1, 2. 1) ¿Tlake kiijtouaj sekij maseualmej? 2) ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

SEKIJ maseualmej kiijtouaj: “Tlaj tijnekij tijueyichiuasej toTeotsij amo moneki onkas se tlanechikoli tlen techyakanas. San moneki kuali timouikasej iuaya toTeotsij”. ¿Nelia tlen kiijtouaj? Ma tikitakaj se keski tlamantli.

² Ipan ni tlamachtili tikitasej kenijkatsa Jehová nochi kuali kichiua uan kenijkatsa kuali kinyakana itekipanojkauaj. Nojkia tikitasej tlake kinamiki tijchiuasej kema Jehová itlanechikol techiljuis ma tijchiuakaj se tlenijki (1 Cor. 14:33, 40). Nopa achtoui Cristo itokilijkauaj kikauayayaj ma kinyakana toTeotsij iTlajtol. Yeka uelkej tlajtolmoyajkej kampa ueli. Ipan ni tonali Jehová itlajtoltemakauaj nojkia tijkauaj Biblia ma techyakana uan tijneltokaj tlen Jehová itlanechikol techiljuia ma tijchiuakaj. Yeka nopa kuali tlamachtili tlen toTeotsij iTlanauatijkayo ueli tijmoyauaj ipan nochi Tlaltipaktli. Uan nojkia tijchiuaj kampeka kuali timonejnemiltisej, nochipa tiitstosej sansejko uan ika tlaseuilistli.

3. ¿Kenke temachtli tijmatij Jehová yaya toTeotsij katli kichiua nochi kej kinamiki?

³ Kema timoiljuiaj ipan nochi tlamantli tlen Jehová kichijchijtok, tikitaj ya kichiua nochi kej kinamiki. “Ika tlalnamikilistli” kichijchijki Tlaltipaktli uan ika “tlamachilistli [...] kichijchijki iluikaktli” (Prov. 3:19). Miak tlamantli tlen Jehová kichijchijtok amo tikixmatij. Yeka Biblia kiijtoua  “nelkentsi kinextijtok ichikaualis” (Job 26:14). Maske san se kentsi tikixmatij nochi tlen onka, nopa techpaleuia ma tikitakaj kenijkatsa nochi eltok kampa kinamiki (Sal. 8:3, 4). Ma timoiljuikaj ipan nopa miak sitlalimej tlen motekpantokej ne iluikak uan nochi moliniaj kej kinamiki. Nojkia ma timoiljuikaj kenijkatsa moliniaj se keski planetas uan kimalakachojtinemij Tonati. Nochi motekpantokej uan moliniaj kej kinamiki pampa Jehová kiampa kintlalik. Kema timoiljuiaj kenijkatsa Jehová kichijchijtok Tlaltipaktli uan tlen onka ipan iluikaktli techyololinia ma tijueyichiuakaj, ma tijtekipanokaj uan amo kema ma tijtlauelkauakaj (Sal. 136:1, 5-9).

4. ¿Kenke nopa científicos amo kimatij kenijkatsa kinankilisej se keski tlajtlanili tlen tlauel ipati?

⁴ Nopa científicos kiyekojtokej miak tlamantli tlen Tlaltipaktli uan tlen sekinok tlamantli tlen onka. Maske nopa techpaleuijtok achi kuali ma tiitstokaj, inijuantij amo kimatij kenijkatsa kinankilisej se keski tlajtlanili tlen tlauel ipati. Inijuantij amo kuali kimatij kenijkatsa pejki onka nochi tlamantli yon amo kimatij kenke ipan Tlaltipaktli itstokej maseualmej, tlapialmej uan xiuitl. Uan miakej amo kimatij kenke nochi timaseualmej amo tijnekij timikisej (Ecl. 3:11). Miakej amo kimatij kenijkatsa kinankilisej nopa tlajtlanili pampa científicos uan sekinok kiijtouaj toTeotsij amo itstok uan tlamachtiaj nopa evolución. Maske kiampa moiljuiaj, toTeotsij kinankilia nopa tlajtlanili ipan iamoch Biblia.

5. ¿Tlake kinextia nochi moneki tijtlepanitasej nopa tlanauatili tlen Jehová kitlalijtok?

⁵ Ipan nochi tlen kichijchijtok, Jehová kitlalijtok kejuak tlanauatili tlen kiijtoua kenijkatsa kinamiki eltos se tlamantli uan kanke moneki eltos, uan kej Jehová kitlalik nochi tlamantli amo kema mopatla. Nopa electricistas, plomeros, ingenieros, pilotos, cirujanos uan sekinok maseualmej amo ueliskiaj kichiuasej ininteki tlaj Jehová amo kiijtojtoskia kenijkatsa uan kanke kinamiki eltos se tlenijki. Ma timoiljuikaj ipan tepajtianij, nochi cirujanos kimatij kanke eltok ininyolo katli kinpajtiaj. ¿Kenijkatsa kipantiaj? Pampa kimatij nochi maseualmej tijpiaj toyolo kampa kinamiki eltos. Nojkia, tojuantij tijmatij tlaj se akajya mokuamajkauas kampa tlauejkapa, uetsiti tlalchi uan uelis mikis. ¿Kenke tijmatij nopa? Pampa tijmatij eltok nopa gravedad. Yeka, tlaj tijnekij tiitstosej, moneki tijtlepanitasej nopa tlanauatili tlen Jehová kitlalijtok ipan nochi tlen kichijchijtok.

6. ¿Kenke tijmatij Jehová kineki ma tijueyichiuakaj kej kinamiki?

⁶ Jehová nelia tlauel kuali kitlalijtok tlen kichijchijtok uan nochi eltok kampa kinamiki. Yeka, toTeotsij kineki ma tijtekipanokaj kej kinamiki uan ma timosentikapaleuikaj. Ya techmakatok Biblia uan nopaya techiljuia kenijkatsa kinamiki tijueyichiuasej. Tlaj toTeotsij uan itlanechikol amo techyakanaskiaj, tojuantij amo kuali tiitstoskiaj uan amo tiyolpakiskiaj.

7. ¿Tlake kinextia nopa Biblia kiijkuilojtokej kej kinamiki?

⁷ Amochtli Biblia eli se yejyektsi tlamantli tlen toTeotsij techmakatok. Uan maske sekij kiijtouaj Biblia san eli miak pilamochtsitsij katli kichijkej se keskij judíos uan Cristo itokilijkauaj, Jehová kintlapejpenik ajkia inijuantij kiijkuiloskiaj, kema kiijkuiloskiaj uan tlake kiijkuiloskiaj. Yeka, ipan nochi pilamochtsitsij tlen Biblia kiijtoua sanse tlamachtili uan techpaleuia ma tijkuamachilikaj tlen toTeotsij kineki ma tijmatikaj. Kema peua ipan Génesis uan tlami ipan Apocalipsis o Revelación, Biblia kiijtoua itstoskia se siuatl ‘ikone’ uan kichiuaskia ni Tlaltipaktli sampa ma mochiua se xochimili. Nojkia techmachtia nopa siuatl ‘ikone’ elki Jesucristo uan iTlanauatijkayo kinextis san Jehová kinamiki kinauatis nochi tlen onka (xijpoua Génesis 3:15 *; Mateo 6:10; Apocalipsis 11:15).

8. ¿Tlake kinextia israeleuanij kintekimakatoyaj kampa kinamikiyaya?

⁸ ToTeotsij nojkia kuali kinyakanki israeleuanij  uan nochi kintekimakak kampa kinamiki. Ni uelki kichijki ika nopa Tlanauatili tlen kimakak. Itstoyaj “siuamej tlen tlatekipanojkej kampa ipuerta nopa yoyon teopamitl” (Éx. 38:8). Uan nojkia kiniljuik kenijkatsa kinamikiyaya kiuikasej nopa yoyonkali uan tabernáculo. Teipa, tlanauatijketl David kinxejxelok nopa sacerdotes uan levitas uan kiniljuik tlake tekitl kichiuaskiaj (1 Crón. 23:1-6; 24:1-3). Kema israeleuanij kineltokayayaj tlen Jehová kinnauatiyaya, ya kinteochiuayaya. Kikauayaya kuali ma itstokaj, nochi ma mosentikapaleuikaj uan ma kipiakaj tlaseuilistli (Deut. 11:26, 27; 28:1-14).

9. ¿Kenijkatsa mosentikapaleuiyayaj Cristo itokilijkauaj?

⁹ Ipan achtoui siglo, nochi tlanechikoli nojkia kuali mosentikapaleuiyayaj. Ipan nopa tonali eltoya se cuerpo gobernante o se keskij tlakamej katli kiyakanayayaj nochi Cristo itokilijkauaj. Achtoui eliyayaj san apóstoles uan teipa nojkia kinpaleuijkej sekinok toikniuaj ueuejtlakamej (Hech. 6:1-6; 15:6). Jehová kichijki nopa tlakamej katli kinyakanayayaj Cristo itokilijkauaj uan sekinok katli kinpaleuiyayaj ma kiijkuilokaj amatlajkuiloli kampa kintlajtolmakayayaj uan kiniljuiyayaj tlake monekiyaya kichiuasej toikniuaj ipan nochi tlanechikoli (1 Tim. 3:1-13; Tito 1:5-9). ¿Kenijkatsa kinpaleuik nochi toikniuaj pampa kichiuayayaj tlen kiniljuiyayaj toikniuaj katli kinyakanayayaj?

10. ¿Tlake panok pampa nopa achtoui Cristo itokilijkauaj kichijkej tlen kiniljuijtoyaj katli kinyakanayayaj? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

¹⁰ (Xijpoua Hechos 16:4, 5). Kema itstoyaj achtoui Cristo itokilijkauaj, se keskij toikniuaj kipaxaloyayaj nochi tlanechikoli uan “kiniljuijtiauiyayaj nopa tlaneltokanij tlen kiijtojtoyaj nopa tlayolmelauanij [o apóstoles] uan ueuejtlakamej tlen itstoyaj ipan altepetl Jerusalén”. Pampa toikniuaj kichijkej tlen kiijtojtoyaj katli kinyakanayayaj, kinpaleuik nochi ma kipiakaj “más fuerza para kineltokasej toTeko. Uan mojmostla toTeko kinmiakiliyaya”. ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej kej kichijkej nopa achtoui Cristo itokilijkauaj?

11. ¿Kenijkatsa toikniuaj tlakamej katli kintekimakatokej kinextiaj kineltokaj tlen toTeotsij itlanechikol kiijtoua ma tijchiuakaj?

¹¹ Nochi katli kiyakanaj Kali Betel, toikniuaj katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli uan ueuejtlakamej moneki kineltokasej nochi tlen toTeotsij itlanechikol kiijtoua ma tijchiuakaj. Biblia kiijtoua nochi moneki ma tikinneltokakaj katli kintekimakatokej ipan tlanechikoli (Deut. 30:16; Heb. 13:7, 17). Tlaj tijtlepanitaj Jehová uan amo tijtlauelkauaj, uajka tijchiuasej tlen techiljuisej uan amo tikinijilnamikisej yon tikinijixnamikisej. Amo tijnekiskiaj tielisej kej Diótrefes, se tlakatl tlen amo kintlepanitayaya katli tlayakanayayaj ipan tlanechikoli (xijpoua 3 Juan 9, 10). Kema tijchiuaj tlen techiljuiaj, ipan tlanechikoli onka tlaiknelili, kuali tiitstokej uan onka tlaseuilistli. Yeka, ma timotlajtlanikaj: “¿Nikinpaleuia toikniuaj amo ma kitlauelkauakaj Jehová? ¿Nima nijchiua tlen Jehová itlanechikol techiljuia ma tijchiuakaj?”.

12. ¿Ajkia inijuantij kiijtouaj tlaj se toikni kena kitekimakasej ipan tlanechikoli, uan kenijkatsa kichiuaj?

¹² Namanok, Katli kinyakanaj Jehová itlajtoltemakauaj kiijtojkej ajkia inijuantij ueliskiaj kintekimakasej toikniuaj tlakamej ipan tlanechikoli. Pilamochtsi Tlen Tematiltia kiixtonki nopa cuerpo gobernante katli itstoya ipan achtoui siglo kiijtok toikniuaj katli kipaxalouayayaj tlanechikoli ueliskiaj kiijtosej tlaj se akajya kena ueliskia o amo tlatekipanos kej ueuejtlakatl o tlapaleuijketl (xikita “Preguntas de los lectores” ipan La Atalaya, noviembre 15, 2014). Yeka, ipan septiembre 2014, toikniuaj katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli pejkej kiijtouaj tlaj se toikni kena uelis o amo uelis tlatekipanos kej ueuejtlakatl o tlapaleuijketl. Kema ueuejtlakamej kiijtouaj ajkia uelis tlatekipanos kej ueuejtlakatl o tlapaleuijketl, uajka nopa toikni katli tepaxaloua kichiua kampeka kiixmatis nopa toikni uan nojkia ichampoyouaj, yeka uelis monekis tlajtolmoyauas iuaya (1 Tim. 3:4, 5). Teipa, toikni katli tepaxaloua mosentilia ininuaya ueuejtlakamej uan sansejko yolik kitlachilijtiauij se keski textos  kampa kiijtoua tlake moneki kichiuas se toikni tlaj kineki tlatekipanos kej tlapaleuijketl o ueuejtlakatl (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; 1 Ped. 5:1-3).

13. ¿Kenijkatsa tijnextiaj tikintlakakiliaj uan tikinpaleuiaj ueuejtlakamej?

¹³ Ueuejtlakamej kinyakanaj toikniuaj ika Biblia pampa kinekij kinmokuitlauisej uan kinmanauisej. Yeka moneki tijchiuasej tlen techiljuiaj uan tijkauasej ma techyakanakaj, pampa kiampa kuali tiitstosej (1 Tim. 6:3). Ipan achtoui siglo, sekij Cristo itokilijkauaj ‘tlatsiuiyayaj uan axkichiuayayaj niyon se tekitl’ uan san mokalakijtinemiyayaj kampa amo kinamiki. Pablo kiniljuik toikniuaj kenijkatsa kinamikiyaya kinitasej katli kiampa kichiuayayaj: “Ximomakakaj cuenta ajkeya ya uan amo ximouikakaj iuaya”. Maske toikniuaj amo kinamikiyaya kiitasej kej se ininkualankaitaka, amo kinamikiyaya mouikasej iuaya (2 Tes. 3:11-15). Ipan ni tonali, ueuejtlakamej nojkia kinekij kinpaleuisej toikniuaj katli amo kineltokaj tlen Jehová tlanauatia, uan yeka kintlajtolmakaj, kej kema se toikni kiixtoka o nemi iuaya se akajya katli amo kitekipanoua Jehová (1 Cor. 7:39). Tlaj nopa toikni amo kineki moyolpatlas, uajka ueuejtlakamej temakasej se tlamachtili kampa kiixtomasej kenijkatsa kema se akajya kiampa kichiua o amo kuali monejnemiltia, uelis kichiuas sekinok ma kiijilnamikikaj toTeotsij itlanechikol. Tlaj ueuejtlakamej katli itstokej ipan totlanechikol temakaskiaj nopa tlamachtili, ¿tlake tijchiuaskiaj? Tlaj tikixmatij nopa toikni katli amo kuali monejnemiltia, ¿tijtlalkauiskiaj uan ayokmo timouikaskiaj iuaya? Tlaj kiampa tijchiuasej, kipaleuis ma kiita tlaijiyouis tlaj amo kuali monejnemiltia. Uan kema kiitas nopa amo kipaktia Jehová, uelis nopa toikni moyolkuepas ^[1] (xikita nopa nota kampa tlami ni tlamachtili).

14. ¿Kenijkatsa tijnextisej amo tijnekij ma mochiua tlen amo kuali ipan tlanechikoli?

¹⁴ ToTeotsij iTlajtol kiijtoua tlake moneki tijchiuasej nochi tojuantij ipan tlanechikoli tlaj se akajya kichiua tlen amo kuali. Ma timoiljuikaj tlen panok ipan altepetl Corinto. Pablo tlauel kinikneliyaya toikniuaj katli nopaya itstoyaj, uan sekij yaya kinpaleuik ma kitekipanokaj toTeotsij (1 Cor. 1:1, 2). Uelis tlauel moyolkokok kema kimatki se tlakatl momekatiyaya iuaya itepotsnana uan toikniuaj ipan tlanechikoli amo tleno kichiuayayaj. Pablo kiniljuik ueuejtlakamej: “Xijtemaktilikaj nopa tlakatl imako Axkualtlakatl [Satanás]”. Inijuantij monekiyaya kikixtisej nopa tlakatl tlen tlanechikoli (1 Cor. 5:1, 5-7, 12). Ipan ni tonali, tlaj se akajya kichiua tlen tlauel amo kuali uan amo moyolkuepa, ueuejtlakamej uelis kikixtisej tlen tlanechikoli. Tlaj tikinitaj katli kinkixtiaj ipan tlanechikoli kej Biblia kiijtoua ma tikinitakaj, tijnextisej amo tijnekij ma mochiua tlen amo kuali ipan tlanechikoli. Uan uelis nojkia tikinpaleuisej ma moyolkuepakaj uan ma kiiljuikaj Jehová ma kintlapojpoljui.

15. ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij tiitstokej sansejko uan ika tlaseuilistli ipan tlanechikoli?

¹⁵ Nojkia onkayaya seyok kuesoli ipan nopa tlanechikoli. Sekij kinteljuiyayaj toikniuaj ika tekichiuanij. Yeka Pablo kiniljuik: ‘Achi kuali san xikijiyouikaj tlen inmoikniuaj inmechchiuiliaj’ (1 Cor. 6:1-8). Ipan ni tonali, sekij toikniuaj tekititokej ininuaya sekinok toikniuaj uan amo kitlantokej tomij o moiljuiaj kintlachtekilijtokej, yeka moteljuijtokej ika tekichiuanij. ToTeotsij iTlajtol kiijtoua  moneki tiitstosej ika tlaseuilistli maske amo kuali kisas tlen tijnekiyayaj tijchiuasej uan amo tijtlanisej tomij ^[2] (xikita nopa nota kampa tlami ni tlamachtili). Jesús tlamachtik kenijkatsa kinamiki mosenkauas se ueyi kuesoli (xijpoua Mateo 5:23, 24; 18:15-17). Kema tijchiuaj tlen Biblia kiijtoua, tiitstokej sansejko uan ika tlaseuilistli ipan tlanechikoli.

16. ¿Kenke toTeotsij itekipanojkauaj sansejko kiueyichiuaj Jehová?

¹⁶ Jehová techiljuia ipan iTlajtol: “Xikitakaj, nelia kuali uan yejyektsi nesi para iknimej ma mokauakaj sansejko ika san se ininyolo” (Sal. 133:1). Pampa israeleuanij kichiuayayaj tlen Jehová kinnauatiyaya, nochipa mosentikapaleuiyayaj uan sansejko itstoyaj. Uan toTeotsij kiijtok kenijkatsa itstoskiaj itekipanojkauaj teipa: “Nikinsentilis keja se tlamokuitlauijketl kinsansejkotilia iborregojuaj kampa tlatsaktli” (Miq. 2:12). Jehová nojkia kiijtok sentik kiueyichiuaskiaj pampa nochi kimatiskiaj tlen melauak. Ya kiijtok: “Ipan nopa tonali na nikinpajpakilis ininkamak nochi tlakamej uan nochi yajuantij sentik uelisej nechueyichiuasej, niininTeko, ika san se ininyolo” (Sof. 3:9). ¡Tlauel tijtlaskamatiliaj Jehová pampa techkaua sansejko ininuaya toikniuaj ma tijueyichiuakaj!

17. ¿Tlake moneki kichiuasej ueuejtlakamej tlaj se toikni tlajtlakolchiua?

¹⁷ Tlaj se toikni kichiuas se ueyi tlajtlakoli, ueuejtlakamej moneki nima kitlalnamiktisej ika tlaiknelili. Inijuantij kimatij Jehová kineki nochi itekipanojkauaj ma monejnemiltikaj kej kinamiki uan kiampa amo mochijtos tlen amo kuali ipan tlanechikoli uan nojua uelis sansejko itstosej (Prov. 15:3). Pablo tlauel kinikneliyaya toikniuaj tlen Corinto, yeka kintlalnamiktiyaya kema monekiyaya kichiuas. Kej nopa kichijki kema kintitlanilik nopa achtoui amatlajkuiloli. Uan ueuejtlakamej nima kichijkej tlen Pablo kintlajtolmakak. ¿Kenijkatsa tijmatij ni? Pampa kema panotoya se keski metstli, kema ika ompa kintlajkuiljuilik, kiniljuik tlauel kuali tlen kichijtoyaj. Yeka tlaj se toikni “uetstok ipan se tlajtlakoli” o nesi tlajtlakolchiuas, ueuejtlakamej moneki nima kitlalnamiktisej ika miak tlaiknelili (Gál. 6:1).

18. 1) ¿Kenijkatsa kinpaleuik nopa achtoui Cristo itokilijkauaj pampa kichijkej tlen toTeotsij iTlajtol kiijtouayaya? 2) ¿Tlake tikitasej ipan nopa seyok tlamachtili?

¹⁸ Nopa achtoui Cristo itokilijkauaj nochipa kichijkej tlen toTeotsij iTlajtol kiijtouayaya, yeka nochi kuali monejnemiltiyayaj, itstoyaj sansejko uan ika tlaseuilistli (1 Cor. 1:10; Efes. 4:11-13; 1 Ped. 3:8). Nopa kinpaleuik ma tlajtolmoyauakaj “kampa ueli techaj ipan ni Tlaltipaktli” (Col. 1:23). Ipan ni tonali Jehová itlanechikol nojkia itstokej sansejko uan mosentikapaleuiaj, uan kimoyauaj nopa kuali tlamachtili ipan nochi Tlaltipaktli. Ipan nopa seyok tlamachtili tikitasej sekinok tlamantli tlen ika tijnextiaj tlauel tijnekij tijueyichiuasej toTeotsij Jehová uan nelia tijkauaj ma techyakana ika iamoch Biblia (Sal. 71:15, 16).