NOCHI nopa amochtli kiiljuiyayaj akosamalotl. Nopa yejyektsitsij tlaixkopinkayotl tlen kipixtoya, kichijki ma nimoiljui miak tlamantli. Maske nojua nipilokichpiltsi nieliyaya, nijnejki kuali nijmatis tlake tlamachtia Biblia, kej kiijtouayaya nopa kuajkualtsitsij amochtli.

Kema nopa Ompa Ueyi Tlauilankayotl nojkia mochiuaskia ipan la India, panok miak tlamantli tlen amo kuali. Notatauaj mokajkej uan teipa kiixpolojkej inintoka kampa nesiyaya mosenkajtokej. Amo nijkuamachiliyaya kenke omej maseualmej katli tlauel nikinikneliyaya ayokmo kinekiyayaj itstosej sansejko. Nijyolmatiyaya noselti niitstok pampa amo nijpixtoya seyok noikni, uan amo aka nechyolchikauayaya yon nechpaleuiyaya.

Nonana uan na tiitstoyaj ipan altepetl Karachi. Se tonali, Fred Hardaker, se ueuentsi katli eliyaya tepajtijketl, techkaltajtakanito. Ya eliyaya se tlen Jehová itlajtoltemakauaj, sanse kej katli kinmakak notatauaj nopa amochtli tlen nikijtok. Kiiljuik nonana tlaj kinekiyaya momachtis ika Biblia. Maske ya amo kinejki,  kiijtok uelis na kena nijnekiskia. Yeka, kema chikueyitik, toikni Hardaker pejki nechmachtia.

Kema panok se keski semanas, pejki nimosentilia ipan tlanechikoli tlen mochiuayaya ipan se clínica tlen kipixtoya toikni Hardaker. Nopaya mosentiliyayaj se doce toikniuaj katli tlauel ueuejtixtoyaj. Inijuantij nechyolchikajkej uan nechmokuitlauijkej kejuak nieliskia ininkone. Nikilnamiki moseuiyayaj nouaya uan mopachouayayaj pampa kinekiyayaj nechkamanaljuisej. Nelia eliyayaj kuali nouampoyouaj. Ya nopa tlen nijnekiyaya ipan nopa tonali.

Teipa toikni Hardaker nechtlanejki ma nitlajtolmoyaua iuaya. Nechnextilik kenijkatsa nijtekiuis nopa gramófono uan kiampa nijtlalis se keski grabaciones kampa moixtomayaya tlamachtili. Kemantika xitlauak kiijtouayaya se tlenijki ipan nopa tlamachtili uan yeka sekij amo kinpaktiyaya. Na tlauel nechpaktiyaya nitlajtolmoyauas. Nechpaktiyaya tlen Biblia tlamachtia, uan ika miak pakilistli nikiniljuiyaya sekinok.

Kema nopa japoneses nechka kiteuiskiaj la India, tekichiuanij tlauel kintetsopayayaj Jehová itlajtoltemakauaj. Ipan julio 1943, nopa director, katli eliyaya se sacerdote anglicano, kiijtok ayokmo nimomachtiskia ipan nopa escuela pampa moiljuiyaya “amo nieliyaya se kuali okichpil”. Kiiljuik nonana amo kuali tlen nijchiuayaya pampa nimosentiliyaya ininuaya Jehová itlajtoltemakauaj, uan amo kuali tlen nikinnextiliyaya sekinok konemej. Nonana tlauel kualanki uan ayokmo nechkajki ma nimosentili ininuaya Jehová itlajtoltemakauaj. Teipa, nechtitlanki kampa notata itstoya ipan Peshawar, se altepetl tlen mokauayaya se 1,370 kilómetros iuejkaka. Nopaya ayokmo kuali nimouikak iuaya Jehová pampa ayokmo ueliyaya nia tlanechikoli yon nijpixtoya se amatlajkuiloli tlen ika nimomachtiskia.

Ipan 1947, sampa nitlakuepilik Karachi pampa nijtemouayaya tekitl. Kema niasito, niajki ipan nopa clínica kampa tekitiyaya toikni Hardaker, uan tlauel kuali nechselik.

Nechiljuik: “Uajka, ¿tlake mitskokoua?”. Pampa moiljuik nikitato pampa nimokokouayaya.

Na nijnankilik: “Amo nimokokoua. Nijneki sampa nimomachtis Biblia”.

Ya nechnankilik: “¿Kema tijneki ma nimitsmachti?”.

Uan nikiljuik: “Tlaj tiueli, namantsi”.

Tlauel nechpaktik nimomachtis Biblia ipan nopa tonali. Nijyolmatiyaya kejuak sampa nitlakuepilijtoya ininuaya nochampoyouaj. Maske nonana kinekiyaya nechiyokatlalis tlen Jehová itlajtoltemakauaj, na nimosentlalijtoya nijtekipanos Jehová. Nimoatsonpoliuiltik ipan agosto 31, 1947, uan se kentsi teipa, kema nijpixtoya 17 xiuitl, pejki nitlatekipanoua kej precursor regular.

Pejki nitlatekipanoua kej precursor ipan Quetta, kampa uejkajkia mosentiliyayaj soldados. Ipan 1947, nopa altepetl moxelok uan nama eliskia la India uan Pakistán. * Nopa kichijki religiones tlauel ma moteuikaj, uan yeka se 14 millones kiskej tlen ininaltepe. Nopa musulmanes kiskej tlen la India uan yajkej Pakistán, uan nopa hindúes uan sijes kiskej tlen Pakistán uan yajkej ipan la India. Kema nochi kisayayaj, nojua nikaxilik nitlejkos ipan se tren tlen kinuikayaya miakej maseualmej tlen altepetl Karachi uan ipan nochi ojtli san ikespa o inakastla nimotlatskilijtiajki nopa tren, kiampa niasito Quetta.

Ipan Quetta, nikixmatki George Singh, se precursor katli kipixtoya kipano 20 xiuitl. Ya nechmakak se bicicleta tlen ika ueliskia nias ipan se keski pilaltepetsitsij katli tepeixko eltoya, yeka kemantika monekiyaya nijkuatopejtias. Nochipa nitlajtolmoyauayaya noselti, san kemantika yauiyayaj nouaya. Kema panok chikuasej metstli ya nikinmachtiyaya ika Biblia 17 maseualmej, uan se keskij mochijkej Jehová itlajtoltemakauaj. Se motokaxtiyaya Sadiq Masih, katli kinyakanayaya soldados. Ya techpaleuik na uan George ma tijtlajtolkuepakaj amatlajkuiloli ipan tlajtoli urdu, tlen kitekiuiaj ipan Pakistán. Teipa, Sadiq tlauel kipaktik tlajtolmoyauas.

Teipa sampa nitlakuepilik Karachi uan nitlatekipanok iuaya Henry Finch uan Harry Forrest, omej misioneros tlen momachtijtoyaj ipan Escuela de Galaad. ¡Tlauel nijpatiita nochi tlen nechmachtijkej!  Se tonali, niajki iuaya toikni Finch ipan Pakistán ika norte. Itsintla nopa uejueyi tepemej, tikinpantiyayaj maseualmej katli kuali ininyolo. Inijuantij kamanaltiyayaj urdu uan tlauel kinekiyayaj momachtisej Biblia. Kema panok ome xiuitl, nojkia niajki ipan Escuela de Galaad, uan sampa nechtitlankej Pakistán, uan se keski metstli nitlatekipanouayaya kej superintendente de circuito. Niitstoya ipan Lahore, ipan se kali kampa mokauayayaj sekinok eyij misioneros.

Ipan 1954, nopa misioneros katli itstoyaj ipan Lahore pejkej mokualaniaj, uan kali Betel monejki kinpatlas se keskij. Na nojkia amo kuali nijtekiuik notlalnamikilis, pampa nikinpaleuik sekij. Toikniuaj tlauel chikauak nechtlalnamiktijkej. Tlauel nimokuesok, uan nimoiljuik san tlapik nochi tlen nijchijtoya. Nitlakuepilik Karachi uan teipa niajki Londres (Inglaterra), pampa nijnekiyaya sampa nijpeualtis nitlatekipanos kampa amo nechixmatiyayaj.

Ipan nopa tlanechikoli kampa niasito itstoyaj miakej toikniuaj katli tlatekipanouayayaj ipan Betel tlen Londres. Toikni Pryce Hughes, katli tlayakanayaya ipan kali Betel, tlauel teikneliyaya uan kinejki nechpaleuis. Se tonali nechiljuik kenijkatsa toikni Joseph Rutherford, katli kiyakanayaya tlajtolmoyaualistli ipan nochi Tlaltipaktli, chikauak kitlalnamiktik. Toikni Hughes kinejki momanauis, yeka nojua tlauel chikauak kitlakaualtik. Tlauel nechpaktik kema nikitak toikni ixuetskatoya kema kiilnamikiyaya kenijkatsa kitlalnamiktijkej. Maske kiijtok achtoui moyolkokok, teipa kiitak monekiyaya ma kitlalnamiktikaj uan kimatki kenijkatsa Jehová tlauel kiikneliyaya (Heb. 12:6). Tlen nechiljuik asik ipan noyolo uan nechpaleuik sampa ma nijtekipano Jehová ika pakilistli.

Ipan nopa tonali, nonana mochantito Londres uan kinejki momachtis Biblia iuaya toikni Jonh Barr, katli teipa elki se tlen Katli kinyakanaj Jehová itlajtoltemakauaj. Ya nimantsi pejki kichiua tlen momachtiyaya uan moatsonpoliuiltik ipan 1957. Teipa nijmatki notata nojkia momachtik ininuaya Jehová itlajtoltemakauaj kema ayamo mikiyaya.

Ipan 1958, nimosenkajki iuaya Lene, se toikni katli euayaya Dinamarca uan itstoya ipan Londres. Kema panok se xiuitl, tlakatki tosiuapil Jane, katli eli achtouiejketl, uan teipa nojua tikinpixkej nauij tokoneuaj. Nojkia nechmakakej se keski tekitl ipan tlanechikoli ipan Fulham. Nosiua Lene mokokouayaya, yeka tiajkej timochantitoj kampa tlauel tlatotonia. Ipan 1967, tiasitoj Adelaida (Australia).

Ipan tlanechikoli tlen eltoya ipan Adelaida itstoyaj 12 toikniuaj katli kintlapejpenijtoyaj yasej iluikak. Inijuantij tlauel kinpaktiyaya tlajtolmoyauasej, yeka ika tlen kichiuayayaj kinpaleuiyayaj toikniuaj. Nimantsi  tikitakej kenijkatsa nojkia titlatekipanoskiaj.

Ipan 1979, tlakatki Daniel, katli eliyaya teipaejketl. Ya kipixtoya síndrome de Down * uan sekinok kokolistli, yeka tepajtianij kiijtojkej amo uejkauaskia itstos. Nojua amo kuali nijyolmati kema nikijtoua tlen panok. Tijchijkej kampeka kuali tijmokuitlauisej, uan nojkia tijnekiyayaj kuali tikinmokuitlauisej sekinok tokoneuaj. Daniel iyolo onkak koyontoya, uan kemantika ijyomikiyaya, yeka nima tijuikayayaj hospital. Maske mokokouayaya, tlauel tlalnamikiyaya, teikneliyaya uan kipaktiyaya kikakis tlen toTeotsij. Kema timomaijtouayayaj pampa titlakuaskiaj, ya momaitskiyaya, moixtokayaya uan kiijtouayaya ika nochi iyolo “amén”. Tlaj amo timomaijtouayayaj, amo kinekiyaya tlakuas.

Kema Daniel kipixtoya naui xiuitl, kipixki leucemia aguda. Lene uan na tlauel tikuatitoyaj uan ayokmo kuali timomachiliyayaj. Nimoiljuiyaya nechka nijpiaskia se crisis nerviosa. Kema tijmatiyayaj ayokmo tikijiyouiskiaj, toikni Neville Bromwich, katli tepaxalouayaya chijchikuasej metstli, techpaxaloto. Nopa youali chokak uan technajnauajki. Sentik tlauel tichokakej. Tlen techiljuik tlauel nechyolchikajki. Nopa toikni yajki kema panotoya tlajkoyoual. Uan se kentsi teipa, Daniel mijki. San ya nopa nelia tlauel techyolkokojtok ipan nochi tonemilis. Maske mijki, tikijiyouijtokej nochi uan timotemachiaj yon se tlamantli, yon mikilistli, uelis kiiyokatlalis Daniel tlen itlaiknelijkayo Jehová (Rom. 8:38, 39). ¡Nelia tlauel tijnekij tikitasej kema moyolkuis ipan Xochimili! (Juan 5:28, 29).

Maske ompa nijpixtok derrames cerebrales, nojua nitlatekipanoua kej ueuejtlakatl ipan tlanechikoli. Tlen nechpanotok nechpaleuijtok ma nijkuamachili tlen sekinok kinpano uan ma nijnexti nikiniknelia. Nijchiua kampeka amo nima nikijtos amo kuali tlen kichiuaj. Yeka, nimoiljuia: “¿Kenijkatsa tlen kinpanotok kichijtok kiampa ma moiljuikaj o ma kiyolmatikaj? ¿Kenijkatsa uelis nijnextis nechtekipachoua tlen kinpano? ¿Kenijkatsa uelis nikinpaleuis nochipa ma kineltokakaj Jehová?”. Tlauel nechpaktia nikinpaxalos toikniuaj uan nikinyolchikauas. Kema kiampa nijchiua, na nojkia kuali nijyolmati uan nimoyolchikaua.

Nijyolmati kej katli kiijkuilok se salmo: “Kema san nimoyoliljuia tlen miak kuesoli uan san nopa nijmati, ta tinechyoltlalia” (Sal. 94:19). Jehová nochipa nechmokuitlauijtok: kema nijpixki tlaouijkayotl, kema nochampoyouaj amo nechkauayayaj ma nijtekipano, kema amo kuali nijchijki se keski tlamantli uan kema nimokuesouayaya. Kena, ¡Jehová nelia eli kejuak noTata!