1. Xikijto kenijkatsa Biblia kiixnextia tlaiknelili.

 BIBLIA kiixnextia tlaiknelili ika ni neskayotl: “Nopa tlaiknelijkayotl eltok keja se tlitl tlen kauani ixochiyo pampa tlauel tlatla. Yonke kitekiliskiaj tlauel miak atl axuelis kiseuisej nopa tlilelemektli tlen tlaiknelijkayotl. Niyon axuelis kiseuisej yonke ualaskia ipani nochi pilatlajtsitsij” (Cant. 8:6, 7). ¡Tlauel yejyektsi tlen kiijtoua ni texto! Kinextia se tlakatl uan se siuatl katli mosenkajtokej, uelis nochipa moiknelijtosej.

2. ¿Tlake moneki kichiuasej katli mosenkajtokej uan kiampa nochipa moiknelijtosej?

² Tlaj katli kipiaj ininnamik kinekij nochipa moiknelisej, uajka moneki kichiuasej kampeka kinextisej nopa tlaiknelili. Ma timoiljuikaj tlen kichiua se akajya kema tlipitsa. Tlaj amo kineki ma seui nopa tlitl, moneki kitlipichijtos. Nojkia kiampa pano ika nopa tlaiknelili tlen kiyolmatij katli mosenkajtokej: moneki kichijtosej kampeka moiknelijtosej. Uelis kema amo onka tomij, kema se akajya mokokoua o kema kinpiaj konemej, kichiuas ma tlantia nopa tlaiknelili. Tlaj timosenkajtok, ¿tlake uelis tijchiuas tlaj amo tijneki ma tlami nopa tlaiknelili? Ipan ni tlamachtili tikitasej eyi tlamantli tlen inmechpaleuis ximoiknelijtokaj uan xiyolpaktokaj. b

3. ¿Kenke katli mosenkajtokej moneki mouampojchijtosej iuaya Jehová? (Eclesiastés 4:12; nojkia xikita tlaixkopinkayotl).

³ Tlaj katli mosenkajtokej kinekij tlauel moiknelijtosej, moneki kichiuasej kampeka mouampojchiuasej iuaya Jehová. ¿Kenke kiampa tikijtouaj? Pampa tlaj kitlepanitaj,  kinekisej kichiuasej tlen ya kiijtoua. Nopa kinpaleuis nojua ma moiknelijtokaj maske kiixnamikisej tlen ueli tlaouijkayotl (xijpoua Eclesiastés 4:12). Katli elij iuampoyouaj Jehová, kichiuaj kampeka monejnemiltisej uan kinextisej nopa kuajkuali tlamantli kej ya kinextia. Jehová iuampoyouaj kichiuaj kampeka kuali mouikasej, kipiaj ininyolo uan tetlapojpoljuiaj (Efes. 4:32–5:1). Tlaj kiampa kichiuaj katli mosenkajtokej, uelis nochipa moiknelijtosej. Tosiuaikni Lena, katli kipia 25 xiuitl mosenkajtok, kiijtoua: “¡Amo ouij tikiknelis uan tijtlepanitas se katli kuali tlaneltoka!”.

4. ¿Kenke Jehová kintlapejpenik José uan María ma elikaj itatauaj Jesús?

⁴ Ma tikitakaj tlen Biblia kiijtoua. Maske eliyayaj miakej iteipaixuiuaj David, Jehová kintlapejpenik José uan María ma elikaj itatauaj Jesús. ¿Kenke kintlapejpenik inijuantij? Pampa eliyayaj iuampoyouaj uan kimatiyaya amo kema kitlauelkauaskiaj kema mosenkauaskiaj. ¿Tlake uelis kiyekosej katli mosenkajtokej?

5. ¿Kenijkatsa uelis kichiuasej kej José katli kipiaj ininsiua?

⁵ José nochipa kineltokayaya tlen Jehová kiiljuiyaya, nopa kipaleuik kuali ma kiyakana isiua. ToTeotsij expa kiiljuik tlen monekiyaya kichiuas uan nopa kinpaleuiskia ichampoyouaj. Uan maske eliyaya ouij, ya nima kichijki (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21). José kineltokak Jehová, yeka kuali kimokuitlauik María uan amo tleno kipanok, nopa kichijki María nojua ma kiikneli uan ma kitlepanita. Katli inkipiaj inmosiua, uelis inkichiuasej kej José uan inkiitasej ipan Biblia tlen uelis inmechpaleuis kuali xikinmokuitlauikaj inmochampoyouaj. c Kema inkichiuasej tlen nopaya kiijtoua maske monekis inkipatlasej se keski tlamantli, inkinextisej inkiikneliaj inmosiua. Uan tlaj kiampa inkichiuaj, inmechpaleuis nojua tlauel kuali xiitstokaj. Se tosiuaikni tlen Vanuatu, katli kipia 20 xiuitl mosenkajki, kiijtoua: “Kema nikita noueue kikaua Jehová ma kiyakana uan kichiua tlen Biblia tetlajtolmaka, nechpaleuia nojua ma nijtlepanita, ma nimotemachi ipan ya uan ipan tlen kitlapejpenia”.

6. ¿Kenijkatsa katli kipiaj ininueue uelis kichiuasej kej María?

⁶ María kuali mouampojchijtoya iuaya Jehová. Ya kuali mouikayaya iuaya uan amo san pampa José kiampa kichiuayaya. María kuali kiixmatiyaya toTeotsij iTlajtol (xikita Tlen Tematiltia febrero, 2016 iamayo 13, párrafo 17). Nojkia kikixtiyaya tonali uan moyoliljuiyaya ipan tlen momachtiyaya (Luc. 2:19, 51). Ya kuali tlaneltokayaya, yeka kiikneliyaya uan  kitlepanitayaya iueue. Ipan ni tonali miakej tosiuaikniuaj kichiuaj kampeka kichiuasej kej María. Ma tikitakaj tlen kipanok Émiko. Ya kiijtoua: “Kema ayamo nimonamiktiyaya, noselti nikitayaya tlake nechpaleuis kuali nitlaneltokas. Uan kema nimonamiktik, noueue momaijtouayaya uan ya kiitayaya tlake timomachtisej. Nikitak nitlaneltokayaya san ika tlen noueue kichiuayaya, yeka monekiyaya noselti nijchiuas kampeka nimouampojchiuas iuaya Jehová. Nama nijkixtia tonali niitstos noselti uan kiampa uelis nimomaijtos, nijpouas Biblia uan nimoyoliljuis” (Gál. 6:5). Tlaj katli inkipiaj inmoueue, inkichiuaj kampeka nojua kuali inmouampojchijtosej iuaya Jehová, inmoueue nojua tlauel inmechiknelis uan inmechtlaskamatilis tlen inkichiuaj (Prov. 31:30).

7. ¿Kenijkatsa katli mosenkajtokej uelis kichiuasej kej José uan María?

⁷ José uan María nojkia mopaleuijkej uan kiampa nojua kuali mouampojchijkej iuaya Jehová. Inijuantij kimatiyayaj tlauel ipati kiueyichiuasej ininuaya ininchampoyouaj (Luc. 2:22-24, 41; 4:16). Uelis kemantika eliyaya ouij uan nojua tlauel kiampa kimatkej kema kinpixkej sekinok ininkoneuaj. Maske kiampa kinpanok, tlen kiixnamijkej amo kintsakuilik. ¡Tlen kichijkej tlauel kinpaleuis katli mosenkajtokej! Tlaj nojkia inkinpiaj inmokoneuaj, uelis ouij inkimatij inyasej tlanechikoli o inmomachtisej sansejko. Nojkia, uelis tlauel ouij inkimatisej inmomachtisej uan inmomaijtosej san iuaya inmonamik. Xikilnamikikaj, tlaj inkiueyichiuaj sansejko Jehová, nojua kuali inmouikasej iuaya uan nojkia inmechpaleuis kuali ximouikakaj. Yeka, xikachtouitlalikaj inkiueyichiuasej Jehová.

8. ¿Tlake ueliskia kichiuasej katli mosenkajtokej uan kiampa momachtisej sansejko maske kipiaj kuesoli?

⁸ Kema katli mosenkajtokej kipiaj kuesoli, uelis ayokmo kinekisej momachtisej sansejko. Tlaj kiampa inmechpano, ueliskia inmomachtisej se tlamachtili tlen tlauel inmechpaktis uan amo tlauel uejkauas. Tlaj inkichiuasej ni tlamantli tlauel inmechpaleuis nojua ximoiknelijtokaj uan nojua tlauel inkinekisej sansejko intlatekipanojtosej.

9. ¿Kenke katli mosenkajtokej moneki kichiuasej kampeka itstosej sansejko?

⁹ Katli mosenkajtokej nojua tlauel moiknelisej tlaj kichiuaj kampeka itstosej sansejko. Tlaj kiampa kichiuaj, tlauel kinpaleuis ma kimatikaj tlen moiljuiaj uan tlen kiyolmatij (Gén. 2:24). Ma tikitakaj tlen kinpanok Lilia uan Ruslán kema ayamo panotoya miak tonali mosenkajtoyaj, ipan ni tonali ya kipiaj se 15 xiuitl kema mosenkajkej. Lilia kiijtoua: “Tikitakej amo ueliskia nochipa tiitstosej sansejko kej timoiljuijtoyaj. Tlauel timotekiuiyayaj ipan toteki, ipan tochaj uan ipan sekinok tlamantli. Uan teipa tikinpixkej konemej. Tikitakej tlaj amo tijchiuaskiaj kampeka tiitstosej sansejko, ayokmo kuali timouikaskiaj”.

10. ¿Kenijkatsa uelis kichiuasej ipan ininnemilis katli mosenkajtokej tlen tetlajtolmaka Efesios 5:15, 16?

¹⁰ Tlaj kinekij itstosej sansejko katli mosenkajtokej, moneki kikixtisej tonali, kiitasej kema uelis itstosej sansejko uan kichiuasej kampeka (xijpoua Efesios 5:15, 16). Toikni Uzondu, katli eua Nigeria, kiijtoua: “Kema nikita kenijkatsa nijtekiuis tonali, nojkia nimoiljuia kema niitstos  iuaya nosiua. Tlauel nijpatiita niitstos iuaya” (Filip. 1:10). Ma tikitakaj tlen kichiua Anastasia, iueue tepaxaloua chijchikuasej metstli ipan Moldavia. Ya kiijtoua tlake kichiua uan kiampa kuali kitekiuia tonali: “Nijchiua se keski tlamantli kema noueue motekiuia ipan tlanechikoli. Kiampa kema noueue tlami, ueli tiitstokej sansejko”. Uan tlaj tlauel inmotekiuijtokej, ¿tlake uelis inmechpaleuis initstosej sansejko?

11. ¿Tlake tlamantli kichiuayayaj sansejko Áquila uan Priscila?

¹¹ Katli mosenkajtokej uelis kiyekosej miak tlamantli tlen kichijkej Áquila uan Priscila, inijuantij itstoyaj ipan achtoui siglo uan toikniuaj tlauel kinikneliyayaj (Rom. 16:3, 4). Maske Biblia amo kiijtoua miak tlamantli tlen kichijkej, kena kiijtoua sansejko tekitiyayaj, sansejko tlajtolmoyauayayaj uan sansejko kinpaleuiyayaj sekinok (Hech. 18:2, 3, 24-26). Kema Biblia kamanalti tlen Áquila uan Priscila, nochipa kiijtoua itstoyaj sansejko.

12. ¿Tlake uelis kichiuasej katli mosenkajtokej uan kiampa itstosej sansejko? (Nojkia xikita tlaixkopinkayotl).

¹² ¿Kenijkatsa uelis kichiuasej kej Áquila uan Priscila katli mosenkajtokej? Ximoiljuikaj ipan nopa tekitl tlen inkipiaj. ¿Uelis inkichiuasej sansejko se keski tekitl? Áquila uan Priscila sansejko tlajtolmoyauayayaj. Uan inmojuantij, ¿sansejko intlajtolmoyauaj? Nojkia, Áquila uan Priscila sansejko tekitiyayaj. Maske uelis inmojuantij amo sanse tekitl inkipiaj, ¿ueliskia inkichiuasej sansejko se keski tekitl ipan inmochaj? (Ecl. 4:9). Tlaj inmopaleuisej, kuali inkiyolmatisej kema sansejko intekitisej uan inmechpaleuis inmokamanaljuisej. Robert uan Linda kipiaj kipano 50 xiuitl kema mosenkajkej. Robert kiijtoua: “Maske amo tijpiaj miak tonali, tlauel tiyolpakij pampa tijchiuaj se keski tekitl sansejko, kemantika nijpajpaka platos uan nosiua kiuatsa o kemantika nosiua nechpaleuia kema nitekiti kampa tixochitojtokej. Kema kiampa tijchiuaj, techpaleuia tiitstosej sansejko uan nojua tlauel ma timoiknelikaj”.

13. ¿Tlake moneki kichiuasej katli mosenkajtokej tlaj nelia kinekij itstosej sansejko?

¹³ Amo xikilkauakaj ni tlamantli: amo san moneki initstosej sansejko, nojkia moneki inmosentikapaleuisej. Se tosiuaikni katli eua Brasil, kiijtok: “Kema tijpiaj miak tlamantli tlen tijchiuasej, uelis kichiuas ma timoiljuikaj tiitstokej sansejko san pampa tiitstokej ipan sanse kali. Nikitstok tlauel ipati tiitstosej sansejko uan nojkia moneki nikitas tlen kipoloua noueue”. Ma tikitakaj kenijkatsa Bruno uan isiua Tays kichijtokej kampeka moiknelisej uan mosentikapaleuisej. Bruno kiijtoua: “Kema tiitstosej sansejko, amo tijtekiuiaj tocelular”.

14. ¿Tlake uelis kichiuasej katli mosenkajtokej tlaj amo kinpaktia itstosej sansejko?

 ¹⁴ Uan, ¿tlaj amo inmechpaktia initstosej sansejko? Uelis amo inmechpaktia inkichiuasej sanse tlamantli o nima inmokualaniaj. ¿Tlake uelis inkichiuasej tlaj kiampa inmechpano? Sampa ma timoiljuikaj ipan nopa tlitl tlen tikijtojkej kampa peua ni tlamachtili. Kema peua titlipitsaj, san kentsi lemeni. Tlaj tijnekij tlauel ma lemeni, moneki ika yolik tijtlalilijtiasej kuajkuali kuauitl o tlen tojtomauak. Sanse kej nopa tlitl, ika yolik xijchiuakaj kampeka initstosej sansejko se keski horas mojmostla. Xikitakaj tlake tlamantli inmechpaktia inkichiuasej sansejko uan tlen amo kichiuas ximokualanikaj (Sant. 3:18). Tlaj ika yolik inkichijtiasej se keski tlamantli sansejko, uelis inmechpaleuis sampa tlauel ximoiknelikaj.

15. ¿Kenke tlauel ipati motlepanitasej katli mosenkajtokej?

¹⁵ Katli mosenkajtokej tlauel moneki motlepanitasej. Eli kej nopa ajakatl tlen kipaleuia ma lemeni nopa tlitl, tlaj amo onkaskia ueliskia seuis. Nojkia uelis kiampa panos tlaj katli mosenkajtokej amo motlepanitaj, nopa tlaiknelili uelis tlantias. Uan tlaj motlepanitaj, moiknelijtosej. Xikilnamikto ni tlamantli: amo san moneki timoiljuis tijtlepanita monamik, moneki ya kiyolmatis tijtlepanita. Penny uan Aret ya kipiaj kipano 25 xiuitl mosenkajtokej. Penny kiijtoua: “Tlauel timotlepanitaj, yeka tlauel timoikneliaj uan kuali tiitstokej. Amo tijmakasij tikijtosej tlen tijyolmatij pampa tijpatiitaj tlen timoiljuiaj”. Uajka, ¿tlake uelis tijchiuas tlaj tijneki monamik ma kiyolmati tijtlepanita? Ma tikitakaj tlen kichijkej Abrahán uan Sara.

16. ¿Kenijkatsa tlakamej uelis kichiuasej kej Abrahán? (1 Pedro 3:7; nojkia xikita tlaixkopinkayotl).

¹⁶ Abrahán nochipa kitlepanitak Sara. Kuali kitlakakiliyaya uan kipatiitayaya tlen kiyolmatiyaya. Se tonali, kema Sara tlauel motekipachojtoya kualanki ika Abrahán uan kitlajtlakoltik ika tlen panotoya. Abrahán amo kualanki yon kikualankanojnotski. Ya kuali kiixmatiyaya Sara uan kimatiyaya kitlepanitayaya, uan kipaleuiyaya ika tlen kitlapejpeniyaya kichiuas. Yeka, kuali kitlakakilik Sara uan kichijki kampeka kisenkauas nopa kuesoli (Gén. 16:5, 6). ¿Tlake techmachtia? Se tlakatl uelis kitlapejpenis tlen kichiuasej ichampoyouaj (1 Cor. 11:3). Maske kiampa uelis kichiuas, kitlakakilia tlen kiijtoua isiua kema kitlapejpenia kichiuas se tlamantli pampa tlauel kiiknelia (1 Cor. 13:4, 5). Nojkia uelis kemantika mosiua tlauel moyolkuesoua uan kineki xijtlakakili. Kema kiampa kipano, ¿tijnextia  tijtlepanita uan kuali tijtlakakilia? (xijpoua 1 Pedro 3:7). Angela uan Dimitri kipiaj nechka 30 xiuitl mosenkajtokej. Angela kiijtoua tlake kichiua iueue uan yeka kiyolmati kitlepanita: “Dimitri nochipa nechtlakakilia kema amo kuali nijyolmati o maske kemantika san nijneki nikamanaltis. Kipia iyolo maske kemantika nikualantok o amo kuali nijyolmati”.

17. ¿Tlake uelis kiyekosej siuamej ika tlen Sara kichijki? (1 Pedro 3:5, 6).

¹⁷ Sara kitlepanitayaya tlen kitlapejpeniyaya kichiuas Abrahán uan kipaleuiyaya (Gén. 12:5). Se tonali, Abrahán kinejki kintlamakas se keskij tlakamej maske amo kinchiayayaj. Yeka, kiiljuik Sara ma kichijchiua miak pantsi maske tlauel motekiuijtoya (Gén. 18:6). Sara nima kichijki tlen kiiljuik Abrahán uan kipaleuik. Tlaj tijpia moueue, uelis tijchiuas kej Sara uan tijpaleuis moueue kema kitlapejpenis kichiuas se tlamantli. Tlaj kiampa tijchiuas, kuali initstosej uan inmoiknelisej (xijpoua 1 Pedro 3:5, 6). Dimitri, katli tikijtojkej ipan párrafo 16, kiijtoua tlake kichiua isiua uan yeka kiyolmati kitlepanita: “Kema nijtlapejpenia nijchiuas se tlamantli, nimotemachia nosiua nechpaleuis maske kemantika amo kipaktia tlen nijtlapejpenik. Uan kema amo kuali kisa tlen nijtlapejpenia, amo nechixkoiljuia. ¡Tlauel niyolpaki pampa Angela kiampa kichiua!”. ¡Nelia amo ouij tikiknelis se akajya katli mitstlepanita!

18. ¿Tlake panos tlaj inkichiuaj kampeka inmoiknelisej?

¹⁸ Satanás kineki ayokmo ma moiknelikaj katli mosenkajtokej. Ya kimati tlaj kiampa kichiuasej, uelis kitlauelkauasej Jehová. Maske kiampa kineki kichiuas, ¡yon se tlamantli uelis kitlamiltis nopa tlaiknelili! Yeka moneki inmoiknelisej kej kiijtoua El Cantar de los Cantares. Nochipa xikachtouitlalikaj inkitekipanosej Jehová, xijchiuakaj kampeka initstosej sansejko, xijnextikaj inmotlepanitaj uan xikitakaj tlen kipoloua inmonamik. Tlaj kiampa inkichiuasej, inkiueyichiuasej Jehová, katli kichijtok se tlakatl uan se siuatl sansejko ma itstokaj. Uan nopa tlaiknelili tlen inkiyolmatij amo kema seuis, sanse kej se tlitl tlen nochipa lementok.