1, 2. 1) ¿Kenke Jehová amo sanse kichiua kej maseualmej katli kipiaj tlanauatili? 2) ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

MIAKEJ maseualmej katli kipiaj miak tlanauatili o miakej kinixmatij “nelia tlanauatiaj chikauak”, uan kemantika kintlaijiyouiltiaj maseualmej (Mat. 20:25; Ecl. 8:9). ¡Jehová amo kiampa eli! Maske ya kipia nochi chikaualistli, kinextia kikuamachilia tlen maseualmej kiyolmatij maske tlajtlakolejkej. Ya kimati tlake tijyolmatij, tlake tlamantli techpoloua uan nochipa technextilia itlaiknelilis. Uan amo kema techiljuia ma tijchiuakaj se tlamantli tlen amo uelis tijchiuasej, “pampa toTeko kimati para tojuantij san tielij tlaltejpoktli” (Sal. 103:13, 14).

² Ipan Biblia ijkuilijtok miak tlapoualistli kampa kiijtoua kenijkatsa Jehová kinextik kikuamachiliyaya tlen kiyolmatiyayaj itekipanojkauaj. Ma tikitakaj eyi tlamantli tlen kinextia nopa. Achtoui, kema kipaleuik Samuel ma kiiljui sumo sacerdote Elí kenijkatsa toTeotsij kitlatsakuiltiskia. Ome, kema kinextik kipia iyolo ika Moisés kema kiiljuik ma kinyakana israeleuanij. Uan eyi, kema kinkixtik  israeleuanij tlen Egipto. Kema tijpouasej ni tlapoualistli ma timoiljuikaj tlake techmachtia tlen Jehová uan tlake tlamantli uelis tijyekosej.

3. ¿Tlake kipanok Samuel ipan se youali, uan tlake uelis timotlajtlanisej? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

³ Kema Samuel nojua eliyaya okichpil, pejki tlatekipanoua ipan tabernáculo (1 Sam. 3:1). Se youali, kema Samuel ya yajtoya kochi, panok se tlamantli tlen amo panotoya (xijpoua 1 Samuel 3:2-10). * Kikajki se akajya kinojnotsayaya ika itoka uan moiljuik kinojnotsayaya nopa sumo sacerdote Elí. Samuel tlauel tlaneltokayaya, yeka nimantsi motlalok uan kiiljuito Elí: “Nikaj niitstok. ¿Para tlen tinechnotstok?”. Elí kiiljuik amo ya kinotstoya. Teipa, sampa panok nopa uan kema ika expa panok, Elí kikuamachilik eliyaya Jehová katli kinojnotsayaya Samuel. Yeka, kiiljuik Samuel kenijkatsa monekiyaya tlanankilis, uan ya kiampa kichijki. ¿Kenke Jehová amo kiiljuik Samuel ya kinojnotsayaya kema achtoui kinojnotski? Maske Biblia amo kiijtoua, tlen panok kinextia Jehová kikuamachiliyaya tlen Samuel kiyolmatiyaya uan yeka kiampa kichijki. ¿Kenke tikijtouaj nopa?

4, 5. 1) ¿Tlake kichijki Samuel kema Jehová kiiljuik ma kimatilti Elí tlen kichiuaskia? 2) ¿Tlake techmachtia ni tlapoualistli tlen Jehová?

⁴ (Xijpoua 1 Samuel 3:11-18). Nopa Tlanauatili tlen Jehová temakatoya, kiijtouayaya se okichpil monekiyaya kintlepanitas katli ya uejueyij, uan nojua monekiyaya kiampa kichiuas ika katli tlanauatiyayaj ipan ininaltepe (Éx. 22:28; Lev. 19:32). ¿Timoiljuia ika ijnalok Samuel nimantsi kiiljuito Elí kenijkatsa Jehová kiijtojtoya kintlatsakuiltis? ¡Amo! Ipan nopa tlapoualistli kiijtoua Samuel “majmauiyaya kipouilis Elí tlen toTeko kiiljuijtoya”. Uan Elí kiiljuik Samuel: “Nimitstlajtlania para ax[xi]nechtlatili niyon tleno tlen toTeko mitsiljuijtok”. Samuel tlaneltokak uan “kiiljuik Elí nochi tlen toTeko kiiljuijtoya”.

⁵ Elí uelis amo mosentlachilik kema Samuel kiiljuik tlen panoskia, pampa achtouia “se iteokamanalojka toTeko Dios” nojkia kiiljuijtoya tlen panoskia (1 Sam. 2:27-36). Ni tlapoualistli techmachtia Jehová tlauel tlalnamiki uan kikuamachilia tlen tijyolmatij.

6. ¿Tlake techmachtia kema tikitaj kenijkatsa Jehová kipaleuik Samuel?

⁶ Ni tlapoualistli nojkia techmachtia Jehová kimati tlake tlaouijkayotl kipiaj telpokamej uan kenijkatsa kiyolmatij. ¿Tipinaua uan ouij tijmati titlajtolmoyauas o amo tijchiuas tlen kichiuaj telpokamej katli ininuaya timomachtia? Ximotemachi Jehová kineki mitspaleuis. Yeka, kema timomaijtos, xikiljui tlen tijyolmati (Sal. 62:8). Ximoyoliljui ipan tlapoualistli tlen uala ipan Biblia kampa kiijtoua tlen kinpanok se keskij telpokamej, kej Samuel, uan xikamanalti ininuaya sekinok toikniuaj katli kipiaj moxiui o katli ya uejueyij, katli nojkia kinpanok kej ta mitspano. Uelis mitspouilisej kenijkatsa Jehová kinpaleuik maske inijuantij amo kichiayayaj.

7, 8. ¿Kenijkatsa Jehová kinextik nelia kikuamachiliyaya tlen Moisés kiyolmatiyaya?

⁷ Kema Moisés kipixtoya 80 xiuitl, Jehová kimakak se tekitl tlen tlauel ouij: kiiljuik ma kinkixti israeleuanij tlen Egipto (Éx. 3:10). Moisés 40 xiuitl elki tlapialmokuitlauijketl ipan Madián, yeka uelis mosentlachilik kema Jehová kimakak nopa tekitl. Jehová kiiljuik: “Na niitstos mouaya” (Éx. 3:11, 12). Nojkia kiiljuik ueuejtlakamej tlen Israel kena kitlakakiliskiaj. Maske Jehová kej nopa kiiljuik, Moisés sampa kiijtok: “¿Tlake nijchiuas intla nopa israelitajmej axnechneltokilisej,  niyon axnechchiuilisej cuenta?” (Éx. 3:18; 4:1). Moisés san motechtik uan amo kinekiyaya kichiuas tlen Jehová kinauatiyaya. Uan Jehová amo san kipixki iyolo iuaya, ya kimakak chikaualistli uan kiampa kichijki uejueyi tlamantli. Uajka, Moisés elki nopa achtoui tlakatl katli toTeotsij kipaleuik ma kichiua uejueyi tlamantli (Éx. 4:2-9, 21).

⁸ Moisés nojua motechtiyaya uan kiiljuik Jehová amo ueliyaya kuali kamanalti. Jehová kiiljuik: “Na niitstos mouaya kema tikamatis, uan nimitsnextilis tlen moneki tikijtos”. ¿Kinejki yas Moisés? Nesi amo pampa kiiljuik Jehová ma kititlani seyok. Uajka, Jehová kualanki iuaya Moisés, uan nelia kinamikiyaya kualanis. Maske kualanki, Jehová kipatlak se keski tlamantli uan kinextik kikuamachiliyaya tlen Moisés kiyolmatiyaya, yeka kiiljuik Aarón yaskia iuaya uan yaya kamanaltiskia (Éx. 4:10-16).

9. ¿Kenijkatsa kipaleuik Moisés pampa kiitak Jehová kipia iyolo uan kikuamachilia tlen tijyolmatij?

⁹ ¿Tlake techmachtia ni tlapoualistli tlen Jehová? ToTeotsij kipia nochi chikaualistli, yeka ueliskia kitekiuis ichikaualis uan kiampa kimajmatis Moisés uan kichiualtis ma kineltoka. Jehová amo kichijki nopa, ya kipixki iyolo uan kinextik tlaiknelili uan kichijki kampeka kiyoltlalis Moisés, se itekipanojka katli kimatiyaya tlake ueliskia kichiuas uan tlake amo uan katli moechkapantlaliyaya. ¿Kipaleuik Moisés pampa Jehová kinextik kikuamachiliyaya? Kena, pampa Moisés kuali kinyakanki israeleuanij uan kichijki kampeka kikuamachilis tlen kiyolmatiyayaj uan kipixki iyolo ininuaya, sanse kej Jehová kichijki iuaya (Núm. 12:3).

10. ¿Kenijkatsa techpaleuis tlaj tijchiuasej kej Jehová uan tijnextisej tijkuamachiliaj tlen sekinok kiyolmatij?

¹⁰ Ni tlapoualistli nojkia techmachtia sekinok  tlamantli. Tlaj ya timosiuajtijtokej, tlaj tikinpiaj tokoneuaj o tlaj titlayakanaj ipan tlanechikoli, uajka tijpiaj tlanauatili uan moneki tijnextisej tijkuamachiliaj tlen sekinok kiyolmatij, tijpiasej toyolo uan amo tikualanisej, sanse kej Jehová kichiua (Col. 3:19-21; 1 Ped. 5:1-3). Tlaj tijchiuaj kampeka tijchiuasej kej Jehová uan Jesucristo, sekinok amo ouij kimatisej kamanaltisej touaya uan uelis tikinyolchikauasej (Mat. 11:28, 29). Nojkia, sekinok kinekisej kichiuasej kej tojuantij (Heb. 13:7).

11, 12. Kema Jehová kinkixtik israeleuanij tlen Egipto, ¿kenijkatsa kinpaleuik amo ma majmauikaj?

¹¹ Ipan xiuitl 1513 a.u.J., uelis kipano se eyi millones tlen israeleuanij kistejkej tlen Egipto. Yauiyayaj miakej maseualmej, konemej uan katli ya uejueyij, uan uelis nojkia yauiyayaj katli mokokouayayaj uan katli amo kuali eltoya inintlakayo. Katli kinmanauiskia nochi ni maseualmej monekiyaya kinextis kiniknelia uan kikuamachilia tlen kiyolmatij. Ika Moisés, Jehová kinextik kiampa eli. Yeka, israeleuanij amo majmajkej kema kistejkej Egipto maske kimajtoyaj san nopaya eltoya ininchaj (Sal. 78:52, 53).

¹² ¿Kenijkatsa kinpaleuik Jehová amo ma majmauikaj? Kema kinkixtik israeleuanij tlen Egipto kichijki “ma motekpanakaj ika pamitl” (Éx. 6:26). Tlen Jehová kichijki kinpaleuik israeleuanij ma motemachikaj Jehová kinyakanayaya. Nojkia, “ika tonaya kinyakanki ika se mixtli para kinekauilis, uan ika tlayoua ika se mixtli tlen tlauiyaya keja tlitl”, kiampa Jehová kinextik itstoya ininuaya (Sal. 78:14). Jehová kejuak kiniljuiyaya: “Amo ximajmauikaj. Na niitstok inmouaya uan niinmechyakanas uan niinmechmanauis”. Tlen nechka panoskia, kichiuaskia ma motemachikaj Jehová nelia kinpaleuiskia.

13, 14. 1) ¿Tlake kichijki Jehová ipan ueyi atl Rojo? 2) ¿Kenijkatsa Jehová kinnextilik egiptoeuanij ya kipixtoya miak chikaualistli?

¹³ (Xijpoua Éxodo 14:19-22). Ma timoiljuikaj tiitstokej nopaya, ika toika ualauij egiptoeuanij uan toixmelak eltok ueyi atl Rojo. Uajka, toTeotsij nimantsi techpaleuia. Nopa mixtli yaui tlaika uan egiptoeuanij amo uelij panoj pampa tsintlayoua uan kampa tojuantij tiitstokej onka tlauili. Teipa tikitaj kenijkatsa Moisés kimanextia nopa ueyi atl uan uala se chikauak ajakatl uan kitlajkoxeloua nopa ueyi atl. Teipa, tojuantij, tochampoyouaj uan totlapialjuaj peuaj tinejnemij tlajkotipa nopa ueyi atl ininuaya nochi sekinok maseualmej. Uan kema tinejnentiauij tikitaj amo sokitla uan amo tlaalaua, nochi kuali tinejnemij pampa tlauaktok. Uan maske sekij yolik nejnemij, nojkia amo ouij panoj ipan nopa ojtli.

¹⁴ (Xijpoua Éxodo 14:23, 26-30). Faraón nimantsi kalaki ipan nopa ueyi atl uan techtepotstoka. Uajka, Moisés sampa kimanextia ueyi atl. Uan nopa miak atl tlen onkak motlanantoya chikauak ualtemok uan sampa pejki mosansejkotilia. Faraón uan itlateuijkauaj amo uelij momanauiaj (Éx. 15:8-10).

15. ¿Tlake mitsmachtia tlen Jehová kema timoyoliljuia ipan nopa tlapoualistli?

¹⁵ Ni tlapoualistli technextilia Jehová kineki nochi ma mochiua kej kinamiki, uan nopa techpaleuia amo ma timajmauikaj (1 Cor. 14:33). Nojkia techmachtia Jehová eli kej se tlapialmokuitlauijketl tlen tlauel teiknelia uan nochipa kitemolia kenijkatsa kuali techmokuitlauis. Jehová techmanauia uan techmokuitlauia tlen tokualankaitakauaj. Tlauel techyolchikaua tijmatisej nochi ni tlamantli pampa tiitstokej ipan itlamia tonali (Prov. 1:33).

16. ¿Kenijkatsa techpaleuia kema timoyoliljuiaj tlen Jehová kichijki kema kinmakixtik israeleuanij?

¹⁶ Ipan ni tonali, Jehová nojkia kinmokuitlauia nochi itekipanojkauaj, kinpaleuia kuali  ma tlaneltokakaj uan amo ma kinpano se tlamantli tlen amo kuali. Uan nojua kiampa kichiuas ipan ueyi tlaijiyouilistli, tlen nechka peuas (Apoc. [Rev.] 7:9, 10). Yeka, tlaj titelpokamej o ya tiuejueyij, tlaj kuali tiitstokej o timokokouaj o amo kuali eltok totlakayo, amo timajmauisej kema mochiuas nopa ueyi tlaijiyouilistli, * pampa tikilnamikisej tlen Jesús kiijtok: “Xiajkotlachiakaj ika pakilistli pampa nechkatsi para niualas uan niinmechmakixtis” (Luc. 21:28). Kema Gog, tlen eli se keskij altepemej, peuas techtlaijiyouiltis, amo timomajmatisej maske kipia tlauel miak chikaualistli (Ezeq. 38:2, 14-16). ¿Kenke amo timajmauisej? Pampa tijmatij Jehová amo mopatla. Kej uejkajkia kichijki, nojkia techmakixtis ika miak tlaiknelili uan kinextis kikuamachilia tlen tijyolmatij (Is. 26:3, 20).

17. 1) ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij ma techpaleui nopa tlapoualistli kampa kiijtoua kenijkatsa Jehová kinmokuitlauik itekipanojkauaj, uan kenijkatsa techpaleuis? 2) ¿Tlake timomachtisej ipan seyok tlamachtili?

¹⁷ Ipan ni tlamachtili san tikitstokej eyi tlapoualistli tlen kinextia kenijkatsa Jehová kinmanauia, kinmokuitlauia uan kinyakana itekipanojkauaj ika miak tlaiknelili uan kenijkatsa kinextia kikuamachilia tlen kiyolmatij. Ma timoyoliljuikaj ipan nopa tlapoualistli. Kema kiampa tijchiuasej, ma timoiljuikaj ipan se keski tlamantli tlen uelis techmachtis kenijkatsa eli Jehová. Nopa techpaleuis ma mokaua ipan totsonteko uan ipan toyolo nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextia, kiampa nojua tikiknelisej Jehová uan kuali titlaneltokasej. Ipan seyok tlamachtili tikitasej kenijkatsa uelis tijchiuasej kej Jehová uan tijnextisej tijkuamachiliaj uan tijtlepanitaj tlen sekinok kiyolmatij, kej tochampoyouaj, toikniuaj tlen tlanechikoli uan maseualmej katli tikinkamanaljuiaj ipan tlajtolmoyaualistli.