Ipan ni tonali yon se maseuali amo kimati kenijkatsa nelnelia eliyaya Pablo. Ipan amatlajkuiloli san tijchijchiuaj tlaixkopinkayotl, uan amo tikixkopinaj tlen kipantijtokej arqueólogos.

Maske amo tijmatij kenijkatsa eliyaya, se keski tlamantli kichiua ma timoiljuikaj kenijkatsa eliyaya. Ipan pilamochtsi Tlen Tematiltia, marzo 1, 1902, kiijtok tlen ijkuilijtok ipan amochtli Hechos de Pablo uan Tecla, tlen moijkuilok ipan xiuitl 150. Nopaya kiijtoua kenijkatsa uelis eliyaya Pablo: “Amo uejkapantik eliyaya, kuapepestik, metschijchikoltik, kipixtoya miak iixtentsoyo, se kentsi yakatsolueueyak uan kipixtoya miak chikaualistli”.

Se diccionario kiijtoua uelis nelia tlen kiijtoua nopa amochtli Hechos de Pablo uan Tecla (Oxford Dictionary of the Christian Church [tlen kichijchijkej ipan 1997]). Uejkajkia, tlauel kitlepanitayayaj nopa amochtli. Ni tijmatij pampa onka 80 amatlajkuiloli tlen ni amochtli ipan griego uan ipan sekinok tlajtoli. Tlen tojuantij tikixkopinaj eli sanse kej katli kiijtojkej katli uejkajkia itstoyaj.

Moneki tikilnamikisej onka sekinok tlamantli tlen tlauel ipati, uan amo kej nesiyaya Pablo. Kema tlajtolmoyauayaya, sekij kitlaijiljuiyayaj. Ya kiijtok kenijkatsa kiiljuiyayaj: “Kiijtouaj [...] niinmechnojnotsa nelchikauak, pero kema niitstok inmouaya, axnijpia tekiuejkayotl, niyon axnijmati nikamatis kuali” (2 Cor. 10:10). Maske kiijtouayayaj nopa, ya mochijki Cristo itokilijka pampa Jesús kimonextilik. Uan nojkia uelis timoiljuisej nochi tlen kichijki pampa kinekiyaya kimoyauas ipan miak altepemej nopa kuali tlamachtili tlen Jesús (Hech. 9:3-5, 15; 22:6-8). Uan nojkia kinamiki timoiljuisej kenijkatsa techpaleuia nochi amatlajkuiloli tlen toTeotsij kichijki ma kiijkuilo.

Pablo amo kema kiijtok kenijkatsa eliyaya yon moueyichijki ika tlen kichijtoya kema ayamo eliyaya Cristo itokilijka (Hech. 26:4, 5; Filip. 3:4-6). Ya kiijtok: “Na niitstok nopa tlen más pilsiltsi tlen nochi itlayolmelajkauaj [o apóstoles] uan axkinamiki para nechtokaxtisej niitlayolmelajka toTeko” (1 Cor. 15:9). Uan teipa kiijtok: “Yonke na más nipilsiltsi iixpa toTeko que nochi sekinok itlatsejtseloltijkatlakauaj, yajaya nechmakatok ni pakilistli para ma nikiniljui tlakamej tlen axisraelitajmej tlen Cristo. Uan yonke axaka ueli kitlamipouilis nochi tlen Cristo kipia pampa yajaya onpano tlapijpixtok, na nikinyolmelaua nopa kuali tlajtoli para Cristo kipia tlauel miak tlamantli tlateochiualistli para kinmakas” (Efes. 3:8). Nopa tlamantli nelia tlauel ipati, uan amo kej nesiyaya Pablo.