1, 2. 1) Kej kiijtoua Proverbios 16:31, ¿kenijkatsa moneki tikinitasej toikniuaj katli ya uejueyij? 2) ¿Tlake tlajtlanili tijnankilisej ipan ni tlamachtili?

IPAN se parque tlen eltok ipan Arkansas (Estados Unidos) kampa ueli tepejtok piltetsitsij tlen tlauel pajpatiyo. Uan maske nopa piltetsitsij eltok kampa miakej panoj, amo kitlalanaj yon amo kipatiitaj pampa amo kiyejyektlalijtokej.

² Toikniuaj katli ya uejueyij elij kej nopa piltetsitsij tlen tlauel pajpatiyo. Biblia kiijtoua ininkuaich “eli keja se xochicorona” (xijpoua Proverbios 16:31; 20:29). Maske Biblia kiampa kiijtoua, uelis tojuantij amo kiampa tikinitaj. Telpokamej katli kinpatiitaj toikniuaj katli ya uejueyij, nojua tlauel kinpaleuia. Ipan ni tlamachtili tijnankilisej naui tlajtlanili: ¿Kenke Jehová kinita toikniuaj katli ya uejueyij kej se piltetsi katli tlauel patiyo? ¿Tlake tekitl kipiaj ipan tlanechikoli? ¿Tlake uelis tijchiuasej tlaj tijnekij ma techpaleui tlen inijuantij kimatij?

3. Kej kiijtoua Salmo 92:12-15, ¿kenke Jehová tlauel kinpatiita toikniuaj katli ya uejueyij?

³ Jehová tlauel kinpatiita toikniuaj katli ya uejueyij. Ya kuali kinixmati uan kipatiita nochi nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextiaj. Tlauel yolpaki kema kiita kinmachtiaj telpokamej nochi tlen kiyekojtokej ipan nopa miak xiuitl tlen kitekipanojtokej (Job 12:12; Prov. 1:1-4). Nojkia, Jehová kipatiita pampa miak xiuitl kiijiyouijtokej miak tlamantli (Mal. 3:16). Maske kiixnamiktokej tlaouijkayotl, nochipa motemachijtokej ipan ya. Nama, nojua tlauel motemachiaj ipan tlen kiselisej teipa. Jehová tlauel kiniknelia pampa maske ya uejueyij, nojua kinpaleuiaj sekinok  ma kiixmatikaj itoka (xijpoua Salmo 92:12-15).

4. ¿Tlake uelis kinyolchikauas toikniuaj katli ya uejueyij?

⁴ Tlaj ta ya tiueyi, ximotemachi Jehová kiilnamiki nochi tlen tijchijtok (Heb. 6:10). Titlajtolmoyajtok ika nochi moyolo uan nopa kichiua Jehová tlauel ma yolpaki. Nojkia, tikijiyouijtok tlaouijkayotl tlen tlauel ouij, tijmanauijtok toTeotsij itlanauatiljuaj, tijchijtok tekitl tlen tlauel ipati uan tikinmachtijtok toikniuaj. Tijchijtok kampeka titlatekipanos kej Jehová itlanechikol kineki, maske mopatlatia se keski tlamantli. Tikinpaleuijtok uan tikinyolchikajtok toikniuaj katli senkistok tlatekipanouaj. Jehová tlauel mitsiknelia pampa amo kema tijtlauelkajtok, ya kiijtoua “axkema kinuejkamajkauas iaxkauaj tlen itstokej temachmej” (Sal. 37:28). Nojkia kiijtoua: “Kema ya inueuentsitsij uan ya chipauixtos nochi inmotsonkal, [...] niinmechmokuitlauis uan niinmechmakixtis” (Is. 46:4). Yeka, amo kema ximoiljui ipan Jehová itlanechikol amo tlauel mopati. ¡Jehová tlauel mitspatiita!

5. ¿Tlake moneki kiilnamikisej toikniuaj katli ya uejueyij?

⁵ Toikniuaj katli ya uejueyij uelis kichiuasej miak tlamantli ipan Jehová itlanechikol. Maske uelis ayokmo kipiaj sanse ininchikaualis kej achtouia, kimatij kenijkatsa kichiuasej miak tlamantli pampa miak xiuitl tlatekipanojtokej. Yeka, Jehová nojua uelis kintekiuis ipan itlanechikol, kej kichijki uejkajkia uan kej nama kichiua.

6, 7. Xikijto kenijkatsa Jehová kinteochijki itekipanojkauaj maske ya uejueyij eliyayaj.

⁶ Ipan Biblia kiijtoua tlen kichijkej toTeotsij itekipanojkauaj maske ya uejueyij eliyayaj. Ma tikitakaj se keski neskayotl. Kema Moisés kipixtoya se 80 xiuitl, pejki tlatekipanoua kej tlajtolpanextijketl uan nojkia kinyakanki israeleuanij. Daniel, nojua tlajtolpanextiyaya maske uelis kipixtoya kipano 90 xiuitl. Uan uelis apóstol Juan kipixtoya kipano 90 xiuitl kema toTeotsij itonal kipaleuik ma kiijkuilo amochtli Apocalipsis.

 ⁷ Miakej toTeotsij itekipanojkauaj katli uejkajkia itstoyaj amo tlauel kinixmatiyayaj, yeka uelis sekij amo kinpatiitayayaj. Maske kiampa panok, Jehová kena kinpatiitak uan kinteochijki pampa amo kitlauelkajkej. Se neskayotl, ipan Biblia amo tlauel kiijtoua tlake kichijki Simeón, katli nochipa kuali monejnemiltik uan kuali tlaneltokak. Maske kiampa panok, Jehová kuali kiixmatiyaya, yeka kikajki ma kiita Jesús kema nojua eliyaya se pilkonetsi uan kiijtok tlake tlajtolpanextili moaxitiskia ika Jesús uan inana (Luc. 2:22, 25-35). Nojkia, ma tikitakaj tlake kichijki Ana katli tlajtolpanextiyaya. Kema kipixtoya se 84 xiuitl uan ayokmo kipixtoya iueue, nochipa senitstoya ipan toTeotsij ichaj. Yeka, Jehová nojkia kikajki ma kiita Jesús pampa nochipa kuali tlatekipanok. Kej tikitaj, Jehová tlauel kinteochijki Simeón uan Ana (Luc. 2:36-38).

8, 9. ¿Kenijkatsa nojua tlauel tlapaleuiaj tosiuaikniuaj katli ya mijki ininueue?

⁸ Ipan ni tonali, miakej telpokamej kinpaleuijtok tlen kichiuaj katli ya uejueyij pampa inijuantij kuali tlatekipanojtokej. Ma tikitakaj tlen kichijtok tosiuaikni Lois Didur. Kema kipixtoya se 21 xiuitl, pejki tlatekipanoua kej precursora especial se 20 xiuitl ipan Canadá. Teipa, ya uan iueue John, pejkej kinpaxalouaj tlanechikolmej, uan kiampa kichijkej miak xiuitl. Nojkia, tlatekipanojkej ipan Betel tlen Canadá kipano 20 xiuitl. Uan kema tosiuaikni kipixtoya 58 xiuitl, ya uan iueue kintlanejkej ma tlatekipanotij ipan Ucrania. ¿Tlake kichijkej? Inijuantij yajkej tlatekipanotoj, uan amo kema moiljuijkej amo kiselisej nopa tekitl san pampa ya kipixtoyaj miak xiuitl. Teipa, John pejki tlatekipanoua kej Se tlen Katli kiyakanaj Betel. Kema nopaya tlatekipanojtoyaj chikome xiuitl, toikni mijki. Maske kiampa panok, tosiuaikni nojua kinejki nopaya tlatekipanos. Nama, kipia 81 xiuitl uan nojua tlatekipanoua ipan Betel tlen Ucrania, uan nochi tlauel kiikneliaj.

⁹ Jehová nojua tlauel kinpatiita tosiuaikniuaj katli ayokmo kipiaj ininueue uan kinpano kej tosiuaikni Lois. Maske uelis amo tijmatij kanke o kenijkatsa tlatekipanouaj, toTeotsij tlauel kinpatiita pampa miak xiuitl tlauel kinpaleuijkej ininueue ma tlatekipanokaj uan amo kintlauelkajkej (1 Tim. 5:3). Nojkia, ni tosiuaikniuaj tlauel kinpaleuiaj uan kinyolchikauaj katli nojua ichpokamej.

10. ¿Tlake tijyekouaj tlen kichijki toikni Tony?

¹⁰ Tlauel tikinpatiitaj toikniuaj katli ya uejueyij uan itstokej kampa kinkauaj katli ya uejueyij. Toikni Tony, nopaya itstok. Ya moatsonpoliuiltik ipan Pensilvania (Estados Unidos) ipan agosto, 1942 kema kipixtoya 20 xiuitl. Kema panok se keski xiuitl, ya amo kinejki yas tlateuiti,  yeka kitsajkej ome xiuitl uan tlajko. Ya uan isiua Hilda, kinpaleuijkej omej ininkoneuaj ma kitekipanokaj Jehová. Toikni miak xiuitl kiyakanki eyi tlanechikoli (nama kinixmatij kej Katli kinyakana ueuejtlakamej) uan kiyakanayaya nopa tekitl tlen mochiua ipan ueyi tlanechikolistli tlen se tonali. Nojkia, kiyakanayaya tlanechikoli uan kinmachtiyaya katli tsaktoyaj. Nama kipia 98 xiuitl, uan nojua tlauel chikauak tekititok. Ya kichijtok kampeka kuali tlatekipanos uan tlapaleuis ipan tlanechikoli.

11. ¿Kenijkatsa uelis tikinpatiitasej toikniuaj katli ya uejueyij uan ayokmo uelij kisaj ininchaj o itstokej kampa kinmokuitlauiaj?

¹¹ Uelis tijchiuasej se keski tlamantli tlen kinextis tikinpatiitaj toikniuaj katli ya uejueyij uan amo uelij kisaj ininchaj o itstokej kampa kinmokuitlauiaj. Ueuejtlakamej uelis kichiuasej kampeka kinpaleuisej ni toikniuaj ma kitlakakilikaj o ma yakaj tlanechikoli uan ma tlajtolmoyauakaj. Uelis tijnextisej tikinpatiitaj kema tikinpaxalouaj o kema tikinnojnotsaj ika teléfono. Moneki nochipa tikinilnamiktosej toikniuaj katli amo uelij monechikouaj touaya. Maske uelis sekij ouij kimatisej kiijtosej tlen kinpano o moiljuisej amo kinamiki kamanaltisej tlen nopa tlamantli, tlaj tikintlatsintokiaj kenijkatsa kitekipanojtokej Jehová uan kuali tikintlakakiliaj, sansejko timoyolchikauasej.

12. ¿Tlake uelis tijpantisej ipan totlanechikol tlen tlauel ipati?

¹² Uelis ipan totlanechikol nojkia itstokej toikniuaj katli ya uejueyij uan kuali kitekipanojtokej Jehová. Tosiuaikni Harriette, katli eua Estados Unidos, tlatekipanok tlauel miak xiuitl ipan Nueva Jersey. Teipa, yajki kampa iichpoka, uan kema toikniuaj tlen nopa tlanechikoli kuali kiixmatkej, tlauel kipatiitakej. Ya kinpouilik tlen kipanok kema tlajtolmoyajki nechka xiuitl 1925, kema kiixmatki tlen melauak. Kema tosiuaikni tlajtolmoyauayaya nochipa kiuikayaya tlen ika motlankochpajpakayaya pampa ueliskia kiitskisej uan kitsakuasej. Ipan xiuitl 1933, ompa kitsajkej, uan kema kitsakuayayaj kichiuayaya se semana. Kema kitsakuayayaj, iueue katli amo kitekipanouayaya Jehová, kinmokuitlauiyaya eyij ininpilkoneuaj. Kej tikitaj, tlauel ipati tikinpatiitasej toikniuaj katli ya uejueyij uan amo kitlauelkajtokej Jehová, kej tosiuaikni Harriette.

13. ¿Tlake uelis tijyekosej tlen kichijtokej toikniuaj katli ya uejueyij ipan Jehová itlanechikol?

¹³ Ipan Jehová itlanechikol, toikniuaj katli ya uejueyij kipiaj se tekitl tlen tlauel ipati. Kiitstokej kenijkatsa Jehová kiteochijtok itlanechikol uan nojkia inijuantij. Ni toikniuaj kiyekojkej miak tlamantli kema mokuapolojkej. Yeka, ma tijyekokaj tlen inijuantij kichijkej (Prov. 18:4). Tlaj tijkixtiaj tonali kuali tikinixmatisej, techpaleuis nojua kuali ma titlaneltokakaj uan tijyekosej sekinok tlamantli tlen amo timoiljuijtoyaj.

14. ¿Tlake kintlajtolmaka telpokamej Deuteronomio 32:7?

¹⁴ Ma tijchiuakaj kampeka tikamanaltisej ininuaya toikniuaj katli ya uejueyij (xijpoua Deuteronomio 32:7). Maske uelis ayokmo tlachiaj, yolik nejnemij uan ayokmo chikauak kamanaltij, inijuantij nojua kinekij kichiuasej miak tlamantli, uan Jehová tlauel kuali kinita (Ecl. 7:1). Nochipa ma tikilnamikikaj kenke Jehová  kinpatiita, uan nojkia kiampa ma tijchiuakaj. Yeka, ma tijchiuakaj kej Eliseo. Ya kiiljuik Elías kinekiyaya mokauas iuaya kema san ipan nopa tonali sansejko itstoskiaj. Expa kiiljuik: “Axnimitskauas moselti” (2 Rey. 2:2, 4, 6).

15. ¿Tlake uelis tikintlatsintokisej toikniuaj katli ya uejueyij?

¹⁵ Kema kuali timoiljuisej tlake tikintlatsintokisej, tijnextisej tikintlepanitaj toikniuaj katli ya uejueyij (Prov. 1:5; 20:5). Se neskayotl, uelis tikintlatsintokisej: “Kema nojua tieliyaya titelpokatl, ¿tlake mitspaleuik tijmatis nelia melauak tlen timomachtiyaya? ¿Tlake tlamantli tlen mitspanok mitspaleuijtok nojua tlauel timonechkauis ika Jehová? ¿Tlake mitspaleuijtok titlatekipanos ika pakilistli?” (1 Tim. 6: 6-8). Kema kiampa tijchiuasej, kuali ma tikintlakakilikaj.

16. ¿Kenke tlauel moyolchikauaj kema se telpokatl kamanalti iuaya se toikni katli ya ueyi?

¹⁶ Kema se telpokatl kamanalti iuaya se toikni katli ya ueyi, sansejko moyolchikauaj (Rom. 1:12). Telpokamej uelis kiitasej kenijkatsa Jehová kinmokuitlauijtok itekipanojkauaj katli amo kitlauelkauaj. Uan toikniuaj katli ya uejueyij, kiitasej tlauel kinikneliaj uan tlauel yolpakisej kema kiijtosej kenijkatsa Jehová kinteochijtok ipan inemilis.

17. ¿Kenke uelis tikijtosej maske panoti xiuitl toikniuaj katli ya uejueyij nojua tlauel ininpati?

¹⁷ Maske iyejyejka se akajya tlami kema ueuejtia, Jehová nojua kinita tlauel yejyektsitsij itekipanojkauaj katli amo kitlauelkauaj (1 Tes. 1:2, 3). ¿Kenke? Pampa kej panoti xiuitl, kikajtokej toTeotsij itonal ma kinyakana uan ma kinpaleui. Yeka, kema kuali tikinixmatij toikniuaj katli ya uejueyij uan tijchiuaj kampeka tijyekosej tlen kichijtokej, techpaleuis ma tikinitakaj kej se piltetsi tlen tlauel patiyo.

18. ¿Tlake tikitasej ipan seyok tlamachtili?

¹⁸ Nojkia, ipan se tlanechikoli amo san moyolchikauaj kema telpokamej kinpatiitaj katli ya uejueyij, nojkia kema toikniuaj katli ya uejueyij kinpatiitaj telpokamej. Ipan tlamachtili 36, tikitasej kenijkatsa toikniuaj katli ya uejueyij uelis kinextisej kinpatiitaj telpokamej.