1-3. 1) ¿Kenijkatsa moneki tikitasej tlamachtili tlen melauak? Xikijto se neskayotl (xikita nopa achtoui tlaixkopinkayomej). 2) ¿Tlake tlajtlanili tijnankilisej ipan ni tlamachtili?

IPAN ni tonali, miakej maseualmej sampa kikuepaj tlen kikouaj. Sekij kiijtouaj ipan se keski altepemej maseualmej kikuepaj se 9% tlen kikouaj ipan tiendas. Miakej kichiuaj nopa pampa tlen kikouaj amo eli kej moiljuiyayaj, amo kuali eltok o amo kinpaktia. Yeka, sampa yauij kikauaj kampa kikojkej o tlajtlanij ma kinkuepilikaj inintomij.

² Tojuantij amo kema tijnekiskiaj kejuak tijnamakasej nopa tlamachtili “tlen nelia melauak” katli eltok ipan Biblia. Kema ya tijkouaj o tijyekouaj tlen melauak, amo tijnekij tijnamakasej (1 Tim. 2:4; xijpoua Proverbios 23:23). Kej tikitakej ipan seyok tlamachtili, monejki panos miak tonali uan kiampa uelki timoaxkatiaj tlen melauak. Sekij uelis monejki kikauasej ininteki kampa kitlaniyayaj miak tomij o kiixnamijkej tlaouijkayotl pampa ayokmo kuali mouikakej ininuaya ininchampoyouaj o ininuampoyouaj. Sekinok monejki kipatlasej tlen moiljuiyayaj o tlen kichiuayayaj, uan uelis nojkia ayokmo kichijkej tlen momajtoyaj kichiuaj. Maske uelis techpanok se tlen ni tlamantli, nochi tlateochiualistli  tlen tijselijtokej tlauel miak uan amo kej tlamantli tlen tijkajkej.

³ Jesús kinejki kinextis tlauel ipati nopa tlamachtili tlen melauak tlen toTeotsij iTlanauatijkayo, yeka kiijtok tlen se tlanamakaketl katli kitemojtinemiyaya perlas. Kema kipantik se tlen tlauel ipati, nimantsi kinamakak nochi tlen kipixtoya uan kikojki (Mat. 13:45, 46). Tlamachtili tlen toTeotsij iTlanauatijkayo uan sekinok tlamachtili katli eltok ipan Biblia nojkia tlauel ipati, yeka nimantsi tijpatlaj se keski tlamantli pampa tijnekij timoaxkatisej. Tlaj nojua tlauel tijpatiitasej, amo kema tijnekisej tijnamakasej o tijkauasej. Miakej toTeotsij itekipanojkauaj ayokmo kipatiitakej tlen melauak, yeka kikajkej. Amo kema kiampa ma techpano. Ma tijchiuakaj tlen Biblia kiijtoua uan nojua ma tinemikaj ipan “ojtli tlen xitlauak” (xijpoua 3 Juan 2-4). Nopa kiijtosneki tikachtouitlalisej ipan tonemilis uan timonejnemiltisej kej kiijtoua. Ipan ni tlamachtili tijnankilisej ni tlajtlanili: ¿Tlake tlamantli kichijki sekij kejuak ma kinamakakaj tlen melauak, uan kenijkatsa kichijkej nopa? ¿Tlake techpaleuis amo kiampa ma tijchiuakaj? ¿Tlake techpaleuis nojua ma tijnekikaj tinemisej ipan “ojtli tlen xitlauak”?

4. ¿Kenke sekij maseualmej kejuak kinamakakej tlen melauak ipan achtoui siglo?

⁴ Ipan achtoui siglo, se keskij maseualmej kuali kiselijkej tlen Jesús tlamachtiyaya, uan teipa kikajkej tlen melauak. Se tonali, Jesús kichijki se ueyi tlamantli kema kintlamakak miakej maseualmej katli kitokilijtinemiyayaj. Teipa, nojua kitokilijkej Jesús uan kiixkotonkej nopa ueyi atl tlen Galilea, nopaya kiniljuik se tlamantli tlen amo kikuamachilijkej: “Tlaj axinnechselisej keja eliskia inkikuasej nonakayo uan inkiisej noeso, axinkipiasej nopa yolistli tlen yankuik”. Maske inijuantij ueltoskiaj kiiljuisej ma kinixtomili tlen kiniljuik, inijuantij kiijtojkej: “Nelia ouij itlajtol uan axaka ueli kimachilia”. Uan yeka, miakej katli “nejnemiyayaj iuaya Jesús kistejkej uan ayok yajkej iuaya” (Juan 6:53-66).

5, 6. 1) ¿Kenke ipan ni tonali sekij kikajtokej tlen melauak? 2) ¿Kenijkatsa sekij yolik kikajtokej tlen melauak?

⁵ Amo kuali tlen panotok ipan ni tonali pampa sekij kikajtokej tlen melauak. Sekij ayokmo kuali tlaneltokakej kema mopatlak kej moixtomayaya se tlamachtili o pampa se toikni katli tlauel kiixmatij kichijki o kiijtok se tlamantli. Sekij kualankej pampa kintlalnamiktijkej ika Biblia o pampa mokualanijkej iuaya se toikni. Uan sekij uelis kintlakakilijkej apóstatas o maseualmej katli techkualankaitaj. Nochi inijuantij kitlauelkajkej Jehová uan itlanechikol (Heb. 3:12-14). Tlauel kuali eltoskia tlaj nojua tlaneltokatoskiaj uan motemachijtoskiaj ipan Jesús, sanse kej kichijki apóstol Pedro. Kema Jesús kiniljuik itokilijkauaj tlaj kinekiyayaj kitlauelkauasej, Pedro nimantsi kiiljuik: “ToueyiTeko, san tlapik eliskia tlaj seyok tijtokiliskiaj. San ta titlamachtia nopa tlajtoli tlen ueli kinmaka yolistli yankuik para nochipa nopa tlakamej tlen kineltokaj” (Juan 6:67-69).

⁶ Uan sekij yolik kikajtokej tlen melauak, uelis achtoui amo kiitakej tlaj kiampa kinpanoyaya. Biblia kiijtoua elij kej se barco tlen ijkatok iteno ueyi atl uan teipa yolik motlalkauijtia uan yajti tlatlajko tlen nopa ueyi atl (Heb. 2:1). Maske uelis amo kinekiyayaj kikauasej tlen melauak, yolik ayokmo kuali mouikakej iuaya Jehová uan teipa kitlauelkajkej. ¿Tlake techpaleuis amo ma techpano nopa?

7. ¿Tlake techpaleuis amo kema ma tijnamakakaj tlen melauak?

⁷ Tlaj tijnekij tinemisej ipan tlen melauak, moneki tijselisej uan tijneltokasej nochi tlen Jehová techmachtia. Moneki tikachtouitlalisej ipan tonemilis uan tijkauasej toTeotsij iTlajtol ma techyakana. Se tonali, David kiiljuik Jehová ika miak temachili: “Nijtokilis [moTlajtol] pampa san ya nopa temachtli” o tlen melauak (Sal. 86:11). Kej David, tojuantij nojkia moneki timosentlalijtosej nochipa tinemisej ipan tlen melauak. Tlaj amo timosentlalijtokej tijchiuasej nopa, uelis peuas tikilnamikisej nochi tlamantli tlen tijkajkej kema tijmatkej tlen melauak o tijnekisej sampa tijpiasej tlen achtouia tijpixtoyaj. Amo kema kiampa ma techpano. Tijmatij amo uelis tijtlapejpenisej tlake tlamachtili tijneltokasej uan tlake amo pampa moneki tinemisej ipan “nochi tlen melauak” (Juan 16:13). Ipan achtoui tlamachtili tikitakej makuili tlamantli tlen tijkajkej pampa tijnejkej tijmatisej tlen melauak uan tijchiuasej ipan tonemilis. Nama ma tikitakaj tlake moneki tijchiuasej uan kiampa amo sampa tijnekisej tijpiasej tlen achtouia tijpixtoyaj (Mat. 6:19).

8. ¿Kenijkatsa tlaj amo kuali tijtekiuisej tonali uelis kichiuas yolik ma tijkajtiakaj tlen melauak? Xikijto se neskayotl.

⁸ Tonali. Tlaj amo tijnekij yolik tijkajtiasej tlen melauak, moneki kuali tijtekiuisej tonali. Tlaj amo timomokuitlauisej uelis peuas miak horas timoyolpakiltisej, tijchiuasej tlen techpaktia, tijtekiuisej Internet o tijtlachilisej televisión. Maske amo kenijki tlaj tijchiuasej ni, nopa horas tlen tijtekiuiaj kema timomachtiaj toselti o sekinok tlamantli tlen ika tijueyichiuaj Jehová uelis peuas tijtekiuisej ipan sekinok tlamantli tlen amo ipati. Ma tikitakaj tlen kipanok toikni Emma. * Kema eliyaya pilsiuapiltsi, tlauel kipaktiyaya nemis kauayojtipa. Kema ueliyaya, nochipa kichiuayaya nopa uan tlauel uejkauayaya, ayokmo kuali momachiliyaya, yeka kipatlak se keski tlamantli. Nojkia kipaleuik tlen kipanok Cory Wells, katli kichiuayaya miak tlamantli kema nemiyaya kauayojtipa ipan rodeos. * Nama, Emma kuali kitekiuia tonali pampa kichiua miak tlamantli tlen ika kitekipanoua Jehová uan nojkia itstok ininuaya iuampoyouaj uan ichampoyouaj. Uan kimati itstok tlauel inechka Jehová uan kuali kiyolmati pampa kuali kitekiuia tonali.

9. ¿Kenijkatsa tomij uan sekinok tlamantli ueliskia kichiuas ayokmo ma timosentlalikaj tijtekipanosej Jehová?

⁹ Tomij uan sekinok tlamantli. Tlaj tijnekij nojua tinemisej ipan tlen melauak, moneki amo tlauel tijnekisej titlapijpiasej. Kema tikixmatkej Jehová, ayokmo tijnejkej tlauel titlapijpiasej uan timosentlalijkej tijtekipanosej. Nimantsi tijpatlakej se keski tlamantli pampa tijnekiyayaj tinemisej ipan tlen melauak. Kema panotia tonali, uelis tikitaj sekinok mokouiaj tlamantli tlen yankuik kisti o kipiaj sekinok tlamantli, uan uelis tojuantij nojkia tijnekisej titlapijpiasej. Tlaj tijnekiskiaj tijpiasej sekinok tlamantli, uelis ayokmo timosentlaliskiaj tijtekipanosej Jehová uan san timosentlaliskiaj titlapijpiasej. Ni tlamantli techilnamikilia tlen kipanok Demas. Ya tlauel kiiknelik “tlamantli tlen ni Tlaltipaktli”, yeka ayokmo tlatekipanok iuaya apóstol Pablo (2 Tim. 4:10). Maske Biblia amo kiijtoua tlaj Demas tlauel kipatiitak tlapijpias uan amo kitekipanos Jehová o tlaj ayokmo kinejki  tlatekipanos iuaya Pablo, tlen kipanok techmachtia amo moneki nojua tijnekisej titlapijpiasej pampa nopa uelis kichiuas ayokmo ma tijpatiitakaj tlen melauak.

10. ¿Tlake tlamantli moneki amo tijchiuasej tlaj tijnekij nojua tinemisej ipan tlen melauak?

¹⁰ Touampoyouaj uan tochampoyouaj. Tlaj tijnekij nojua tinemisej ipan tlen melauak, moneki amo tijchiuasej tlen sekinok kinekij. Kema tijmatkej tlen melauak, mopatlak kej timouikayayaj ininuaya touampoyouaj uan tochampoyouaj katli amo elij Jehová itlajtoltemakauaj. Sekij kitlepanitakej tlen pejki tijneltokaj uan sekinok amo kinpaktik (1 Ped. 4:4). Maske tijchiuaj kampeka kuali timouikasej ininuaya touikaljuaj uan tikinchiuilisej tlen kuali, moneki timomokuitlauisej uan kiampa amo tikixpanosej Jehová san pampa tijnekisej tikinyolpakiltisej touikaljuaj. Moneki tikilnamikisej tlen kiijtoua 1 Corintios 15:33, san timouampojchiuasej ininuaya maseualmej katli kiikneliaj Jehová.

11. ¿Tlake techpaleuis amo ma timoiljuikaj uan amo ma tijchiuakaj tlen amo kuali?

¹¹ Kema timoiljuiaj uan tijchiuaj tlen amo kuali. Katli nemij ipan ojtli tlen melauak moneki elisej tlatsejtseloltikej (Is. 35:8; xijpoua 1 Pedro 1:14-16). Kema tijmatkej tlen Biblia tlamachtia, nochi monejki tijkauasej se keski tlamantli ipan tonemilis. Uan sekij monejki tijpatlasej miak tlamantli. Nama tijpiaj tonemilis tlapajpaktik, yeka amo kema ma tijsokiuikaj tonemilis kej maseualmej kichiuaj. ¿Tlake techpaleuis? Timoyoliljuisej nochi tlen Jehová kichijki kema temakak iKone Jesucristo pampa kinejki ma tielikaj titlatsejtseloltikej (1 Ped. 1:18, 19). Tlaj nochipa tikilnamiktosej uan timoyoliljuisej kenijkatsa Jesús imikilis tlauel ipati, techpaleuis ma tiitstokaj titlapajpaktikej iixpa Jehová.

12, 13. 1) ¿Kenke tlauel moneki ma tikitakaj iljuitl kej Jehová kiita? 2) ¿Tlake sekinok tlamantli nojua tikitasej?

¹² Iljuitl uan tlen timomajtokej tijchiuaj. Touikaljuaj uan katli ininuaya timomachtiaj o katli ininuaya titekitij uelis techiljuisej ma tiiljuichiuakaj ininuaya. ¿Tlake techpaleuis amo ma tijchiuakaj iljuitl tlen Jehová kikualankaita uan tlen maseualmej momajtokej kichiuaj? Moneki kuali tijmajtosej kenke Jehová kikualankaita nopa iljuitl. Nojkia techpaleuis tlaj sampa timomachtisej amatlajkuiloli kampa kiijtoua kenijkatsa pejki moilnamiki nopa iljuitl. Kema tikilnamikij kenke Biblia kiijtoua amo kuali ma tijchiuakaj nopa iljuitl, techpaleuia ma tijmajtokaj tijchiuaj tlen Jehová kipaktia (Efes. 5:10). Tlaj timotemachisej ipan Jehová uan ipan tlen kiijtoua iTlajtol, techpaleuis amo ma tijmakasikaj tlen sekinok kiijtosej (Prov. 29:25).

¹³ Tijnekij nochipa tinemisej ipan tlen melauak. ¿Tlake techpaleuis nochipa kiampa ma tijchijtokaj? Ma tikitakaj eyi tlamantli.

14. 1) Tlaj nojua kejuak tijkouasej tlen melauak, ¿kenijkatsa techpaleuis amo kema ma tijnamakakaj? 2) ¿Kenke tlauel ipati tlalnamikilistli, tlamachilistli uan timotlalnamiktisej?

¹⁴ Achtoui, nochipa ma timomachtikaj uan ma timoyoliljuikaj ipan tlamachtili tlen eltok ipan toTeotsij iTlajtol. Tlaj nojua tlauel timomachtisej, nojua tlauel tijpatiitasej tlen melauak uan timosentlalisej amo kema kejuak tijnamakasej. Amo san moneki ma tijpiakaj tlalnamikilistli. Proverbios 23:23 amo san kiijtoua moneki timoaxkatisej tlen melauak, nojkia kiijtoua moneki tijpiasej tlalnamikilistli, tlamachilistli uan timotlalnamiktisej. Kema  tijchiuaj ipan tonemilis tlen tijyekouaj, eli kejuak tijkouaskiaj tlalnamikilistli. Uan kema tijpiaj tlamachilistli, tikitaj kenijkatsa tlen tijyekouaj mouika ika tlen ya tijmajtokej. Uan kemantika, tlen melauak techpaleuia ma timotlalnamiktikaj pampa kichiua ma tikitakaj tlake tlamantli moneki tijpatlasej. Moneki nochipa nimantsi tijchiuasej tlen techtlalnamiktiaj, pampa Biblia kiijtoua “achi más ipati que plata” (Prov. 8:10).

15. ¿Kenijkatsa techpaleuia totsinkechilpika tlen melauak?

¹⁵ Ome, mojmostla xitlauak o kuali ma timonejnemiltikaj. Nochipa ma timotlalilijtokaj totsinkechilpika tlen melauak (Efes. 6:14). Uejkajkia, soldados motlaliliyayaj se inintlajkoilpika tlen kimokuitlauiyaya inintsinkech uan nojkia sekinok tlamantli tlen inintlakayo. Tlaj kinekiyayaj ma kinpaleui, monekiyaya kuali kiilpiskiaj. Tlamachtili tlen melauak tlen eltok ipan Biblia eli kejuak totsinkechilpika. Tlaj kuali timotlalilijtosej, techpaleuis amo ma tijneltokakaj tlamachtili tlen amo melauak uan nojkia techpaleuis kuali ma tijtlapejpenikaj tlen tijchiuasej. Uan kema tikixnamikisej se tlayejyekoli o se tlamantli tlen techyoltilanas, techpaleuis amo ma titlajtlakolchiuakaj. Kema se soldado yauiyaya tlateuia, nochipa kiuikayaya itsinkechilpika. Tojuantij nojkia moneki amo kema kejuak timokixtilisej totsinkechilpika tlen melauak. Nochipa ma timotlalilijtokaj, uan uelis tijchiuasej nopa kema timonejnemiltisej kej Jehová kipaktia. Itsinkechilpika se soldado nojkia kipaleuiyaya ma kiuika iespada. Nama ma tikitakaj nopa seyok tlamantli tlen techpaleuis nojua ma tijnekikaj tinemisej ipan tlen melauak.

16. ¿Kenke tlaj tikinmachtisej sekinok techpaleuis ma timosentlalijtokaj tinemisej ipan tlen melauak?

¹⁶ Eyi, ma tijchiuakaj kampeka tikinmachtisej sekinok tlen melauak. Sanse kej se soldado moneki kuali kiitskitos iespada, tojuantij nojkia moneki kuali tikitskitosej o tijtekiuisej “toTeotsij iTlajtol” (Efes. 6:17). Nochi moneki tijchiuasej kampeka kuali titlamachtisej uan nojkia kuali tijtekiuisej o tikixtomasej “iTlajtol tlen melauak” (2 Tim. 2:15). ¿Tlake techpaleuis nochipa ma tikilnamiktokaj tlamachtili tlen tijyekojtokej ipan Biblia uan ma tijpixtokaj ipan toyolo? Moneki tijtekiuisej Biblia kema tikinmachtisej sekinok, tikinpaleuisej kejuak ma kikouakaj tlen melauak uan tikinpaleuisej amo ma kineltokakaj tlen amo melauak. Nochi ni tlamantli techpaleuis nochipa ma timosentlalijtokaj tinemisej ipan tlen melauak.

17. Xikijto kenke ta tijpatiita tlen melauak.

¹⁷ ToTata Jehová techmakatok se tlamantli tlen tlauel ipati pampa tijmatij tlen melauak. Uan nopa techpaleuia ma tijpiakaj se tlamantli tlen nojua tlauel ipati: kuali timouampojchijtokej iuaya. Nochi tlen Jehová techmachtijtok amo san ya nopa tijmajtosej pampa ya techtenkauilijtok nochipa kejuak tijkojtiasej tlen melauak. Yeka, nochi tlamachtili tlen melauak ma tikitakaj kej se perla tlen tlauel ipati. Nojua ma tijkojtiakaj uan amo kema ma tijnamakakaj. Uajka sanse kej David, nochipa tinemisej ipan tlen melauak kej tijtenkauilijkej Jehová (Sal. 86:11).