya tlen Galilea (Juan 7:52). Miakej katli itstoyaj Judea tlauel mopatiitayayaj uan moiljuiyayaj katli euayayaj ipan Galilea amo eliyayaj ininpati. Uan sekinok judíos kiiljuijkej Jesús samaritano pampa kinekiyayaj kitlaijiljuisej (Juan 8:48). Nopa samaritanos uan judíos amo sanse ininreligión kipixtoyaj yon sanse ininaltepe. Nochi katli itstoyaj ipan Judea uan Galilea kinkualankaitayayaj samaritanos uan amo kinekiyayaj kinitasej (Juan 4:9).

5. ¿Kenijkatsa kinkualankaitayayaj Jesús itokilijkauaj?

⁵ Katli tlayakanayayaj ipan religión nojkia kinkualankaitakej Jesús itokilijkauaj. Nopa fariseos kiniljuiyayaj tlatelchiualmej (Juan 7:47-49). Kinitayayaj kej amo tleno ininpati uan kinkualankaitayayaj katli amo momachtijtoyaj kampa inijuantij momachtijkej uan katli amo kichiuayayaj tlen inijuantij momajtoyaj kichiuaj (Hech. 4:13). Jesús uan itokilijkauaj kinkualankaitakej pampa amo kipixtoyaj sanse ininreligión, pampa amo tlapijpixtoyaj uan pampa tlakatkej ipan altepemej tlen sekinok amo kipatiitayayaj. Jesús itokilijkauaj nojkia tekualankaitayayaj, yeka tlaj kinekiyayaj itstosej sansejko, monekiyaya amo moiljuisej kej sekinok maseualmej.

6. Xikijto tlake tlamantli kichiuaskia nojkia ma titekualankaitakaj.

⁶ Ipan ni tonali, maseualmej nojkia tlauel tekualankaitaj uan techikoitaj. Uelis techkualankaitasej o tojuantij tikinkualankaitasej sekinok. Se precursora, katli eua Australia, kiijtoua: “Nojua tlauel nikinkualankaitak katli chipaktikej kema nikitak kenijkatsa tlauel kintlaijiyouiltijtokej maseualmej katli nikaj euaj. Uan pampa na nojkia tlauel nechtlaijiyouiltijkej, kichijki nojua tlauel ma nikinkualankaita”. Uan se toikni tlen Canadá, kampa kamanaltij francés uan inglés, kiijtoua achtouia nojkia techikoitayaya: “Nimoiljuiyaya katli kamanaltij francés tlauel ininpati, yeka nikinkualankaitayaya katli kamanaltij inglés”.

7. ¿Tlake kipaleuik Jesús amo ma techikoita?

⁷ Kej kema Jesús itstoya, ipan ni tonali uelis nojkia tijmatisej ouij amo titechikoitasej o titekualankaitasej. ¿Tlake kipaleuik Jesús amo ma kichiua nopa? Ya amo kema moiljuik kej maseualmej uan amo kema techikoitak. Kinkamanaljuik katli tlatominpiayayaj uan katli tekneltsitsij, fariseos uan samaritanos, uan katli tlainamayayaj impuestos uan tlajtlakolchiuanij. Nojkia ika tlen tlamachtik uan tlen kiijtok kinnextilik itokilijkauaj kinamikiyaya motemachisej ipan sekinok uan amo kinchikoitasej.

8. ¿Tlake kichiua ma itstokaj sansejko Cristo itokilijkauaj? Xikixtoma.

⁸ Jesús kiijtok se tlamantli tlen tlauel ipati katli techpaleuia ma tiitstokaj sansejko. Kiijtok: “Nochi inmojuantij [...] iniknimej” (xijpoua Mateo 23:8, 9). ¿Kenke tiiknimej? Pampa nochi tielij tiikoneuaj Adán (Hech. 17:26). Uan kej Jesús kiijtok, itokilijkauaj elij iknimej pampa kiitaj Jehová kej ininTata (Mat. 12:50). Uan nojkia, nochi toikniuaj elij kejuak tochampoyouaj pampa timoikneliaj uan titlaneltokaj ipan toTeotsij. Yeka, kema apóstoles kiijkuilojkej se keski amatlajkuiloli, kiijtojkej Cristo itokilijkauaj eliyayaj ininikniuaj (Rom. 1:13; 1 Ped. 2:17; 1 Juan 3:13).

9, 10. 1) ¿Kenke judíos amo kinamikiyaya moueyimatisej? 2) ¿Kenijkatsa Jesús kinextik amo kuali titechikoitasej? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

⁹ Kema Jesús ya kiijtojtoya itokilijkauaj monekiyaya moitasej kejuak iknimej, nojkia kiijtok monekiyaya amo moueyimatisej (xijpoua Mateo 23:11, 12). Kej tikitakej, pampa apóstoles moueyimatiyayaj, kichijki kemantika ma moxelokaj. Uan ipan nopa tonali, maseualmej tlauel moueyimatiyayaj pampa moiljuiyayaj san inijuantij tlauel ininpati. Miakej judíos kiampa moiljuiyayaj pampa ininuejkapantata eliyaya Abraham. Amo kinamikiyaya kiampa moiljuisej, pampa Juan, katli teatsonpoliuiltiyaya, kiniljuik: “ToTeko ueli kinkuepas ni tetinij keja iteipaixuiuaj Abraham” (Luc. 3:8).

¹⁰ Jesús kiijtok amo kuali timoiljuisej san tojuantij tlauel topati. Kiampa kinextik kema se escriba kitlajtlanik: “¿Ajkeya inijuantij ne sekinok tlen moneki nikiniknelis[?]”. Jesús kiiljuik nopa tlapoualistli tlen samaritano, se tlakatl katli kitekneltiitak se judío katli kitlachtekilijtoyaj uan kiteuijtoyaj. Achtoui, se keskij judíos panokej uan amo kipaleuijkej. Uan kema panok se samaritano, nimantsi moketski uan kipaleuik. Kema tlanki kiiljuia nopa tlapoualistli, kiiljuik nopa tlakatl ma kichiua kej nopa samaritano (Luc. 10:25-37). Kiampa, Jesús kinextik kenijkatsa se samaritano ueliskia kinnextilis judíos tlake kiijtosneki tikiniknelisej sekinok maseualmej.

11. 1) ¿Kenke Cristo itokilijkauaj monekiyaya amo techikoitasej? 2) ¿Kenijkatsa Jesús kinpaleuik itokilijkauaj amo ma techikoitakaj?

¹¹ Kema ayamo tlakuepiliyaya iluikak, Jesús kinnauatik itokilijkauaj ma tlajtolmoyauakaj ipan “Judea uan Samaria. Uan [...] kampa más uejuejka pilaltepetsitsij ipan ni Tlaltipaktli” (Hech. 1:8). Tlaj kinekiyayaj kichiuasej tlen kinnauatijkej, monekiyaya amo tekualankaitasej yon techikoitasej. Achtouia, Jesús kiniljuijtoya nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextiyayaj maseualmej katli amo eliyayaj judíos, kej kema kiijtok tlauel kuali tlaneltokayaya se soldado katli euayaya ipan seyok altepetl, kiampa kinkualchijchijki pampa teipa tlajtolmoyauaskiaj ipan sekinok altepemej (Mat. 8:5-10). Uan ipan Nazaret kiixtonki Jehová kinteochijtoya katli amo eliyayaj judíos, kej se siuatl katli euayaya ipan Sarepta, uan Naamán, se siriaejketl katli kipixtoya lepra (Luc. 4:25-27). Uan se tonali, Jesús amo san kikamanaljuik se siuatl katli euayaya Samaria, nojkia mokajki ome tonali ipan nopa altepetl pampa maseualmej tlauel kuali kitlakakilijkej (Juan 4:21-24, 40).

12, 13. 1) ¿Kenijkatsa kiitakej apóstoles kema Jesús kamanaltitoya iuaya se siuatl katli euayaya Samaria? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl). 2) ¿Kenijkatsa tijmatij Santiago uan Juan amo kikuamachilijkej tlen Jesús kinekiyaya kinmachtis?

¹² Apóstoles kimatkej ouij amo techikoitasej. Yeka mosentlachilijkej kema kiitakej Jesús kikamanaljuijtoya se siuatl tlen altepetl Samaria (Juan 4:9, 27). Katli tlayakanayayaj ipan religión judía amo kinkamanaljuiyayaj siuamej kema sekinok kinitstoyaj, uan amo kema kikamanaljuiskiaj se samariaejketl katli amo kuali monejnemiltiyaya. Kema Jesús uejkajtoya kamanalti  iuaya nopa siuatl, nopa apóstoles kiiljuijkej ma tlakua. Ya nojua kinekiyaya mokamanaljuijtos iuaya nopa siuatl, yeka amo kenijki kiitayaya tlaj tlakuaskia o amo. Kiitayaya “keja tlakualistli” kichiuas tlen iTata kinekiyaya uan kinmachtis maseualmej. Kiampa kinextik kema kimachtik nopa siuatl maske eliyaya samariaejketl (Juan 4:31-34).

¹³ Santiago uan Juan amo kikuamachilijkej tlen Jesús kinekiyaya kinmachtis. Kema itokilijkauaj yauiyayaj Samaria, kitemojkej kanke mokauasej. Nopa samariaeuanij amo kinejkej kinselisej, yeka Santiago uan Juan kiiljuijkej Jesús tlaj ueliskia tlajtlanisej ma temo tlitl tlen iluikak uan nochi ma kintsontlamilti. Kema kiampa kiiljuijkej, Jesús chikauak kintlakaualtik (Luc. 9:51-56). ¿Nojkia kualantoskiaj Santiago uan Juan tlaj kiampa kichijtoskiaj ipan Galilea, kampa inijuantij tlakajtoyaj? Uelis kualankej pampa techikoitayayaj. Se keski xiuitl teipa, apóstol Juan tlajtolmoyauato ipan Samaria, uan miakej kuali kitlakakilijkej. Uelis amo kuali kiyolmatiyaya kema kiilnamikiyaya tlen panok (Hech. 8:14, 25).

14. ¿Kenijkatsa kisenkajkej se kuesoli tlen kipixkej toikniuaj katli amo kamanaltiyayaj sanse tlajtoli?

¹⁴ Kema panotoya Pentecostés, xiuitl 33, onkak se kuesoli pampa kinchikoitakej se keskij toikniuaj. Kema kinmakayayaj tlakualistli siuamej katli ayokmo kipixtoyaj ininueue, siuamej katli kamanaltiyayaj griego amo tleno kinmakakej (Hech. 6:1). Uelis kiampa kichijkej pampa amo kamanaltiyayaj sanse tlajtoli. Apóstoles nimantsi moiljuijkej kenijkatsa kisenkauaskiaj nopa kuesoli, yeka kintitlankej se keskij tlakamej katli kinmakaskiaj tlakualistli nochi nopa siuamej. Nochi nopa tlakamej inintoka eltoya ipan tlajtoli griego, uelis nopa kichijki kuali ma kiyolmatikaj nopa siuamej katli moyolkokojtoyaj.

15. ¿Kenijkatsa Pedro kiyekojtiajki amo techikoitas? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

¹⁵ Ipan xiuitl 36, Cristo itokilijkauaj pejkej tlajtolmoyauaj ipan sekinok altepemej. Maske apóstol Pedro momajtoya itstos ininuaya judíos, kema toTeotsij kinextik amo kinchikoitayaya maseualmej, Pedro kikamanaljuik Cornelio, se soldado tlen Roma (xijpoua Hechos 10:28, 34, 35). Yeka, nojkia pejki tlakua ininuaya katli amo eliyayaj judíos uan itstoya ininuaya. Uan kema panok se keski xiuitl, ayokmo kinejki tlakuas ininuaya toikniuaj katli itstoyaj ipan Antioquía (Gál. 2:11-14). Kema kiampa kichijki, Pablo chikauak kitlalnamiktik, uan Pedro kuali kitlakakilik. Tijmatij nopa pampa kema achtoui kintlajkuiljuilik toikniuaj tlen Asia Menor, katli eliyayaj judíos uan katli amo, kinilnamijki ika miak tlaiknelili nochi toikniuaj katli itstoyaj ipan Tlaltipaktli (1 Ped. 1:1; 2:17).

16. ¿Kenijkatsa kinixmatkej Cristo itokilijkauaj?

¹⁶ Uajka, pampa Jesús kinmachtik, apóstoles pejkej kinikneliaj nochi maseualmej (Juan 12:32; 1 Tim. 4:10). Maske amo nima kiampa kichijkej, kena kipatlakej inintlalnamikilis. Nopa achtoui Cristo itokilijkauaj kinixmatkej kej katli tlauel moikneliyayaj. Tertuliano, katli itstoya ipan siglo ome, kiijkuilok tlen kiijtouayayaj katli amo eliyayaj Cristo itokilijkauaj: “Xikitakaj kenijkatsa nochi tlauel moikneliaj, uan kenijkatsa temakaskiaj ininnemilis tlaj monekiskia kimanauisej seyok”. Pampa Cristo itokilijkauaj kipixtoyaj ‘ininnemilis tlen yankuik’, kinitakej maseualmej sanse kej toTeotsij kinita uan ayokmo techikoitakej (Col. 3:10, 11).

17. Xikijto ika se keski neskayotl tlake techpaleuis ayokmo ma titechikoitakaj o ma titekualankaitakaj.

¹⁷ Uelis nojkia moneki ma pano tonali uan kiampa ayokmo titechikoitasej yon se kentsi. Se tosiuaikni katli eua Francia kiijtoua kenijkatsa ouij kimati amo techikoitas. Ya kiijtoua: “Maske Jehová nechmachtijtok tlake kiijtosneki tikiniknelisej nochi maseualmej, kenijkatsa niteiknelis uan nitemakas tlen nijpia, nojua moneki nijchiuas kampeka amo nitechikoitas uan kemantika nojua tlauel ouij nijmati.  Yeka tlauel nimomaijtoua”. Uan se tosiuaikni katli itstok España nojkia kiampa kipano. Ya kiijtoua: “Tlauel nijchiua kampeka amo nikinkualankaitas se keskij maseualmej. Uan maske kemantika ayokmo kiampa nijyolmati, nojua moneki nijchijtos kampeka. Tlauel kuali nijyolmati uan nijtlaskamatilia Jehová pampa niitstok sansejko ininuaya nochi toikniuaj katli elij kejuak nochampoyouaj”. Nochi tojuantij moneki kuali timoiljuisej tlaj amo titechikoitaj o titekualankaitaj. ¿Nojua moneki tijpatlasej se keski tlamantli kej nopa tosiuaikniuaj?

18, 19. 1) ¿Kenke moneki kuali tikinselisej sekinok? 2) ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej?

¹⁸ Tlauel techpaleuis tikilnamikisej achtouia amo tikixmatiyayaj toTeotsij (Efes. 2:12). Uan maske amo tikixmatiyayaj, Jehová technotski “ika miak tlaiknelijkayotl” (Os. 11:4; Juan 6:44). Cristo techselik ika miak pakilistli. Uan ika tlen kichijki, toTeotsij techkajki ma tielikaj ichampoyouaj (xijpoua Romanos 15:7). Tlaj tojuantij kiampa techselik Jesús maske titlajtlakolejkej, uajka nojkia kinamiki kuali ma tikinselikaj sekinok.

¹⁹ Ipan itlamia ni tonali, maseualmej nojua moxelosej, techikoitasej uan tekualankaitasej (Gál. 5:19-21; 2 Tim. 3:13). Maske kiampa pano, katli tijtekipanouaj Jehová tijnekij tijpiasej “nopa tlalnamikilistli tlen toTeko”, tlen kichiua amo ma titechikoitakaj uan ma tiitstokaj ika tlaseuilistli (Sant. 3:17, 18). Tiyolpakij tikinpiasej touampoyouaj katli euaj ipan sekinok altepemej uan kuali tikinselisej maske amo momajtokej kichiuaj sanse kej tojuantij, kemantika uelis tijyekosej inintlajtol. Kema kiampa tijchiuaj, tijpiaj tlaseuilistli kej “se yejyektsi atemitl” uan tijchiuaj tlen xitlauak (Is. 48:17, 18).

20. ¿Tlake pano kema titeikneliaj?

²⁰ Nopa tosiuaikni tlen Australia, katli tikijtojkej ipan párrafo 6, kiijtoua kenijkatsa kipaleuik momachtis Biblia. Kiijtoua: “Pejki nijkuamachilia miak tlamantli. Kejuak nijpixki se yankuik noyolo uan notlalnamikilis, uan nikitak kenijkatsa ayokmo nitekualankaitak yon nitechikoitak”. Uan nopa toikni tlen Canadá kiijtoua “kema amo tijmatij se keski tlamantli, kichiua ma titechikoitakaj”, uan nojkia kiijtoua “se maseuali nochipa kinextis kuajkuali tlamantli maske kampa ueli eua”. Nopa toikni mosiuajtik iuaya se tosiuaikni katli kamanalti inglés. Nochi ni kinextia nopa tlaiknelili tlen Cristo itokilijkauaj kinextiaj, kichiua ma tiitstokaj sansejko uan techpaleuia amo ma titechikoitakaj yon ma titekualankaitakaj (Col. 3:14).