1, 2. ¿Tlake tlamantli kichijtok nelia tlauel amo kuali ma itstokaj maseualmej, uan ajkia kipeualtik?

TELÉFONO, foco, carro uan refrigerador eli san se keski tlamantli tlen maseualmej kichijchijtokej uan tlen techpaleuia ipan tonemilis. Uan nojkia kichijchijtokej sekinok tlamantli tlen kichiua ma titlaijiyouikaj, kej pistólas, minas tlen toponi tlalchi, cigarros uan bomba atómica. Maske onka ni tlamantli, onka se tlenijki tlen uejkajkia pejki uan tlen kichijtok maseualmej tlauel amo kuali ma itstokaj. ¿Tlake eli nopa tlamantli? Istlakatili. Nopa tlajtoli kiijtosneki kema se akajya kimati se tlamantli eli amo melauak uan kiijtoua pampa kineki tekajkayauas. Diablo yaya elki nopa achtoui katli istlakatki, uan yeka Jesús kiijtok “nochi istlakayotl peua ika ya” (xijpoua Juan 8:44). ¿Kema pejki istlakati?

² Diablo pejki istlakati ipan Xochimili Edén. Adán uan Eva itstoyaj ika pakilistli ipan nopa tlali tlen toTeotsij kinmakatoya. ToTeotsij kinnauatijtoya amo ma kikuakaj itlajka nopa “kuauitl tlen temachiltia tlen kuali uan tlen axkuali”. Inijuantij mikiskiaj tlaj amo kineltokaskiaj nopa tlanauatili. Maske Satanás kimajtoya nopa, ika se kouatl kikajkayajki Eva kema kiiljuik nopa achtoui istlakatili: “Axneli, axinmikisej”. Uan teipa kiiljuik: “Kuali kimati Dios intla inkikuasej itlajka nopa kuauitl elis keja inmechtlapouilis  inmoixtiyol uan inmotlalnamikilis uan inkimatisej tlen kuali uan tlen axkuali. Keja nopa inelisej keja ya” (Gén. 2:15-17; 3:1-5).

3. ¿Kenke tikijtouaj Satanás kinekiyaya ma pano tlen amo kuali kema istlakatki uan tlake panok?

³ Satanás kinekiyaya ma kinpano tlen amo kuali kema kinkajkayajki, pampa kimajtoya Eva mikiskia tlaj kikuaskia nopa kuauitl itlajka. Ya uan iueue amo kineltokakej toTeotsij uan yeka teipa mijkej (Gén. 3:6; 5:5). Uan amo san inijuantij kinpanok tlen amo kuali pampa “mikilistli” pejki kinasi nochi maseualmej maske inijuantij “axkiixpanokej se tlanauatili keja Adán” (Rom. 5:12, 14). Maseualmej amo elij xitlauakej uan amo itstokej nochipa kej toTeotsij kinekiyaya, uan san kiijiyouiaj “setenta o ochenta xiuitl” uan san kipiaj “tlaouijkayotl uan kuesoli” (Sal. 90:10). Tlauel amo kuali tlen panok san pampa Satanás istlakatki.

4. 1) ¿Tlake tlajtlanili moneki tijnankilisej? 2) Kej kiijtoua Salmo 15:1, 2, ¿san ajkia inijuantij uelis mouampojchiuasej iuaya Jehová?

⁴ Kema Jesús kiixtonki tlake kichiua Satanás, kiijtok: “Kikokolia nochi tlen melauak uan axueli kiijtoua tlen melauak”. Uan nojua kiampa kichiua, pampa Satanás nojua “kinkajkayaua nochi tlakamej tlen itstokej kampa ueli ipan Tlaltipaktli” (Apoc. [Rev.] 12:9). Tojuantij amo tijnekij ma techkajkayaua. Yeka, tijnankilisej ni eyi tlajtlanili: ¿Kenijkatsa Satanás kinkajkayaua maseualmej? ¿Kenke maseualmej istlakatij? Uan pampa amo tijnekij tielisej kej Adán uan Eva, uan tijnekij nojua timouampojchijtosej iuaya Jehová, ¿kenijkatsa uelis tijnextisej nochipa tikijtouaj tlen melauak? (Xijpoua Salmo 15:1, 2).

5. ¿Kenijkatsa ipan ni tonali Satanás kinkajkayaua maseualmej?

⁵ Apóstol Pablo kimajtoya Satanás amo uelis techkajkayauas pampa “kuali tijmatij keja ya moseniljuijtok kejatsa uelis techkajkayauas” (2 Cor. 2:11). Tijmatij Satanás kinauatia Tlaltipaktli uan kinyakana religiones tlen amo melauak, tlanauatianij uan nochi katli tlauel tlatominpiaj pampa tlachtekij (1 Juan 5:19). Yeka, Satanás uan amo kuali ajakamej kichiuaj katli kipiaj tlanauatili ma istlakatikaj (1 Tim. 4:1, 2). Sekij maseualmej katli tlanamakaj san kinkajkayauaj sekinok pampa kinekij kitlanisej tomij maske tlen kinnamakiltiaj amo kinpaleuia.

6, 7. 1) ¿Kenke toTeotsij kintlajtlakoltis katli tlayakanaj ipan religiones tlen amo melauak? 2) ¿Tlake istlakatili tijkaktok tlamachtiaj katli tlayakanaj ipan religiones tlen amo melauak?

⁶ Maseualmej katli kineltokaj tlen kinmachtiaj ipan religiones tlen amo melauak uan kichiuaj tlen toTeotsij amo kipaktia, amo uelis itstosej nochipa. Uan toTeotsij kintlajtlakoltis katli kinyakanaj (Os. 4:9). Jesús kimajtoya katli tlayakanayayaj ipan religión kema ya itstoya san kinkajkayauayayaj maseualmej. Ya kinixkoiljuik: “Inteikneltikej inmojuantij, escribas uan fariseos, ¡inkipiaj ome inmoixayak! Pampa inkiixkotonaj ueyi atl uan Tlaltipaktli pampa inkintemouaj ajkia inmechtokilisej, uan kema inkipantiaj se akajya katli inmechtokilis, inmojuantij inkichiuaj tlauel ma kipia tlajtlakoli uan yeka kinamiki ma kitsontlamiltikaj uan ayokmo kema ma moyolkui, kej nojkia inmechpanos inmojuantij” (Mat. 23:15, TNM). Jesús xitlauak kiniljuik tlake kinpanoskia, uan kiniljuik kenke: “Inmotata yajaya Axkualtlakatl [Diablo]”, katli “ipa eliyaya se temiktijketl” (Juan 8:44).

⁷ Ipan nochi Tlaltipaktli itstokej katli tlayakanaj ipan religiones tlen amo melauak, uan kiniljuiaj pastores, curas, rabinos, maestros espirituales... Sanse kej fariseos, “kitsakuiliaj tlen melauak” tlen toTeotsij iTlajtol, uan maske “kimatkej tlen melauak [...], ika ininpakilis kitlapejpenijkej para san kimatisej se istlakatili” (Rom. 1:18, 25). Inijuantij tlamachtiaj  tlen amo melauak, kej kema kiijtouaj katli amo kualmej tlaijiyouisej ipan tlitl, tijpiaj se alma tlen amo kema miki, kema se akajya miki sampa yoli ipan seyok maseuali o tlapiali, uan kema kiijtouaj toTeotsij amo kenijki kinita katli mosiuanekij o motlakanekij uan kema omej tlakamej o siuamej mosenkauaj.

8. ¿Tlake istlakatili nechka kiijtosej tlanauatianij, uan tlake moneki tijchiuasej tojuantij?

⁸ Políticos nojkia tlauel kinkajkayajtokej maseualmej. Uan nojua poliui se ueyi istlakatili tlen nechka kiijtosej, inijuantij kiijtosej “onka tlaseuilistli uan ya itstokej ika kuali”. Kema kiijtosej nopa istlakatili, “ipan nopa tlalochtli kinasis se ueyi tlatsakuiltili”. Amo ma tijneltokakaj tlen inijuantij kiijtouaj, pampa san kinekij ma timoiljuikaj kuali tiitstosej. Tojuantij tijmatij nopa tonali tlen Jehová kiixtlalijtok asiki kej “se tlachtejketl [asi] ika tlayoua” (1 Tes. 5:1-4).

9, 10. 1) ¿Kenke istlakatij maseualmej, uan tlake pano kema kiampa kichiuaj? 2) ¿Tlake moneki tikilnamikisej tlen Jehová?

⁹ Ipan ni tonali nochi maseualmej istlakatij uan amo kenijki kiitaj. Uan amo san katli tlanauatiaj kichiuaj nopa. Ipan se pilamochtsi tlen tlauel kiixmatij, kiijkuilojkej “Por qué mentimos”, nopaya kiijtouayaya: “Nama miakej kiitaj nopa istlakatili kej se tlamantli tlen nochi maseualmej kipiaj”. Maseualmej istlakatij pampa kinekij momanauisej, pampa amo kinekij ma kimatikaj tlake amo kuali tlamantli kichijtokej, pampa kinekij kipiasej se kuali tekitl, kitlanisej miak tomij o kinekij kipiasej sekinok tlamantli. Nopa pilamochtsi nojkia kiijtok maseualmej “amo kiouijmatij kinkajkayauasej katli amo kinixmatij, katli ininuaya tekitij, ininuampoyouaj uan ininchampoyouaj, uan kiampa kichiuaj ika uejueyi o amo tlauel uejueyi istlakatili”.

¹⁰ ¿Tlake amo kuali tlamantli pano kema tlauel tiistlakatij? Sekinok ayokmo motemachiaj ipan tojuantij uan ayokmo kuali mouikaj touaya. Ma timoiljuikaj kenijkatsa kimati se tlakatl kema isiua kikajkayaua ika seyok tlakatl uan istlakati pampa amo kineki ma kimati. Uan tlauel amo kuali kema se tlakatl tlachiua kejuak kiiknelia isiua uan ikoneuaj, uan kema itstok ichaj kintlaijiyouiltia. Ma tikilnamikikaj Jehová kiita “nochi tlen tijchiuaj uan tlen timoyoliljuiaj”, yeka katli kiampa kichiuaj amo uelis kitlatilisej yon se tlamantli (Heb. 4:13).

11. ¿Tlake techmachtia tlen kichijkej Ananías uan Safira? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

¹¹ Biblia kiijtoua tlen kichijkej se tlakatl iuaya isiua katli itstoyaj ipan achtoui siglo, motokaxtiyayaj Ananías uan Safira, uan Satanás kichijki ma istlakatikaj. Kinamakakej inintlal uan maske kiniljuijkej apóstoles temakayayaj nochi tomij tlen kinmakakej, inijuantij amo nelia nochi temakakej. Kinekiyayaj toikniuaj kuali ma kinitakaj uan ma moiljuikaj tlauel kuali ininyolo uan yeka temakayayaj tlen kipixtoyaj. Jehová kiitak san istlakatiyayaj uan kintlatsakuiltik (Hech. 5:1-10).

12. ¿Tlake kinpanos katli istlakatij uan amo moyolkuepaj, uan kenke?

¹² ¿Kenijkatsa kiita Jehová istlakatili? Satanás uan nochi katli kinpaktia istlakatisej uan amo moyolkuepaj “yasej ipan nopa tlitl tlen onpano ueyi”. Nopa kiijtosneki kintsontlamiltisej uan ayokmo moyolkuisej (Apoc. 20:10; 21:8; Sal. 5:6). ¿Kenke? Pampa Jehová kinita katli istlakatij elij sanse kej “chichimej”, pampa momajtokej kichiuaj tlamantli tlen toTeotsij amo kipaktia (Apoc. 22:15, TNM).

13. ¿Kenijkatsa eli Jehová, uan tlake techyololinia ma tijchiuakaj?

¹³ Tijmatij “toTeko axitstok keja titlakamej. Yajaya axistlakati”. Kena, Jehová “axueli istlakati” (Núm. 23:19; Heb. 6:18). Biblia kiijtoua “toTeko axkineki kiitas [...] se tlen teistlakauia”  (Prov. 6:16, 17). Tlaj tijnekij Jehová kuali ma techita, moneki tijchiuasej tlen technauatia uan amo tiistlakatisej. Moneki tijneltokasej ni tlanauatili: “Amo ximoistlakauikaj se ika seyok” (Col. 3:9).

14. 1) ¿Kenke amo sanse tielij ika sekinok maseualmej? 2) Xikixtoma tlake tetlajtolmaka Lucas 6:45.

¹⁴ ¿Kenke amo sanse elij Jehová itlajtoltemakauaj ika maseualmej katli itstokej ipan religiones tlen amo melauak? Pampa toTeotsij itekipanojkauaj nochipa tikijtouaj “tlajtoli tlen melauak” (xijpoua Zacarías 8:16, 17). Pablo kiijtok kema amo tiistlakatij, tijnextiaj nelia “melauak tiitekipanojkauaj toTeko” (2 Cor. 6:4, 7). Jesús kiijtok: “Se tlakatl [kiijtoua] tlen eltok ipan iyolo” (Luc. 6:45). Uajka, kema ipan toyolo eltok tlen melauak, amo tiistlakatij. Amo tikijtouaj istlakatili tlen uejueyi yon tlen amo uejueyi. Nochipa tikiniljuiaj tlen melauak katli ininuaya titekitij, touampoyouaj, tochampoyouaj uan nojkia katli amo tikinixmatij.

15. 1) ¿Kenke amo kinamiki tijtekipanos Jehová uan nojkia tijchiuas tlen amo kuali? 2) ¿Tlake mitspaleuis amo tijchiuas tlen sekinok mitstetsopaj xijchiua? (Xikita nopa nota).

¹⁵ ¿Tlake kinamiki tijchiuas tlaj tieli titelpokatl uan tijneki kuali timouikas ininuaya sekinok? Maske amo kenijki tlaj tijneki nopa, amo kema xijchiua kej sekinok telpokamej. Ipan tlanechikoli uan ipan ininkalijtik tlachiuaj kuali kitekipanouaj Jehová maske kichiuaj tlen amo kinamiki kema itstokej ininuaya sekinok telpokamej o kema kitekiuiaj redes sociales. Tlen ueli popolokaj o tlen ueli kamanaltij, titichtik o tatakatstik moyoyontiaj, kitlakakiliaj uikatl tlen kiijtoua amo kuali tlamantli, tlaij, kitekiuiaj drogas, ichtakatsi nemij iuaya se akajya o kichiuaj sekinok tlamantli tlen tlauel amo kuali. Tlauel istlakatij: kinkajkayauaj inintatauaj, toikniuaj uan toTeotsij (Sal. 26:4, 5). Maske kiijtouaj kuali kitekipanouaj Jehová, ya kimati inijuantij tlauel mouejkatlalijtokej tlen ya (Mar. 7:6). Tlauel kuali tlaj tijchiuas kej kiijtoua Proverbios 23:17: “Amo kema xikixtoka tijchiuas tlen kichiuaj tlajtlakolchiuanij. Nochipa xijmakasi uan xijtlepanita toTeko”. *

16. ¿Tlake moneki tijchiuasej kema tijtemitisej se amatl tlen kiijtoua tijnekij senkistok titlatekipanosej?

¹⁶ Uelis tijneki timochiuas precursor regular o nojua senkistok titlatekipanos, kej ipan Betel. Kema tijtemitis se solicitud, moneki amo tiistlakatis uan tikijtos tlen melauak  kema tijnankilis nopa tlajtlanili tlen nopaya uala kampa kiijtoua tlaj timokokoua o amo, ika tlake timoyolpakiltia uan tlaj kuali timonejnemiltia (Heb. 13:18). ¿Uan tlake moneki tijchiuas tlaj tijchijtok se tlamantli tlen amo kuali uan amo aka kimati? Xikiniljui ueuejtlakamej ma mitspaleuikaj uan kiampa nojua uelis kuali tijtekipanojtos Jehová uan amo mitsyolkokos motlalnamikilis (Rom. 9:1; Gál. 6:1).

17. ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj techtlajtlanisej se keski tlamantli tlen toikniuaj?

¹⁷ Uan tlaj tekichiuanij kiijtosej ayokmo ma tijchiuakaj se keski tlamantli tlen ika tijueyichiuaj toTeotsij uan techiljuisej ma tikiniljuikaj se keski tlamantli tlen toikniuaj, ¿kinamiki tikiniljuisej nochi tlen tijmajtokej? Ma tikilnamikikaj tlake kichijki Jesús. Kema se tlanauatijketl kitlajtlanik se keski tlamantli, ya kichijki kej Biblia kiijtoua: “Onka tonali para timokamatsakuas uan onka tonali para tikama[nal]tis” uan yeka kemantika amo tleno kiijtok (Ecl. 3:1, 7; Mat. 27:11-14). Kema kiampa techpanos, moneki kuali tikitasej tlake tikijtosej uan kiampa amo tleno kinchiuilisej toikniuaj (Prov. 10:19; 11:12).

18. ¿Tlake moneki tijchiuasej kema ueuejtlakamej techtlatsintokisej tlen se toikni?

¹⁸ Nama ma tikitakaj tlake moneki tijchiuasej tlaj tijmatij se akajya tlajtlakolchijtok. Pampa ueuejtlakamej moneki kinmokuitlauisej toikniuaj tlen tlanechikoli, uelis techtlatsintokisej tlake tlamantli tijmatij. ¿Tlake tikiniljuisej? ¿Uan tlaj katli tlajtlakolchijtok eli se touampo o se tlen tochampoyouaj? Biblia kiijtoua se akajya katli xitlauak, “kiijtoua nochi tlen senkistok melauak” (Prov. 12:17; 21:28). Uajka, moneki tikiniljuisej ueuejtlakamej nochi tlen tijmatij uan amo tijtlatisej o tijpatlasej se keski tlamantli. Inijuantij kinamiki kimatisej nochi tlen panotok uan kiampa kimatisej kenijkatsa kipaleuisej katli tlajtlakolchijtok sampa kuali ma mouika iuaya Jehová (Sant. 5:14, 15).

19. ¿Tlake tikitasej ipan seyok tlamachtili?

¹⁹ David kiiljuik Jehová kema momaijtok: “Ta tijneki se tlakatl ma mitstlepanita ipan iyolo; tijneki ma tijchiuakaj san tlen melauak” (Sal. 51:6). David kimajtoya tlauel moneki tijpatiitasej tlen melauak. Cristo itokilijkauaj nochipa tikijtouaj tlen melauak uan amo timokajkayauaj, kej kiijtoua nopa texto kampa mokixtijtok ni tlamachtili. Uan nojkia tijnextiaj toTeotsij itekipanojkauaj amo tielij sanse kej sekinok pampa tojuantij tikinmachtiaj maseualmej tlen melauak. Ipan seyok tlamachtili tikitasej kenijkatsa uelis tijchiuasej.