1. ¿Kenke telpokamej katli moatsonpoliuiltijtokej tlauel ininpati?

TELPOKAMEJ, inmojuantij uelis inkichiuasej miak tlamantli pampa inkipiaj miak chikaualistli (Prov. 20:29). Tlauel intlapaleuiaj ipan tlanechikoli, uan uelis miakej tlen inmojuantij inkinekij intlatekipanosej kej tlapaleuianij. Maske kiampa inkinekij, uelis inmoiljuiaj sekinok inmechitaj nojua tlauel intelpokamej uan ayamo uelis inkichiuasej se keski tlamantli tlen tlauel ipati. ¿Nojkia kiampa timoiljuia? Maske nojua titelpokatl, uelis peuas tijchiuas tlamantli tlen mitspaleuis kuali ma mitsitakaj uan ma mitstlepanitakaj ipan tlanechikoli.

2. ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

² Ipan ni tlamachtili, tikitasej tlen kipanok tlanauatijketl David. Nojkia tikitasej se keski tlamantli tlen kinpanok omej tlanauatianij tlen Judá: Asa uan Josafat. Tikitasej tlake kiixnamijkej, tlake kichijkej uan tlake kinmachtia telpokamej.

3. ¿Kenijkatsa telpokamej uelis kinpaleuisej toikniuaj katli ya uejueyij?

³ Kema David nojua eliyaya telpokatl kiyekok kichiuas se keski tlamantli tlen kinpaleuik sekinok. Ya tlauel kuali tlaneltokayaya, uan kichijki kampeka kuali tlatsotsonas, nopa kipaleuik tlanauatijketl Saúl, katli Jehová kitekimakatoya (1 Sam. 16:16, 23). Ipan ni tonali itstokej miakej  telpokamej katli uelij kichiuaj se keski tlamantli tlen ueliskia kinpaleuis sekinok. Se neskayotl, se keskij toikniuaj katli ya uejueyij tlauel kitlaskamatij kema kinpaleuiaj kitekiuisej tableta o celular tlen ika momachtiaj o mokualchijchiuaj. Yeka, tlauel tikinpaleuis tlaj kuali tijtekiuia ni tlamantli.

4. ¿Tlake moneki kichiuasej telpokamej tlaj kinekij kichiuasej kej David? (Xikita tlaixkopinkayotl ipan ipantsajka).

⁴ David kinextik ueliyaya kichiua se keski tekitl uan nopa kichijki ma motemachikaj ipan ya. Se neskayotl kema nojua eliyaya telpokatl kiiljuijkej ma kinmokuitlaui itata iborregojuaj, uan ya kichijki kampeka kuali kinmokuitlauis maske eliyaya mauilili. Yeka, David kiiljuik tlanauatijketl Saúl: “Kema na nimotlatekipanojka nikinmokuitlauiyaya iborregojuaj notata, se tonal ualajki se león para kiuikas se borrego uan seyok tonali ualajki se oso. Uan nochi omej nikintokilik uan nikinkixtilik nopa borregojmej” (1 Sam. 17:34, 35). David kimatiyaya monekiyaya kinmokuitlauis nopa borregojmej uan yeka amo majmajki kema kinmanauik. Telpokamej, nojkia uelis inkichiuasej kej David, kema kuali inkichiuasej nopa tekitl tlen inmechmakasej.

5. Kej kiijtoua Salmo 25:14, ¿tlake tlauel ipati moneki kichiuasej telpokamej?

⁵ David kuali mouampojchijki ika Jehová kema nojua eliyaya telpokatl. Uan san ni tlamantli tlauel kipatiitayaya, uan amo pampa kuali tlatsotsonayaya o pampa amo majmauiyaya. Nojkia, amo san kiitayaya Jehová kej iTeotsij, kiitayaya kej iuampo (xijpoua Salmo 25:14). Telpokamej, nojkia tlauel ipati kuali inmouampojchiuasej iuaya Jehová. Tlaj kiampa inkichiuasej, inkiselisej sekinok tekitl ipan tlanechikoli.

6. ¿Tlake moiljuiyayaj se keskij maseualmej tlen David?

⁶ Nojkia, se keskij maseualmej amo kuali kiitayayaj David. Se neskayotl, kema kiijtok yas kiteuiti Goliat, tlanauatijketl Saúl kinejki kitsakuilis uan kiiljuik: “Ta noja titelpokatl” (1 Sam. 17:31-33). Nojkia, iikni kiijtok amo eliyaya temachtli (1 Sam. 17:26-30). Maske kiampa kiijtojkej, Jehová amo kiampa kiitayaya pampa kuali kiixmatiyaya. David uelki kimikti Goliat pampa  motemachiyaya iuampo Jehová kipaleuiskia (1 Sam. 17:45, 48-51).

7. ¿Tlake tijyekoua tlen David kichijki?

⁷ Telpokatl, tlen David kichijki kinextia: Se. Moneki nojua tijpias moyolo. Uelis katli mitsixmatkej kema tieliyaya okichpil ouij kimatisej mitsitasej kej se telpokatl katli temachtli. Maske kiampa pano, xikilnamiki Jehová kiita tlen eltok ipan moyolo. Ya kuali mitsixmati uan kimati tlake uelis tijchiuas (1 Sam. 16:7). Ome. Nojua tlauel ximouampojchiua iuaya. David kiampa kichijki pampa kiitayaya tlen Jehová kichijchijtok uan moyoliljuiyaya ipan tlen kiyekouayaya (Sal. 8:3, 4; 139:14; Rom. 1:20). Eyi. Xikiljui Jehová ma mitspaleui. Se neskayotl, kema katli ininuaya timomachtia mitspinajtisej pampa tijtekipanoua Jehová, ximomaijto. Nojkia, xijchiua tlen kiijtoua Biblia, amatlajkuiloli uan videos. Kema tikitas Jehová mitspaleuia tikixnamikis tlaouijkayotl, nojua timotemachis ipan ya. Uan kema sekij kiitasej kiampa tijchiua, motemachisej ipan ta.

8, 9. 1) ¿Tlake kipaleuik David ma kipia iyolo uan ma mochia tlanauatis? 2) ¿Tlake kiyekouaj telpokamej tlen David kichijki?

⁸ Ma tikitakaj seyok kuesoli tlen kiixnamijki David. Monejki mochias miak xiuitl uan teipa pejki tlanauatia ipan Judá (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4). ¿Tlake kipaleuik mochias uan kipias iyolo? Amo san mosentlalik ipan tlen panoyaya, ya pejki kichiua sekinok tlamantli. Ma tikilnamikikaj, kema cholok uan itstoya kampa filisteaeuanij, pejki kinteuia pampa eliyayaj ininkualankaitakauaj israeleuanij. Kiampa kimanauik kampa Judáeuanij tlanauatiyayaj (1 Sam. 27:1-12).

⁹ ¿Tlake tijyekoua tlen David? Moneki tikitas kenijkatsa uelis tijueyichiuas Jehová uan tikinpaleuis toikniuaj. Ximoiljui tlen kipanok toikni Ricardo. * Kema nojua eliyaya okichpil tlauel kinekiyaya tlatekipanos kej precursor. Uan maske ayamo ueliyaya, ya nojua mosentlalik tlajtolmoyauas. Ya kiijtoua: “Tlauel nechpaleuik nimochias. Nimosentlalik sampa nikinpaxalos katli nechtlakakilijkej ipan tlajtolmoyaualistli uan kuali nimokualchijchiuayaya. Teipa, pejki nijmachtia se akajya. Tlauel nechpaleuik nitlajtolmoyauas pampa teipa ayokmo nimajmauiyaya”. Nama, Ricardo tlatekipanoua kej tlapaleuijketl uan eli se kuali precursor.

10. ¿Tlake kichijki David kema monejki kitlapejpenis tlake kichiuas?

¹⁰ Ma tikitakaj seyok tlamantli tlen David kiixnamijki. Kema ya uan itlateuijkauaj cholojtoyaj pampa Saúl kinekiyaya kinmiktis, kinkajtejkej ininchampoyouaj kema yajkej tlateuitoj. Uajka ininkualankaitakauaj kalajkej ininchaj uan kinuikakej ininchampoyouaj. Maske David ueltoskia moiljuis kinmanauis ichampoyouaj pampa kuali tlateuiyaya, ya amo kiampa kichijki. Kiiljuik Jehová ma kipaleui, uan ya kipaleuik ika se sacerdote tlen itoka Abiatar. David kitlatsintoki: “ToTeko: ¿Tijneki ma nikintokilis ni tlachtekinij?”. Jehová kinankilik: “Kena, xikintokili pampa kena, tikinajsiti” (1 Sam. 30:7-10). ¿Tlake tijyekoua?

11. ¿Tlake uelis tijchiuas kema tijtlapejpenis se tlamantli?

¹¹ Kema tijtlapejpenis se tlamantli, achtoui xikiniljui sekinok ma mitspaleuikaj.  Uelis tikamanaltis ininuaya motatauaj o ueuejtlakamej, inijuantij kuali mitstlajtolmakasej. Jehová kintekimakatok ueuejtlakamej uan motemachia ipan inijuantij, yeka nojkia uelis timotemachis. Inijuantij elij kej “regalos” tlen Jehová techmakatok (Efes. 4:8). Tlaj nojkia kuali titlaneltoka kej inijuantij uan tijchiua tlen mitstlajtolmakaj, mitspaleuis kuali tijtlapejpenis tlen tijchiuas. Nama, ma tikitakaj tlake techmachtia tlen kichijki tlanauatijketl Asa.

12. ¿Tlake kuajkuali tlamantli kinextik Asa kema pejki tlanauatia?

¹² Kema Asa eliyaya telpokatl amo moueyimatiyaya uan amo majmauiyaya. Se neskayotl kema itata Abías mijki uan ya kitekipatlak, tlanauatik ma kinijkuenikaj nochi tlaixkopinkayomej. Nojkia “kinnauatik nochi judáeuanij ma motemachikaj ipan toTeko Dios tlen eliyaya ininTeko ininuejkapantatauaj. Uan kiniljuik ma kichiuakaj nochi itlanauatiljuaj” (2 Crón. 14:1-7). Uan kema Zera katli euayaya Etiopía yajki kinteuito judáeuanij ika tlauel miakej tlateuianij, Asa kinextik tlalnamiki pampa kiiljuik Jehová ma kipaleui. Ya kiiljuik: “ToTeko, san ta ueli tikinpaleuia tlen axkipiaj chikaualistli [...]. Uajka xinechpaleui toTeko Dios, ta tlen toTeko, pampa tojuantij timosiajkauaj ipan ta”. Ika tlen Asa kiijtok kinextik kuali tlaneltokayaya uan kimatiyaya Jehová ueliskia kinmanauis. Asa motemachik ipan Jehová uan ya kintsontlamiltik katli euayayaj Etíopia (2 Crón. 14:8-12).

13. ¿Tlake kipanok Asa uan kenke?

¹³ Maske uelis Asa ouij kimatki moteuis ininuaya tlauel miakej tlateuianij, motemachik ipan Jehová uan yeka tlatlanki. Teipa, nopa tlanauatijketl Baasa tlen altepetl Israel, yajki kinteuito. Maske nopa tlamantli amo eliskia tlauel ouij, Asa kichijki tlen amo kinamikiyaya pampa kiiljuik tlanauatijketl tlen Siria ma kipaleui, uan amo Jehová. Yeka, kipixki miak kuesoli. Jehová kititlanki itlajtolpanextijka Hanani ma kiiljuiti Asa: “Pampa timotemachik ipan nopa tlanauatijketl tlen tlali Siria para mitspaleuis uan axipan  toTeko Dios tlen moTeko, ama tijpolojtok nopa tonali para tijtlanis yajaya uan nochi isoldados”. Uan kiampa panok, ipan nopa tonali pejki kipia tlauilankayotl (2 Crón. 16:7, 9; 1 Rey. 15:32).

14. 1) ¿Kenijkatsa uelis tijnextis timotemachia ipan Jehová? 2) ¿Kenijkatsa mitspaleuis tlaj tijchiuas tlen kiijtoua 1 Timoteo 4:12?

¹⁴ ¿Tlake tijyekoua ika tlen Asa kichijki? Nochipa moneki timotemachis ipan Jehová uan amo timoueyimatis. Kema timoatsonpoliuiltik tijnextik kuali titlaneltokayaya uan timotemachiyaya ipan Jehová, uan ya tlauel mitsselik ipan itlanechikol. Yeka, nama nojua ximotemachijto ipan Jehová. Uan ni uelis amo ouij tijmatis kema tijtlapejpenis tlen tlauel ipati ipan monemilis. Maske kiampa nesi, nochipa moneki kuali tijtlapejpenis tlen tijchiuas kema timoyolpakiltis, kema titekitis uan ipan tlen tijchiuas. Xijtemo uan xijchiua tlen Biblia tetlajtolmaka, uan amo ximotemachi ipan motlalnamikilis (Prov. 3:5, 6). Tlaj kiampa tijchiua tijyolpakiltis Jehová uan toikniuaj mitstlepanitasej (xijpoua 1 Timoteo 4:12).

15. Kej kiijtoua 2 Crónicas 18:1-3 uan 19:2, ¿tlake tlamantli tlen amo kinamikiyaya kichijki Josafat?

¹⁵ Maske nochi titlajtlakolejkej uan timokuapolouaj, xijchiua kampeka timosentlalis tijchiuas se keski tekitl ipan Jehová itlanechikol. Ximoiljui ipan tlen kichijki tlanauatijketl Josafat. Ya kinextiyaya kuajkuali tlamantli ipan inemilis. Kema pejki tlanauatia “motemachik ipan toTeko Dios tlen elki iTeko itata. Kichijki nochi itlanauatiljuaj”. Nojkia kintitlanki itlayakankauaj ma kinmachtikaj tlen Jehová katli itstoyaj ipan nopa altepetl (2 Crón. 17:4, 7). Maske Josafat kichiuayaya kuajkuali tlamantli, kemantika nojkia kitlapejpenik tlen amo kinamikiyaya. Yeka, se tonali Jehová kititlanki se akajya ma kitlalnamiktiti (xijpoua 2 Crónicas 18:1-3; 19:2). Ma tikitakaj tlake techmachtia tlen kipanok.

16. ¿Tlake tijyekoua tlen kipanok Rajeev?

¹⁶ Tlauel mitspaleuis tlaj tijchiuas tlen sekinok mitstlajtolmakasej. Miakej telpokamej ouij kimatij kiachtouitlalisej ipan ininnemilis tlen Jehová tlanauatia. Maske uelis nojkia kiampa mitspano,  amo ximotekipacho. Ximoiljui ipan tlen kipanok se telpokatl katli itoka Rajeev. Ya kiijtoua kema eliyaya piltelpokatsi amo kimatiyaya tlake kichiuas ipan inemilis, yeka sanse kej sekinok telpokamej san kipaktiyaya mauiltis uan moyolpakiltis, uan amo yauiyaya tlanechikoli yon tlajtolmoyauayaya. ¿Tlake kipaleuik? Ya kiijtoua: “Se ueuejtlakatl nechtlajtolmakak ika tlaiknelili, uan nechpaleuik ma nimoiljui ipan tlen kiijtoua 1 Timoteo 4:8”. Rajeev kuali kiselik tlen kiiljuijkej uan mosentlalik kipatlas tlen kiachtouitlaliyaya. Nojkia kiijtoua: “Nimosentlalik nijchiuas se keski tekitl ipan toTeotsij itlanechikol”. Ya kiijtoua tlake panok teipa: “Kema panotoya se keski xiuitl nechtlajtolmakatoya toikni, nechiljuijkej ueliskia nitlatekipanos kej tlapaleuijketl”.

17. ¿Tlake moiljuiaj toikniuaj tlen telpokamej katli kitekipanouaj Jehová?

¹⁷ Telpokamej, nochi toikniuaj inmechpatiitaj pampa sansejko inkitekipanouaj Jehová (Sof. 3:9, TNM). Tlauel kinpaktia kiitasej kenijkatsa inkichiuaj ika pakilistli tlen inmechnauatiaj. Inijuantij inmechtlepanitaj uan motemachiaj ipan inmojuantij (1 Juan 2:14).

18. Kej kiijtoua Proverbios 27:11, ¿tlake moiljuia Jehová tlen telpokamej katli kitekipanouaj?

¹⁸ Telpokatl, amo kema xikilkaua Jehová mitsiknelia uan motemachia ipan ta. Ipa kiijtojtoya ipan itlamia tonali, itstoskiaj miakej telpokamej katli kitekipanoskiaj ika nochi ininyolo (Sal. 110:1-3). Ya kimati tlauel tikiknelia uan tijneki san ya tijtekipanos. Yeka, xijpia moyolo ininuaya sekinok uan nojkia ika tlen tijchiua. Kema timokuapolos, amo xikualani uan xijchiua tlen mitstlajtolmakasej (Heb. 12:6). Nojkia kuali xijchiua nopa tekitl tlen mitsiljuiaj. Uan tlen tlauel ipati, xijchiua kampeka tijyolpakiltis Jehová ika tlen tijchiuas (xijpoua Proverbios 27:11).