1, 2. 1) ¿Tlake kiijkuilok se sociólogo? 2) ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

MASKE ipan ni tonali miakej maseualmej kiijtouaj tlaneltokaj ipan Jesús, amo kichiuaj tlen tlamachtik (2 Tim. 4:3, 4). Se sociólogo kiijkuilok ipan se amochtli: “Tlaj itstoskia se maseuali kej Jesús uan kiijtoskia sanse tlamantli kej ya kiijtok [...], ¿nojkia tijchiuaskiaj kej maseualmej katli amo kiselijkej? Kena, uelis nojkia amo tijseliskiaj”.

² Maske ipan achtoui siglo miakej maseualmej kikajkej uan kiitakej Jesús kichijki uejueyi tlamantli, amo kineltokakej uan amo kiselijkej. ¿Kenke? Ipan tlamachtili 18 tikitakej naui tlamantli kampa kiijtoua kenke amo kiselijkej. Uan ipan ni tlamachtili nojua tikitasej naui tlamantli. Nojkia, tikitasej kenke Cristo itokilijkauaj amo kinekij kintlakakilisej uan tlake techpaleuis amo tijtlauelkauasej Jesús.

3. ¿Kenke miakej maseualmej amo kiselijkej Jesús?

³ Kema Jesús itstoya ipan Tlaltipaktli, kuali mouikayaya ininuaya nochi maseualmej. Maske tlakuayaya ininuaya katli kipixtoyaj tlanauatili, nojkia itstoya ininuaya katli amo tlatominpiayayaj uan katli kinchikoitayayaj. Nojkia kintlasojtlak maseualmej katli kinitayayaj tlauel tlajtlakolchijtoyaj. Miakej katli moueyimatiyayaj amo kinejkej kitokilisej Jesús pampa kiampa kichiuayaya. Yeka, kintlatsintokijkej itokilijkauaj: “¿Para tlen intlakuaj uan inatlij ininuaya ni tlakamej tlen tlainamaj impuesto uan tlakajkayauaj? Uan ¿ininuaya ni sekinok tlen miak tlajtlakoli kichiuaj?”. Uan Jesús kinnankilik nopa fariseos uan kiniljuik: “Se tetikatlakatl axkineki  se tepajtijketl, pero se kokoxketl, kena. Na axniualajtok para nikinnotsas tlakamej tlen moiljuiaj para kuajkualmej iixtla toTeko. Niualajtok para nikinnotsas tlakamej tlen kimatij kipiaj inintlajtlakoljuaj para ma moyolkuepakaj” (Luc. 5:29-32).

4. ¿Kenke amo kinamikiyaya mosentlachilisej judíos ika tlen Isaías kiijtok?

⁴ Tlen Biblia kiijtoua. Tlajtolpanextijketl Isaías ipa kiijtojtoya kema ualaskia Mesías miakej amo kiseliskiaj. Yeka kiijkuilok: “Itstos se tlakatl tlen kiuejkamajkauasej sekinok uan tlen tlakamej kiitasej para axtleno ipati. [...] Uan kema panos toixtla, tikijkuenisej toxayak pampa axtijnekisej tijtlachilisej. Nochi tlakamej kiijiyasej uan kikokolisej, pero tijchiuilisej keja axtikitakej” (Is. 53:3). Ni tlajtolpanextili kiijtok Mesías amo kinekiskiaj kiitasej. Yeka, judíos tlen achtoui siglo amo kinamikiyaya mosentlachilisej pampa Jesús amo kiselijkej.

5. ¿Tlake moiljuiaj miakej maseualmej tlen Cristo itokilijkauaj?

⁵ Tlen nama pano. Miakej katli tlayakanaj ipan se religión tlauel kuali kinseliaj katli tlatominpiaj, katli ixtlamatij uan katli tlauel kinixmatij ipan se altepetl maske amo kuali monejnemiltiaj o amo kichiuaj tlen Biblia tlamachtia. Katli tlayakanaj ipan religiones kinchikoitaj Jehová itekipanojkauaj pampa nochipa tlatekipanouaj ika pakilistli uan kuali monejnemiltiaj, kiampa kichiuaj pampa miakej amo kiitaj tlaj ipati kuali monejnemiltisej. Apóstol Pablo kiijtok: “ToTeko kintlapejpenijtok tlen teikneltsitsij ipan ni Tlaltipaktli uan tlen tlakamej kinkokoliaj uan moiljuiaj para axtleno ininpati” (1 Cor. 1:26-29). Jehová tlauel kinpatiita itekipanojkauaj katli amo kitlauelkauaj.

6. ¿Tlake kiijtok Jesús ipan Mateo 11:25, 26, uan kenijkatsa uelis tijchiuasej kej ya kichijki?

⁶ Tlen mitspaleuis amo tijtlauelkauas Jesús (xijpoua Mateo 11:25, 26). Amo xijkaua tlen maseualmej kiijtouaj ma kichiua ayokmo kuali titlatekipanos. Xikilnamiki Jehová kintekimakatok katli amo moueyimatij ma kichiuakaj ipakilis (Sal. 138:6). Uan ximoiljui nochi tlen kichijtokej miakej toikniuaj ika Jehová itlapaleuil maske maseualmej kinchikoitaj uan amo kinpatiitaj.

7. ¿Kenke Jesús kiijtok fariseos kipixtoyaj ome ininxayak, uan inijuantij tlake kichijkej?

⁷ Jesús amo majmajki kema kiniljuik amo kuali tlamachtiyayaj katli tlayakanayayaj ipan religiones. Kiniljuik kipixtoyaj ome ininixayak pampa san kinekiyayaj momajtekisej uan amo kinmokuitlauisej inintatauaj (Mat. 15:1-11). Itokilijkauaj mosentlachilijkej uan kiiljuijkej: “¿Ta tijmati nopa fariseos kualankej ika tlen tikijtok amantsi?” Jesús kinankilik: “Nochi tsontli tlen toTeko axkitoktok, yajaya kimakuis ika nochi ineljuayo pampa axiaxka. Xikinkauakaj nopa fariseos. Itstokej keja popoyotsitsij. Uan tlakamej tlen kintokiliaj nojkia itstokej popoyotsitsij. Uan intla se popoyotsi kiyakana seyok popoyotsi, nochi omej uetsisej tlakoyoijtik” (Mat. 15:12-14). Maske katli tlayakanayayaj ipan religión judía tlauel kualankej, Jesús nochipa kiijtok tlen melauak.

8. ¿Kenijkatsa Jesús kinextik Jehová amo kinselia nochi religiones?

⁸ Jesús kiijtok miakej tlamachtiyayaj tlen amo melauak uan Jehová amo kinselia nochi religiones. Ya kiijtok miakej maseualmej yaskiaj ipan nopa “ueyi uan patlauak [...] ojtli tlen teuika kampa tetsontlamiltiaj”, uan amo miakej yauij ipan “nopa kaltemitl pitsaktsi uan ojtli tlen amo patlauak” tlen temaka nemilistli tlen axkema tlamis (Mat. 7:13, 14, TNM). Jesús kiijtok miakej maseualmej kiijtoskiaj  kitekipanouaj toTeotsij maske amo nelia kiampa kichiuaskiaj. Yeka, techtlajtolmakak ika ni tlamantli: “Xitlachixtokaj pampa asisej tlakajkayauanij tlen kiijtosej para iteokamanalojkauaj toTeko, pero axneli. Nesisej keja kuajkualmej, pero axtle. Itstokej keja tepechichimej tlen moyoyontiaj keja borregojmej. Keja se tlakatl kiixmati se kuauitl ipampa itlajka, inkinixmatisej ajkeya yajuantij intla inkitlachilisej tlen kichiuasej” (Mat. 7:15-20).

9. ¿Tlake tlamachtili Jesús kinextik amo eliyaya melauak?

⁹ Tlen Biblia kiijtoua. Se tlajtolpanextili kiijtok Mesías tlauel kipatiitaskia toTeotsij ichaj (Sal. 69:9; Juan 2:14-17). Nopa kipaleuik ma kiniljui sekinok amo kuali tlamachtiyayaj uan amo kuali tlen kichiuayayaj. Se neskayotl, fariseos tlamachtiyayaj tijpiaj se tonaltsi o se alma tlen amo kema miki, uan Jesús tlamachtik katli miktokej kejuak san kochtokej (Juan 11:11). Saduceos amo kineltokayayaj moyolkuisej katli miktokej, uan Jesús kiyolkuik iuampo Lázaro (Juan 11:43, 44; Hech. 23:8). Fariseos moiljuiyayaj tlen kinpanoyaya ipa kiijtojtoyaj kiampa kinpanoskia o pampa toTeotsij kichiuayaya. Maske kiampa kineltokayayaj, Jesús tlamachtik maseualmej uelis kitlapejpenisej tlaj kitekipanosej toTeotsij o amo (Mat. 11:28).

10. ¿Kenke miakej amo kinekij techtlakakilisej?

¹⁰ Tlen nama pano. Miakej maseualmej amo kinekij techtlakakilisej pampa titlamachtiaj tlen melauak tlamachtia Biblia. Katli tlayakanaj ipan religiones tlamachtiaj toTeotsij kintlatsakuiltia ipan tlitl, uan maseualmej kineltokaj tlen kinmachtiaj. Tojuantij titlamachtiaj Jehová tlauel teiknelia, kiampa tijnextiaj amo melauak tlen kineltokaj. Katli tlamachtiaj ipan religiones kiijtouaj nopa tonaltsi o alma amo miki, uan nopa amo nelia pampa tlaj kiampa eliskia uajka amo monekiskia moyolkuisej katli miktokej. Tojuantij tijnextiaj tlen kineltokaj sekinok amo uala ipan Biblia. Nojkia, maske miakej maseualmej kineltokaj tlen kinpano ipa moijtojtoya kiampa kinpanoskia, tojuantij tijmatij uelis tijtlapejpenisej tijtekipanosej toTeotsij o amo. Yeka, kema  katli tlayakanaj ipan religiones kimatij ni tlamantli, tlauel kualanij.

11. Kej Jesús kiijtok ipan Juan 8:45-47, ¿tlake kineki Jehová ma kichiuakaj itekipanojkauaj?

¹¹ Tlen mitspaleuis amo tijtlauelkauas Jesús. Tlaj nelia tijneltoka tlen melauak uajka tijchiuas tlen Jehová kineki (xijpoua Juan 8:45-47). Yeka, amo kema xijtlauelkaua tlen melauak, nochipa xijchiua tlen timomachtia uan amo xijchiua kej Satanás (Juan 8:44). Jehová kineki nochi itekipanojkauaj ma kichiuakaj kej Jesús. Yeka kiijtok: “Axsan ximochiuakaj keja inkinikneliskiaj sekinok, nelia xikiniknelikaj. Xijtlauelkauakaj tlen axkuali uan xijtokilikaj tlen kuali” (Rom. 12:9; Heb. 1:9).

12. ¿Kenke kej mijki Jesús kichijki miakej amo ma kiselikaj?

¹² Nojkia onka seyok tlamantli tlen kichijki maseualmej amo ma kiselikaj Jesús. Pablo kiijtok: “Tojuantij san tikiniljuiaj nochi tlakamej para Cristo [kikuapilojkej] uan mijki topampa. Nelia ouij para israelitajmej kineltokasej ni tlajtoli” (1 Cor. 1:23). ¿Kenke ika tlen Jesús kipanok kichijki amo ma kiselikaj? Pampa moiljuiyayaj tlaj Jesús eliyaya Mesías amo kinamikiyaya kikuapilosej uan mikis kej se maseuali katli kichijtoya tlen amo kuali (Deut. 21:22, 23).

13. ¿Tlake amo kinejkej kineltokasej katli amo kineltokayayaj Jesús?

¹³ Nopa judíos katli amo kiselijkej Jesús amo kinejkej kiitasej kej se akajya katli amo tleno kichijtoya, katli san kiistlakauijtoyaj uan katli kichiuilijtoyaj tlen amo xitlauak. Kej kitlatsakuiltijkej amo kinamikiyaya kiampa kichiuasej. Nopa ueyi tlasentilistli tlen kinyakanayaya judíos, nima mosentilijkej uan amo kichijkej kej momajtoyaj kichiuaj kema tetlajtolsenkauayayaj (Luc. 22:54; Juan 18:24). Inijuantij amo kinejkej kintlakakilisej tlen sekinok kiijtouayayaj, uan yeka “kintemouayayaj omej tlakamej para kiteiljuisej Jesús ika tlen axkuali kiitstoyaj kichiua para uelis kimiktisej”. Kema amo kipantijkej ika tlake kitlatsakuiltisej,  nopa sumo sacerdote kinejki Jesús ma kiijto se tlamantli tlen ika kitlatsakuiltiskiaj. Amo kinamikiyaya kiampa kichiuasej (Mat. 26:59; Mar. 14:55-64). Uan kema Jesús moyolkuik, tekichiuanij kinmakakej tomij tlateuianij tlen Roma katli tlamokuitlauiyayaj kampa kikajtoyaj Jesús itlakayo, uan kiampa istlakatiskiaj kema kiitaskiaj kaktok nopa tlakoyoktli (Mat. 28:11-15).

14. ¿Tlake tlajtolpanextili moijtojtoya tlen Mesías imikilis?

¹⁴ Tlen Biblia kiijtoua. Miakej judíos moiljuiyayaj Mesías amo mikiskia. Ma timoiljuikaj ipan ni tlajtolpanextili: “Yajaya motemakak hasta mijki pero nochi kiitayayaj keja eliskia se tlajtlakolchijketl. Pero yajaya kiuikak ipani inintlajtlakoljuaj miak[ej] tlajtlakolchijkatlakamej uan momaijto ika toTeko para ma kintlapojpoljui” (Is. 53:12). Yeka, kej Jesús mijki, judíos monekiyaya kiitasej ya eliyaya Mesías uan kineltokasej.

15. ¿Tlake tlamantli tlen kiijtojtokej sekinok kichijtok amo ma techtlakakilikaj?

¹⁵ Tlen nama pano. Sanse kej Jesús, Jehová itlajtoltemakauaj nojkia kintlateljuijtokej uan kintsajtokej maske amo tleno kichijtokej. Ma tikitakaj se keski neskayotl. Ipan Estados Unidos, ipan xiuitl 1930 uan tlanki ipan 1940, monejki toikniuaj miakpa yasej kampa tekichiuanij pampa amo kinekiyayaj ma tlaueyichiuakaj. Miakej tekichiuanij nima kinextijkej techchikoita. Ipan Quebec (Canadá), nopa Iglesia uan nopa altepetl kiijtojkej amo ma titlaueyichiuakaj yon ma titlajtolmoyauakaj. Miakej toikniuaj kintsajkej pampa tlajtolmoyauayayaj. Ipan Alemania, nazis kinmiktijkej miakej telpokamej. Uan ipan se keski xiuitl tlen panotok, ipan Rusia kintlajtolsenkajtokej uan kintsaktokej toikniuaj pampa tekichiuanij kiijtouaj kiixpanoj tlanauatili kema kinmachtiaj sekinok tlen Biblia tlamachtia. Nojkia kiijtojtokej amo kinamiki kitekiuisej Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras ipan tlajtoli ruso pampa nopaya nesi Jehová itoka.

16. Kej kiijtoua 1 Juan 4:1, ¿kenke amo kinamiki tijneltokasej tlen kiijtouaj maseualmej tlen Jehová itlajtoltemakauaj?

¹⁶ Tlen mitspaleuis amo tijtlauelkauas Jesús. Xijtemo tlen nelia panok. Ipan Sermón del Monte Jesús kiijtok maseualmej techistlakauiskiaj uan techiljuiskiaj tlen amo kuali (Mat. 5:11). Nochi ni istlakatili uala tlen Satanás. Ya kichiua maseualmej katli techkualankaitaj ma techistlakauikaj (Apoc. 12:9, 10). Yeka, amo ma tijneltokakaj tlen inijuantij kiijtouaj pampa nopa uelis kichiuas ayokmo kuali ma titlaneltokakaj (xijpoua 1 Juan 4:1).

17. ¿Tlake monekiyaya kichiuasej katli kiitakej tlen panok kema nechka kimiktiskiaj Jesús?

¹⁷ Ipan nopa youali kema Jesús nechka kimiktiskiaj, se itokilijkaj kitemaktilik, seyok kiijtok amo kiixmatiyaya uan sekinok kitlauelkajkej (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75). Maske kiampa panok, ya amo kenijki kiitak pampa kimatiyaya kiampa panoskia (Juan 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32). Uan sekij kitlauelkajkej kema kiitakej tlen panok uan uelis moiljuijkej: “Tlaj kiampa kichiuaj itokilijkauaj, na amo nijneki nielis se tlen inijuantij”.

18. ¿Tlake tlajtolpanextili moaxitik kema Jesús nechka kimiktiskiaj?

¹⁸ Tlen Biblia kiijtoua. Kema Jesús ayamo ualayaya ipan Tlaltipaktli, Jehová ipa kiijtojtoya nopa Mesías kitemaktiliskiaj ika “30 plata tomij” (Zac. 11:12, 13). Uan katli kitemaktiliskia eliskia se tlen iuampo (Sal. 41:9). Zacarías nojkia kiijtok: ‘Kimiktisej nopa tlamokuitlauijketl uan nochi nopa borregojmej mosemanasej’ (Zac. 13:7). Katli kuali tlaneltokayayaj amo kitlauelkajkej  Jesús maske kiitakej nochi tlen kipanok, inijuantij nojua kuali tlaneltokakej kema kiitakej kenijkatsa moaxitik tlajtolpanextili.

19. ¿Tlake kimatij katli kuali tlaneltokaj?

¹⁹ Tlen nama pano. Se keskij Jehová itlajtoltemakauaj katli tlauel kinixmatiyayaj kitlauelkajtokej tlen melauak uan mochijtokej apóstatas, uan kichijtokej sekinok nojkia kiampa ma kichiuakaj. Ipan Internet uan ipan periódicos kimoyajtokej istlakatili uan san kiijtojtokej se kentsi tlen melauak, uan nojkia kinistlakauijtokej Jehová itlajtoltemakauaj. Miakej katli kuali tlaneltokaj amo kinkajkayajtokej pampa kimatij Biblia kiijtojtoya kiampa panoskia (Mat. 24:24; 2 Ped. 2:18-22).

20. Kej kiijtoua 2 Timoteo 4:4, 5, ¿tlake techpaleuis amo tijneltokasej tlen kiijtosej katli kitlauelkajtokej Jehová?

²⁰ Tlen mitspaleuis amo tijtlauelkauas Jesús. Nochipa ma timomachtikaj, ma timomaijtokaj uan nochipa ma timotekiuijtokaj ipan nopa tekitl tlen Jehová techmakatok, nopa techpaleuis nojua kuali ma titlaneltokakaj (xijpoua 2 Timoteo 4:4, 5). Tlaj kuali titlaneltokaj, amo timajmauisej kema sekij kiijtosej miak tlamantli tlen amo kinamiki (Is. 28:16). Tlaj tikikneliaj Jehová, toikniuaj uan tijpatiitaj iTlajtol, techpaleuis amo ma techkajkayauakaj katli kitlauelkajtokej Jehová.

21. ¿Ipan tlake uelis timotemachisej maske sekij amo kinekij techtlakakilisej?

²¹ Ipan achtoui siglo, miakej maseualmej kitlauelkajkej Jesús uan amo kiselijkej. Maske kiampa kichijkej, miakej kena kiselijkej. Kej se katli itstoya kampa kintlajtolsenkauayayaj judíos uan “nojkia miak[ej] israelitajtotajtsitsij” (Hech. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43). Ipan ni tonali, nojkia miakej maseualmej mosentlalijtokej kitokilisej Jesús. ¿Kenke kiampa kichiuaj? Pampa kiixmatij tlen melauak tlamachtia Biblia uan kipatiitaj. Biblia kiijtoua: “Nochi tlen kiikneliaj moley kipiaj miak tlaseuilistli ipan ininyolo, uan axuetsisej ipan tlajtlakoli” (Sal. 119:165).