ToTeotsij itekipanojkauaj miak xiuitl amo kitekipanojkej Jehová kej kinamikiyaya pampa kejuak tsaktoyaj ipan Ueyi Babilonia o religiones tlen amo melauak. Pejkej kiampa itstoyaj teipa kema panotoya xiuitl 100 uan tlanki ipan xiuitl 1919. Ni kipatla kej achtoui tijkuamachiliyayaj. ¿Kenke monekiyaya tijpatlasej kej tijkuamachiliyayaj?

Tijmatij ipan xiuitl 1919, Cristo itokilijkauaj katli kintlapejpenijkej yasej iluikak pejkej mosentiliaj ipan se tlanechikoli kampa kiueyichiuaskiaj Jehová kej kinamiki uan ayokmo itstoskiaj ipan religiones tlen amo melauak. Ni tijmatij pampa kema toTeotsij iTlanauatijkayo pejki tekichiua ne iluikak ipan 1914, toTeotsij itekipanojkauaj monejki kinextisej tlaj nelia kitekipanouayayaj Jehová, kiampa kikajtiajkej tlamachtili tlen amo melauak uan tlen achtouia momajtoyaj kichiuaj (Mal. 3:1-4). * (Xikita nopa nota). Ipan 1919, Jesús kitlapejpenik nopa “tlalnamijkatlatekipanojketl tlen nelia temachtli” katli kinmachtiskia toTeotsij itekipanojkauaj katli kinextijtoyaj kuali kitekipanouayayaj (Mat. 24:45-47). Ipan nopa xiuitl kiskej tlen nopa religiones tlen amo melauak (Apoc. [Rev.] 18:4). ¿Kema toTeotsij itekipanojkauaj kejuak kintsajkej ipan religiones tlen amo melauak?

Achtoui tikixtomayayaj toTeotsij itekipanojkauaj kejuak tsaktoyaj ipan religiones tlen amo melauak san se kentsi tonali, tikijtouayayaj pejki ipan 1918. La Atalaya, marzo 15, 1992, kiijtok: “Kej israeleuanij amo uejkajki itstoyaj ipan Babilonia, ipan 1918, toTeotsij itekipanojkauaj nojkia amo uejkajki kejuak tsaktoyaj ipan Ueyi Babilonia”. Maske kiampa tikixtomayayaj, kema kuali timomachtijkej Biblia tikitakej toTeotsij itekipanojkauaj amo kejuak tsaktoyaj ipan 1918, inijuantij ipa kejuak kintsaktoyaj.

Nopa tlajtolpanextili tlen uala ipan Ezequiel 37:1-14 kiijtoua toTeotsij itekipanojkauaj kintsakuaskiaj uan teipa kinkixtiskiaj. Ipan se temiktli, Ezequiel kiitak se tlamayamitl kampa onkayaya tlauel miak omitl, ininomiyo mijkatsitsij. Ipan versículo 11 kiijtoua “ni miak omitl kinixnextia [nochi] israelitajmej”, achtoui kinixnextik israeleuanij uan nama kinixnextia toTeotsij itekipanojkauaj katli yasej iluikak (Gál.  6:16; Hech. 3:21). Teipa Ezequiel kiitak nopa miak omitl moyolkuikej uan elkej tlauel miakej maseualmej. Ni kiixnextia kema toTeotsij itekipanojkauaj kiskej ipan religiones tlen amo melauak ipan 1919, kiampa kejuak kinkixtijkej tlen kampa kintsaktoyaj. ¿Kiijtoua ipan Ezequiel keski tonali kejuak tsaktoskiaj?

Nojkia kiitak nopa miak omitl tlauel ‘uaktoya’ (Ezeq. 37:2, 11). Ni kiijtosneki panotoya miak xiuitl miktoyaj nopa maseualmej. Ezequiel nojkia kiitak nopa mijkatsitsij yolik moyolkuitiajkej. Achtoui chikauak “pejki tlakakisti”, uan nopa omitl pejki mojmolinia uan pejki mosansejkotiliaj se ika seyok, nojkia “ipan [nopa miak omitl] motlaliyaya inintlalijcho, ininnakayo uan ininkuetlaxo”. Teipa kipixkej yolistli uan moyolkuikej. Kema ni maseualmej moyolkuikej, Jehová kinkajki ma mokuepakaj ipan ininaltepe. Monekiyaya panos miak tonali uan kiampa mochiuaskia nochi ni tlamantli (Ezeq. 37:7-10, 14).

Tlen Ezequiel kiijtok nelia moaxitik, pampa israeleuanij itstoyaj miak xiuitl ipan seyok altepetl. Ipan xiuitl 740 a.u.J., matlaktli pilaltepetsitsij tlen eltoya ika norte kinuikakej ipan seyok altepetl. Uan ipan xiuitl 607 a.u.J., babiloniaeuanij kitsontlamiltijkej Jerusalén, uan kinuikakej Babilonia katli itstoyaj ipan nopa ome pilaltepetsitsij ika sur. Inijuantij kiskej tlen nopa altepetl ipan xiuitl 537 a.u.J., kema se keskij judíos kinkajkej ma mokuepakaj ipan Jerusalén uan ma kikualchijchiuakaj nopa teokali kampa sampa kiueyichiuaskiaj Jehová.

Ni kinextia katli kintlapejpenijkej yasej iluikak amo itstoyaj ipan religiones katli amo melauak san ipan xiuitl 1918-1919, nojkia uejkajkej miak xiuitl. Jesús nojkia kiijtojtoya panoskia ni kema kiijtok nopa “kuali xinachtli” moskaltiskia sansejko ika “axkuali xinachtli”, ni kiijtosneki nopa “tlakamej tlen iaxkauaj toTeko” itstoskiaj sansejko ika “tlakamej tlen iaxkauaj Axkualtlakatl” miak xiuitl (Mat. 13:36-43). Ipan nochi nopa xiuitl itstoyaj san se keskij toTeotsij itekipanojkauaj, pampa miakej katli kiijtouayayaj eliyayaj Cristo itokilijkauaj ayokmo kinejkej kichiuasej tlen Biblia tlamachtia uan pejkej kichiuaj kej katli itstoyaj ipan religiones tlen amo melauak. Yeka katli nelia Cristo itokilijkauaj kejuak kintsaktoyaj ipan Ueyi Babilonia. Pejkej kiampa itstoyaj teipa kema panotoya xiuitl 100 uan tlanki ipan xiuitl 1919, kema katli yasej iluikak monejki kinextisej tlaj nelia kitekipanoyayaj toTeotsij kej kinamiki (Hech. 20:29, 30; 2 Tes. 2:3, 6; 1 Juan 2:18, 19).

Ipan nopa miak xiuitl, katli tlayakanayayaj ipan religiones uan políticos san kinkajkayajtoyaj maseualmej uan amo kinekiyayaj  ma kipiakaj se Biblia. Nojkia amo kinkauayayaj ma kipouakaj Biblia ipan inintlajtol. Se keskij maseualmej kintlatijkej kema nojua yoltoyaj pampa kipojkej Biblia. Uan katli kiijtojkej amo nelia tlen tlamachtiyayaj ipan nopa religiones, tlauel kintlatsakuiltijkej. Yeka miakej amo ueliyayaj momachtiaj Biblia uan nojkia amo ueliyayaj kinmachtiaj sekinok.

Ezequiel nojkia kiijtok toTeotsij itekipanojkauaj kejuak moyolkuiskiaj uan yolik kisaskiaj tlen nopa religiones katli amo melauak. ¿Kema uan kenijkatsa pejki moaxitia ni tlamantli? Ipan nopa tlajtolpanextili, Ezequiel kiijtok ‘peuaskia tlakakistis’, uan ni panok kema poliuiyaya miak xiuitl kema peuaskia itlamia tonali. Nopa tlajtoli “pejki tlakakisti” moaxitik kema miakej maseualmej kinejkej kikuamachilisej tlen Biblia tlamachtia uan kiueyichiuasej toTeotsij maske sekinok tlamachtiyayaj tlen amo melauak. Kuali momachtijkej Biblia uan kiniljuiyayaj sekinok tlen momachtiyayaj. Uan se keskij kitlajtolkuepkej Biblia ipan tlajtoli tlen maseualmej kikuamachiliskiaj.

Ezequiel nojkia kiijtok ni: “Ipan yajuantij motlaliyaya inintlalijcho, ininnakayo uan ininkuetlaxo”. Ni pejki moaxitia ipan 1870, kema Charles Taze Russell uan iuampoyouaj kuali momachtijkej Biblia uan kichijkej kampeka kuali kitekipanosej Jehová. Nojkia kinpaleuijkej maseualmej ma kikuamachilikaj Biblia ika ni pilamochtsi uan sekinok amatlajkuiloli. Nopa “Foto-Drama de la Creación” tlen kichijkej ipan 1914, uan nopa amochtli The Finished Mystery (El misterio terminado) tlen kichijkej ipan 1917, kinpaleuik toTeotsij itekipanojkauaj nojua kuali ma tlaneltokakaj. Yeka ipan 1919, toTeotsij itekipanojkauaj kejuak moyolkuikej uan sampa pejkej kitekipanouaj toTeotsij kej kinamiki. Ipan ni tonali, katli motemachiaj itstosej ipan Tlaltipaktli kinpaleuiaj toikniuaj katli yasej iluikak, uan sentik tlatekipanouaj kej “se pamitl [...] tlen tlauel ueyi” (Ezeq. 37:10; Zac. 8:20-23). *

Uajka, toTeotsij itekipanojkauaj pejkej itstoyaj ipan religiones tlen amo melauak teipa kema panotoya xiuitl 100, kema miakej ayokmo kichijkej tlen Biblia tlamachtia. Ipan nochi nopa xiuitl amo ueliyayaj kitekipanouaj Jehová, kej kema israeleuanij kinuikakej Babilonia. Maske kiampa kinpanok, ipan ni tonali kimoyauaj tlen Biblia tlamachtia ipan nochi Tlaltipaktli. Tlauel tiyolpakij pampa tiitstokej ipan nopa tonali kema katli kiixmatisej toTeotsij “tlauisej chikauak [...,] elisej tlapajpaktikej, tlayejyektilmej uan chipauakej” pampa itstosej ipan religión katli melauak (Dan. 12:3, 10).

Amo tijmatij tlaj Satanás nelia kiuikak Jesús ipan nopa teokali o san kinextilik. Ma tikitakaj kenke kiampa tikijtouaj.

Mateo uan Lucas kiijtojkej tlen Satanás kichijki ipan nopa tonali. Mateo kiijtok “kiuikak” Jesús ipan Jerusalén uan “kiketski itsonatipa” nopa teokali (Mat. 4:5). Lucas nojkia kiijtok Diablo “kiuikak Jesús altepetl Jerusalén uan kiketski [...] itsonpak” nopa teokali (Luc. 4:9).

 Achtouia, ipan amatlajkuiloli tikijtojtokej kema Satanás kiyejyekok Jesús amo nelia kiuikak ipan teokali. La Atalaya, julio 15, 1961, kiijtok panok sanse kej kema Satanás kiuikak Jesús ipan se uejkapantik tepetl uan kinextilik nochi “tlen ininaxka [...] tlanauatianij ipan [...] Tlaltipaktli”. Nopa pilamochtsi kiijtok amo nelia kiuikak ipan nopa tepetl pampa amo onka se tepetl tlen tlauel uejkapantik kampa ueliskia kiitasej nochi tlen eltok ipan Tlaltipaktli. Yeka, nopa pilamochtsi kiijtok Satanás nojkia amo nelia kiuikak Jesús ipan teokali. Maske kiampa moixtonki uejkajkia, ipan pilamochtsitsij tlen namanok kistok kiijtoua tlaj uitontoskia tlen nopa teokali, Jesús miktoskia.

Sekij kiijtouaj pampa Jesús amo eliyaya levita, amo ueliyaya itstos kalpani (iixko Kampa tlauel tlatsejtseloltik). Yeka kiijtouaj Satanás kinextilik nopa teokali kejuak ipan se temiktli. Uejkajkia, Ezequiel kejuak ipan se temiktli kiuikakej ipan se teokali (Ezeq. 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2).

Tlaj Satanás kiuikak Jesús ipan teokali kejuak ipan se temiktli:

• ¿Kenijkatsa Jesús uitoniskia tlaj amo itstoya ipan teokali?

• Kema nojkia kiyejyekok ika sekinok tlamantli, Satanás kiiljuik Jesús ma kikuepa pantsi nopa tetl uan kiiljuik ma kiueyichiua. Uajka, kema Satanás kiiljuik ma uitoni, ¿kinekiyaya nelia ma uitoni tlen nopa teokali?

Uan tlaj nelia kiuikak ipan teokali:

• ¿Kiixpanok Jesús nopa tlanauatili maske kimatiyaya amo kinamikiyaya itstos nopaya?

• ¿Kenijkatsa asito Jerusalén tlaj itstoya kampa uaktok tlali?

Ma tikitakaj tlake techpaleuis tijnankilisej ni ome tlajtlanili.

Se tlakatl katli tlauel ixtlamati kiijtok kema Mateo uan Lucas kitekiuijkej nopa tlajtoli “teokali”, amo san kinekiyayaj kiijtosej Kampa tlauel tlatsejtseloltik, kampa san kalakiyayaj levitas. Ika griego, nopa tlajtoli kiijtosneki nochi teokali uan amo san Kampa tlatsejtseloltik. Kampa tlauel tlauejkapa ipan nopa teokali eltoya ika sureste. Uelis Satanás nopaya kiuikak. Nopaya nesiyaya tepetsintla Cedrón, uan kampa itstoya iuejkapanka eliyaya kej se ueyi kali tlen kipixtoya 40 pisos. Nopa historiador Josefo kiijtok tlaj se akajya moketsaskia kampa Jesús kiuikakakej, tsonixpoyauiskia pampa tlauel tlauejkapa eliyaya. Maske Jesús amo eliyaya levita, kena ueliyaya yas nopaya uan amo kiixpanoskia yon se tlanauatili.

Jesús itstoya kampa uaktok tlali. Uajka, ¿kenijkatsa asito Jerusalén? Amo tijmatij. Maske Biblia kiijtoua Satanás “kiuikak” Jesús ipan Jerusalén, amo kiijtoua tlaj itstoya nechka o uejka tlen nopa altepetl, uan nojkia amo kiijtoua keski tonali kiyejyekojkej. Uajka uelis Jesús nejnenki maske uejkajki se keski tonali.

Kema Satanás kinextilik Jesús nochi “tlen ininaxka [...] tlanauatianij ipan [...] Tlaltipaktli”, uelis kinextilik kejuak ipan se temiktli, pampa amo onka se tepetl tlen tlauel uejkapantik kampa ueliskia kiitasej nochi tlen eltok ipan Tlaltipaktli. Tlen Satanás kichijki sanse kej kema tojuantij tijnextiaj tlaixkopinkayotl tlen sekinok altepemej ipan pantalla ika se proyector. Maske Satanás san kinextilik kejuak ipan se temiktli, ya kena kinekiyaya Jesús ma motlankuaketsa uan ma kiueyichiua (Mat. 4:8, 9). Uajka kema Satanás kiuikak Jesús ipan teokali, uelis kena kinekiyaya ma uitoni tlen nopa teokali. Tlaj san kiuikatoskia kejuak ipan se temiktli, amo ueliskia kiiljuis Jesús ma uitoni.

Uajka, maske amo tijmatij tlaj Jesús nelia yajki Jerusalén ipan teokali kampa tlauel tlauejkapa o amo, amo uelis tikijtosej amo nelia yajki. Maske amo tijmatij nopa, kena tijmatij Satanás nelia kiyejyekok Jesús, uan tijmatij ya amo kichijki tlen kiiljuik.