NECHKA xiuitl 1935, notatauaj mochantitoj ipan Bronx, se pilaltepetsi ipan Nueva York. Notatauaj motokaxtiyayaj, James uan Jessie Sinclair. Nopaya kiixmatkej Willie Sneddon, katli nojkia euayaya Escocia. Maske amo kuali moixmatiyayaj, pejkej moiljuiaj tlen ininchampoyouaj. Nopa panok kema na ayamo nitlakatiyaya.

Kema nonana monojnotski iuaya Willie, kiiljuik itata uan iikni katli achtouiejketl misauijkej ipan ueyi atl del Norte kema ayamo mochiuayaya nopa Ueyi Tlauilankayotl. Kiiljuik nopa barco kampa yauiyayaj kitejtsonki se mina. Uajka Willie kiiljuik nonana: “Motata itstok infierno”. Willie eliyaya se tlen Jehová itlajtoltemakauaj, uan ika tlen kiijtok, nonana kinejki kimatis tlen nelia tlamachtia Biblia.

Nonana amo kipaktik tlen Willie kiiljuik pampa kimatiyaya itata kipixtoya kuali iyolo. Uajka Willie kiiljuik: “¿Kuali tijyolmatiskia tlaj nimitsiljuiskia Jesús nojkia itstoya ipan infierno?”. Nonana kiilnamijki ipan ireligión kiijtouayayaj Cristo temok kampa infiernos uan moyolkuik kema panotoya eyi tonali. Nonana motlajtlanik kenke Jesús nojkia yajki kampa kintlatsakuiltiaj ika tlitl katli amo kualmej, yeka kinejki kimatis tlake tlamachtia Biblia. Pejki mosentilia ipan se tlanechikoli ipan Bronx uan moatsonpoliuiltik ipan xiuitl 1940.

Ipan nopa tonali amo aka kiniljuiyaya tetajmej ma kinmachtikaj ininkoneuaj ika Biblia. Kema nojua nieliyaya niokichpil, nimokauayaya iuaya notata kema nonana yauiyaya tlanechikoli o kema tlajtolmoyauayaya. Kema panok se keski xiuitl, notata uan na nojkia pejkej timosentiliaj. Nonana tlauel tlajtolmoyauayaya uan kinmachtiyaya ika Biblia miakej maseualmej. Kemantika kinsentiliyaya se keskij maseualmej katli nechka mochantiyayaj uan kinmachtiyaya. Kema nijpiayaya vacaciones nitlajtolmoyauayaya iuaya nonana. Kiampa nijyekok miak tlamantli tlen Biblia uan nojkia nijyekok kenijkatsa nikinmachtis sekinok ika Biblia.

Maske achi nipinaua nikijtos, kema nieliyaya niokichpil amo tlauel nechpaktiyaya tlen Biblia tlamachtia. Nimoiljuiyaya amo tlauel ipati. Maske achtouia kiampa nimoiljuiyaya, kema nijpixtoya 12 xiuitl, nimochijki  nitlajtolmoyajketl uan nama nojua nitlajtolmoyaua. Kema nijpixtoya 16 xiuitl, nijmaktilik Jehová nonemilis, uan nimoatsonpoliuiltik ipan julio 24, xiuitl 1954, ipan Toronto (Canadá).

Se keskij toikniuaj katli itstoyaj ipan totlanechikol eliyayaj betelitas uan sekij tlatekipanojtoyaj ipan Betel. Inijuantij tlauel nechpaleuijkej. Nechpaktiyaya kenijkatsa monojnotsayayaj ininuaya sekinok uan kenijkatsa tlamachtiyayaj ika Biblia. Maske katli nechmachtiyayaj ipan escuela kinekiyayaj ma nia universidad, na nijnekiyaya nitlatekipanos Betel. Yeka ipan nopa ueyi tlanechikolistli tlen mochijki ipan Toronto, nijtitlanki se solicitud. Sampa nijtitlanki seyok solicitud ipan xiuitl 1955 kema mochijki nopa ueyi tlanechikolistli ne Nueva York, ipan Estadio de los Yankees. Ipan xiuitl 1955, kema nijpixtoya 17 xiuitl nechtlanejkej ma nitlatekipanoti ipan nopa Betel tlen eltoya ne Brooklyn, nechiljuijkej nijpeualtiskia noteki ipan septiembre 19. Kema panok ome tonali ika niasitoya Betel, nechuikakej kampa nitekitiskia. Nitekitiskia ipan calle Adams, número 117, kampa kichijchiuayayaj amatlajkuiloli. Pejki nijtekiuia se máquina tlen kisansejkotiliyaya pilamochtsitsij tlen kipixtoya 32 iamayouaj, uan teipa kiijtsomayayaj ika seyok máquina.

Nitekitik se metstli kampa kichijchiuayayaj amatlajkuiloli, uan teipa nechtitlankej ipan Departamento de Suscripciones pampa ueliyaya nitlajkuiloua ipan máquina. Tlaj se akajya kinekiyaya kiselis pilamochtsitsij Tlen Tematiltia uan ¡Despertad!, se keskij toikniuaj kiijkuilouayayaj ipan se tepostli idirección. Kema panok se keski metstli, pejki nitekiti ipan Departamento de Envíos. Nopaya, toikni Klaus Jensen, nechtlajtlanik tlaj nijnekiyaya nijpaleuis katli kinemiltiyaya nopa camión tlen kiuikayaya amatlajkuiloli ipan puerto. Nopa amatlajkuiloli motitlaniyaya ipan sekinok  uejueyi altepemej. Uan ipan oficina de correos tikonkauayayaj pilamochtsitsij tlen motitlaniyaya ipan tlanechikolmej tlen Estado Unidos. Toikni Jensen nechiljuik tlauel nechpaleuiskia nopa tekitl. Kiampa nechiljuik pampa tlauel nikelentik nieliyaya, kej se kuapipitstli. Noetika eliyaya 57 kilos. Nochi nopa tekitl tlen nijchiuayaya kema tikonkauayayaj amatlajkuiloli nechpaleuik ma nijpia chikaualistli. ¡Nelia tlen nechiljuik toikni Jensen!

Nojkia ipan Departamento de Suscripciones tikitayayaj tlake pilamochtsitsij kinekiyayaj toikniuaj ipan sejse tlanechikoli. Kiampa nijmatki ipan tlake tlajtoli mochijchiuayaya pilamochtsitsij ipan Brooklyn. Maske amo nikixmatiyaya miak tlajtoli, tlauel niyolpakiyaya pampa nijmatiyaya tijtitlaniyayaj pilamochtsitsij ipan uejuejka altepemej. Ipan nopa tonali, na amo nijmatiyaya tlaj nikinpaxaloskia toikniuaj katli itstoyaj ipan nopa altepemej.

Ipan 1961, pejki nitlatekipanoua kampa Tesorería, uan toikni Grant Suiter nechiljuiyaya kenijkatsa nijchiuaskia noteki. Kema panok se keski xiuitl, nechiljuijkej ma nikitati toikni Nathan Knorr, katli kiyakanayaya tlajtolmoyaualistli ipan nochi Tlaltipaktli. Toikni Knorr nechiljuik se toikni katli kipaleuiyaya amo itstoskia se metstli pampa yaskia ipan Escuela del Ministerio del Reino uan kema tlakuepiliskia tlatekipanoskia ipan Departamento de Servicio. Nechiljuik na nijchiuaskia nopa tekitl tlen kichiuayaya uan nechiljuik nitekitiskia iuaya toikni Don Adams. Toikni Don Adams kiselik nopa solicitud tlen nijtitlanki ipan ueyi tlanechikolistli tlen mochijki ipan 1955. Toikniuaj Robert Wallen uan Charles Molohan ya itstoyaj ipan Betel kema na niasito. Tinauij titekitikej sansejko kipano 50 xiuitl. Nikita kej se ueyi tlateochiualistli pampa nitekititok ininuaya maseualmej katli kuali tlatekipanouaj uan kuali tlaneltokaj (Sal. 133:1).

 Ipan 1970, nechiljuijkej sejse xiuitl o ojome xiuitl nikinpaxaloskia toikniuaj se keski semanas ipan sekinok kali Betel, nopa tekitl tikixmatiyayaj kej visitas de zona. Techtitlaniyayaj pampa kiampa ueliskia tikinpaleuisej kuali ma tlaneltokakaj toikniuaj katli tekitiyayaj ipan Betel uan misioneros. Nojkia, kiampa tijtlachiliyayaj nopa tekitl tlen mochiuayaya. Nikinixmatki toikniuaj katli achtoui yajtoyaj Galaad uan nojua tlatekipanouayayaj ipan sekinok altepemej. Niajki nitepaxaloua ipan 90 uejueyi altepemej. ¡Nelia se ueyi tlateochiualistli!

Nochi betelitas katli itstoyaj Brooklyn kintitlaniyayaj ipan se tlanechikoli ipan Nueva York. Na nechtitlankej ipan se tlen eltoya ipan Bronx. Nopa achtoui tlanechikoli moxelok pampa itstoyaj miakej toikniuaj, yeka kichijkej seyok tlanechikoli. Nopa achtoui tlanechikoli tlen eltoya ipan Bronx kitokaxtijkej Upper Bronx, uan nopaya nimosentiliyaya.

Nechka xiuitl 1965, se toikni uan ichampoyouaj katli euayayaj Letonia, mochijkej Jehová itlajtoltemakauaj kema itstoyaj ipan Bronx ika sur, uan teipa mochantitoj kampa eltoya totlanechikol. Livija, katli achtouiejketl, mochijki precursora kema tlanki momachtia ipan escuela. Teipa Livija tlatekipanoto ipan Massachusetts kampa monekiyaya tlajtolmoyauanij. Na nijtlajkuiljuiliyaya uan nikiljuiyaya kenijkatsa tiitstoyaj ipan tlanechikoli, uan ya nechiljuiyaya tlauel kipaktiyaya tlajtolmoyauas ipan Boston.

Kema panok se keski xiuitl, Livija pejki tlatekipanoua kej precursora especial. Ya kinekiyaya tlauel kitekipanos Jehová, yeka kititlanki se solicitud pampa kinekiyaya tlatekipanos ipan Betel. Ipan xiuitl 1971 kitlanejkej ma tlatekipanoki ipan Betel. ¡Nikitak kejuak Jehová nechiljuiyaya se tlenijki! Timosenkajkej ipan octubre 27, xiuitl 1973, uan toikni Knorr kipanoltik nopa tlamachtili kema timosenkajkej. Proverbios 18:22 kiijtoua: “Se tlakatl tlen mokuilik se siuatl kipantijtok se tlamantli tlen kuali, uan toTeko nelia pakis ika tlen kichijtok”. Uan nopa nelia. Jehová tlauel techteochijtok pampa techkajtok ma tijtekipanojtokaj kipano 40 xiuitl ipan Betel. Uan nojua timosentiliaj ipan se tlanechikoli ipan Bronx.

Nelia tlauel nechpaktik nitekitis iuaya toikni Knorr. Chikauak tekitiyaya uan tlauel kipatiitayaya toTeotsij iTlajtol, uan nojkia tlauel kinikneliyaya toikniuaj misioneros. Miakej tlen nopa misioneros kintitlankej kampa amo itstoyaj Jehová itlajtoltemakauaj. Ipan xiuitl 1976, toikni Knorr kiasik nopa kokolistli cancer. Tlauel techyolkokouayaya pampa tlaijiyouiyaya. Se tonali, kema toikni motektoya, nechiljuik ma nijpouili se amatlajkuiloli tlen mochijchiuaskia. Nechiljuik ma nijnotsati toikni Frederick Franz pampa kinekiyaya nojkia ma kikaki tlen nijpouaskia. Teipa nijmatki toikni Franz amo kuali tlachiayaya, yeka toikni Knorr kipouiliyaya nopa amatlajkuiloli.

Toikni Knorr mijki ipan 1977. Katli tikixmatiyayaj uan tikikneliyayaj tlauel techyolchikajki  tijmatisej kuali kichijki nochi iteki ipan Tlaltipaktli (Apoc. [Rev.] 2:10). Kema toikni Knorr mijki, toikni Franz pejki kiyakana tlajtolmoyaualistli ipan nochi Tlaltipaktli.

Ipan nopa tonali na nieliyaya isecretario toikni Milton Henschel, katli miak xiuitl kipaleuijtoya toikni Knorr. Toikni Henschel nechiljuik nama monekiyaya nijpaleuis toikni Franz ipan nochi tlen monekiskia. Miakpa nijpouilik amatlajkuiloli tlen mochijchiuaskia. Toikni Franz tlauel tlalnamikiyaya, uan nojkia kuali kikuamachiliyaya nochi tlen nijpouiliyaya. Tlauel nechpaktik nijchiuas nopa tekitl. Toikni kitlamiltik iteki ipan Tlaltipaktli ipan diciembre, xiuitl 1992.

Notatauaj nojkia nochipa kuali tlatekipanojkej uan amo kitlauelkajkej Jehová, nama nijchixtok nopa tonali kema sampa nikinitas ipan Xochimili (Juan 5:28, 29). Kipia 71 xiuitl nitlatekipanojtok ipan Betel uan amo nijmajtok kenijkatsa panotok tonali. Nikita se ueyi tlateochiualistli timosentikapaleuisej ininuaya nochi toikniuaj katli kuali kitekipanouaj Jehová. Nimoiljuia amo onka yon se tlamantli tlen kichijtoskia tlauel ma niyolpaki. Ika nochi toyolo, Livija uan na tijmatij nopa “pakilistli tlen techmaka Jehová” kichijtok ma tijpiakaj “chikaualistli” (Neh. 8:10).

Amo aka moneki moiljuis san ya uelis kichiuas se tekitl ipan Jehová itlanechikol, pampa eli Jehová katli kichiua ma momoyaua nopa kuali tlamachtili. Tlauel niyolpaki uan nikita kej se ueyi tlateochiualistli pampa nitekitik ininuaya miakej toikniuaj katli kuali tlaneltokayayaj. Maske miakej toikniuaj tlapejpenilmej katli ininuaya nitekitik ayokmo itstokej ipan Tlaltipaktli, tlauel niyolpaki pampa uelki nijtekipanok Jehová ininuaya tlakamej katli temachmej uan katli kuali tlaneltokayayaj.