1, 2. ¿Tlake kikuamachilik Pedro?

CHIKOMEJ Jesús itokilijkauaj seyoual michtlajtlankej ipan ueyi atl Galilea, uan yon se michij kiitskijkej. Kema tlaneski, se akajya itstoya iteno nopa ueyi atl uan kintlachilijtoya. Eliyaya Jesús, katli moyolkuitoya. Ya kiniljuik: “Xijmajkauakaj inmomatla ipan inejmatl inmokuakanaua uan inkinitskisej”. Inijuantij kichijkej tlen kiniljuik uan amo ueliyayaj kikixtiaj ininmatla pampa nelia miak michimej kinitskijkej (Juan 21:1-6).

² Jesús kinmakak ma kikuakaj michij uan pantsi. Teipa kitlachilik Simón Pedro uan kiiljuik: “Simón, tiikone Jonás, ¿tinechiknelia más keja ne sekij?”. Jesús kimajtoya Pedro tlauel kipaktiyaya michtlajtlamas. Yeka, kema Jesús kitlajtlanik nopa, kinekiyaya kimatis tlaj Pedro kiikneliyaya ya uan tlen tlamachtiyaya, o tlaj tlauel kipatiitayaya iteki. Pedro kinankilik Jesús: “NoTeko, tijmati na nimitsiknelia” (Juan 21:15). Pedro kikuamachilik se tlamantli tlen tlauel ipati: monekiyaya san Cristo tlauel kiiknelis uan amo sekinok tlamantli. Ipan nopa tonali  pejki kinextia tlauel kiikneliyaya uan yeka tlauel tlajtolmoyajki. Uan nochipa tlauel kinpaleuik toikniuaj.

3. ¿Ipan tlake tlamantli tlauel moneki timomokuitlauisej?

³ ¿Tlake techmachtia tlen Jesús kiiljuik Pedro? Moneki timomokuitlauisej uan kiampa nochipa tikiknelijtosej Cristo. Jesús kimajtoya tlauel ouij tiitstoskiaj ipan ni tonali uan timotekipachoskiaj uan tijpiaskiaj kuesoli. Ipan se neskayotl, Jesús kiijtok se keskij maseualmej kitlakakiliskiaj ika miak pakilistli nopa kuali tlamachtili tlen toTeotsij iTlanauatijkayo. Nojkia kiijtok teipa kinekiskiaj “kipiasej miak tomij” uan nopa kichiuaskia ayokmo ma tlaneltokakaj uan ayokmo kitekipanoskiaj toTeotsij ika nochi ininyolo (Mat. 13:19-22; Mar. 4:19). Tlaj amo timomokuitlauiaj, nochi tlamantli tlen techtekipachoua ipan tonemilis ueliskia kichiuas ayokmo kuali ma tijtekipanokaj Jehová. Yeka Jesús kiniljuik itokilijkauaj: “Ximomokuitlauikaj. Nopa tonal ma axinmechpantiki ipan tlajtlakoli. Niyon ma axniinmechpantiki iniuintitokej, yon ma niinmechpantiki inmokuatotonijtokej ika tlamantli tlen ni nemilistli nikaj, pampa intla san ya nopa inmoiljuiaj, axinmokualtlalijtosej, uan nopa tonal nimantsi inmechasis keja se tlaketstli” (Luc. 21:34).

4. ¿Tlake techpaleuis ma tikitakaj tlaj nojua tlauel tikikneliaj Cristo? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

⁴ Sanse kej Pedro, tojuantij nojkia uelis tijnextisej tikikneliaj Cristo tlaj timosentlalisej tlauel titlajtolmoyauasej uan amo tijpatiitasej sekinok tlamantli. ¿Kenijkatsa uelis tijmatisej nojua kiampa tijchijtokej? Uelis timotlajtlanisej ni: “¿Tlake tlamantli nelia tlauel nijpatiita? ¿Tlake tlauel nechpaktia? ¿Nijtekipanos Jehová o sekinok tlamantli?”. Tlaj tijnekij tijnankilisej ni tlajtlanili, ma tikitakaj eyi tlamantli tlen ueliskia kichiuas ayokmo tlauel ma tikiknelikaj Cristo. Tikixtomasej kenijkatsa kinamiki tikitasej tekitl, tlen ika timoyolpakiltiaj uan tlamantli tlen tijnekij tijpiasej.

5. ¿Tlake tekitl kinmakatokej tlakamej katli kipiaj ininchampoyouaj?

⁵ Pedro amo michtlajtlamayaya san pampa kipaktiyaya, ya nojkia kichiuayaya nopa pampa monekiyaya kinpanoltis ichampoyouaj. Ipan ni tonali, Jehová nojkia kintekimakatok tlakamej ma kinmokuitlauikaj ininchampoyouaj (1 Tim. 5:8). Tlaj kinekij kichiuasej tlen Jehová kinnauatijtok, moneki tekitisej chikauak. Maske kinekij kichiuasej nopa, tlauel mokuesouaj pampa ipan ni tonali tlauel ouij tiitstokej.

6. ¿Kenke tekitl kichiua ma mokuesokaj miakej?

⁶ Ipan ni tonali tlauel miakej maseualmej kitemouaj tekitl, uan amo onka miak tekitl. Yeka miakej san mokijkixtiliaj tekitl. Miakej moneki tekitisej miak horas maske amo miak kintlaxtlauiaj. Ipan miak empresas kinekij kichiuasej miak tekitl san ika se keskij maseualmej katli kintekipanouaj. Yeka katli tekitij nopaya tlauel siauij, mokuesouaj uan kemantika mokokouaj. Uan miakej moiljuiaj ayokmo  kintekimakasej tlaj amo kichiuasej tlen kiniljuia katli kitekipanouaj.

7, 8. 1) ¿San ajkia tlauel tijpatiitaj? 2) ¿Tlake tlamantli kipaleuik se toikni ma kiita iteki kej kinamiki?

⁷ Cristo itokilijkauaj amo tijnekij tijtlauelkauasej Jehová pampa san ya tlauel tijpatiitaj uan amo se akajya katli tijtekipanouaj o seyok maseuali (Luc. 10:27). Titekitij pampa kiampa tijpiaj tlen ika timopanoltisej uan nojua tijtekipanojtosej Jehová. Tlaj amo timomokuitlauiaj, toteki ueliskia kichiuas ayokmo kuali ma tijtekipanokaj toTeotsij. Ma tikitakaj tlake kipanok se toikni katli eua Tailandia. Ya kiijtoua: “Nijkualchijchiuayaya computadoras. Na tlauel nechpaktiyaya noteki, uan nojkia nitekitiyaya miak horas. Yeka ayokmo kuali nijtekipanouayaya Jehová. Nikitak monekiyaya nijtemos seyok tekitl tlaj nijnekiyaya nijnextis san Jehová tlauel nijpatiitayaya nijtekipanos”. ¿Tlake kichijki toikni?

⁸ Ya kiijtoua: “Se xiuitl nimoiljuijtinenki tlake nijchiuaskia, uan teipa pejki nijnamaka helados. Kema nipejki, amo nijtlaniyaya miak tomij, uan yeka nimotekipachouayaya. Kema nikinpantiyaya katli ininuaya nitekitiyaya, nechuetskiliyayaj uan nechtlajtlaniyayaj kenke nijnamakayaya helados tlaj achtouia amo nitonalmikiyaya kampa nijkualchijchiuayaya computadoras. Nikiljuik Jehová ma nechpaleui uan kiampa ueliskia nimosentlalis tlauel nijtekipanos. Teipa pejki kuali nitlanamaka pampa nijmatki tlake kinpaktiyaya katli nechtlakouiyayaj uan pampa nijyekok nojua kuali nijchijchiuas helados tlen kinpaktiskia maseualmej. Ipan se tonal nijtlaminamakayaya nochi tlen nijchijchiuayaya. Nama kuali nijtlani uan amo kej kampa achtouia nitekitiyaya. Uan tlauel niyolpaki pampa ayokmo nimotekipachoua kej kema nijpixtoya nopa tekitl. Uan nama nijmati Jehová itstok nonechka” (xijpoua Mateo 5:3, 6).

9. ¿Kenijkatsa uelis tikitasej toteki kej kinamiki?

⁹ Jehová tlauel kipaktia chikauak ma titekitikaj, uan tlauel techpaleuia kema kiampa tijchiuaj (Prov. 12:14). Maske kuali tijyolmatij kema titekitij, moneki timomokuitlauisej uan kiampa amo tlauel tijpatiitasej toteki, pampa nopa kichiuaskia ayokmo ma tijtekipanokaj Jehová. Kema Jesús kiijtok tlake tlamantli moneki tijpiasej, nojkia kiijtok ni: “Achtoui xijtemokaj para inkalakisej ipan itlanauatilis toTeko uan para inkipiasej se yolistli tlen xitlauak iixtla. Uan yajaya inmechmakas nojkia nochi ni tlamantli tlen moneki” (Mat. 6:33). ¿Kenijkatsa uelis tijmatisej tlaj tikitaj toteki kej kinamiki? Uelis timotlajtlanisej: “¿Tlauel nechpaktia noteki uan tlen nijchiua kema nijtekipanoua Jehová amo nechpaktia o nima nijkuesijkaita?”. Kej tijnankilisej ni tlajtlanili techpaleuis kuali ma tijmatikaj tlake tlamantli o ajkia nelnelia tikikneliaj.

10. ¿Tlake tlamantli tlen tlauel ipati tlamachtik Jesús?

¹⁰ Jesús tlamachtik tlake tlamantli moneki tlauel tijpatiitasej ipan tonemilis. Se tonali, yajki kinpaxaloua María uan Marta. Kema asito, Marta nimantsi pejki kitlakualchiuilia,  uan María moseuik inechka Jesús pampa kinekiyaya kitlakakilis. Marta kiiljuik Jesús ma kitlakaualti María pampa amo kipaleuiyaya, uan ya kinankilik: “María kitlapejpenijtok para kikakis notlajtol, uan nopa achi kuali, uan axaka uelis kikixtilis” (Luc. 10:38-42). Jesús kimachtik se tlamantli tlen tlauel ipati: tlaj amo tijnekij ma techtonalpolo toteki o sekinok tlamantli uan tijnekij tijnextisej tikikneliaj Cristo, uajka moneki tijtlapejpenisej tlen “achi kuali”. Ni kiijtosneki achtoui moneki tijchiuasej kampeka kuali timouampojchijtosej iuaya Jehová uan san ya nopa tlauel tijpatiitasej ipan tonemilis.

11. Kej kiijtoua Biblia, ¿kenijkatsa kinamiki tikitasej kema timosiajkauaj uan timoyolpakiltiaj?

¹¹ Tojuantij nochipa tlauel timotekiuijtokej, yeka moneki timosiajketsasej uan timoyolpakiltisej. Biblia techiljuia: “Axonka tleno más kuali uan ipati para se tlakatl, san ma kikuas tlen kinekis uan [kiijis] tlen kipaktia uan kichiuas nopa tekitl tlen más kipakilismakas” (Ecl. 2:24). Jesús kimajtoya itokilijkauaj monekiyaya mosiajketsasej. Se tonali, kema tlauel tlajtolmoyajtoyaj, Jesús kiniljuik itokilijkauaj: “Xiualakaj nouaya ma timosiajkauatij kentsi kampa tlatsitsika” (Mar. 6:31, 32).

12. ¿Kenke moneki timomokuitlauisej kema tijnekisej timoyolpakiltisej? Xikijto tlen kipanok se toikni.

¹² Maske kema timoyolpakiltiaj techpaleuia ma timosiajkauakaj uan kuali ma tijyolmatikaj, moneki timomokuitlauisej uan kiampa amo san tijnekisej timoyolpakiltisej. Ipan achtoui siglo miakej maseualmej moiljuiyayaj ni tlamantli: “Ma titlakuakaj uan ma titlaikaj [...] pampa mostla timikisej” (1 Cor. 15:32). Ipan ni tonali, miakej maseualmej nojkia kiampa moiljuiaj. Ne Europa occidental, se telpokatl pejki monechikoua ipan tlanechikoli. Maske monechikouayaya, teipa ayokmo yajki pampa tlauel kipaktiyaya moyolpakiltis. Teipa, kiitak kipiayaya miak kuesoli pampa san kinekiyaya moyolpakiltis. Yeka sampa pejki momachtia Biblia. Nojkia pejki tlajtolmoyaua uan teipa moatsonpoliuiltik. Ya kiijtoua tlauel amo kuali kiyolmati pampa amo nima pejki kitekipanoua Jehová. Nojkia kiijtok kitekipanos Jehová kichiua tlauel ma yolpaki uan amo tlaj moyolpakiltiskia ika sekinok tlamantli.

13. 1) Xikijto se neskayotl tlen kinextia kenke amo kinamiki tlauel timoyolpakiltisej. 2) ¿Tlake techpaleuis ma tijmatikaj tlaj timoyolpakiltiaj kej kinamiki?

¹³ Kema timoyolpakiltisej moneki techpaleuis ma timosiajkauakaj uan kuali ma tijyolmatikaj. Uajka, ¿keski horas moneki timoyolpakiltisej? Ma timoiljuikaj ipan ni tlamantli. Maske tlauel techpaktia tijkuasej pantsi uan dulces, tijmatij tlaj tijkuaskiaj miak ueliskia techtlanauis. Tlaj amo tijnekij timokokosej, moneki tijkuasej tlakualistli tlen kipaleuis totlakayo. Nojkia kiampa pano kema timoyolpakiltiaj. Tlaj tlauel uejkaua timoyolpakiltiaj, ueliskia kichiuas ayokmo kuali ma timouikakaj iuaya Jehová. ¿Tlake techpaleuis ma tijmatikaj tlaj timoyolpakiltiaj kej kinamiki? Uelis tikijkuilosej ipan se amatl keski horas ipan se semana tiajkej ipan tlanechikoli, titlajtolmoyajkej uan timomachtijkej Biblia. Teipa, nojkia ma tikijkuilokaj keski horas timauiltijkej, tijmauisojkej televisión, timauiltijkej ika videojuegos o seyok tlamantli tlen ika timoyolpakiltijkej. Kema tikitasej keski horas tiuejkajkej ipan ni ome tlamantli, uelis tikitasej tlake tlamantli moneki tijpatlasej (xijpoua Efesios 5:15, 16).

14. ¿Tlake techpaleuis kuali ma tijtlapejpenikaj tlen ika timoyolpakiltisej?

 ¹⁴ Jehová techkaua ma tijtlapejpenikaj tlen ika timoyolpakiltisej, uan tetajmej nojkia uelis kitlapejpenisej ika tlake moyolpakiltisej ininchampoyouaj. Biblia kinextia tlake moiljuia Jehová uan tlen nopaya techtlajtolmaka techpaleuia kuali ma tijtlapejpenikaj tlen tijchiuasej. * Kema timoyolpakiltiaj ika tlen kuali eli “keja se regalo tlen toTeko techmakatok” (Ecl. 3:12, 13). Maske uelis amo nochi techpaktia timoyolpakiltisej ika sanse tlamantli, moneki timomokuitlauisej pampa Jesús kiijtok: “Kampa tijpixtok tlen tlauel ipati, nojkia nopaya eltos moyolo” (Mat. 6:21, TNM; Gál. 6:4, 5). Tlaj tlauel tikikneliaj toTlanauatijka Jesús, uajka tijnextisej san toTeotsij iTlanauatijkayo tlauel tijpatiitaj ipan tonemilis. Ni uelis tijnextisej ika tlen timoiljuiaj, ika tlen tikijtouaj uan ika tlen tijchiuaj (Filip. 1:9, 10).

15, 16. 1) ¿Kenke tlauel amo kuali tijnekisej titlapijpiasej? 2) ¿Tlake tetlajtolmakak Jesús?

¹⁵ Ipan ni tonali, miakej maseualmej kinekij kipiasej nochi tlen yajyankuik kistia, kej yoyomitl, teléfonos, computadoras uan sekinok tlamantli. Nopa maseualmej tlauel kinekij tlapijpiasej uan yeka tlauel kipatiitaj miak tlamantli uan tomij. Cristo itokilijkauaj moneki kuali timotlachilisej uan kiampa tikitasej tlake tlamantli tijpatiitaj ipan tonemilis. Ma timotlatsintokikaj:  “¿Nochipa nijtlachilijtok tlake yajyankuik carros kistok o tlake yajyankuik yoyomitl uelis nijkouas uan amo nimomachtia nopa tlamachtili tlen moixtomas ipan tlanechikoli? ¿Tlauel nimotekiuijtok ipan tlamantli tlen nijchiua mojmostla uan yeka ayokmo tlauel nimomaijtoua o ayokmo nijpoua Biblia?”. Tlaj amo timomokuitlauiaj, peuas tikiknelisej o tijnekisej miak tlamantli uan ayokmo tikiknelisej Cristo. Moneki kuali timoiljuisej ipan tlen kiijtok Jesús: “Xijpiakaj cuidado para amo xijnekikaj nochi tlamantli tlen onka” (Luc. 12:15). ¿Kenke kiijtok ni?

¹⁶ Jesús kiijtok: “Axaka uelis kintekipanos omej itekojuaj, pampa kikokolis se uan kiiknelis ne se. Uan ika se elis temachtli, pero ne seyok kitlauelkauas. Iuikal eli, axueli inkitekipanosej toTeko intla inkikauiliaj ma inmechyoltilana tomij” (Mat. 6:24). Amo uelis tijtekipanosej Jehová ika nochi toyolo tlaj nojkia timosentlaliaj titlapijpiasej. Pampa titlajtlakolejkej, moneki tijchiuasej kampeka amo tijchiuasej tlen totlajtlakolchijkanakayo kineki, kej kema tijnekij titlapijpiasej (Efes. 2:3).

17. 1) ¿Kenke miakej ayokmo kiitaj kej kinamiki nopa tlamantli tlen kinekij kipiasej? 2) ¿Tlake techpaleuis amo ma tijnekikaj titlapijpiasej?

¹⁷ Miakej maseualmej san mosentlaliaj kipiasej tlamantli tlen kiixtokaj pampa ayokmo kiitaj kej kinamiki nochi nopa tlamantli (xijpoua 1 Corintios 2:14). Pampa san moiljuijtokej ipan nopa tlamantli tlen kiixtokaj, ayokmo kimatij tlake kuali uan tlake amo kuali (Heb. 5:11-14). Uan kej panotia tonali nojua tlauel kinekij kipiasej se tlamantli tlen kiixtokaj. Uan maske ya kipiaj miak tlamantli, nojua kinekij kipiasej sekinok (Ecl. 5:10). ¿Tlake techpaleuis amo ma timoiljuikaj o ma techpano kej inijuantij? Tlauel techpaleuis tlaj nochipa tijpouasej Biblia, kiampa amo tijnekisej titlapijpiasej (1 Ped. 2:2). Jesús nochipa moyoliljuiyaya ipan Jehová itlalnamikilis, nopa kipaleuik amo ma tlaixpano kema Satanás kiyejyekok (Mat. 4:8-10). Tojuantij nojkia moneki tijchiuasej nochi tlen Jehová techtlajtolmaka, nopa techpaleuis amo kema ma tijnekikaj titlapijpiasej. Kiampa tijnextilisej Jesús nelia tlauel tikikneliaj uan amo sekinok tlamantli.

18. ¿Tlake kinamiki tijchiuasej?

¹⁸ Kema Jesús kitlajtlanilik Pedro “¿Tinechiknelia más keja ne sekij?”, kinekiyaya kimachtis monekiyaya mosentlalis san Jehová kitekipanos uan san ya nopa tlauel kipatiitas. Nopa tokajyotl Pedro kiijtosneki ‘se tetl’. Uan Pedro kinextik kiampa eliyaya pampa kuali kitekipanok Jehová (Hech. 4:5-20). Tojuantij nojkia uelis tijchiuasej kej Pedro uan kiampa tijnextisej tlauel tikikneliaj Cristo. Ma tikitakaj kej kinamiki toteki, tlen ika timoyolpakiltiaj uan tlamantli tlen tijnekij tijpiasej. Tlaj kiampa tijchiuasej, kejuak tikiljuiskiaj Jesús nopa tlajtoli tlen Pedro kiiljuik: “NoTeko, tijmati na nimitsiknelia”.