1, 2. ¿Ajkia inijuantij mokualanijkej uejkajkia, uan kenke ijkuilijtok ipan Biblia?

¿IPA timoiljuijtok kenijkatsa uejkajkia maseualmej nojkia mokualanijkej uan amo kuali mouikayayaj? Ipan nopa achtoui capítulos tlen pilamochtsi Génesis kiijtoua tlen kinpanok se keskij. Nopaya kiijtoua Caín kimiktik iikni Abel (Gén. 4:3-8). Lamec kimiktik se telpokatl katli kimakilijtoya (Gén. 4:23). Abraham itekipanojkauaj mokualanijkej ika Lot itekipanojkauaj (Gén. 13:5-7). Agar kikualankaitak Sara, uan Sara kualanki iuaya Abraham (Gén. 16:3-6). Ismael kinkualankaitak sekinok maseualmej uan inijuantij nojkia kikualankaitakej (Gén. 16:12).

² ¿Kenke ijkuilijtok ipan Biblia kema sekinok mokualanijkej? Pampa tlen kinpanok uelis techpaleuis. Tojuantij nojkia timokuapolouaj uan uelis nojkia tijpiasej kuesoli kej inijuantij. Kema kiampa techpanos, ma tijchiuakaj kej katli kisenkajkej ininkuesol kej kinamikiyaya (Rom. 15:4). Ni techpaleuis nochipa ma tiitstokaj ika tlaseuilistli ininuaya sekinok.

3. ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

³ Ipan ni tlamachtili tikitasej kenke tlauel moneki tijsenkauasej se  kuesoli uan kenijkatsa uelis tijchiuasej. Nojkia tikitasej se keski textos tlen techpaleuis ma tijsenkauakaj nopa kuesoli, kiampa nochipa kuali timouikasej iuaya Jehová uan ininuaya sekinok.

4. ¿Tlake kiijtok Satanás ipan Xochimili Edén, uan tlake pano pampa maseualmej kiampa moiljuiaj?

⁴ Satanás kichijtok miakej maseualmej ma mokualanikaj uan amo kuali ma mouikakaj. ¿Kenke tikijtouaj ni? Pampa ipan Xochimili Edén Satanás kiijtok se maseuali iselti uelis kitlapejpenis tlake kuali uan tlake amo kuali, uan kiijtok amo kinamiki kineltokas toTeotsij (Gén. 3:1-5). Ipan ni tonali, miakej maseualmej katli kiampa moiljuiaj san mokualaniaj uan moteuiaj ininuaya sekinok. Moiljuiaj kinamiki inijuantij kitlapejpenisej tlaj kichiuasej tlen kuali o tlen amo kuali. Moueyimatij uan kichiuaj san tlen inijuantij kinekij, maske kemantika sekinok tlaijiyouiaj. Maske inijuantij kiampa kichiuaj, Biblia techiljuia tlaj nima tikualanij, uelis kichiuas ma tijpiakaj kuesoli ininuaya sekinok uan ueliskia titlajtlakolchiuasej (Prov. 29:22).

5. Kema Jesús kinmachtik itokilijkauaj, ¿tlake kiniljuik ma kichiuakaj uan kiampa amo kipiaskiaj kuesoli?

⁵ Kema Jesús kinmachtik itokilijkauaj ipan se tepetl, kiniljuik monekiyaya itstosej ika tlaseuilistli ininuaya sekinok maske kemantika moiljuiskiaj tlaijiyouiskiaj o amo kuali itstoskiaj. Ipan nopa tonali kiniljuik se keski tlamantli tlen ueliskia kichiuasej uan kiampa amo kipiaskiaj kuesoli ininuaya sekinok. Kiniljuik kuali ma tenojnotsakaj, nochipa kuali ma mouikakaj ininuaya sekinok, ma kichiuakaj kampeka amo nima kualanisej, nima ma kisenkauakaj kuesoli uan ma kiniknelikaj ininkualankaitakauaj (Mat. 5:5, 9, 22, 25, 44).

6, 7. 1) ¿Kenke moneki nima tikintlapojpoljuisej toikniuaj? 2) ¿Tlake moneki timotlajtlanisej?

⁶ Maske ipan ni tonali tijueyichiuaj Jehová kema timomaijtouaj, titlajtolmoyauaj uan kema tiauij tlanechikoli, Jehová amo kuali kiitas tlen tijchiuaj tlaj amo kuali timouikaj ininuaya toikniuaj (Mar. 11:25). Tlaj tijnekij timouampojchijtosej iuaya Jehová, moneki tikintlapojpoljuisej sekinok kema mokuapolosej (xijpoua Lucas 11:4; Efesios 4:32).

⁷ Jehová kineki ma tikintlapojpoljuikaj sekinok uan kuali ma timouikakaj ininuaya. Yeka moneki timotlajtlanisej: “¿Nima nikintlapojpoljuia toikniuaj? ¿Nechpaktia niitstos ininuaya maske nechyolkokojkej?”. Tlaj tijmatij ouij titetlapojpoljuisej, amo ma timoueyimatikaj uan ma tikiljuikaj Jehová ma techpaleui, uan ya techpaleuis ma tikintlapojpoljuikaj toikniuaj (1 Juan 5:14, 15).

8, 9. ¿Tlake uelis tijchiuasej tlaj se akajya techyolkokos? Xikijto se neskayotl.

⁸ Nochi timokuapolouaj, yeka kemantika sekinok uelis kiijtosej o kichiuasej se tlamantli tlen techyolkokos (Ecl. 7:20; Mat. 18:7). ¿Tlake tijchiuasej tlaj techyolkokosej? Ma tikitakaj tlake techmachtia tlen kipanok se toikni. Se tosiuaikni kintlajpaloto omej toikniuaj, uan se tlen nopa toikniuaj amo kipaktik kenijkatsa kintlajpalok, yeka pejki kiijilnamiki kema nopa tosiuaikni yajki. Uajka, nopa toikni katli iuaya itstoya, kiiljuik nopa tosiuaikni kitekipanojtok Jehová kipano 40 xiuitl maske kipanotok tlaouijkayotl, nojkia kiiljuik nopa tosiuaikni amo kinekiyaya kiyolkokos. ¿Tlake kichijki nopa toikni? Kuali kitlakakilik tlen kiiljuik uan kiilkajki tlen panotoya.

⁹ Tlaj kemantika se akajya techyolkokos, tlen kipanok nopa toikni techmachtia tojuantij uelis tijtlapejpenisej tlaj tikualanisej o tikilkauasej. Tlaj nelia titeikneliaj, uajka titetlapojpoljuisej (xijpoua Proverbios 10:12; 1 Pedro 4:8).  Jehová tlauel yolpaki kema kiita titetlapojpoljuiaj (Prov. 19:11; Ecl. 7:9). Yeka, kema se toikni kiijtos o kichiuas se tlamantli tlen techyolkokos, ma timotlajtlanikaj: “¿Uelis nijtlapojpoljuis uan nikilkauas tlen kiijtok o kichijki?”.

10. 1) ¿Kenijkatsa kiyolmatki se tosiuaikni kema kiijilnamijkej? 2) ¿Tlake textos kipaleuik amo ma mokueso uan ma yolpaki?

¹⁰ Tlaj se akajya techijilnamikis, uelis ouij tijtlapojpoljuisej uan tikilkauasej tlen kiijtok. Ya nopa kipanok se tosiuaikni katli tlatekipanoua kej precursora. Ya tlauel moyolkokok kema se keskij toikniuaj kiijtojkej amo kuali tlajtolmoyauayaya uan san motonalpoloyaya. Yeka kiniljuik tlen kiyolmatiyaya se keskij toikniuaj katli kuali tlaneltokayayaj, uan inijuantij kipaleuijkej ika Biblia uan kiiljuijkej amo ma mokueso ika tlen sekinok kiijtouaj, kiiljuijkej ma moiljui kenijkatsa kiitayaya Jehová. Uan tlauel moyolchikajki kema kipojki Mateo 6:1-4 (xijpoua). Nopa textos kipaleuik ma kiilnamiki tlauel ipati tijyolpakiltisej Jehová, yeka mosentlalik kiilkauas tlen sekinok kiijtouayayaj. Uan kema kimati sekinok nojua kiijilnamikij, ya amo mokuesoua uan yolpaki pampa kimati kichiua kampeka kiyolpakiltis Jehová.

11, 12. 1) ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj timokualanijtokej iuaya se toikni? 2) ¿Tlake techmachtia tlen Abraham kichijki? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

¹¹ “Nochi [miakpa] [...] timokuapolouaj” (Sant. 3:2). Ximoiljui se toikni kualantok mouaya pampa tikijtok o tijchijki se tlamantli tlen kiyolkokok. ¿Tlake kinamiki tijchiuas? Jesús kiijtok: “Intla timoketsa kampa itlaixpa para tijmakas toTeko se tlakajkaualistli uan ipan nopa tlalochtli tikilnamikis para moikni kualani mouaya, uajka amo xijmaka nopa tlakajkaualistli. Xijkaua motlakajkaualis ipan tlaixpamitl uan xia achtoui para ta uan moikni ma ximotlapojpoljuikaj uan ximoyoltlalikaj ika tlen panok. Uan uajka, kena, ximokuepa para tijmakas toTeko nopa tlakajkaualistli” (Mat. 5:23, 24). Uajka, moneki tikamanaltis iuaya nopa toikni. Ni moneki tijchiuas pampa tijneki tijsenkauas nopa kuesoli, uan amo pampa tijneki tijnextis yaya mokuapolok, xikiljui ta timokuapolok. Moneki tikilnamikisej tlauel ipati nochipa kuali timouikasej ininuaya toikniuaj.

¹² Biblia technextilia kenijkatsa tijsenkauasej se kuesoli iuaya se toikni. Ma tikitakaj tlen Abraham kichijki pampa amo kinekiyaya mokualanis iuaya Lot. Inijuantij kinpixtoyaj miakej tlapialmej, yeka inintekipanojkauaj pejkej mokualaniaj pampa inintlapialjuaj sansejko itstoyaj uan amo kinaxiliyaya tlen kikuaskiaj. Abraham amo kinekiyaya mokualanis iuaya Lot, yeka kikajki ma kitlapejpeni nopa kuali tlali kampa itstoskia (Gén. 13:1, 2, 5-9). Tlen Abraham kichijki nelia tlauel techpaleuia. ¿Ayokmo kuali itstoya Abraham pampa kikajki imachkone ma mokaua ipan nopa kuali tlali? Amo, pampa Jehová kiiljuik teipa tlauel kiteochiuaskia (Gén. 13:14-17). ¿Tlake techmachtia tlen Abraham kichijki? Techmachtia Jehová techteochiuas tlaj nochipa tijsenkauasej se kuesoli ika tlaiknelili maske kemantika timoiljuiskiaj amo kuali tiitstosej o tijpolosej se tlenijki ^[1] (xikita nopa nota kampa tlami ni tlamachtili).

13. 1) ¿Tlake kichijki se toikni kema kikualankanankilijkej? 2) ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej kej nopa toikni?

¹³ Ma tikitakaj tlen kipanok se toikni katli kitekimakakej ipan se ueyi tlanechikolistli. Ya kitemok ajkia kipaleuiskia, uan kema kinojnotski se toikni, san kikualankanankilijkej. Nopa toikni katli kinojnotskej kiampa kichijki pampa nojua kualantoya ika seyok toikni katli iuaya tekititoya. Katli kitekimakakej ipan ueyi tlanechikolistli amo moyolkokok, yeka kema panok se hora, sampa kinojnotski uan kiiljuik tlaj ueliskiaj mokamanaljuisej ipan Kali kampa  mosentiliaj Jehová itlajtoltemakauaj. Nopaya momaijtojkej uan se hora kamanaltikej. Nopa toikni kiiljuik kenke kualantoya iuaya katli tekititoya achtouia. Nopa seyok toikni kuali kitlakakilik uan kipouilik se keski textos tlen ueliskia kipaleuis. Pampa kiampa kichijki, kuali mouikakej uan sentik tekitikej ipan ueyi tlanechikolistli. Katli moyolkokojtoya tlauel kitlaskamatilia nopa toikni pampa kinojnotski ika tlaiknelili uan pampa amo kualanki iuaya.

14, 15. 1) ¿Kema kinamiki tijchiuasej tlen Jesús tetlajtolmakak ipan Mateo 18:15-17? 2) ¿Tlake eyi tlamantli kiijtok Jesús moneki tijchiuasej, uan kenke kiampa kinamiki tijchiuasej?

¹⁴ Kema omej mokualaniaj, uelis ininselti kisenkauasej nopa kuesoli. Maske kiampa kinamiki kichiuasej, Jesús kiijtok kemantika ueuejtlakamej uelis kinpaleuisej (xijpoua Mateo 18:15-17). Jesús amo kiijtok nochipa tikiniljuisej ueuejtlakamej kema tijpiasej se kuesoli. Uajka, ¿kema kinamiki tijchiuasej tlen Jesús tetlajtolmakak? Uelis tijchiuasej tlen Jesús kiijtok kema nopa kuesoli nelia tlauel ueyi uan toselti amo tiuelij tijsenkauaj. Ni tijmatij pampa Jesús kiijtok tlaj ya timonojnotskej iuaya katli techixpanotok, sekinok toikniuaj nojkia monojnotskej iuaya uan ueuejtlakamej ya kitlajtolmakakej uan amo moyolkuepa, uajka kinamiki tikitasej “keja se tlen axkiixmati toTeko” o “keja se tlen tlainama impuesto”, ni kiijtosneki moneki kikixtisej ipan tlanechikoli. Uajka uelis tijchiuasej tlen Jesús kiijtok kema se toikni nelia tlauel techixpanok, kej kema techistlakauia o techtlachtekilia. Uan kema se toikni kichiua se tlajtlakoli tlen tlauel ueyi, kej kema momekatiaj, kema mokalakiaj ipan sekinok religiones, kema kiueyichiuaj se akajya o se tlenijki o kema se tlakatl mokalakia ika seyok tlakatl o se siuatl ika seyok siuatl, moneki ueuejtlakamej kisenkauasej uan amo tojuantij.

 ¹⁵ ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej tlen Jesús kiijtok? Achtoui moneki tikamanaltisej iuaya katli timokualanijtokej uan tijsenkauasej nopa kuesoli, uan amo kinamiki tikiniljuisej sekinok. Uelis miakpa monekis tikamanaltisej iuaya. ¿Uan tlake moneki tijchiuasej tlaj amo tijsenkauaj nopa kuesoli? Uajka sampa tikamanaltisej iuaya uan moneki itstosej sekinok toikniuaj katli kiitakej o kimatkej tlen panok, o se toikni katli uelis kiitas tlaj nelia techixpanotok. Tlaj tijsenkauaj nopa kuesoli, uajka sampa kuali timouikasej. Uan tlaj miakpa tikamanaltitokej iuaya uan amo moyolkuepa, uajka kinamiki tikiniljuisej ueuejtlakamej. ¿Kenke kiampa kinamiki tijchiuasej? Pampa tikikneliaj toikni uan tijnekij tijpaleuisej (Mat. 18:12-14).

16. ¿Kenke tlauel kuali kema tijsenkauaj se kuesoli kej Jesús kiijtok?

¹⁶ Amo nochipa moneki tijchiuasej nopa eyi tlamantli tlen kiijtoua Mateo 18:15-17, pampa miakpa katli techixpano nima moyolkuepa uan tijsenkauaj nopa kuesoli, yeka amo moneki kikixtisej ipan tlanechikoli. Uajka tlaj moyolkuepa, tojuantij kinamiki tijtlapojpoljuisej uan sampa kuali timouikasej iuaya. Tlauel techyolchikaua tlen Jesús kiijtok, pampa kema amo nima tikiniljuiaj ueuejtlakamej, tijnextiaj tikikneliaj nopa toikni uan techpaleuia nima ma tijsenkauakaj nopa kuesoli. San tikiniljuisej ueuejtlakamej kema ya tijchijkej nopa ome achtoui tlamantli tlen Jesús kiijtok uan kema tikitstokej nelia techixpanotokej.

17. ¿Tlake panos tlaj tijchiuasej kampeka nochipa tiitstosej ika tlaseuilistli ininuaya sekinok?

¹⁷ Santiago kiijtok: “Intla se tlakatl ueli monauatis para axkema kiixpanos seyok ika tlen kiijtoua, uajka yajaya senkistok se kuali tlakatl uan nojkia kuali ueli kinauatis itlakayo para axtlajtlakolchiuas” (Sant. 3:2). Uajka nochipa timokuapolosej uan tikinyolkokosej sekinok pampa titlajtlakolejkej. Yeka, tlaj tijnekij tijsenkauasej se kuesoli, moneki tijchiuasej kampeka nochipa tiitstosej ika tlaseuilistli ininuaya sekinok (Sal. 34:14). Tlaj kuali timouikasej ininuaya toikniuaj, uelis kuali timouampojchiuasej ininuaya uan nochipa kuali tiitstosej ipan tlanechikoli (Sal. 133:1-3). Uan ni tlauel moneki tijchiuasej pampa kiampa tlauel kuali timouampojchijtosej iuaya Jehová, “toTeko tlen techmaka tlaseuilistli” (Rom. 15:33). Uelis kuali timouikasej ininuaya toikniuaj uan iuaya Jehová tlaj nochipa tijsenkauasej se kuesoli ika tlaiknelili.