1, 2. 1) ¿Tlake kuesoli kipiaj ininkoneuaj katli san asitokej ipan se altepetl? 2) ¿Tlake tlajtlanili tijnankilisej ipan ni tlamachtili?

SE TOIKNI katli itoka Joshua kiijtoua: “Notatauaj san asitoyaj ipan se altepetl, uan kema nieliyaya niokichpil nikamanaltiyaya inintlajtol ipan tochaj uan nojkia ipan tlanechikoli. Uan kema niajki escuela, pejki nechpaktia nopa tlajtoli tlen motekiuiyaya ipan nopa altepetl. Kema panok se keski xiuitl, ayokmo nijkuamachiliyaya tlen moixtomayaya ipan tlanechikoli uan ayokmo nimomatiyaya nijchiuas tlen notatauaj momajtokej”. Miakej kinpano kej Joshua kipanok.

² Ipan ni tonali, kipano 240 millones tlen maseualmej itstokej ipan se altepetl kampa amo tlakatkej. Tlaj ta nojkia san tiasitok ipan se altepetl, ¿kenijkatsa uelis tikinpaleuis mokoneuaj ma kiiknelikaj Jehová uan ma nemikaj ipan nopa “ojtli tlen xitlauak”? (3 Juan 4). ¿Uan kenijkatsa uelis kinpaleuisej sekinok toikniuaj?

3, 4. 1) ¿Kenijkatsa tetajmej uelis kuali kinmachtisej ininkoneuaj? 2) ¿Tlake amo kinamiki moiljuisej tetajmej?

³ Tetajmej, tlaj inkinekij inmokoneuaj kuali ma mouikakaj iuaya  Jehová uan ma itstokaj nochipa, uajka moneki kuali inkinmachtisej ika tlen inkichiuaj. Tlaj kiitasej inkichiuaj kampeka achtoui inkitekipanosej toTeotsij, uajka nojkia motemachisej Jehová mojmostla kinmakas tlen moneki (Mat. 6:33, 34). Achtoui xijchiuakaj kampeka kuali inkitekipanosej Jehová uan amo inkinekisej inkipiasej miak tlamantli. Amo tlauel xitlapijpiakaj uan xijchiuakaj kampeka amo intlauikasej. Nojkia amo xijnekikaj inkitlanisej miak tomij yon “[in]kinpakilismakasej tlakamej”. Xijchiuakaj kampeka inkipiasej “tlamantli tlen tlauel ipati ipan iluikaktli” o kuali initstosej iixpa Jehová (Juan 12:43; xijpoua Marcos 10:21, 22 *).

⁴ Amo kema tlauel ximotekiuijtokaj, pampa nopa uelis kichiuas xikintlauelkauakaj inmokoneuaj. Xikiniljuikaj tlauel kuali inkiyolmatij pampa kichiuaj kampeka kuali kitekipanosej Jehová uan amo tlatominpiasej pampa kinekij inmechpaleuisej o pampa inijuantij kinekij miak tomij. Uan nojkia pampa amo kichiuaj sekinok tlauel ma kinixmatikaj. Amo kinamiki inmoiljuisej inmokoneuaj moneki tlauel tekitisej uan kiampa inmojuantij tlauel kuali initstosej o amo tleno inmechpolos. Xikilnamikikaj “axininteki konemej para kiajokuisej tomij para inintatauaj, pero ininteki tetajmej kiajokuisej tomij para kinpanoltisej ininkoneuaj” (2 Cor. 12:14).

5. ¿Kenke tetajmej moneki nochipa kinkamanaljuisej ininkoneuaj tlen Jehová?

⁵ Kej Biblia kiijtojtoya, ipan ni tonali miakej katli “kamatij nochi tlamantli tlajtoli” mochiuaj Jehová itlajtoltemakauaj (Zac. 8:23). Yeka, tlaj inmokoneuaj amo kuali kikuamachiliaj nopa tlajtoli tlen inmojuantij inkitekiuiaj, uajka ouij inkinmachtisej tlen Biblia tlamachtia. Inijuantij elij katli tlauel moneki inkinmachtisej ika Biblia, pampa san uelis kipiasej “yolistli yankuik para nochipa” tlaj kuali kiixmatisej toTeotsij Jehová (Juan 17:3). Yeka, tlaj inkinekij inmokoneuaj ma kiixmatikaj tlen Jehová tlamachtia, moneki nochipa inkinkamanaljuisej tlen toTeotsij (xijpoua Deuteronomio 6:6, 7).

6. ¿Kenijkatsa kinpaleuia konemej ma kiyekokaj nopa tlajtoli tlen inintatauaj kitekiuiaj? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

⁶ Uelis inmokoneuaj kiyekouaj nopa tlajtoli tlen motekiuia ipan nopa altepetl kema yauij escuela o ika sekinok maseualmej. Uan uelis kiyekosej nopa tlajtoli tlen inmojuantij inkitekiuiaj tlaj nochipa inkinkamanaljuisej. Tlaj kiyekouaj inmotlajtol, amo ouij kimatisej monojnotsasej inmouaya uan inmechiljuisej tlen kiyolmatij. Uan nojkia kinpaleuis ipan sekinok tlamantli. Kema mokoneuaj kiyekouaj sekinok tlajtoli kinpaleuia ma kitekiuikaj inintlalnamikilis uan ma kikuamachilikaj kenijkatsa moiljuiaj sekinok maseualmej. Uan kinpaleuis ma kinkamanaljuikaj miakej maseualmej kema tlajtolmoyauasej. Carolina, katli itatauaj san asikej ipan se altepetl, kiijtoua: “Tlauel nechpaktijtok niitstos ipan se tlanechikoli kampa motekiuia seyok tlajtoli. Uan tlauel nechpaktia nitlapaleuis kampa amo itstokej miakej tlajtolmoyauanij”.

7. ¿Tlake uelis kichiuasej tetajmej tlaj ininkoneuaj kamanaltij seyok tlajtoli?

 ⁷ Kej panotia tonali, konemej katli inintatauaj san asitokej ipan se altepetl nojkia peuaj kichiuaj kej momajtokej ipan nopa altepetl uan kamanaltij inintlajtol. Yeka ayokmo kinekij kinkamanaljuisej inintatauaj ipan inintlajtol o kiilkauaj nopa tlajtoli. Tetajmej, tlaj kiampa kinpano inmokoneuaj, ¿ueliskia inkiyekosej nopa tlajtoli tlen motekiuia kampa initstokej uan kiampa uelis inkamanaltisej ininuaya maske san se kentsi? Tlaj inkimatisej tlake kamanaltij ininuaya sekinok, ika tlake moyolpakiltiaj uan kenijkatsa kichiuaj ininteki ipan escuela, uajka amo ouij inkinpaleuisej ma mochiuakaj Cristo itokilijkauaj. Nojkia kuali inkinpaleuisej tlaj uelis inmonojnotsasej ininuaya katli kinmachtiaj. Maske moneki inkikixtisej tonali, inkichiuasej kampeka uan amo inmoueyimatisej, tlauel kuali tlaj kiampa inkichiuasej. Ximoiljui ipan ni tlamantli. Tlaj mokone ayokmo ueliskia tlakakis, ¿amo tijchiuaskia kampeka tijyekos tlajtoli ika señas pampa tijneki timonojnotsas iuaya? Uajka, tlaj mokone kuali kamanalti seyok tlajtoli, ¿timoiljuia nojkia kinamiki tijchiuas kampeka tijyekos nopa tlajtoli tlen ya kuali kikuamachilia? *

8. ¿Kenijkatsa tetajmej uelis kinpaleuisej ininkoneuaj maske amo kuali kamanaltij nopa tlajtoli tlen inijuantij kiyekojtokej?

⁸ Sekij tetajmej tlauel ouij kimatij kinnojnotsasej ininkoneuaj ipan nopa tlajtoli tlen kiyekojtokej. Uelis yeka amo uelij kuali kinpaleuiaj ma kikuamachilikaj “nopa tlajkuiloli tlen tlatsejtseloltik” (2 Tim. 3:15). Maske uelis ta nojkia kiampa mitspano, uelis tikinpaleuis mokoneuaj ma kiixmatikaj Jehová uan ma kiiknelikaj. Se ueuejtlakatl tlen itoka Shan kiijtoua: “Nonana, katli iselti techiskaltik, amo kuali kamanaltiyaya nopa tlajtoli tlen noikniuaj uan na tijtekiuiyayaj, uan tojuantij amo kuali tikamanaltiyayaj itlajtol. Uan pampa tikitayayaj momachtiyaya, momaijtouayaya uan kichiuayaya kampeka sejse chikueyi momachtis touaya, techpaleuik ma tijmatikaj tlauel monekiyaya kuali tikixmatisej Jehová”.

9. ¿Tlake ueliskia kichiuasej tetajmej uan kiampa kinpaleuisej ininkoneuaj katli moneki momachtisej ipan ome tlajtoli?

⁹ Uelis sekij konemej moneki ma kinmachtikaj tlen Jehová ipan ome tlajtoli. ¿Kenke moneki nopa? Pampa ipan escuela kitekiuiaj se tlajtoli uan ipan ininchaj seyok. Yeka, sekij tetajmej kitekiuiaj amatlajkuiloli, grabaciones uan videos ipan ome tlajtoli. Ni kinextia tetajmej katli san asitokej ipan se altepetl moneki kichiuasej kampeka uan kiampa kinpaleuisej ininkoneuaj kuali ma mouikakaj iuaya Jehová.

10. 1) ¿Ajkia moneki kitlapejpenis ipan tlake tlanechikoli yasej? 2) ¿Tlake kipaleuis se tetaj kuali ma kitlapejpeni tlen kichiuas?

¹⁰ Kema “nopa sejkoyok euanij” itstokej kampa amo onka se tlanechikoli tlen kitekiuia inintlajtol, uajka moneki yasej ipan se tlanechikoli kampa motekiuia nopa tlajtoli tlen kamanaltij ipan nopa altepetl (Sal. 146:9). Uan tlaj eltok se tlanechikoli kampa motekiuia inintlajtol uan amo uejka mokaua, uajka nopa tetaj moneki kitlapejpenis ipan tlake tlanechikoli yasej uan  kiampa uelis kinpaleuis ichampoyouaj. Achtoui moneki kuali moiljuis tlake uelis kichiuas, uan kiiljuis Jehová ma kiyakana. Uan nojkia moneki kamanaltis iuaya isiua uan ikoneuaj (1 Cor. 11:3). ¿Tlake tlamantli moneki kiitas achtoui? ¿Tlake textos kipaleuis kuali ma kitlapejpeni tlen kichiuas?

11, 12. 1) ¿Tlake pano kema konemej kikuamachiliaj tlen moixtoma ipan tlanechikoli uan kema amo kikuamachiliaj? 2) ¿Kenke sekij konemej amo kinekij kiyekosej nopa tlajtoli tlen inintatauaj kitekiuiaj?

¹¹ Tetajmej moneki kuali kiitasej tlake nelia uelis kinpaleuis ininkoneuaj. Maske tlen moixtoma ipan tlanechikoli kinpaleuia se kentsi ma kikuamachilikaj tlen Biblia tlamachtia, tlaj yasej ipan se tlanechikoli kampa kitekiuiaj nopa tlajtoli tlen kuali kikuamachiliaj, uajka uelis kiyekosej miak tlamantli maske san tlakaktosej. Tlaj konemej amo kikuamachiliaj tlen moixtoma ipan seyok tlajtoli, uajka amo kiyekosej miak tlamantli (xijpoua 1 Corintios 14:9, 11). Maske tetajmej kinmachtiaj inintlajtol kema peuaj kamanaltij, amo nochipa kitekiuisej nopa tlajtoli, yeka kema moskaltisej uelis kiijtosej tlen moiljuiaj uan tlen kiyolmatij ipan seyok tlajtoli tlen inijuantij kuali kikuamachiliaj. Kemantika, maske konemej tlanankiliaj ipan tlanechikoli, panoj tlaixpa o kiixtomaj se tlamachtili ipan inintatauaj inintlajtol, amo kiijtouaj tlen nelia moiljuiaj o kiyolmatij.

¹² Nojkia onka sekinok tlamantli tlen kichiua konemej amo ma moiljuikaj yon ma kichiuakaj sanse kej inintatauaj. Kiampa kipanok Joshua, katli tikijtojkej kampa peua ni tlamachtili. Iikni Esther kiijtoua: “Konemej moiljuiaj nopa tlajtoli tlen inintatauaj kitekiuiaj, ininreligión uan tlen momajtokej kichiuaj amo kema moxeloua”. Tlaj konemej amo momatij kichiuasej tlen inintatauaj momajtokej, uajka uelis nojkia amo kinekisej kitekiuisej inintlajtol yon ininreligión. ¿Tlake uelis kichiuasej tetajmej kema kiampa kinpanos ininkoneuaj?

13, 14. 1) ¿Kenke se toikni uan ichampoyouaj yajkej ipan seyok tlanechikoli? 2) ¿Tlake kichijkej se toikni iuaya isiua pampa kinekiyayaj nojua kuali mouikasej iuaya Jehová?

¹³ Toikniuaj nochipa moneki moiljuisej tlake uelis kinpaleuis ininkoneuaj uan amo san tlen inijuantij kinpaleuis (1 Cor. 10:24). Samuel, itata Joshua uan Esther, kiijtoua: “Nosiua uan na kuali tikitakej ipan tlake tlajtoli asiyaya ipan ininyolo tlen Biblia tlamachtia. Kema timomaijtojkej, tikiljuijkej Jehová ma techmaka tlalnamikilistli uan ma techpaleui tijmatisej tlake tijchiuaskiaj. Kej Jehová technankilik, tikitakej amo ya nopa tlen tojuantij tijnekiyayaj. Yeka, kema tikitakej amo kinpaleuiyaya tlen moixtomayaya ipan totlajtol, timoiljuijkej kualtiaskia tiasej ipan se tlanechikoli kampa kamanaltiyayaj nopa tlajtoli tlen inijuantij kuali kikuamachiliyayaj. Sansejko tiauiyayaj tlanechikoli uan titlajtolmoyauayayaj ininuaya. Nojkia tikintlaneuiyayaj toikniuaj ma tlakuatij tochaj uan ma yakaj touaya kema tipaxalouayayaj. Nochi ni kinpaleuik tokoneuaj kuali ma kinixmatikaj toikniuaj uan ma kiitakaj Jehová kej ininTeotsij, ininTata uan ininUampo. Tijmatiyayaj tlauel ipati ma kichiuakaj nopa uan amo ma kiyekokaj totlajtol”.

¹⁴ Samuel nojua kiijtoua: “Pampa tijnekiyayaj nojua kuali titlaneltokasej, nosiua uan na nojkia tiauiyayaj tlanechikoli ipan totlajtol. Maske tijchiuayayaj miak tlamantli uan tisiauiyayaj, Jehová kiteochijki nochi tlen tijchijkej uan yeka tlauel tijtlaskamatiliaj. Nama nopa eyij tokoneuaj senkistok kitekipanouaj Jehová”.

15. ¿Kenke se tosiuaikni moiljuik kualtiaskia tlatekipanos ipan se tlanechikoli kampa kitekiuiyayaj nopa tlajtoli tlen kuali kikuamachiliyayaj?

¹⁵ Kema inmokoneuaj moskaltisej, uelis kiitasej nojua tlauel kuali kitekipanosej Jehová tlaj itstosej ipan se tlanechikoli kampa kitekiuiaj nopa tlajtoli tlen kuali kikuamachiliaj. Tlaj  kiampa moiljuisej, tetajmej amo kinamiki moiljuisej ayokmo kinekij kinitasej. Se toikni katli itoka Kristina kiijtoua: “Maske nijkuamachiliyaya se kentsi nopa tlajtoli tlen notatauaj kitekiuiyayaj, nijmatiyaya ouij nijkuamachilis tlen moixtomayaya ipan tlanechikoli. Kema nijpixtoya 12 xiuitl, niajki ipan se ueyi tlanechikolistli kampa motekiuik nopa tlajtoli tlen nikamanaltiyaya ipan escuela. Kuali nijkuamachilik tlen Biblia tlamachtia. ¡Amo kema nechpanotoya nopa! Nojkia pejki nimomaijtoua ipan nopa tlajtoli. ¡Nikiljuiyaya Jehová nochi tlen nijyolmatiyaya!” (Hech. 2:11, 41). Kema Kristina kiaxitik 18 xiuitl, kamanaltik ininuaya itatauaj uan kiijtok yaskia ipan se tlanechikoli kampa motekiuiyaya nopa tlajtoli tlen ya kuali kikuamachiliyaya. Ya kiijtoua: “Pampa nijyekok miak tlamantli tlen Jehová ipan nopa tlajtoli tlen nijkuamachiliyaya nechpaleuik ma nijchiua sekinok tlamantli”. Teipa, pejki tlatekipanoua kej precursora regular uan yeka tlauel yolpaki.

16. Maske Nadia mokajki ipan se tlanechikoli kampa motekiuiyaya seyok tlajtoli, ¿kenke tlauel yolpaki?

¹⁶ Telpokatl, ¿tijneki tias ipan se tlanechikoli kampa motekiuia nopa tlajtoli tlen ta tijkuamachilia? Ximotlajtlani kenke tijneki tijchiuas nopa. ¿Tijneki tias ipan seyok tlanechikoli pampa nopa mitspaleuis nojua kuali ximouika iuaya Jehová? (Sant. 4:8). ¿O tijneki tias pampa amo tijneki motatauaj ma kiitakaj nochi tlen tijchiua o pampa amo tijneki tijchiuas kampeka titlatekipanos ipan motlanechikol? Xikita tlen kiijtoua Nadia, katli nama tlatekipanoua ipan Betel: “Kema noikniuaj uan na tieliyayaj titelpokamej, tijnekiyayaj tiasej ipan se tlanechikoli kampa motekiuiyaya nopa tlajtoli tlen tojuantij kuali tijkuamachiliyayaj”. Itatauaj kimatiyayaj tlaj yaskiaj ipan seyok tlanechikoli amo ueliskiaj kinpaleuisej nojua kuali ma mouikakaj iuaya Jehová. Nadia kiijtoua: “Tlauel nikintlaskamatilia notatauaj pampa kichijkej kampeka techmachtisej inintlajtol uan pampa techiljuijkej ma timokauakaj ipan nopa tlanechikoli kampa ipa tiitstoyaj. Nopa tlauel techpaleuik ipan tonemilis uan uelki tikinpaleuijkej sekinok maseualmej ma kiixmatikaj Jehová”.

17. 1) ¿Ajkia kintekimakatok Jehová ma kinmachtikaj konemej? 2) ¿Tlake uelis kichiuasej tetajmej tlaj kinekij ma kinpaleuikaj kinmachtisej ininkoneuaj?

¹⁷ Jehová kintekimakatok tetajmej ma kinmachtikaj ininkoneuaj tlen Biblia tlamachtia, amo kintekimakatok ininueyitatauaj o sekinok maseualmej (xijpoua Proverbios 1:8; 31:10, 27, 28). Maske tetajmej moneki kichiuasej nopa, uelis amo kuali kamanaltij nopa tlajtoli tlen motekiuia kampa itstokej uan yeka moneki ma kinpaleuikaj kema kinmachtisej ininkoneuaj. Kema tetajmej kiniljuiaj sekinok ma kinpaleuikaj, amo kichiuaj nopa san pampa amo kinekij kichiuasej ininteki, inijuantij kiniljuiaj sekinok ma kinpaleuikaj pampa kinekij kuali kiniskaltisej ininkoneuaj uan ‘kintlalnamiktisej ika teiknelijkayotl uan kinmachtisej’ tlen Jehová (Efes. 6:4). Tetajmej uelis kiniljuisej ueuejtlakamej tlen inintlanechikol ma kiniljuikaj tlake uelis kichiuasej kema momachtisej ininuaya ininchampoyouaj. Nojkia uelis kiniljuisej ma kinpaleuikaj kimatisej ajkia inijuantij uelis ininuaya mouampojchiuasej ininkoneuaj.

18, 19. 1) ¿Kenijkatsa sekinok toikniuaj uelis kinpaleuisej telpokamej? 2) ¿Tlake nojua moneki kichijtosej tetajmej?

¹⁸ Tlaj inkinekij inkinpaleuisej inmokoneuaj, moneki inkintlaneuisej sekinok toikniuaj kema inmomachtisej ininuaya inmochampoyouaj. Miakej telpokamej nojkia kiyekouaj miak tlamantli kema tlajtolmoyauaj ininuaya sekinok toikniuaj o kema kichiuaj se tlenijki ininuaya (Prov. 27:17). Shan kiijtoua: “Kuali nikinilnamiki toikniuaj katli nochipa itstoyaj nouaya.  Nochipa nechpaleuiyayaj kuali ma nijkualchijchiua nopa tlamachtili tlen nijpanoltiskia, uan nijyekoyaya miak tlamantli. Uan tlauel nechpaktiyaya kema sansejko timoyolpakiltiyayaj ininuaya sekinok toikniuaj”.

¹⁹ Uan toikniuaj katli tepaleuisej moneki nochipa kinilnamikilisej telpokamej ma kintlepanitakaj inintatauaj. Uelis kinpaleuisej ma kichiuakaj nopa kema kiijtosej nochi kuajkuali tlamantli tlen kinextiaj inintatauaj, uan amo kinamiki kinekisej kichiuasej ininteki tetajmej. Nojkia, amo kinamiki kichiuasej se tlamantli tlen sekinok maseualmej o se toikni amo kuali kiitaskiaj o tlen kichiuaskia ma moiljuikaj tlen amo kuali (1 Ped. 2:12). Maske tetajmej uelis kiniljuisej sekinok toikniuaj ma kinpaleuikaj, san inijuantij kinamiki kinmachtisej ininkoneuaj tlen toTeotsij Jehová. Moneki nochipa kuali kiitasej kenijkatsa sekinok kinpaleuiaj ininchampoyouaj.

20. ¿Tlake uelis kichiuasej tetajmej uan kiampa kinpaleuisej ininkoneuaj kuali ma kitekipanokaj Jehová?

²⁰ Tetajmej, ximomaijtokaj uan xikiljuikaj Jehová ma inmechpaleui, uan nojua xijchijtokaj kampeka kuali inkinpaleuisej inmokoneuaj (xijpoua 2 Crónicas 15:7). Xikilnamikikaj tlauel ipati inkinpaleuisej kuali ma mouikakaj iuaya Jehová uan amo tlen inmojuantij inkinekij inkichiuasej o inmechpaktia. Xijchiuakaj kampeka toTeotsij iTlajtol ma asi ipan ininyolo inmokoneuaj. Ximotemachikaj inmokoneuaj kena uelis mochiuasej Jehová itlajtoltemakauaj. Kema kichiuasej tlen Biblia kiijtoua uan kej inmojuantij inkichiuaj, nojkia inkiyolmatisej kej apóstol Juan, katli kinitayaya toikniuaj kej ikoneuaj: “Axtleno uelis nechmakas más pakilistli, pampa miak nipaki kema nijkaki para nokoneuaj nemij ipan se ojtli tlen xitlauak” (3 Juan 4).