1. ¿Kenijkatsa tijnextiaj timoikneliaj toTeotsij itekipanojkauaj?

TOTEOTSIJ itekipanojkauaj sansejko itstokej uan nochi tlauel moikneliaj (1 Juan 4:16, 21). Amo kinextiaj nopa tlaiknelili san kema pano se tlenijki, inijuantij nochipa kinextiaj ika miak tlamantli, kej kema kuali tenojnotsaj uan ika nochi ininyolo temakaj tlen kipiaj. Kema tijnextiaj tijpiaj kuali toyolo ininuaya sekinok uan kuali tikinitaj, tijnextiaj tijchiuaj kej toTeotsij (Efes. 5:1).

2. ¿Kenijkatsa Jesús teiknelik kej iTata kichiua?

² Jesús kuali kinextik kichiuayaya kej iTata. Nochipa kuali kinitak maseualmej. Ya kiijtok: “Xiualakaj kampa na nochi inmojuantij tlen intlaxikouaj uan intlamamaluikaj etik, uan na niinmechkixtilis inmotlamamal para ximoseuikaj uan ximosiyajkauakaj [...] pampa na nijpia noyolo [uan] axnimoueyimati” (Mat. 11:28, 29). Kema tijchiuaj kej Jesús uan tikinpaleuiaj “tlen teikneltsitsij”, Jehová kuali techita uan tojuantij tlauel tiyolpakij (Sal. 41:1). Ma tikitakaj kenijkatsa uelis  tijnextisej tlaiknelili ininuaya tochampoyouaj, ipan tlanechikoli uan ipan tlajtolmoyaualistli.

3. ¿Kenijkatsa se tlakatl moneki kiitas isiua? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

³ Tlakamej katli mosiuajtijtokej inijuantij moneki achtoui kinextisej teikneliaj (Efes. 5:25; 6:4). Biblia kiijtoua moneki itstosej ika ininsiuajuaj uan ma kikuamachilikaj kenijkatsa elij inijuantij. Ipan Biblia motekiuia nopa tlajtoli “xijmachilikaj”, nopa kiijtosneki moneki “kitlepanitasej tlen kiyolmatij” uan “kinkuamachilisej” (1 Ped. 3:7). Tlaj tijnekij tijnextisej tikikneliaj se akajya, achtoui moneki kuali tijkuamachilisej tlen kiyolmati. Se tlakatl katli teiknelia kimati isiua eli itlapaleuijka, uan maske ipan miak tlamantli amo eli sanse kej ya, kimati nopa amo kiijtosneki isiua amo tlauel ipati (Gén. 2:18). Ya tlauel kipatiita tlen isiua kiyolmati, kiiknelia uan kitlepanita. Se tosiuaikni tlen Canadá kiijtok: “Noueue amo kema moiljuia amo tleno ipati tlen nijyolmati, uan amo nechiljuia: ‘Amo kinamiki kiampa tijyolmatis’. Ya kuali nechtlakakilia. Uan kema nechpaleuia ma nikita se tlenijki kej kinamiki, kichiua ika miak tlaiknelili”.

4. ¿Kenijkatsa se tlakatl kinextia kitlepanita isiua kema itstok ininuaya sekinok siuamej?

⁴ Nopa tlakatl katli kiiknelia uan kitlepanita tlen isiua kiyolmati, amo kema kiajasi seyok siuatl yon kiixtoka. Nojkia amo kichiua nopa ipan redes sociales yon ipan Internet (Job 31:1). Amo kikajkayaua isiua san pampa kiiknelia, amo kichiua nopa pampa kiiknelia Jehová uan kikualankaita tlen amo kuali (xijpoua Salmo 19:14; 97:10).

5. ¿Kenijkatsa se siuatl uelis kinextis kiiknelia iueue?

⁵ Kema se tlakatl kichiua kej iTlayakanka Jesucristo, kipaleuia isiua ma kinexti tlauel kitlepanita (Efes. 5:22-25, 33). Kiampa isiua kinextis kiiknelia iueue, kej kema moneki mokauas sekinok horas pampa moneki kichiuas se keski tekitl tlen toTeotsij itlanechikol kimakatok o kema kitekipachoua se keski kuesoli. Se toikni tlen Gran Bretaña kiijtoua: “Kemantika, nosiua kiita nechtekipachoua se tlenijki pampa amo kiita niitstok kej nochipa. Ya kichiua tlen kiijtoua Proverbios 20:5, maske kemantika moneki mochias se kentsi uan kiampa ‘kimatis’ ipan tlake nimoiljuijtok. Uan kema eli se tlamantli tlen amo kinamiki kimatis, amo tleno nikiljuia”.

6. ¿Kenijkatsa uelis tikinpaleuisej konemej ma kinextikaj teikneliaj uan tlatlepanitaj, uan kenijkatsa kinpaleuis tlaj kiampa kichiuasej?

⁶ Kema tetajmej kinextiaj motlepanitaj uan moikneliaj, kuali kinmachtiaj ininkoneuaj. Uan kinamiki nojkia kinmachtisej kenijkatsa uelis kinextisej nopa kuajkuali tlamantli. Uelis kiniljuisej ininkoneuaj amo ma motlalojtinemikaj kema timonechikouaj, o kema timoyolpakiltiaj ininuaya sekinok ma kinkauakaj achtoui ma motekilikaj tlakualistli toikniuaj katli ya uejueyij. Nochi katli tiitstokej ipan tlanechikoli uelis tikinpaleuisej tetajmej. Tlaj se okichpil kichiua tlen kuali uan techkaltlapoua, uelis tikiljuisej tlauel kuali tlen kichiua. Kiampa kiyololinis nojua ma kichijto nopa uan kimatis “más pakilistli kiselia tlen temaka se tlenijki, uan axkeja tlen kiselia” (Hech. 20:35).

7. ¿Kenijkatsa Jesús kinextik kitlepanitayaya tlen kiyolmatiyaya se tlakatl katli amo tlakakiyaya, uan tlake techmachtia?

⁷ Se tonali, kema Jesús itstoya ipan Decápolis, “kiualikakej se tlakatl tlen nakastsaktoya uan nonotsi” (Mar. 7:31-35). Ya “kiuikak nopa tlakatl iyoka kampa axaka” itstoya uan kichikajki. ¿Kenke amo kichikajki kampa itstoyaj miakej? Uelis pampa kiitak amo kuali kiyolmatiskia pampa amo tlakakiyaya. Maske tojuantij amo tiuelij tijchiuaj uejueyi tlamantli, moneki kuali tikitasej tlake kiyolmatij toikniuaj uan tlake kinpoloua.  Apóstol Pablo kiijkuilok: “Ma tijtemokaj kejatsa timosemakasej se ika seyok [o tikitasej kenijkatsa timopaleuisej] para más timoiknelisej uan tijchiuasej tlen kuali” (Heb. 10:24). ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej kej Jesús kema kinextik kitlepanitayaya tlen kiyolmatiyaya nopa tlakatl katli amo tlakakiyaya?

8, 9. ¿Kenijkatsa uelis tijnextisej tijtlepanitaj tlen kiyolmatij katli ya uejueyij uan mokokouaj? Xikijto se keski neskayotl.

⁸ Ma tijtlepanitakaj tlen kiyolmatij katli uejuejtixtokej uan katli mokokouaj. Cristo itokilijkauaj amo kinixmatij pampa uelij kichiuaj miak tlamantli, kinixmatij pampa tlauel moikneliaj (Juan 13:34, 35). Nopa tlaiknelili techyololinia ma tikinpaleuikaj katli ya uejueyij uan katli mokokouaj, kiampa uelis yasej tlanechikoli uan ipan tlajtolmoyaualistli. Uan tijchiuaj nopa maske inijuantij amo uelij kichiuaj miak tlamantli kej kinekiskiaj (Mat. 13:23). Michael, katli amo ueli nejnemi, tlauel kitlaskamati tlen kichiuaj ichampoyouaj uan toikniuaj katli itstokej kampa ya tlajtolmoyaua. Ya kiijtoua: “Pampa nechpaleuiaj, ueli nia tlanechikoli uan nitlajtolmoyaua. Tlauel nechpaktia nitlajtolmoyauas kampa panoj miakej”.

⁹ Ipan miak kali Betel, itstokej toikniuaj katli ya uejueyij uan mokokouaj. ¿Kenijkatsa toikniuaj katli tlayakanaj kinextiaj kinikneliaj uan kitlepanitaj tlen kiyolmatij? Kinpaleuiaj ma tlajtolmoyauakaj ika cartas tlen inijuantij kiijkuilouaj uan ipan teléfono. Se toikni katli itoka Bill, katli kipia 86 xiuitl uan kintlajkuiljuilia maseualmej katli uejka itstokej, kiijtoua: “Tlauel tijtlaskamatij pampa tiuelij tikijkuilouaj cartas”. Nancy, katli kipia nechka 90 xiuitl, kiijtoua: “Kema nikijkuiloua cartas amo san nimoiljuia nijkalakis ipan se sobre, na nijmati kiampa nitlajtolmoyaua. Maseualmej moneki kimatisej tlen melauak”. Ethel, katli tlakatki ipan 1921, kiijtoua: “Nochipa nitlakayokuajkualo, kemantika ouij nijmati nimoyoyontis”. Maske kiampa kipano, tlauel kipaktia tlajtolmoyauas ipan teléfono, uan sekij nochipa kuali kitlakakiliaj kema kinnojnotsa. Uan Barbara, katli kipia 85 xiuitl, kiijtoua: “Pampa nimokokoua, nijmati ouij nochipa nitlajtolmoyauas. Uan ipan teléfono ueli nikamanalti ininuaya maseualmej. ¡Tlaskamati Jehová!”. Ipan se xiuitl, se keskij toikniuaj katli ya uejueyij tlajtolmoyajkej 1,228 horas, kiijkuilojkej 6,265 cartas, tenojnotskej ipan teléfono 2,000 imiakpa uan temakakej 6,315 amatlajkuiloli. ¡Jehová nelia tlauel yolpaki! (Prov. 27:11).

10. ¿Tlake kinamiki tijchiuasej tlaj tijnekij ma kinpaleui toikniuaj tlen moixtoma ipan tlanechikoli?

¹⁰ Ma tijtlepanitakaj tlen sekinok kiyolmatij kema tiitstosej ipan tlanechikoli. Tlaj tijtlepanitaj tlen kiyolmatij toikniuaj, tijchiuasej tlauel ma kinpaleui nochi tlen moixtomas. ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej nopa? Kualtiaskia tiasisej kualka uan kiampa sekinok kuali tlakaktosej. Maske kemantika uelis onkas se tlenijki tlen nelia techtsakuilis uan amo uelis tiasisej kualka, tlaj timomajtokej nochipa tiasij kema ya pejtok tlanechikoli, kualtiaskia ma tikitakaj tlake tlamantli uelis tijpatlasej uan kiampa tijnextisej tijtlepanitaj tlen toikniuaj kiyolmatij. Uan moneki tikilnamikisej elij Jehová uan Jesús katli techtlanejtokej ma tiakaj tlanechikoli (Mat. 18:20). Uan inijuantij nelia kinamiki ma tikintlepanitakaj.

11. ¿Kenke katli tlamachtiaj moneki kineltokasej tlen kiijtoua 1 Corintios 14:40?

¹¹ Nojkia tijnextisej tijtlepanitaj tlen kiyolmatij toikniuaj tlaj tijchiuasej tlen kiijtoua Biblia: “Xijchiuakaj nochi keja kinamiki uan [...] keja inmosenkajtokej para ma pano” (1 Cor. 14:40). Toikniuaj katli tlamachtiaj moneki uejkauasej san kej kinamiki uan amo mopanoltisej. Kiampa nesis moiljuiaj ipan seyok katli nojkia panos uan ipan toikniuaj tlen tlanechikoli. ¿Kenke moneki amo uejkauasej? Pampa uelis sekij toikniuaj uejka ininchaj, sekinok yauij ipan transporte público uan uelis sekij ininueue o ininsiua amo elij toikniuaj uan kualanij pampa amo nima asij.

12. ¿Kenke ueuejtlakamej moneki tlauel ma tikintlepanitakaj uan ma tikiniknelikaj? (Xikita nopa recuadro “ Ma tikintlepanitakaj katli tlayakanaj ipan Jehová itlanechikol”).

 ¹² Toikniuaj katli tlayakanaj ipan tlanechikoli chikauak tekitij uan tlajtolmoyauaj ika miak pakilistli, yeka kinamiki ma tikintlepanitakaj uan ma tikinpatiitakaj (xijpoua 1 Tesalonicenses 5:12, 13). Nelia tikintlaskamatiliaj nochi tlen kichiuaj pampa kinekij techpaleuisej. Yeka, ma tijchiuakaj tlen technauatiaj uan ma tikinpaleuikaj, pampa inijuantij techmokuitlauiaj (Heb. 13:7, 17).

13. ¿Tlake techmachtia kema tikitaj kenijkatsa Jesús kinitayaya maseualmej?

¹³ Tlajtolpanextijketl Isaías kiijtok tlen Jesús: “Axkitlaijiyouiltis tlen ayok kipia fuerza uan tlen ya kineki mikis. ¡Kiyolchikauas! Axkiseuis se tlitl tlen pilkentsi lementok” (Is. 42:3). Jesús kinikneliyaya maseualmej uan nochipa kinextiyaya kiyolmati tlen inijuantij kinpanoyaya. Kikuamachiliyaya kenijkatsa kiyolmatiyayaj katli eliyayaj kejuak se akatl tlen postektoya o kej se mecha tlen nechka seuiskia. Yeka, kitlepanitayaya tlen kiyolmatiyayaj, kuali kinnojnotsayaya uan kipiayaya iyolo ininuaya. Uan konemej nojkia kuali kiyolmatiyayaj itstosej iuaya (Mar. 10:14). Maske tojuantij amo tiuelij tikinkuamachiliaj yon tikinmachtiaj maseualmej kej Jesús kichijki, kena uelis tijnextisej tijtlepanitaj tlen kiyolmatij maseualmej katli tikinkamanaljuiaj, uan kinamiki kiampa tijchiuasej. Ma tikitakaj kenijkatsa kinamiki tikinkamanaljuisej, kema tikinkamanaljuisej uan keski tiuejkauasej.

14. ¿Kenke moneki kuali tikitasej kenijkatsa tikinkamanaljuiaj maseualmej?

 ¹⁴ ¿Kenijkatsa kinamiki tikinnojnotsasej maseualmej? Ipan ni tonali, katli tlanamakaj, políticos uan katli tlayakanaj ipan religión tlauel kichiuaj tlen amo xitlauak uan kintlaijiyouiltiaj miakej maseualmej uan amo kinpatiitaj (Mat. 9:36). Pampa kiampa kinchiuiliaj, nopa maseualmej ayokmo motemachiaj ipan yon se maseuali uan moiljuiaj amo kema kuali itstosej. Yeka, tlauel moneki kuali tikinnojnotsasej uan tijchiuasej ika miak tlaiknelili. Tikitstokej miakpa maseualmej kuali techtlakakiliaj amo pampa tijmatij tlen Biblia tlamachtia, kuali techtlakakiliaj pampa tikinnextiliaj tlatlepanitakayotl uan tijnextiaj techtekipachoua tlen kinpano.

15. ¿Kenijkatsa uelis tijnextisej tijtlepanitaj tlen kiyolmatij maseualmej katli tikinkamanaljuiaj?

¹⁵ Onka miak tlamantli tlen uelis tijchiuasej uan kiampa tijnextisej tijtlepanitaj tlen kiyolmatij katli tikinkamanaljuiaj. Maske tlauel kuali kema tijchiuaj tlajtlanili, moneki titlatsintokasej se tlenijki ika kuali tlajtoli uan ika tlatlepanitakayotl. Se precursor tlatekipanouayaya kampa itstokej maseualmej katli amo tlauel kamanaltij. Yeka, kiitak tlaj amo kimatiskiaj kenijkatsa tlanankilisej, amo kinamikiyaya kintlajtlanis se keski tlamantli pampa ueliskia mopinaualtisej. Amo kema kintlajtlanik tlaj kimatiyayaj kenijkatsa itoka toTeotsij o tlake eliyaya nopa toTeotsij iTlanauatijkayo. Ya san kiniljuiyaya: “Biblia nechnextilijtok toTeotsij kipia itoka. ¿Uelis nimitsnextilis?”. Amo nochi maseualmej elij sanse, yeka amo kinamiki timoiljuisej nochi kichiuasej sanse tlamantli, moneki nochipa tijtlepanitasej tlen kiyolmatij, uan yeka kinamiki kuali tijmajtosej kenijkatsa elij nopa maseualmej katli tikinnojnotsaj.

16, 17. 1) Tlaj tijnekij tijtlepanitasej tlen maseualmej kiyolmatij, uajka ¿kema tikinpaxalosej? 2) ¿Keski tiuejkauasej tlaj tijnekij tijtlepanitasej tlen maseualmej kiyolmatij?

¹⁶ ¿Kema kinamiki tikinkamanaljuisej? Kema kajkalpa titlajtolmoyauaj, maseualmej amo moiljuiaj tlaj tiasitij ininchaj pampa amo techtlanejtokej. Yeka, tlauel moneki tiasej kema inijuantij uelis kinekisej techtlakakilisej (Mat. 7:12). ¿Tlajkotona meuaj maseualmej ipan tonali kema amo tekitij? Tlaj kena, uajka ijnalok uelis titlajtolmoyauasej ipan ojtli o kampa panoj miakej maseualmej, o tikinpaxalosej katli tijmatij kualka meuaj.

¹⁷ ¿Keski moneki tiuejkauasej? Maseualmej tlauel motekiuiaj, yeka kinamiki amo tiuejkauasej, uan ni tlauel moneki tijchiuasej kema achtoui tikinnojnotsasej. Kinamiki nimantsi tiasej, kiampa amo tijnekisej tiuejkauasej (1 Cor. 9:20-23). Tlaj maseualmej kiitasej tijtlepanitaj nopa tonali tlen kipiaj uan amo tiuejkauaj, uajka uelis teipa sampa kinekisej techtlakakilisej. Tlaj tijnextiaj kuajkuali tlamantli tlen toTeotsij itonal kichiua ma tijnextikaj, uajka tijnextisej nelia “sansejko titekitij iuaya toTeko”. Uan uelis Jehová kiyoltilanas se maseuali ika tlen tojuantij tijchiuaj (1 Cor. 3:6, 7, 9).

18. ¿Tlake tlateochiualistli tijselisej tlaj tijnextiaj tijtlepanitaj tlen sekinok kiyolmatij?

¹⁸ Uajka, ma tijchiuakaj kampeka nochipa tijnextisej tijtlepanitaj tlen kiyolmatij tochampoyouaj, toikniuaj tlen itstokej ipan tlanechikoli uan maseualmej katli tikinkamanaljuiaj. Tlaj kiampa tijchiuasej, tijselisej miak tlateochiualistli nama uan nojkia teipa. Salmo 41:1, 2 kiijtoua: “Paki nopa tlakatl tlen mokuesoua pampa kiniknelia tlen tekneltsitsij, pampa toTeko kipaleuis kema ualas tlaouijkayotl. [...] Uan toTeko kiteochiuas tlamiyakapa”.