Kiskej tlen Ueyi Babilonia
“Uajka innotlakauaj, [...] ama xikisakaj ipan ya” (APOCALIPSIS [REVELACIÓN] 18:4).
UIKATL: 101, 93
1. ¿Kenijkatsa tijmatij toTeotsij itekipanojkauaj kisaskiaj tlen Ueyi Babilonia, uan tlake tlajtlanili tijnankilisej?
IPAN nopa tlamachtili tlen panok, tikitakej katli nelia Cristo itokilijkauaj kejuak kintsajkej ipan Ueyi Babilonia. ¿Nochipa kejuak kintsaktoskiaj? Amo, uan ni tijmatij pampa Jehová kiniljuik itekipanojkauaj ma ‘kisakaj’ tlen religiones katli amo melauak (xijpoua Apocalipsis 18:4). Ni kinextia katli nelia Cristo itokilijkauaj kisaskiaj tlen nopa Ueyi Babilonia. ¿Kema kiskej? Achtoui ma tijnankilikaj eyi tlajtlanili tlen tlauel ipati: ¿Tlake mosentlalijkej kichiuasej nopa Estudiantes de la Biblia ika Ueyi Babilonia kema ayamo asiyaya xiuitl 1914? ¿Kenijkatsa tlajtolmoyajkej toikniuaj ipan nopa Achtoui Ueyi Tlauilankayotl? ¿Kejuak kintsajkej ipan ueyi Babilonia pampa monekiyaya kintlalnamiktisej?
“UETSIS BABILONIA”
2. ¿Tlake mosentlalijkej kichiuasej Estudiantes de la Biblia kema ayamo peuayaya nopa Achtoui Ueyi Tlauilankayotl?
2 Miak xiuitl achtoui kema ayamo peuayaya nopa Achtoui Ueyi Tlauilankayotl (1914-1918), Charles Taze Russell uan sekinok iuampoyouaj kiitakej katli kiijtouayayaj kitokiliaj Cristo amo tlamachtiyayaj tlen uala ipan Biblia. Yeka ayokmo kichijkej tlen tlamachtiyayaj ipan religiones katli amo melauak. Ipan 1879, nopa pilamochtsi Zion’s Watch Tower (La Torre del Vigía de Sión) kiijtok maske nopa Iglesia tlachiua kejuak nelia kitokilia Cristo, nopa amo nelia pampa mopaleuia ika tlanauatianij, yeka eliyaya kej se momekatijkasiuatl (xijpoua Apocalipsis 17:1, 2).
3. ¿Tlake kichijkej Estudiantes de la Biblia pampa amo kinekiyayaj itstosej ipan religión tlen amo melauak? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).
3 Katli nelia Cristo itokilijkauaj kimatkej toTeotsij amo kinteochiuaskia tlaj nojua kinpaleuiskiaj religiones tlen amo melauak. Yeka, tlakamej uan siuamej, kititlankej amatlajkuiloli ipan iglesia kampa kiijtouayayaj ayokmo itstoskiaj ipan nopa religión. Sekij yajkej uan kinpouilijkej nopa amatlajkuiloli katli nopaya mosentilijtoyaj. Kema amo kinkajkej kichiuasej nopa, uajka kintitlanilijkej nopa amatlajkuiloli ipan ininchaj nochi katli nopaya mosentiliyayaj. Nopa Estudiantes de la Biblia amo kinekiyayaj itstosej ipan religión tlen amo melauak. Ipan nopa tonali ayokmo tleno kinchiuiliyayaj yon kinmiktiyayaj katli kikauayayaj ininreligión. Ipan 1870, tlanauatianij ayokmo tlauel kinpaleuiyayaj iglesias kej achtouia. Maseualmej ueliyayaj kiijtouaj tlen momachtiyayaj ipan Biblia uan amo majmauiyayaj kiijtosej kenke amo kineltokayayaj se keski tlamantli tlen tlamachtiyayaj ipan iglesias.
4. Xikixtoma tlake kichijkej Estudiantes de la Biblia kema mochijki nopa Achtoui Ueyi Tlauilankayotl.
4 Nopa Estudiantes de la Biblia kiitakej amo san monekiyaya kiniljuisej ininuampoyouaj, ininchampoyouaj uan katli mosentiliyayaj ipan iglesia inijuantij ayokmo itstoskiaj ipan religión tlen amo melauak, inijuantij kinekiyayaj nochi maseualmej ma kimatikaj Ueyi Babilonia eliyaya kej se momekatijkasiuatl. Yeka, ipan diciembre 1917 uan kema pejki xiuitl 1918, Estudiantes de la Biblia temakakej 10,000,000 pilamatsitsij tlen motokaxtiyaya “La caida de Babilonia”. Nopaya kiijtouayaya kenijkatsa religiones tlen amo melauak amo tlamachtiyayaj tlen Biblia kiijtoua uan amo kuali monejnemiltiyayaj. Maske katli tlayakanayayaj ipan religiones tlauel kualankej, inijuantij nojua tlauel tlajtolmoyajkej. Mosentlalijtoyaj kineltokasej “toTeko Dios achtoui uan axtlakamej” (Hech. 5:29). ¿Tlake kinextia tlen kichijkej? Kinextia kema mochijki nopa tlauilankayotl, toTeotsij itekipanojkauaj amo kejuak kintsajkej ipan Ueyi Babilonia, pampa ipan nopa tonali kisayayaj ipan religiones tlen amo melauak uan kinpaleuiyayaj sekinok nojkia ma kisakaj.
TLAJTOLMOYAJKEJ IKA NOCHI ININYOLO
5. ¿Kenke tikijtouaj toikniuaj tlajtolmoyajkej ika nochi ininyolo kema mochijki nopa ueyi tlauilankayotl?
5 Achtouia tikijtouayayaj Jehová amo kuali kinitak toikniuaj pampa amo tlajtolmoyajkej ika nochi ininyolo kema mochijki nopa ueyi tlauilankayotl, uan timoiljuiyayaj yeka kinkajki kejuak ma kitsakuakaj ipan Ueyi Babilonia. Teipa, nochi Cristo itokilijkauaj katli itstoyaj ipan 1914-1918 kiijtojkej inijuantij kichijtoyaj kampeka nojua tlajtolmoyajtosej. Nama tijmatij nelia tlajtolmoyajkej ika nochi ininyolo. Pampa kuali tijmatij nochi tlen kinpanok uan tlen kichijkej Estudiantes de la Biblia, techpaleuijtok kuali ma tijkuamachilikaj se keski tlapoualistli tlen eltok ipan Biblia.
6, 7. 1) ¿Tlake tlaouijkayotl kiixnamijkej toikniuaj kema mochijtoya nopa ueyi tlauilankayotl? 2) ¿Tlake kinextia Estudiantes de la Biblia tlajtolmoyajkej ika nochi ininyolo?
6 Maske kema mochijtoya nopa ueyi tlauilankayotl, Estudiantes de la Biblia tlauel tlajtolmoyauayayaj, nojkia kipixkej se keski tlaouijkayotl. Ma tikitakaj san ome. Se: ipan nopa tonali san temakayayaj amatlajkuiloli kema tlajtolmoyauayayaj, uan amo kimatiyayaj kenijkatsa kiixtomasej ika Biblia tlen kineltokayayaj. Yeka, kema tekichiuanij amo kinkajkej ma temakakaj nopa amochtli The Finished Mystery (El misterio terminado) ipan 1918, miakej toikniuaj kimatkej ouij tlajtolmoyauasej. Ome: ipan nopa xiuitl nojkia pejki nopa gripe española. Nopa kokolistli tlauel temauayaya uan yeka toikniuaj amo ueliyayaj yauij ipan sekinok altepemej uan tlajtolmoyauasej. Maske kipixkej ni ome tlaouijkayotl, kichijkej kampeka nojua tlajtolmoyauasej.
Nopa Estudiantes de la Biblia tlajtolmoyajkej ika nochi ininyolo. (Xikita párrafos 6, 7).
7 Ipan 1914, maske amo miakej eliyayaj nopa Estudiantes de la Biblia, kinextijkej “Foto-Drama de la Creación”, ni eliyaya se keski películas uan tlaixkopinkayotl tlen iselti mopanoltijtiauiyaya. Ni tlamantli amo kema kiitstoyaj. Nopa “Drama”, kej nojkia kiiljuiyayaj, kinextiyaya kema kichijchijkej Adán uan tlamiyaya kema Cristo tlamiskia tekichiua ipan mil xiuitl. Ipan nopa achtoui xiuitl kema kinextijkej, kiitakej tlauel miakej maseualmej, kipano 9,000,000, kipano imiaka nochi Jehová itlajtoltemakauaj tlen itstokej ipan ni tonali. Nojkia tijmatij ipan 1916, kipano 809,000 maseualmej mosentilijkej ipan tlanechikoli ne Estados Unidos, uan ipan 1918, mosentilijkej nechka 950,000. Ni kinextia Estudiantes de la Biblia tlajtolmoyajkej ika nochi ininyolo.
8. ¿Tlake kichijkej katli tlayakanayayaj pampa kinekiyayaj kinyolchikauasej Estudiantes de la Biblia kema mochijtoya nopa ueyi tlauilankayotl?
8 Kema mochijtoya nopa ueyi tlauilankayotl, toikniuaj katli tlayakanayayaj kichijkej kampeka kichijchiuasej amatlajkuiloli uan kinyolchikauasej Estudiantes de la Biblia. Nopa kinpaleuik toikniuaj nojua ma tlajtolmoyauakaj. Richard H. Barber, katli kitekipanouayaya Jehová ipan nopa tonali, kiijtok: “Nojua tikinpixkej se keskij superintendentes de circuito katli kichijkej ininteki, uan nojua momoyajki nopa pilamochtsi The Watch Tower, uan tijtitlankej Canadá maske nopaya amo tekauayayaj ma titemakakaj. Nojkia nikintitlanilik sekij toikniuaj nopa amochtli The Finished Mystery katli pilsiltsi, pampa kinkixtilijtoyaj katli kipixtoyaj. Toikni Rutherford techiljuik ma tikitakaj kanke uan kema tijchiuaskiaj ueyi tlanechikolistli ipan miak altepemej tlen eltoyaj ika oeste ipan Estados Unidos, uan ma tikintitlanikaj katli tlamachtiskiaj uan kinyolchikauaskiaj toikniuaj”.
MONEKIYAYA KIPATLASEJ SE KESKI TLAMANTLI
9. 1) ¿Kenke toTeotsij itekipanojkauaj monekiyaya ma kintlalnamiktikaj ipan xiuitl 1914-1919? 2) ¿Tlake amo kinamiki timoiljuisej?
9 Estudiantes de la Biblia nojua kinpolouayaya kuali kikuamachilisej se keski tlamantli. Ayamo kuali kikuamachiliyayaj kema Biblia kiijtoua moneki tikintlepanitasej tlanauatianij (Rom. 13:1). Yeka, tlapaleuijkej kema onkak nopa tlauilankayotl. Uan kema nopa tlanauatijketl tlen Estados Unidos tlanauatik nochi monekiyaya momaijtosej ipan mayo 30, xiuitl 1918, uan tlajtlanisej ma onka tlaseuilistli, pilamochtsi The Watch Tower kiniljuik nochi Estudiantes de la Biblia nojkia ma momaijtokaj ipan nopa tonali. Sekij tlapaleuijkej ika tomij, uan sekinok mochijkej soldados uan yajkej ipan tlauilankayotl. Maske monekiyaya ma kintlalnamiktikaj, amo kinamiki timoiljuisej yeka kejuak kintsajkej ipan Ueyi Babilonia, pampa kema mochijtoya nopa ueyi tlauilankayotl, inijuantij nechka tlamikisaj tlen nopa religiones tlen amo melauak (xijpoua Lucas 12:47, 48).
10. ¿Kenijkatsa kinextijkej sekij kitlepanitayayaj nemilistli?
10 Maske ayamo kuali kikuamachiliyayaj tlake kiijtosneki amo titlateuisej, kena kimatiyayaj amo kuali se temiktis. Yeka katli tlateuijkej ipan nopa Achtoui Ueyi Tlauilankayotl, amo kinejkej temiktisej. Sekij katli amo kinejkej temiktisej kintlalijkej tlaixpa uan kiampa ma kinmiktikaj.
11. ¿Tlake kinekiyayaj kichiuasej tekichiuanij pampa Estudiantes de la Biblia amo yauiyayaj tlateuiaj?
11 Diablo nelia tlauel kualanki pampa kiitak toikniuaj amo kiixpanoyayaj Jehová. Yeka kichijki tekichiuanij ma kintlatsakuiltikaj (Sal. 94:20). James Franklin Bell, katli kinyakanayaya soldados tlen Estados Unidos, kiniljuik toikniuaj Rutherford uan Van Amburgh tekichiuanij kinejkej kichiuasej se tlanauatili kampa kiijtouayaya ma kinmiktikaj katli amo kinekiskiaj yasej ipan tlauilankayotl. Kiniljuiyaya nopa pampa kimajtoya Estudiantes de la Biblia amo yauiyayaj tlateuiaj. Tlauel kualantoya, uan kiiljuik Rutherford amo mochijtoya nopa tlanauatili san pampa presidente tlen Estados Unidos amo kinejki. Teipa kiiljuik: “Tojuantij tijmatij kenijkatsa tikinitskisej, ¡uan nelia tikinitskisej!”.
12, 13. 1) ¿Kenke toikniuaj kintsajkej miak xiuitl? 2) ¿Ayokmo kineltokaskiaj Jehová pampa kintsajkej? Xikixtoma.
12 Tekichiuanij kimatkej kenijkatsa kintlatsakuiltisej toikniuaj. Kinitskijkej uan kintsajkej toikniuaj Rutherford, Van Amburgh uan sekinok chikuasej tlakamej katli nojkia tlayakanayayaj ipan Sociedad Watch Tower. Nopa juez kiijtok ueliskiaj kichiuasej tlen tlauel amo kuali uan amo kej soldados alemanes. Kiijtok kinijixnamijkej tlanauatianij, tlateuianij uan nochi iglesias, yeka monekiyaya tlauel kintlatsakuiltisej. Kiniljuijkej tsaktoskiaj miak xiuitl ipan se cárcel tlen eltoya ipan Atlanta (Georgia, Estados Unidos). Maske kiampa kiniljuijtoyaj, kinkixtijkej kema tlanki nopa ueyi tlauilankayotl.
13 Maske kintsaktoyaj, nopa chikueyij tlakamej mosentlalijtoyaj kineltokasej tlen toTeotsij tlanauatia. ¿Kenijkatsa tijmatij nopa? Inijuantij kititlanilijkej presidente tlen Estados Unidos se amatlajkuiloli kampa kitlajtlaniyayaj ma kinkixti. Nojkia kiixtomilijkej Biblia tlanauatia amo ma titemiktikaj, yeka se katli kitekipanoua toTeotsij uan amo kineltoka, toTeotsij amo kuali kiitas uan kitsontlamiltis. Inijuantij kiixtomilijkej nopa pampa kinekiyayaj ma kimati kenke amo ueliskiaj yasej tlateuitij uan kinmiktisej sekinok. Kinextijkej amo majmauiyayaj kema kiampa kiiljuijkej presidente. Kiampa neski mosentlalijtoyaj nochipa kineltokasej Jehová.
¡KISKEJ TLEN UEYI BABILONIA!
14. Xikixtoma tlake kiijtok Biblia panoskia ipan xiuitl 1914 uan tlanki ipan 1919.
14 Malaquías 3:1-3 kiijtoua tlake kinpanok Estudiantes de la Biblia ipan 1914 uan tlanki kema pejki 1919 (xijpoua). ToTeotsij Jehová uan Jesucristo, “tlayolmelajketl tlen nopa tlajtolsenkauali”, kinitakoj “nochi levitajmej” katli kinixnextiaj katli yasej iluikak. Pampa Jehová kintlalnamiktik uan kejuak kinpajpajki, nama ueliskiaj kiselisej seyok tekitl. Ipan 1919, Jesús kitlapejpenik se “tlalnamijkatlatekipanojketl tlen nelia temachtli” katli kinmachtiskia uan kinyakanaskia nochi toTeotsij itekipanojkauaj (Mat. 24:45). Kiampa nochi toTeotsij itekipanojkauaj kiskej tlen Ueyi Babilonia. Uan pejkej nojua kikuamachiliaj tlen toTeotsij kineki, uan nojkia nojua tlauel kiiknelijtiauij. ¡Tlauel tijtlaskamatiliaj Jehová pampa techteochiua! [1] (Xikita nopa nota kampa tlami ni tlamachtili).
15. ¿Kenijkatsa tijnextisej tijtlaskamatiliaj toTeotsij pampa techkixtik tlen Ueyi Babilonia?
15 ¡Tlauel tijtlaskamatiliaj toTeotsij pampa techkixtik tlen Ueyi Babilonia! Satanás amo ueltok kichiua ayokmo ma tijueyichiuakaj toTeotsij kej kinamiki. Uan moneki nochipa tikilnamiktosej kenke Jehová techkixtik. Ya kineki nochi maseualmej ma momakixtikaj (2 Cor. 6:1). Miakej maseualmej katli kuali ininyolo nojua kinkajkayajtokej uan kejuak tsaktokej ipan religiones tlen amo melauak. Yeka, ma tijchiuakaj kampeka tijchiuasej kej uejkajkia kichijkej toikniuaj uan ma tikinpaleuikaj maseualmej ma kisakaj tlen Ueyi Babilonia.
^ [1] (párrafo 14) Onka miak tlamantli tlen sanse kinpanok judíos katli kinuikakej Babilonia ika tlen kinpanok Cristo itokilijkauaj teipa kema mijki nopa apóstol tlen mokauayaya. Maske miak tlamantli sanse, amo kinamiki timoiljuisej nochi tlen kinpanok judíos kiixnextik nochi tlen kinpanoskia katli kintlapejpenijtoyaj, pampa amo eliyaya se tlajtolpanextili. Onka se keski tlamantli tlen amo sanse. Judíos itstoyaj Babilonia 70 xiuitl uan Cristo itokilijkauaj nelia tlauel uejkajki miak xiuitl kejuak tsaktoyaj. Ni eli san se tlen nopa tlamantli tlen kinextia amo nochi sanse kinpanok.
Tlen nojkia mitspaktis tikitas
DOCUMENTARIES
Tlen kichijtokej Jehová itlajtoltemakauaj. Tlaxeloli 2: Tlajtolmoyauaj kampa ueli
Jesús kinnauatik itokilijkauaj ma kinchiuakaj ‘itokilijkauaj maseualmej tlen nochi altepemej’. Kema tlauel tlaijiyouijkej kikuamachilijkej monekiyaya kinextisej tlen melauak tlamachtia Biblia.
