1, 2. 1) ¿Kenke tlen tojuantij tijchixtokej ma moaxiti amo sanse ika tlen maseualmej kinekij? 2) ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

JEHOVÁ kiijtojtok kichiuas miak tlamantli tlen kuali, kej kema kichiuas nochi ma kitlepanitakaj itoka uan kema kichiuas tlen ya kineki ipan iluikaktli uan ipan Tlaltipaktli (Mat. 6:9, 10). Ni tlamantli ya ni tlen tlauel ipati katli tijchixtokej ma moaxiti. Uan Jehová nojkia kiijtoua kichiuas ma tiitstokaj nochipa, uelis ipan iluikaktli o ipan Tlaltipaktli (Juan 10:16; 2 Ped. 3:13). Nojkia, ipan ni itlamia tonali, katli tijtekipanouaj Jehová tikitstosej kenijkatsa techyakantos uan techpaleuijtos.

² Biblia kiijtoua totlaneltokilis kiijtosneki tijmatij “temachtli panos” nochi tlen toTeotsij kitenkajtok. Yeka katli titlaneltokaj, tijmatij toTeotsij nelia kichiuas nochi tlen kiijtojtok (Heb. 11:1). Ipan ni tonali, maske miakej maseualmej kinekij kipiasej miak tlamantli, amo kimatij tlaj nelia kipiasej o tlaj nelia panos tlen kichiaj. Kinpano kej kema se akajya mauiltia ika lotería, maske kinekiskia kitlanis, amo kimati tlaj nelia yaya kitlanis. Ipan ni  tlamachtili tikitasej kenijkatsa uelis nojua kuali titlaneltokasej ipan nochi tlen toTeotsij techtenkauilijtok. Nojkia tikitasej kenijkatsa techpaleuis ipan ni tonali tlaj kuali titlaneltokaj.

3. ¿Kenke tijneltokaj nelia moaxitis nochi tlen toTeotsij kitenkajtok?

³ Tlaj tijnekij kuali titlaneltokasej, moneki tijkauasej toTeotsij itonal ma techyakana, pampa amo aka tlakati ika itlaneltokilis (Gál. 5:22). ToTeotsij itonal uelis techpaleuis kuali ma tikixmatikaj. Kema tijmatij Jehová kipia miak chikaualistli uan tlauel tlalnamiki, timotemachiaj nelia kichiuas tlen kiijtojtok. Ya temachtli kimati nelia kichiuas tlen kitenkajtok, yeka kemantika kiijtoua kejuak ya moaxitik, kiijtoua: “Eltojka” (xijpoua Apocalipsis [Revelación] 21:3-6). Jehová nochipa kichiua tlen kitenkaua pampa “nelnelia temachtli”, yeka tijmatij teipa nelia moaxitis nochi tlen kitenkajtok (Deut. 7:9).

4. ¿Ipan tlake motemachiyayaj toTeotsij itekipanojkauaj?

⁴ Ipan capítulo 11 tlen pilamochtsi Hebreos, kiijtoua 16 tlakamej uan siuamej katli uejkajkia itstoyaj kuali kineltokakej nochi tlen Jehová kitenkajtoya. Nojkia kiijtoua sekinok kiyolpakiltijkej Jehová ika “tlen kichijkej” pampa kuali tlaneltokakej (Heb. 11:39). Nochi inijuantij kichixtoyaj ma asi katli Jehová kititlaniskia. Kimajtoyaj katli Jehová kititlaniskia kintsontlamiltiskia nochi toTeotsij ikualankaitakauaj uan sampa kichiuaskia se xochimili ipan Tlaltipaktli (Gén. 3:15, TNM). Uan motemachiyayaj Jehová sampa kinyolkuiskia tlaj mikiskiaj. Maske kineltokayayaj nopa, amo moiljuiyayaj yaskiaj ne iluikak kema toTeotsij kinyolkuiskia, pampa Jesús ayamo kichijtoya tlen monekiyaya (Gál. 3:16). Inijuantij motemachiyayaj itstosej ipan Tlaltipaktli kema ya mochijtos se xochimili (Sal. 37:11; Is. 26:19; Os.13:14).

5, 6. 1) ¿Tlake kichiayayaj Abraham uan ichampoyouaj? 2) ¿Tlake kinpaleuik kuali ma tlaneltokakaj? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

⁵ Hebreos 11:13 kiijtoua ni tlamantli tlen Jehová itekipanojkauaj: “Nochi ni tlakamej kineltokakej temachtli tlen toTeko kiijtok, pero kema mijkej noja axkiselijtoyaj tlen toTeko kintenkauilijtoya para kinmakas. Pero inijuantij ika pakilistli kichiayayaj pampa kimatiyayaj para toTeko temachtli kinmakaskia”. Kinekiyayaj ma asi tonali kema itstoskiaj ipan Xochimili uan moiljuiyayaj kenijkatsa itstoskiaj nopaya. Kej nopa kipanok Abraham. Jesús kiijtok Abraham “nelia kipixki pakilistli” pampa kejuak kiitak nopa tonali (Juan 8:56). Sara, Isaac, Jacob uan sekinok nojkia kinekiyayaj ma asi nopa tonali kema toTeotsij iTlanauatijkayo tekichiuas ipan Tlaltipaktli (Heb. 11:8-11).

⁶ ¿Tlake kinpaleuik Abraham uan ichampoyouaj kuali ma tlaneltokakaj? Nochipa kichiuayayaj kampeka kiyekosej sekinok tlamantli tlen Jehová. Sekij kiyekojkej ika tlen iluikaeuanij kiniljuijkej, ika tlen kitemijkej o ika tlen toTeotsij kinnextilik. Uelis katli ya uejueyij nojkia kinpaleuijkej ma kiyekokaj se keski tlamantli o pampa kipouayayaj se keski amatlajkuiloli tlen uejkajkia kiijkuilojkej. Abraham uan ichampoyouaj amo kema kiilkajkej tlen Jehová kitenkajtoya. Inijuantij tlauel kinpaktiyaya moyoliljuisej ipan nopa tlamantli, yeka temachtli kimatiyayaj Jehová kichiuaskia nochi tlen kiijtojtoya. Pampa kuali tlaneltokayayaj, kinpaleuik amo kema  ma kitlauelkauakaj Jehová maske kipixkej tlaouijkayotl o kintlatsakuiltijkej.

7. ¿Tlake techmakatok Jehová pampa kineki kuali ma titlaneltokakaj, uan tlake moneki tijchiuasej?

⁷ ¿Tlake techpaleuis kuali ma titlaneltokakaj? Jehová techmakatok Biblia, uan nopaya techiljuia tlake kichiuas teipa uan tlake moneki tijchiuasej tojuantij tlaj tijnekij tiitstosej ika pakilistli. Yeka tlauel moneki ma tijpouakaj Biblia mojmostla uan ma tijchiuakaj tlen techtlajtolmaka (Sal. 1:1-3; xijpoua Hechos 17:11). Jehová nojkia techmaka miak tlamachtili ika nopa “tlalnamijkatlatekipanojketl” (Mat. 24:45). Kej kichijkej toTeotsij itekipanojkauaj katli uejkajkia itstoyaj, moneki nochipa tijpouasej tlen toTeotsij kiijtojtok kichiuas uan kuali timoyoliljuisej ipan tlen tijpouaj. Nopa techpaleuis amo ma tijtlauelkauakaj Jehová uan nojua ma tijchixtokaj nopa tonali kema iTlanauatijkayo peuas tekichiuas.

8. ¿Kenijkatsa techpaleuia kuali ma titlaneltokakaj kema timomaijtouaj?

⁸ ¿Tlake nojkia kinpaleuik toTeotsij itekipanojkauaj katli uejkajkia itstoyaj kuali ma tlaneltokakaj? Inijuantij momaijtouayayaj uan kiitayayaj kenijkatsa Jehová kinnankiliyaya (Neh. 1:4, 11; Sal. 34:4, 15, 17; Dan. 9:19-21). Tojuantij nojkia kuali titlaneltokaj kema tikitaj kenijkatsa Jehová techtlakakilia kema timomaijtouaj uan techpaleuia kema moneki (xijpoua 1 Juan 5:14, 15). Nochipa ma tijtlajtlanikaj Jehová ma techmaka itonal uan kiampa nojua kuali titlaneltokatosej (Luc. 11:9, 13).

9. Xikijto se keski tlamantli tlen uelis titlajtlanisej kema timomaijtosej.

⁹ Kema timomaijtosej, amo kinamiki san tijtlajtlanisej Jehová ma techmaka tlen moneki. Nojkia moneki timomaijtosej pampa tijnekij tijtlaskamatilisej uan tijueyichiuasej, pampa ya kichijtok miak tlamantli tlen tlauel kuali (Sal. 40:5). Nojkia kema timomaijtosej moneki tijtlajtlanisej Jehová ma kinpaleui toikniuaj katli itstokej ipan nochi Tlaltipaktli, uelis tikiljuisej ma kinpaleui toikniuaj katli “tsaktokej”. Kema tikitaj kenijkatsa Jehová techtlakakilia, kichiua nojua ma timonechkauikaj iuaya uan nojua tlauel kuali titlaneltokaj ipan ya (Heb. 13:3, 7).

10. ¿Tlake kinpaleuik sekij toTeotsij itekipanojkauaj amo ma majmauikaj uan amo ma kitlauelkauakaj Jehová?

¹⁰ Ipan Hebreos 11, apóstol Pablo kiijtok: “Sekij siuamej kineltokakej toTeko uan yajaya kinyolitik sampa ininkoneuaj o ininueuejuaj tlen ya miktoyaj. Sekinok tlaneltokanij mijkej pampa chikauak kintlaijiyouiltiyayaj para ma kikauaskiaj toTeko, pero axkiselijkej para ma kinmakixtis tlen nopa tlaijiyouilistli, pampa kinekiyayaj kiselisej tlen nelkuali teipa kema nochi tlakamej moyolkuisej” (Heb. 11:35). Maske tlaijiyouijkej, miakej Jehová itekipanojkauaj amo kema kitlauelkajkej pampa motemachiyayaj ueliskia kinyolkuis. Kimajtoyaj teipa Jehová kinyolkuiskia uan itstoskiaj nochipa ipan Tlaltipaktli. Ma timoiljuikaj ipan tlen kinpanok  Nabot uan Zacarías. Nopa omej tlakamej kinmiktijkej ika tetl pampa kineltokakej toTeotsij (1 Rey. 21:3, 15; 2 Crón. 24:20, 21). Daniel kikalakijkej kampa itstoyaj leones uan eyij iuampoyouaj kinmajkajkej ipan se horno tlen tlauel lementoya. Inijuantij mosentlalijtoyaj amo kitlauelkauasej Jehová maske kinmiktiskiaj. Nochi inijuantij motemachiyayaj Jehová kinmakaskia itonal uan kinpaleuiskia ma kiijiyouikaj nopa tlaouijkayotl (Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Heb. 11:33, 34).

11. ¿Tlake kiijiyouijkej miakej tlajtolpanextianij pampa kuali tlaneltokayayaj?

¹¹ Miakej tlajtolpanextianij kinpinajtijkej uan kintsajkej, kej Micaya uan Jeremías. Uan kej Elías, sekinok tlajtolpanextianij “motlatijtinenkej kampa ueli ipan uaktok tlali, ipan tepetinij, ipan tlakakauaya uan ipan uejueyi tlakoyoktinij ipan Tlaltipaktli”. Nochi inijuantij amo kitlauelkajkej Jehová maske tlaijiyouijkej pampa kineltokayayaj “temachtli panos[kia]” nochi “tlen toTeko techtenkauilijtok” (Heb. 11:1, 36-38; 1 Rey. 18:13; 22:24-27; Jer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2).

12. ¿Kej ajkia uelis tijchiuasej, uan tlake kipaleuik ma kiijiyoui nochi tlaouijkayotl?

¹² Tlen Jesús kichijki nelia tlauel kuali, yeka tojuantij nojkia uelis tijchiuasej kej ya. San ya tlauel tlaijiyouik uan amo kema kitlauelkajki Jehová. ¿Tlake kipaleuik? Pablo kiijtok: “Pampa kimatiyaya nopa ueyi pakilistli tlen kichiayaya teipa. Uan ama ya moseuijtok inejmatl toTeko kampa más onka tlatlepanitakayotl” (Heb. 12:2). Yeka Pablo kiniljuik Cristo itokilijkauaj ma kichiuakaj kej Jesús (xijpoua Hebreos 12:3). Kej Jesús, miakej itokilijkauaj nojkia mijkej pampa amo kinejkej kitlauelkauasej Jehová. Kiampa kipanok Ántipas (Apoc. 2:13). Inijuantij amo kej sekinok toTeotsij itekipanojkauaj katli motemachiyayaj itstosej ipan Tlaltipaktli, pampa ya kiselijkej tlen kichiayayaj (Heb. 11:35). Teipa kema Jesús elki tlanauatijketl ipan 1914, toikniuaj katli kintlapejpenijtoyaj uan ya miktoyaj, moyolkuikej uan yajkej iluikak, kampa ayokmo kema mikisej. Teipa inijuantij iuaya Jesús kinnauatisej nochi maseualmej katli itstosej ipan Tlaltipaktli (Apoc. 20:4).

13, 14. ¿Tlake tlaouijkayotl kiixnamijki Rudolf, uan tlake kipaleuik amo ma kitlauelkaua toTeotsij?

¹³ Tlauel miakej toikniuaj kinextiaj kichiuaj kej Jesús. Moyoliljuiaj ipan tlen toTeotsij kiijtojtok kichiuas uan amo kitlauelkauaj maske kiixnamikij miak tlaouijkayotl. Toikni Rudolf Graichen, katli tlakatki ne Alemania ipan 1925, kiijtoua kema eliyaya telpokatl, itatauaj kitlalijkej ipan kaltechtli se keski tlaixkopinkayotl tlen kiixnextiyaya se keski tlapoualistli tlen Biblia. Ya kiijtoua: “Se tlaixkopinkayotl kinextiyaya se lobo iuaya se pilborregojtsi, se cabrito iuaya se leopardo, se becerro iuaya se león: nochi sansejko itstokej uan se okichpil kinyakantinemi” (Is. 11:6-9). Ni kipaleuik Rudolf nochipa ma moiljuijto ipan Xochimili uan kipaleuik kuali ma tlaneltoka. Yeka, amo kitlauelkajki  Jehová maske miak xiuitl kitlatsakuiltijkej nopa policías tlen Alemania nazi uan teipa policías tlen Alemania comunista.

¹⁴ Rudolf kiijiyouik miak tlaouijkayotl. Se kokolistli tlen itoka tifus kimiktik inana, katli itstoya ipan se campo de concentración nazi. Uan itata kitlalik ipan se amatl kampa kiijtouayaya ayokmo eliskia se tlen Jehová itlajtoltemakauaj. Rudolf nochipa kuali tlaneltokak. Kema kikixtijkej, pejki tlatekipanoua kej superintendente de circuito. Teipa momachtito ipan Escuela de Galaad, uan kema kiski, kititlankej altepetl Chile, kampa nojkia tlatekipanok kej superintendente. Nopaya mosiuajtik iuaya se misionera tlen itoka Patsy. Maske se xiuitl teipa kipixkej se ininpilsiuapil, ya amo uejkajki uan nima mijki. Uan teipa, kema Patsy kipixtoya 43 xiuitl, nojkia mijki. Maske Rudolf kiijiyouik nochi ni tlaouijkayotl, ya nojua kitekipanok Jehová. Kema eliyaya ueuentsi uan mokokouayaya, tlatekipanok kej precursor regular uan ueuejtlakatl. Uelis tijpouasej tlen kipanok ipan La Atalaya, agosto 1, 1997, iamayo  20-25 ^[1] (xikita nopa nota kampa tlami ni tlamachtili).

15. Xikijto kenijkatsa se keskij toikniuaj kitekipanouaj Jehová ika pakilistli maske kintlaijiyouiltiaj.

¹⁵ Ipan ni tonali, miakej toikniuaj nojkia kitekipanouaj Jehová ika pakilistli maske tlauel kintlatsakuiltiaj. Tlauel miakej kintsaktokej ne Eritrea, Singapur uan Corea del Sur pampa amo kinekij yasej ipan tlauilankayotl (Mat. 26:52). Kej nopa kinpanotok toikniuaj Isaac, Negede uan Paulos. Tsaktokej ipan altepetl Eritrea kipano 20 xiuitl, uan tlauel kintlaijiyouiltijtokej. Maske ipan nochi nopa xiuitl amo ueltokej mosiuajtiaj yon kinmokuitlauiaj inintatauaj, inijuantij amo kitlauelkajtokej Jehová uan tlauel kuali tlaneltokaj. Yeka katli tlamokuitlauiaj ipan nopa cárcel tlauel kintlepanitaj. Ipan jw.org uelis tikitasej inintlaixkopinka, kampa nesij tlauel paktokej maske kintlaijiyouiltiaj.

16. ¿Kenijkatsa tepaleuia kema kuali se tlaneltoka?

¹⁶ Maske amo nochi Jehová itlajtoltemakauaj kintsakuaj kej kinpanotok nopa toikniuaj katli namantsi tikinilnamijkej, miakej tlaijiyouiaj pampa amo kipiaj tlen ika mopanoltisej, se chikauak ajakatl o seyok tlamantli kintlasojsoljuilia o tlaijiyouiaj pampa kampa itstokej onka tlauilankayotl. Uan sekij toikniuaj kichiuaj kej Abraham, Isaac, Jacob uan Moisés, pampa maske ueliskiaj tlapijpiasej o kichiuaskiaj miakej tlauel ma kinixmatikaj, inijuantij kikajtokej nochi nopa tlamantli pampa kinekij senkistok kitekipanosej Jehová. Nochi toikniuaj tlauel kiikneliaj Jehová uan tlauel motemachiaj ipan tlen kiijtojtok kichiuas, ni kinpaleuia ma kitekipanokaj Jehová ika pakilistli. Inijuantij kimatij Jehová kichiuas ma itstokaj nochipa ipan Xochimili, kampa ayokmo onkas tlaijiyouilistli (xijpoua Salmo 37:5, 7, 9, 29).

17. ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij kuali titlaneltokasej, uan tlake tikitasej ipan seyok tlamachtili?

¹⁷ Ipan ni tlamachtili tikitstokej nopa “tlaneltokili” kiijtosneki “tijneltokaj para temachtli panos nopa tlamantli tlen toTeko techtenkauilijtok”. Tlaj tijnekij kuali titlaneltokasej, uajka moneki timomaijtosej uan kuali timoyoliljuisej ipan tlen Jehová techtenkauilijtok. Tlaj kiampa tijchiuasej, uajka uelis tikijiyouisej tlen ueli tlaouijkayotl. Ipan nopa seyok tlamachtili nojua tikitasej tlake kiijtosneki kuali se tlaneltokas.