Achtoui niinmechiljuis kenijkatsa pejki tlauel nijtekipanoua Jehová uan teipa niinmechiljuis tlake sekinok tlamantli nechpanok.

Nitlakatki ipan 1942, ipan se isla tlen pilaltepetsi Curazao. Maske notata tlakatki Surinam, yajki tekitito Curazao. Moatsonpoliuiltik kema poliuiyaya se keski xiuitl nitlakatis. Ya elki se tlen nopa achtoui Jehová itlajtoltemakauaj katli itstoyaj ipan Curazao. a Maske na uan nopa nauij noikniuaj amo tijnekiyayaj timomachtisej Biblia, ya nochipa kichijki kampeka techmachtis sejse semana. Kema nijpiayaya 14 xiuitl, notata kiijtok tiaskiaj Surinam pampa tijmokuitlauiskiaj noueyinana.

Ipan Surinam nimouampojchijki ininuaya se keskij telpokamej katli kitekipanouayayaj Jehová ika miak pakilistli. Maske nechpanoyayaj san ika se keski xiuitl, inijuantij tlatekipanouayayaj kej precursores regulares. Kema kiijtouayayaj kenijkatsa tlajtolmoyauayayaj, nesiyaya tlauel yolpakiyayaj. Kema tlamiyaya tlanechikoli techpaktiyaya tikijtosej tlen tijyekojtoyaj ipan Biblia uan kemantika timonechikouayayaj ika tlayoua. Nouampoyouaj nechpaleuijkej ma nimosentlali nijtekipanos Jehová. Yeka nimoatsonpoliuiltik kema nijpiayaya 16 xiuitl, uan kema nijpixki 18 xiuitl, nimochijki precursor regular.

Kema nitlatekipanok kej precursor, nijyekok miak tlamantli tlen nechpaleuijtok pampa nimosentlalijtok nojua tlauel nijtekipanos Jehová. Nikitak tlauel ipati nikinmachtis sekinok toikniuaj. Kema nieliyaya precursor tlauel nechpaleuik toikni Willem van Seijl. b  Ya nechmachtik kenijkatsa nijchiuas se keski tekitl ipan tlanechikoli. Ipan nopa tonali amo nijmatiyaya tlaj teipa tlauel nechpaleuiskia tlen nechmachtiyaya. Kema panok se xiuitl, nechtlanejkej ma nitlatekipano kej precursor especial uan teipa nechtitlankej ma nitlatekipanoti ipan Surinam kampa amo itstoyaj miakej toikniuaj. ¡Tlauel nijpatiita pampa nechmachtijkej toikniuaj! Ipan nopa tonali nojkia pejki nijchiua kej inijuantij pampa nijchijtok kampeka nojkia nikinmachtis sekinok toikniuaj.

Nojkia nikitak tlauel techpaleuia kema amo tlauel titlapijpiaj uan kema tikitaj kenijkatsa tijchiuasej sejse tlamantli. Kema peuayaya metstli na iuaya nouampo, katli nojkia tlatekipanouayaya kej precursor especial, tikitayayaj tlake monekiyaya tijkouasej ipan nopa metstli. Teipa se tlen tojuantij yauiyaya ipan se altepetl uan kikouayaya tlen monekiyaya. Monekiyaya kuali tijtekiuisej nopa tomij tlen techmakayayaj sejse metstli uan tikitasej kenijkatsa ueliskia techaxilis tlen tijkouayayaj. Tlaj tlamiskia tlen tijpiayayaj, amo aka ueliskia techpaleuis. Tlauel nechpaleuijtok kuali nijtekipanos Jehová pampa kema nojua nieliyaya nitelpokatl amo tlauel nitlapijpiayaya uan nikitayaya kenijkatsa nijchiuas sejse tlamantli.

Nojkia, nijyekok tlauel kinpaleuia maseualmej kema tikinmachtiaj ipan inintlajtol. Kema nimoskaltik nikamanaltiyaya holandés, inglés, papiamento uan surinamés (nojkia kiixmatij kej sranan), se tlajtoli tlen tlauel motekiuia ipan Surinam. Maske nikamanaltiyaya nopa tlajtoli, kema niitstoya kampa nitlatekipanouayaya nikitak maseualmej kuali kitlakakiliaj tlen Biblia tlamachtia kema kinkamanaljuiaj ipan inintlajtol. Ouij nijmatiyaya nikamanaltis se keski tlajtoli, kej saramacano, pampa ouij motenkixtia nopa tlajtoli. Maske nijmatki ouij nijyekos, nechpaleuijtok nikinmachtis miakej maseualmej ma kiixmatikaj Jehová.

Miakpa nimokuapolok uan nimopinaualtik. Se tonali nijneki nijtlatsintokis se siuatl katli momachtiyaya Biblia uan kamanaltiyaya saramacano tlaj nojua ijtikuajkualoyaya. Maske nijnekiyaya nijtlatsintokis nopa tlamantli, nimokuapolok pampa nijtlatsintokik tlaj tlanemiltiyaya. Amo kipaktik pampa kiampa nikiljuik. Maske miakpa nimokuapolok, nochipa nijchijki kampeka nikinkamanaljuis maseualmej ipan inintlajtol.

Ipan 1970, pejki nitepaxaloua chijchikuasej metstli. Ipan nopa xiuitl nechiljuijkej ma nijpanolti se tlamachtili tlen kipiayaya tlaixkopinkayomej tlen itoka “Visitando la central mundial de los testigos de Jehová”. Kema titepaxalouayayaj, se keskij toikniuaj uan na tiauiyayaj ipan ueyatl, ipan se lancha tlen kichijchijtoyaj ika kuauitl. Tijuikayayaj se generador eléctrico, se lemete ika gasolina, se keski candil uan tlen ika tijtlaliskiaj tlaixkopinkayomej. Kema tiasiyayaj ipan se pilaltepetsi, tijmamayayaj nochi tlen tijuikayayaj kampa nijpanoltiskia nopa tlamachtili. Nochipa nikilnamiki tlauel  yolpakiyayaj maseualmej katli itstoyaj ipan pilaltepetsitsij kema kiitayayaj nopa tlamachtili. Niyolpakiyaya pampa nikinpaleuiyaya maseualmej ma kiixmatikaj Jehová uan itlanechikol. Uan kema nikinitak miakej maseualmej pejkej kitekipanouaj Jehová pampa chikauak titlatekipanojkej, nojkia kichijki ma niyolpaki.

Maske kuali nitlatekipanouayaya pampa niitstoya noselti, nojkia nijnekiyaya nimosiuajtis. Yeka pejki nijtlajtlania Jehová ma nechmaka se nosiua katli ueliskia iuaya nitlatekipanos ipan nopa ueyi kuatitlamitl uan sansejko titlatekipanoskiaj ika pakilistli. Kema panok se xiuitl, pejki nimoixmati iuaya Ethel, se precursora especial katli tlauel kipaktiyaya kitekipanos Jehová. Kema Ethel nojua eliyaya pilichpokatsi tlauel kipaktiyaya tlen kichijki apóstol Pablo uan nojkia tlauel kinekiyaya tlatekipanos kej ya. Yeka, timosenkajkej ipan 1971 uan nojua titepaxalojkej chijchikuasej metstli.

Kema Ethel moskaltik, ichampoyouaj amo kipiayayaj miak tlamantli, yeka amo ouij kimatki tlatekipanos nouaya. Se neskayotl, kema nechka tikinpaxaloskiaj se keski tlanechikolmej tlen tlauel uejka eltoya, amo tijuikayayaj miak tlamantli, titlachikueniyayaj uan timaltiyayaj ipan ueyatl. Nochipa tijkuayayaj tlen toikniuaj techmakayayaj, kej iguanas, pirañas o sekinok tlamantli tlen kinmasiltiyayaj. Kema toikniuaj amo kipixtoyaj platos, titlakuayayaj ipan kuaxiloisuatl, uan kema amo kipixtoyaj cucharas o tenedores titlakuayayaj ika tomakpil. Ethel uan na timoiljuiaj ni tlamantli techpaleuik nojua tlauel ma timoiknelikaj uan ma tikiknelikaj Jehová (Ecl. 4:12). ¡Nelnelia tlauel tijpatiitaj nochi tlen techpanotok!

Tlen nikijtok kema pejki nijpoua tlen techpanok elki kema titlatekipanouayayaj kampa tlauel uejka. Maske nopa lancha atsonpolijki,  nima sampa kiski, tlauel techpaleuik nopa chalecos salvavidas uan amo tiuetskej. Tlauel temik ika atl nopa lancha uan kampa tijuikayayaj totlakualis, yeka monejki tijtepeuasej nopa tlakualistli uan tijkixtijkej atl ika nopa loncheras.

Ipan nopa tonali ayokmo tijpixkej tlen tijkuaskiaj, yeka titlajtlamajtiauiyayaj kema tiauiyayaj ipan nopa ueyatl. Maske tijchijkej kampeka, amo tleno tijkixtijkej. Yeka, tikiljuijkej Jehová ma techmaka tlen tijkuaskiaj ipan nopa tonali. Kema tlanki timomaijtouaj, se toikni kimajkajki ianzuelo uan kikixtik se ueyi michi tlen tijkuaskiaj timakuiltij, nochi kuali titlakuajkej.

Kema tijuikayayaj makuili xiuitl tikinpaxalojtoyaj tlanechikolmej, tijmatkej tijpiaskiaj se tokone maske amo timoiljuijtoyaj. Maske tlauel tiyolpakiyayaj, amo tijmatiyayaj tlake mopatlaskia ipan tonemilis. Ethel uan na nojua tijnekiyayaj senkistok titlatekipanosej. Ipan xiuitl 1976 tlakatki Ethniël, uan kema panok ome xiuitl uan tlajko, tlakatki Giovanni.

Ipan Surinam amo itstoyaj miakej katli tepaxalouayayaj chijchikuasej metstli, yeka nechiljuijkej nojua ma nikinpaxalo tlanechikolmej. Kema tokoneuaj nojua eliyayaj pilsiltsitsij, tiauiyayaj kampa amo eltoya miak tlanechikolmej, nopa techpaleuiyayaj ma titepaxalokaj ome semana ipan se metstli uan ome semana kej precursores ipan totlanechikol. Ethel uan nokoneuaj yauiyayaj nouaya kema tikinpaxalouayayaj tlanechikolmej tlen eltoya nechka tochaj, uan kema nijpiayaya uejueyi tlanechikolistli o nitepaxalouayaya ipan ueyi kuatitlamitl, niauiyaya noselti.

Nochipa nijchiuayaya kampeka nijchiuas sejse tekitl tlen nechmakayayaj uan nijchiuayaya kampeka nimomachtis ininuaya nochampoyouaj sejse semana. Kema nikinpaxalouayaya toikniuaj ipan nopa ueyi kuatitlamitl, Ethel kichiuayaya kampeka momachtis ininuaya tokoneuaj, nojkia tijchiuayayaj kampeka tijchiuasej sansejko sekinok tlamantli. Timauiltiyayaj uan tiauiyayaj tijpaxalouaj kampa tlayejyektsi. Kemantika amo ueliyaya kualka nikochi pampa nijkualchijchiuayaya tlamachtili, uan Ethel nochipa kichijtok kampeka elis se kuali siuatl kej kiijtoua Proverbios 31:15. Meuayaya kualka pampa sansejko tijpouayayaj nopa texto  tlen mojmostla mopoua, sansejko titlakuayayaj uan teipa tokoneuaj yauiyayaj escuela. Tlauel niyolpaki pampa nosiua tlauel nechpaleuijtok kuali ma nijtekipano Jehová.

Ethel uan na tijchiuayayaj kampeka tikinmachtisej tokoneuaj ma kiiknelikaj Jehová uan ma kinpakti kitekipanosej. Tijnekiyayaj inijuantij ma kitlapejpenikaj senkistok kitekipanosej Jehová uan amo pampa tojuantij tikiniljuiyayaj. Nochipa tikiniljuiyayaj tlauel yolpakiskiaj tlaj mosentlaliskiaj kitekipanosej Jehová. Maske tikiniljuiyayaj tlake tlaouijkayotl tikixnamijkej, nojkia tikiniljuiyayaj kenijkatsa Jehová techpaleuik uan techteochijki. Nojkia, tijchiuayayaj kampeka tokoneuaj ma mouampojchiuakaj ininuaya toikniuaj katli kuali tlaneltokayayaj.

Jehová nochipa techpaleuik ma tijpiakaj tlen monekiyaya uan na nojkia nijchijki kampeka nijtemos tlen ika nikinpanoltis nochampoyouaj. Tlauel nechpaleuik pampa nijchijki kampeka kuali nimoiljuis tlen nijchiuas uan kuali nijtekiuis notomij kema nitlatekipanouayaya kej precursor especial ipan nopa ueyi kuatitlamitl. Maske nijchijki kampeka nikinpanoltis nochampoyouaj, kemantika amo ueliyaya nikinmaka nochi tlen monekiyaya. Kema kiampa panoyaya, nikitak Jehová nochipa techpaleuik. Se neskayotl, ipan itlamia 1980 uan ipejya 1990, mochijki se tlauilankayotl ipan Surinam, yeka kemantika eliyaya ouij tijkouasej tlen ika timopanoltisej. Maske elki ouij, Jehová nochipa techmakak tlen monekiyaya (Mat. 6:32).

Jehová amo kema techtlauelkajtok, kichijtok ma tiyolpakikaj uan kuali ma tiitstokaj. Tokoneuaj elij se ueyi tlateochiualistli uan tlauel tiyolpajkej pampa tikinpaleuijkej ma kiiknelikaj Jehová. Nojkia, tiyolpakij pampa mosentlalijtokej tlauel kitekipanosej Jehová. Ethniël uan Giovanni yajkej kampa kinmachtiaj tlajtolmoyauanij, uan nama tlatekipanouaj ipan Betel tlen Surinam ininuaya ininsiuajuaj.

Maske Ethel uan na ya tiuejueyij, nojua titlatekipanouaj kej precursores especiales. Tlauel timotekiuijtokej, yeka amo nijyekojtok niajkis uan tlauel niyolpaki ika tlen nijchijtok. Amo nimoyolkokoua kema nikilnamiki tlen uejkajkia nijchijki pampa nimosentlalik senkistok nijtekipanos Jehová.