Ir al contenido

Ir al índice

Ma titlamachtikaj tlen melauak

Ma titlamachtikaj tlen melauak

“ToTeko, [...] nochi motlajtol senkistok melauak” (SAL. 119:159, 160).

UIKATL: 29, 53

1, 2. 1) ¿Tlake mosentlalik kichiuas Jesús, uan kenke? 2) ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij kuali titekitisej “iuaya toTeko”?

JESUCRISTO eliyaya se kuaxinketl uan se tlamachtijketl (Mar. 6:3; Juan 13:13). Uan kuali kichiuayaya nopa ome tlamantli. Jesús kiyekok kenijkatsa kuali kitekiuis tlen kitekiuiyayaj kuaximanij uan kiampa uelki kichijchijki kuajkuali tlamantli tlen kitekiuiskiaj maseualmej. Uan nojkia nochi tlamantli tlen kiyekojtoya ipan toTeotsij iTlajtol kitekiuik kema kinpaleuik maseualmej ma kikuamachilikaj nochi nopa tlamachtili (Mat. 7:28; Luc. 24:32, 45). Kema kipixtoya 30 xiuitl, Jesús kikajki iteki uan mosentlalik san kimoyauas toTeotsij iTlanauatijkayo. Kimatiyaya san nopa tekitl tlauel ipati pampa Jehová yeka kiualtitlantoya ipan Tlaltipaktli (Mat. 20:28; Luc. 3:23; 4:43). Nochipa san mosentlalik tlauel tlajtolmoyauas, uan kinejki sekinok nojkia kiampa ma kichiuakaj (Mat. 9:35-38).

2 Maske miakej tlen tojuantij amo tikuaximaj, nochi titlamachtiaj nopa kuali tlamachtili. Ni tekitl nelia tlauel ipati, uan yeka toTeotsij nojkia kichiua nopa tekitl. Biblia kiijtoua “sansejko titekitij iuaya toTeko” (1 Cor. 3:9; 2 Cor. 6:4). Tijmatij toTeotsij iTlajtol “senkistok melauak” (Sal. 119:159, 160). Uan tijchiuaj kampeka kuali “tijtekiuisej uan tikixtomasej [toTeotsij] iTlajtol tlen melauak” kema titlajtolmoyauaj (xijpoua 2 Timoteo 2:15). Yeka, nochipa moneki tijchijtosej kampeka kuali tijtekiuisej Biblia, tlen techpaleuia ma tikinmachtikaj maseualmej ajkia eli Jehová, Jesús uan tlake eli iTlanauatijkayo. Jehová itlanechikol kineki techpaleuis nojua kuali ma tijchiuakaj toteki, yeka kitlapejpenijtok se keski tlamantli tlen moneki kuali tikixmatisej. Nochi nopa tlamantli eli tlen tlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj (kit de enseñanza).

3. 1) ¿Tlake moneki timosentlalisej tijchiuasej ni itlamia tonali? 2) Kej kiijtoua Hechos 13:48, ¿ajkia inijuantij moneki tikintemosej?

3 Uelis timotlajtlaniaj kenke tikiljuiaj tlen tlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj uan amo tlen tlauel tijtekiuiaj kema titlajtolmoyauaj. Kema tikamanaltij tlen tlajtolmoyaualistli san tijnekij tikijtosej titematiltiaj tlamachtili. Uan kema tikijtouaj titlamachtiaj, tijnekij tikijtosej tikixtomaj se tlamachtili uan kiampa se maseuali ma kikuamachili uan ma kiyololini kichiuas ipan inemilis tlen kiyekoua. Ipan ni tonali kema nechka kintsontlamiltisej katli amo kualmej, moneki timosentlalisej tikinmachtisej maseualmej uan ma kimatikaj tlen melauak. Yeka, moneki tijchiuasej kampeka tikintemosej maseualmej katli kuali ininyolo uan katli kinekij itstosej nochipa uan tikinpaleuisej ma mochiuakaj Jehová itekipanojkauaj (xijpoua Hechos 13:44-47; 13:48, TNM *).

4. ¿Kenijkatsa uelis tikinpantisej maseualmej katli kinekij “itstosej nochipa”?

4 ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij tikinpantisej katli kinekij “itstosej nochipa”? Kej ipan achtoui siglo, moneki titlajtolmoyauasej. Yeka, moneki tijchiuasej tlen Jesús kiijtok: “Kema inasitij ipan se altepetl [...], xitlajtlanikaj intla itstok se kuali tlakatl” (Mat. 10:11). Maseualmej katli amo kuali ininyolo, katli moueyimatij uan katli amo kinekij kiixmatisej toTeotsij amo kinekisej techtlakakilisej. Tojuantij tikintemouaj maseualmej katli kuali ininyolo uan moechkapantlaliaj, uan katli kinekij kimatisej tlen Biblia tlamachtia. Ma timoiljuikaj ipan ni tlamantli. Kema Jesús eliyaya kuaxinketl, ya kitemouayaya kuajkuali kuauitl tlen ika kichiuaskia tlamantli tlen maseualmej kitekiuiskiaj. Kema kipantiyaya, kuali kitekiuiyaya nochi tlen kipixtoya uan kiampa kichijchiuayaya nopa tlamantli. Tojuantij nojkia kiampa moneki tijchiuasej, achtoui moneki tikintemosej maseualmej katli kuali ininyolo uan teipa kuali tijtekiuisej nochi tlen tijpiaj uan kiampa tikinpaleuisej ma mochiuakaj Jesús itokilijkauaj (Mat. 28:19, 20, TNM).

5. Xikijto ika se neskayotl kenke moneki kuali tikixmatisej nochi amatlajkuiloli tlen tlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj (xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

5 Amo nochi tlamantli tlen tijtekiuiaj ipan toteki sanse motekiuia. Ma timoiljuikaj ipan tlamantli tlen kitekiuiyaya Jesús kema kuaximayaya. * Se keski kitekiuiyaya kema kimachiotiyaya o kitamachiuayaya kuauitl; sekinok ika kitekiyaya, kikoyoniyaya o kiyektlaliyaya uan ika sekinok kixitlauayaya o kimotskiltiyaya. Nojkia kiampa pano ika amatlajkuiloli tlen tlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj, pampa amo nochi sanse motekiuia. Nochi nopa amatlajkuiloli tlauel ipati, yeka ma tikitakaj kenijkatsa uelis tijtekiuisej.

TLEN TIJTEKIUIAJ KEMA ACHTOUI TIKINNOJNOTSAJ

6, 7. 1) ¿Kenijkatsa tijtekiuijtok tarjetas de contacto? 2) ¿Ipan tlake ome tlamantli techpaleuia nopa amatl tlen ika titetlaneuij ma yakaj tlanechikoli?

6 Tarjetas de contacto. Maske amo uejueyi ni pilamatsitsij, nelia tlauel techpaleuia kema achtoui tikinnojnotsaj maseualmej uan kinpaleuia ma kiitakaj kampa titlamachtiaj ipan Internet. Nopaya uelis kimatisej ajkia inijuantij elij Jehová itlajtoltemakauaj uan tlajtlanisej ma kinmachtikaj ika Biblia. Ipan ni tonali kipano 400,000 maseualmej tlajtlantokej ipan jw.org ma kinmachtikaj ika Biblia. ¡Uan mojmostla nojua tlauel miakej tlajtlanij ma kinmachtikaj! Yeka, nochipa ma tijnemiltikaj tarjetas de contacto. Kiampa, maske kampa ueli tiitstosej, uelis titlajtolmoyauasej.

7 Amatl tlen ika titetlaneuij. Nopa amatl tlen ika titetlaneuij ma yakaj tlanechikoli techpaleuia ipan ome tlamantli. Nopaya kiijtoua: “Timitstlaneuij ximomachti Biblia ininuaya Jehová itlajtoltemakauaj”. Teipa nopa amatl kiijtoua se maseuali uelis momachtis ipan tlanechikoli o ipan ichaj kimachtisej ika Biblia. Uajka, ni amatl amo san techpaleuia kema achtoui tikinnojnotsaj maseualmej, nojkia kintlaneui “katli kimatij moneki momachtisej toTeotsij iTlajtol” ma kinekikaj momachtisej touaya (Mat. 5:3, TNM). Uan maske se maseuali amo kinejki ma tijmachtikaj ika Biblia, nojkia kuali tijseliaj kema yaui tlanechikoli. Tlaj yas ipan tlanechikoli, kiitas kenijkatsa kiyekos miak tlamantli tlen Biblia.

8. ¿Kenke tlauel moneki nochipa ma tikintlaneuikaj maseualmej ma yakaj tlanechikoli? Xikijto se neskayotl.

8 Tlauel moneki nochipa ma tikintlaneuikaj maseualmej ma yakaj tlanechikoli. ¿Kenke tlauel ipati? Pampa kiampa kiitasej amo tielij sanse kej religiones tlen amo melauak, pampa titlamachtiaj tlen Biblia kiijtoua uan tikinpaleuiaj maseualmej ma kiixmatikaj toTeotsij (Is. 65:13). Kej nopa kinpanok Ray iuaya isiua Linda, katli euaj Estados Unidos. Inijuantij tlaneltokayayaj ipan toTeotsij uan kinekiyayaj yasej iglesia pampa kinekiyayaj kuali kiixmatisej. Inijuantij mosentlalijkej yasej ipan sejse iglesia tlen eltoya ipan ininaltepe. Tlauel miak religiones uan iglesias onkayaya. Achtoui, inijuantij moiljuijtoyaj mokauaskiaj ipan se iglesia tlen kichiuaskia ome tlamantli. Se, monekiyaya kiyekosej se tlenijki kema se akajya tlamachtiskia ipan se iglesia. Uan ome, nochi katli mosentiliskiaj ipan nopa iglesia monekiyaya moyoyontisej kej kinamiki moyoyontisej toTeotsij itekipanojkauaj. Kema panok se keski xiuitl, yajtoyaj ipan nochi iglesias uan tlauel mokuesojtoyaj pampa amo tleno kiyekojtoyaj uan katli mosentiliyayaj amo moyoyontiyayaj kej kinamiki. Inijuantij kichijtoyaj se lista kampa moiljuijtoyaj yasej. Kema kiskej tlen nopa iglesia tlen kinpolouayaya, Linda yajki tekiti uan Ray yajki ichaj. Kema yauiyaya ichaj, kiitak se Kali kampa mosentiliaj Jehová itlajtoltemakauaj, uan moiljuik: “¿Uan tlaj nikalakis uan nikitas tlake kichiuaj?”. Ya tlauel kipaktik tlen kiitak. Nochi kuali kiselijkej uan kuali moyoyontijtoyaj. Ray moseuik ipan achtoui sillas uan tlauel kipaktik tlen kiyekok. Kiyolmatki kej kiijtok apóstol Pablo kiyolmatij maseualmej katli peuaj yauij tlanechikoli: “Nelia toTeko itstok inmouaya” (1 Cor. 14:23-25). Ray pejki nochipa yaui tlanechikoli ipan domingos uan teipa ipan sekinok tonali. Linda nojkia pejki yaui. Uan maske ya kipixtoyaj kipano 70 xiuitl, kinejkej ma kinmachtikaj ika Biblia uan moatsonpoliuiltijkej.

AMATLAJKUILOLI TLEN TIJTEKIUIAJ KEMA PEUA TITEKAMANALJUIAJ

9, 10. 1) ¿Kenke amo ouij tijtekiuisej pilamatsitsij? 2) Xikixtoma kenijkatsa uelis tijtekiuisej pilamatsi ¿Tlake nopa toTeotsij iTlanauatijkayo?

9 Pilamatsitsij. Tijpiaj chikueyi pilamatsitsij tlen amo ouij tijtekiuisej uan tlauel techpaleuia kema peua titekamanaljuiaj. Ni pejki mochiua ipan 2013 uan kichijtiualajtokej se cinco mil millones tlen pilamatsitsij. Kema peua timomachtiaj kenijkatsa tijtekiuisej se tlen ni pilamatsitsij, techpaleuia nojkia ma tijmatikaj kenijkatsa tijtekiuisej nopa sekinok pilamatsitsij pampa kej mochijchijtok eli sanse. ¿Kenijkatsa uelis tijtekiuisej kema achtoui titenojnotsasej?

10 Ma timoiljuikaj tijtekiuiaj nopa pilamatsi ¿Tlake nopa toTeotsij iTlanauatijkayo? Uelis tijnextilisej nopa maseuali nopa pilamatsi uan tikiljuisej: “¿Timotlajtlanijtok tlake eli toTeotsij iTlanauatijkayo? Tlen ni eyi tlamantli, ¿tlake timoiljuia kinankilia ni tlajtlanili?”. Amo ma tikiljuikaj tlaj kuali tlanankilik o amo, ma tikitakaj seyok iamayo, ma tikixtomilikaj kampa kiijtoua “Tlen kiijtoua Biblia” uan ma tijpouilikaj Daniel 2:44 uan Isaías 9:6, tlen nopaya ijkuilijtok. Tlaj ueli, nojua ma timokamanaljuikaj iuaya. Teipa, ma tijnextilikaj nopa tlajtlanili tlen eltok ipan iamayo 4, kampa kiijtoua “Ximoiljui”: “¿Kenijkatsa tiitstosej kema tekichijtos toTeotsij iTlanauatijkayo?”. Tlaj kiampa tijchiuasej techpaleuis sampa ma tijpaxalotij. Kema sampa timokamanaljuisej iuaya, uelis tijnextilisej tlamachtili 7 ipan pilamochtsi ¡ToTeotsij techmaka kuali tlamachtili!, tlen tijtekiuiaj kema peua titlamachtiaj ika Biblia.

AMATLAJKUILOLI TLEN KINYOLTILANA MASEUALMEJ

11. ¿Kenijkatsa kichijchijtokej pilamochtsitsij uan tlake moneki tijmatisej?

11 Pilamochtsitsij. Tlen Tematiltia uan ¡Despertad! motlajtolkueptok ipan miak tlajtoli uan momoyaua ipan nochi Tlaltipaktli. Ipan miak altepemej maseualmej kipouaj, yeka moneki kuali motlapejpenis tlake itoka elis nopa pilamochtsi uan kiampa kinyoltilanas maseualmej katli itstokej ipan nochi Tlaltipaktli. Moneki tijtekiuisej tlamachtili tlen kichiuas maseualmej ma kinekikaj kimatisej tlen nelia ipati. Tlaj tijnekij tijmatisej ajkia uelis tijmakasej ni pilamochtsi, moneki tikitasej kenijkatsa kichijchijtokej uan ajkia inijuantij uelis kinpaleuis.

12. 1) ¿Ajkia inijuantij kinpaleuia pilamochtsi ¡Despertad! uan kenke kichijchijtokej? 2) ¿Tlake kuali tlamantli mitspanotok pampa tijtekiuijtok ni pilamochtsi?

12 Nopa pilamochtsi ¡Despertad! kinpaleuia maseualmej katli amo kimatij miak tlamantli tlen Biblia o amo kimatij yon tleno. Uelis amo kimatij tlen Biblia tlamachtia, amo motemachiaj ipan yon se religión o amo kimatij tlen Biblia kiijtoua uelis kinpaleuis ipan ininnemilis. Ni pilamochtsi kichijchijtokej pampa kinpaleuia maseualmej ma motemachikaj toTeotsij nelia itstok (Rom. 1:20; Heb. 11:6). Nojkia kinpaleuia ma motemachikaj Biblia nelia eli toTeotsij iTlajtol (1 Tes. 2:13). Nopa eyi pilamochtsitsij ¡Despertad! tlen mochijki ipan xiuitl 2018 itoka “El camino de la felicidad”, “12 claves para una familia feliz” uan “Ayuda para quienes están de duelo”.

13. 1) ¿Ajkia inijuantij kinpaleuia pilamochtsi Tlen Tematiltia tlen ika titlajtolmoyauaj? 2) ¿Tlake kuali tlamantli mitspanotok pampa tijtekiuijtok ni pilamochtsi?

13 Nopa pilamochtsi Tlen Tematiltia tlen ika titlajtolmoyauaj, kinixtomilia tlen Biblia tlamachtia maseualmej katli kitlepanitaj toTeotsij uan iTlajtol. Maske kimatij se keski tlamantli tlen Biblia kiijtoua, amo kuali kikuamachiliaj (Rom. 10:2; 1 Tim. 2:3, 4). Nopa eyi pilamochtsitsij Tlen Tematiltia tlen mochijki ipan xiuitl 2018 itoka: “¿Nojua tepaleuia Biblia ipan ni tonali?”, “¿Tlake panos teipa?” uan “¿Kitekipachoua toTeotsij tlen mitspano?”.

TLEN KINYOLOLINIA MASEUALMEJ

14. 1) ¿Kenijkatsa techpaleuia nopa naui videos tlen tlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj? 2) ¿Tlake kuali tlamantli mitspanotok kema tijtekiuijtok ni videos?

14 Videos. Kema Jesús itstoya, kuaximanij san kipixtoyaj se keski tlamantli tlen ika tekitiyayaj, uan nama kipiaj sekinok tepostli tlen ika tekitij kej sierra mecánica, taladro, lijadora uan clavadora. Ika tojuantij nojkia kiampa pano pampa nama amo san tijpiaj amatlajkuiloli, nojkia tijpiaj videos tlen tlauel techpaleuia kema titlajtolmoyauaj. Naui tlen nopa videos eli tlen tlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj: ¿Kenke moneki timomachtis Biblia?, ¿Kenijkatsa titlamachtiaj ika Biblia?, ¿Tlake tijchiuaj ipan Kali kampa timosentiliaj? uan ¿Ajkia inijuantij Jehová itlajtoltemakauaj? Nopa videos katli uejkaua amo kipano dos minutos uelis tijtekiuisej kema tijnojnotsasej nopa maseuali. Uan videos katli uejkaua kipano dos minutos uelis tikinnextilisej maseualmej katli sampa tikinpaxalouaj uan nojkia katli amo tlauel motekiuijtokej. Nochi ni videos uelis kinpaleuis maseualmej ma kinekikaj momachtisej Biblia uan ma yakaj tlanechikoli.

15. Xikijto tlake kinpanotok toikniuaj kema kinextiliaj se maseuali se video ipan itlajtol.

15 Ma tikitakaj kenijkatsa videos tlauel kinpaleuia maseualmej. Se tosiuaikni kipantik se siuatl katli euayaya Micronesia uan kinextilik nopa video ¿Kenke moneki timomachtis Biblia? ipan yapés, tlen eli itlajtol. Kema pejki nopa video, nopa siuatl kiijtok: “¡Amo ueli nijneltoka, eltok ipan notlajtol! Nopa tlakatl katli kamanalti ipan ni video kamanalti kej maseualmej katli itstokej kampa na nieua. ¡Kamanalti kej na!”. Teipa, kiijtok kipouaskia uan kitlachiliskia nochi tlen eltok ipan jw.org ipan tlajtoli yapés (nojkia xikita Hechos 2:8, 11). Nojkia, se tosiuaikni katli itstok ipan Estados Unidos kititlanilik imachkone, katli itstok ipan seyok altepetl, nopa video ¿Kenke moneki timomachtis Biblia? Kema kiitak nopa video, imachkone kitlajkuiljuilik ipan correo uan kiiljuik: “Ipan video moijtoua se akajya katli kipia tlauel miak chikaualistli uan tlauel mosisinia kiyakana ni Tlaltipaktli, uan nopa kichijki nojua ma nijneki nijmatis sekinok tlamantli. Nitlajtlanki ma nechmachtikaj ika Biblia”. Nopa telpokatl itstok ipan se altepetl kampa amo techkauaj ma tijtekipanokaj Jehová.

AMATLAJKUILOLI TLEN TIJTEKIUIAJ KEMA TITLAMACHTIAJ

16. Xikixtoma kenijkatsa techpaleuia ni pilamochtsitsij: 1) Xijtlakakili toTeotsij uan xiitsto nochipa. 2) ¡ToTeotsij techmaka kuali tlamachtili! 3) ¿Ajkia inijuantij kichiuaj tlen Jehová kineki ipan ni tonali?

16 Pilamochtsitsij. Tlaj se maseuali amo kuali tlapoua o amo onka amatlajkuiloli ipan itlajtol, ¿kenijkatsa uelis tijmachtisej tlen melauak? Tijpiaj se tlamantli tlen uelis techpaleuis: pilamochtsi Xijtlakakili toTeotsij uan xiitsto nochipa. * Seyok tlamantli tlen techpaleuia ma tijpeualtikaj tikinmachtisej maseualmej eli nopa pilamochtsi ¡ToTeotsij techmaka kuali tlamachtili! Uelis tijnextilisej nopa 14 tlamachtili tlen eltok iika nopa pilamochtsi, tikiljuisej tlake kipaktiskia kimatis uan teipa peuas tijmachtisej ika tlen kineki kimatis. ¿Kiampa tijchiuaj kema sampa tikinpaxalouaj maseualmej? Nopa seyok tlamantli tlen techpaleuia eli nopa pilamochtsi ¿Ajkia inijuantij kichiuaj tlen Jehová kineki ipan ni tonali? Kinpaleuia katli tikinmachtiaj ma kiixmatikaj Jehová itlanechikol. Tlaj tijnekij tijmatisej kenijkatsa tijtekiuisej, ma tikitakaj pilamatsi Tlen tijchiuasej ipan tlanechikoli Kej Timonejnemiltiaj uan Titlajtolmoyauaj, marzo 2017.

17. 1) ¿Kenijkatsa techpaleuia amochtli tlen tijtekiuiaj kema titlamachtiaj? 2) ¿Tlake moneki kichiuasej nochi katli moatsonpoliuiltiaj uan kenke?

17 Amochtli. Tlaj tijpeualtijkej titlamachtiaj ika se pilamochtsi, uelis tijpatlasej uan titlamachtisej ika amochtli ¿Tlake nelnelia tlamachtia Biblia?, maske ayamo tijtlamiltiaj nopa pilamochtsi. Ika ni amochtli, katli tijmachtiaj uelis kiyekojtias tlamachtili tlen tlauel ipati tlen uala ipan Biblia. Uan tlaj katli tijmachtiaj kitlamiltia ni amochtli uan kuali tlaneltokatia, uajka uelis tijmachtisej ika amochtli Xijchiuakaj ma inmechiknelijto toTeotsij. Ni amochtli kipaleuis ma kichiua ipan inemilis tlen Biblia tetlajtolmaka. * Ma tikilnamikikaj katli tikinmachtiaj moneki kitlamiltisej ni ome amochtli maske ya moatsonpoliuiltijtosej. Tlaj kiampa kichiuasej, kinpaleuis kuali ma kitekipanokaj Jehová (xijpoua Colosenses 2:6, 7).

18. 1) Kej kiijtoua 1 Timoteo 4:16, ¿tlake moneki tijchiuasej uan tlake panos tlaj kiampa tijchiuasej? 2) ¿Kenke moneki tijtekiuisej nopa amatlajkuiloli uan videos tlen tlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj?

18 Jehová itlajtoltemakauaj moneki tijmoyauasej nopa kuali tlamachtili pampa uelis kinpaleuis maseualmej ma itstokaj nochipa (Col. 1:5; xijpoua 1 Timoteo 4:16). Tlaj tijnekij kiampa tijchiuasej, uelis techpaleuis tlen tlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj (xikita nopa recuadro “ Tlen tlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj”). Ma tijchiuakaj kampeka kuali tijtekiuisej. Nochi tojuantij uelis tijtlapejpenisej tlake tlamantli tijtekiuisej uan kema tijchiuasej. Ma tikilnamikikaj amo san tijnekij titemajmakasej amatlajkuiloli. Nojkia moneki amo tikinmakasej amatlajkuiloli maseualmej katli amo kinekij kimatisej tlen melauak. Tijnekij tikinpaleuisej ma mochiuakaj Cristo itokilijkauaj nochi katli kinekij ‘itstosej nochipa’, inijuantij elij katli kinekij kimatisej tlen melauak, katli amo moueyimatij uan katli kuali ininyolo (Hech. 13:48, TNM; Mat. 28:19, 20, TNM).

^ párr. 3 Hechos 13:48, TNM: “Kema katli amo elij judíos kikajkej ni, pejkej yolpakij uan kitlaskamatkej Jehová iTlajtol uan nochi katli kipixtoyaj kuali ininyolo uan kinekiyayaj itstosej nochipa pejkej tlaneltokaj”.

^ párr. 5 Xikita tlamachtili “El oficio de carpintero” uan nopa recuadro “La caja de herramientas”, ipan La Atalaya, agosto 1, 2010.

^ párr. 16 Katli amo uelij tlapouaj uelis tikinnextilisej pilamochtsi Xijtlakakili toTeotsij, pampa kipia miak tlaixkopinkayotl.

^ párr. 17 Moneki tijtekiuis amochtli ¿Qué nos enseña la Biblia? uan Continúe en el amor de Dios kema eltos ika nauatl (Huasteca).