1. ¿Tlake tijchiuaj kema timoiljuiaj kej kinamiki? (2 Timoteo 4:5).

 KEMA tikixnamikij tlaouijkayotl uelis kichiuas ma tijtlauelkauakaj Jehová uan itlanechikol. ¿Tlake techpaleuis kema tikixnamikij nopa tlamantli? Tlaj timoiljuiaj kej kinamiki, tlaj kuali titlaneltokaj uan tlaj amo tijtlauelkauaj Jehová (xijpoua 2 Timoteo 4:5). ¿Tlake techpaleuis ma timoiljuikaj kej kinamiki? Tlaj amo nima tikualanij, tlaj kuali timoiljuiaj tlake tijchiuasej uan tlaj tijchiuaj kampeka tikitasej se keski tlamantli kej Jehová kiita. Tlaj kiampa tijchiuasej, techpaleuis ma tijchiuakaj tlen kinamiki.

2. ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

² Ipan tlamachtili 47 tikitakej eyi tlamantli tlen uelis techchiuilisej maseualmej katli amo kitekipanouaj Jehová. Uan ipan ni tlamachtili tikitasej eyi tlamantli tlen uelis panos ipan tlanechikoli uan tlen uelis kichiuas ma tijtlauelkauakaj Jehová: kema timoiljuiaj se toikni techchiuilik tlen amo kuali, kema techtlalnamiktiaj uan kema tijmatij ouij tijchiuasej tlen Jehová itlanechikol techiljuia. Tlaj kiampa techpanos, ¿tlake techpaleuis nojua ma timoiljuikaj kej kinamiki uan amo ma tijtlauelkauakaj Jehová uan itlanechikol?

3. ¿Tlake uelis techpanos tlaj timoiljuiaj se toikni techchiuilik tlen amo kuali?

³ ¿Timoiljuia se toikni katli kipia se tekitl ipan tlanechikoli mitschiuilik tlen amo kuali? Uelis nopa toikni amo nelnelia kinekiyaya mitsyolkokos (Rom. 3:23; Sant. 3:2). Maske amo kiampa kinekiyaya kichiuas, uelis tlauel timoyolkokok. Uan uelis ayokmo ueltok tikochi pampa san timoiljuijtok  ipan nopa tlamantli uan timoiljuia: “Tlaj se toikni kiampa kichiua, ¿nelnelia niitstok ipan Jehová itlanechikol?”. Satanás kiampa kineki ximoiljui (2 Cor. 2:11). Tlaj kiampa timoiljuiaj uelis kichiuas ma tijtlauelkauakaj Jehová uan itlanechikol. Uajka, tlaj timoiljuia se toikni o se tosiuaikni mitschiuilik tlen amo kuali, ¿tlake uelis tijchiuas tlaj nojua tijneki timoiljuis kej kinamiki?

4. 1) ¿Tlake kipaleuik José ma moiljui kej kinamiki kema kitlaijiyouiltijkej? (Génesis 50:19-21). 2) ¿Tlake techmachtia tlen kichijki?

⁴ Amo ximoyolkokojto. Kema José nojua eliyaya telpokatl, iikniuaj katli achtoui euayayaj tlauel kitlaijiyouiltijkej, kikualankaitakej uan se keskij kinejkej kimiktisej (Gén. 37:4, 18-22). Teipa kinamakakej kej se tlatekipanojketl, yeka José tlauel tlaijiyouik se 13 xiuitl. Nopa ueltoskia kichiuas ma moiljui Jehová ayokmo kiikneliyaya o kitlauelkajtoya ipan nopa tlaouijkayotl. Ya amo kiampa kichijki pampa amo san moyolkokojtoya. Kichijki kampeka moiljuis kej kinamiki uan amo kualanis. Uan kema ueltoskia momakuepas, amo kiampa kichijki pampa kinextik kinikneliyaya iikniuaj uan kintlapojpoljuik (Gén. 45:4, 5). ¿Kenke kiampa kichijki? Pampa kuali moiljuik tlen kichiuaskia. Amo mosentlalik ipan nopa kuesoli, ya kichijki kampeka moiljuis ipan sekinok tlamantli uan nojkia moyoliljuis ipan tlen Jehová mosentlalijtoya kichiuas (xijpoua Génesis 50:19-21). ¿Tlake techmachtia? Tlaj se akajya mitsyolkokoua, amo ximoiljui Jehová kichiua tlen amo kuali o mitstlauelkajtok. Ximoyoliljui kenijkatsa Jehová mitspaleuijtok xikixnamiki nopa kuesoli. Nojkia, xijchiua kampeka titetlapojpoljuis uan xikilnamiki se katli kiampa kichiua, kinextia teiknelia (1 Ped. 4:8).

5. ¿Tlake kipaleuik Miqueas ma moiljui kej kinamiki kema kiyolkokojkej?

⁵ Ma tikitakaj tlen kipanok Miqueas b, se ueuejtlakatl katli eua Sudamérica. Se tonali kimatki kikualankanojnotskej se keskij ueuejtlakamej. Ya kiijtok: “Amo kema tlauel nimoyolkokojtoya. Tlauel nimokuesouayaya. Amo ueliyaya nikochi uan nichokayaya pampa amo nijmatiyaya tlake nijchiuas”. Maske kiampa kipanok, Miqueas kichijki kampeka moiljuis kej kinamiki uan nojkia ayokmo tlauel moyolkokos. Nochipa momaijtouayaya uan kiiljuiyaya Jehová ma kimaka itonal uan ma kipaleui kiijiyouis tlen kipanoyaya. Nojkia kitemouayaya tlamachtili ipan amatlajkuiloli. ¿Tlake techmachtia? Tlaj timoiljuia se akajya tlen motlanechikol mitsyolkokok, xijchiua kampeka amo tikualanis uan amo timoiljuis tlen amo kinamiki. Uelis kema nopa toikni mitsyolkokok kiixnamikiyaya se tlaouijkayotl uan ta amo tijmatiyaya. Uajka, xikiljui Jehová nochi tlen tijyolmati uan xikiljui ma mitspaleui tijkuamachilis kenke nopa toikni kiampa mitsiljuik. Tlaj kiampa tijchiuas, mitspaleuis ximoiljui nopa toikni amo kinekiyaya mitsyolkokos uan nojkia mitspaleuis xijtlapojpoljui (Prov. 19:11). Xikilnamiki Jehová kiita tlen mitspano uan mitspaleuis xikijiyoui (2 Crón. 16:9; Ecl. 5:8).

6. ¿Kenke moneki tikilnamikisej kema Jehová techtlalnamiktia kinextia techiknelia? (Hebreos 12:5, 6, 11).

⁶ Uelis tlauel timoyolkokosej kema techtlalnamiktiaj. Maske kiampa tijyolmatisej, tlaj tlauel timoyolkokosej uelis kichiuas ma timoiljuikaj amo kinamikiyaya ma techtlalnamiktikaj o tlauel chikauak  techtlajtolmakakej. Nojkia uelis kichiuas ma timoiljuikaj Jehová amo techiknelia kema techtlalnamiktiaj (xijpoua Hebreos 12:5, 6, 11). Tlaj nochipa timoyolkokojtosej, Satanás uelis kichiuas ma titlajtlakolchiuakaj. Ya amo kineki ma tijselikaj tlen techtlajtolmakaj uan kineki kichiuas ma tijtlauelkauakaj Jehová uan itlanechikol. Tlaj mitstlalnamiktijkej, ¿tlake mitspaleuis ximoiljui kej kinamiki?

7. 1) Kej nesi ipan tlaixkopinkayomej, ¿tlake tekitl Jehová kimakak Pedro pampa amo kualanki kema kitlalnamiktijkej? 2) ¿Tlake techmachtia tlen Pedro kichijki?

⁷ Xijseli tlen mitstlajtolmakaj uan xijchiua. Jesús miakpa kitlalnamiktik Pedro ininixpa sekinok apóstoles (Mar. 8:33; Luc. 22:31-34). Maske Pedro tlauel pinajki, amo kitlauelkajki Jesús, kichijki tlen kitlajtolmakakej uan nopa tlauel kipaleuik. Yeka Jehová tlauel kiteochijki uan kimakak miak tekitl ipan tlanechikoli (Juan 21:15-17; Hech. 10:24-33; 1 Ped. 1:1). ¿Tlake techmachtia? Maske tlauel tipinauasej kema techtlajtolmakasej, tlauel techpaleuis tlaj tijchiuaj tlen techiljuiaj. Tlaj kiampa tijchiuaj, Jehová nojua techtekimakas uan uelis tikinpaleuisej toikniuaj.

8, 9. ¿Kenijkatsa kiyolmatki Bernardo kema kitlalnamiktijkej uan tlake kipaleuik ma kipatla kej moiljuiyaya?

⁸ Ma tikitakaj tlen kipanok Bernardo, se toikni katli eua Mozambique. Ya kiiljuijkej ayokmo ueliskia tlatekipanos kej ueuejtlakatl. ¿Kenijkatsa kiyolmatki kema kiampa kiiljuijkej? Ya kiijtoua: “Tlauel nimoyolkokok pampa amo nechpaktik ma nechtlalnamiktikaj”. Bernardo motekipachouayaya pampa moiljuiyaya toikniuaj amo kuali kiitaskiaj. Ya nojkia kiijtok: “Amo nima uelki nikita tlen nechpanok kej kinamiki uan nijmatki ouij sampa nimotemachis ipan Jehová uan ipan itlanechikol”. ¿Tlake kipaleuik ma kipatla kej moiljuiyaya?

⁹ Bernardo kipatlak tlen moiljuiyaya. Ya kiijtoua: “Kema nitlatekipanouayaya kej ueuejtlakatl, nijtekiuiyaya Hebreos 12:7 kema nikinpaleuiyaya toikniuaj ma kiitakaj kej kinamiki kema Jehová kintlalnamiktiyaya. Teipa nimoiljuik: ‘¿Ajkia inijuantij moneki kichiuasej tlen kiijtoua ni versículo?’. Nochi katli kitekipanouaj Jehová uan na nojkia kiampa moneki nijchiuas”. Bernardo kichijki sekinok tlamantli tlen kipaleuik nojua tlauel ma motemachi  ipan Jehová uan ipan itlanechikol. Kichijki kampeka kipouas Biblia uan moyoliljuis. Uan maske nojua kitekipachouayaya tlen kiijtoskiaj toikniuaj, kichijki kampeka nojua tlajtolmoyauas ininuaya uan tlanankilis ipan tlanechikoli. Teipa sampa pejki tlatekipanoua kej ueuejtlakatl. Tlaj nojkia mitstlalnamiktijkej kej Bernardo, amo san ximosentlali ipan tlen mitspanok yon xipinaua. Xijchiua tlen mitsiljuijkej uan xijpatla tlen moneki (Prov. 8:33; 22:4). c Tlaj kiampa tijchiuas, Jehová mitsteochiuas pampa amo tijtlauelkajki uan nojua titlatekipanoua ipan tlanechikoli.

10. ¿Tlake tlamantli ueltoskia kichiuas israeleuanij ma kitlauelkauakaj Jehová?

¹⁰ Kema mopatla se keski tlamantli ipan toTeotsij itlanechikol, uelis kichiuas ayokmo kuali ma titlatekipanokaj. Uan tlaj amo timomokuitlauiaj, uelis kichiuas ma tijtlauelkauakaj Jehová. Ma timoiljuikaj kenijkatsa mopatlak se keski tlamantli kema itstoyaj israeleuanij pampa toTeotsij kimakak Moisés nopa Tlanauatili. Achtouia tlakamej katli kinyakanayayaj ininchampoyouaj kichiuayayaj tekitl kej sacerdotes pampa kichijchiuayayaj tlaixpamitl uan nopaya kimakayayaj Jehová se keski tlamantli ininpampa ininchampoyouaj (Gén. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Job 1:5). Uan kema Jehová kinmakak israeleuanij nopa tlanauatili, katli kinyakanayayaj ininchampoyouaj ayokmo uelkej kichiuaj nopa tekitl. Teipa Jehová kiijtok iteipaixuiuaj Aarón eliskiaj sacerdotes uan temakaskiaj tlakajkaualistli. Uan tlaj se tlakatl katli amo eliyaya se iteipaixui Aarón temakayaya se tlakajkaualistli, ueliskia mikis (Lev. 17:3-6, 8, 9). d Uelis yeka Coré, Datán, Abiram uan nopa 250 tlakamej katli tlayakanayayaj kinijixnamijkej Moisés uan Aarón (Núm. 16:1-3). Maske amo kuali tijmatij, Coré uan nopa sekinok tlakamej kitlauelkajkej Jehová. ¿Tlake techpaleuis amo ma tijtlauelkauakaj Jehová kema mopatla se keski tlamantli ipan itlanechikol?

11. ¿Tlake techmachtia tlen kichijkej se keskij iteipaixuiuaj Coat?

¹¹ Tlaj mopatla se keski tlamantli ipan toTeotsij itlanechikol, xijchiua ika nochi moyolo. Kema israeleuanij nemiyayaj ipan uaktok tlali, nopa levitas katli eliyayaj iteipaixuiuaj Coat kipiayayaj se tekitl tlen tlauel ipati. Kema israeleuanij yauiyayaj sejkanok, se keskij iteipaixuiuaj Coat kiuikayayaj nopa Kaxa (Núm. 3:29, 31; 10:33; Jos. 3:2-4). Maske tlauel kipatiitayayaj kichiuasej nopa tekitl, kema asitoj ipan nopa tlali tlen kintenkauilijtoyaj, ayokmo kiampa kichijkej pampa ayokmo monejki kiuikasej sejkanok nopa Kaxa. Yeka kema Salomón tlanauatiyaya, se keskij iteipaixuiuaj Coat uikayayaj, kitlapouayayaj uan kitsakuayayaj puertas uan kiajokuiyayaj tlen motekiuiyaya ipan nopa teokali (1 Crón. 6:31-33; 26:1, 24). Ipan Biblia amo kiijtoua tlaj iteipaixuiuaj Coat kualankej o tlaj kinekiyayaj kiselisej sekinok tekitl tlen tlauel ipati. ¿Tlake techmachtia? Kema mopatla se keski tlamantli ipan toTeotsij itlanechikol, xijchiua ika nochi moyolo tlen mopatlak maske uelis  ayokmo tijchiuas tlen achtouia tijchiuayaya. Xijchiua ika pakilistli tlen ueli tekitl tlen tijselis ipan tlanechikoli. Xikilnamiki, Jehová amo mitspatiita san pampa tijpia se keski tekitl. Ya tlauel kipatiita kema tijneltokaj (1 Sam. 15:22).

12. ¿Tlake kiyolmatki Zaira, kema ayokmo tlatekipanok Betel?

¹² Ma tikitakaj tlen kipanok Zaira, se tosiuaikni katli eua Oriente Medio. Ya tlauel kipatiitayaya tlatekipanos Betel uan nopaya itstoya kipano 23 xiuitl. Teipa kiiljuijkej ma tlatekipano kej precursora especial. Ya kiijtoua: “Tlauel amo kuali nijyolmatki, nimoiljuiyaya amo tleno nopati uan nimotlajtlaniyaya tlaj nijchijtoya se tlamantli tlen amo kuali”. Uan se keskij toikniuaj uan tosiuaikniuaj kichiuayayaj nojua tlauel amo kuali ma kiyolmati pampa kiiljuiyayaj: “Tlaj kuali tijchijtoskia moteki, nojua titlatekipanoskia Betel”. Zaira tlauel amo kuali kiyolmatki se keski tonali uan mojmostla mochokiliyaya ika tlayoua. Ya nojkia kiijtoua: “Amo kema nimoiljuik Jehová amo nechiknelia o tlaj itlanechikol kichiua tlen amo kuali”. ¿Tlake kipaleuik ma moiljui kej kinamiki?

13. ¿Tlake kipaleuik Zaira ma moiljui kej kinamiki?

¹³ Zaira kipojki se keski tlamachtili tlen kipaleuik ayokmo tlauel ma moyolkoko. Tlauel kipaleuik se tlamachtili tlen kiski ipan La Atalaya febrero 1, 2001, tlen itoka “Usted puede afrontar el desánimo”. Ipan nopa tlamachtili kiijtouayaya tlen kipanok Marcos, se katli nojkia kiijkuilok Biblia. Kema mopatlak se keski tlamantli ipan inemilis, uelis nojkia kiampa kiyolmatki. Zaira kiijtoua: “Tlen kipanok Marcos nechpaleuik ayokmo tlauel ma nimoyolkoko”. Zaira kikajki ma kipaleuikaj iuampoyouaj, amo mouejkatlalik tlen toikniuaj uan ayokmo mosentlalik ipan tlen kipanotoya. Ya kiitak Jehová kiyakana itlanechikol ika itonal, uan toikniuaj katli tlayakanaj kintekipachouayaya tlen kipanoyaya. Uan nojkia kiitak Jehová itlanechikol kineki ma mochiua tlen Jehová technauatia.

14. ¿Tlake monejki kichiuas Vlado pampa mopatlak se keski tlamantli ipan tlanechikoli, uan tlake kipaleuik?

¹⁴ Toikni Vlado kipia 73 xiuitl uan tlatekipanoua kej ueuejtlakatl ipan Eslovenia. Ya tlauel ouij kimatki pampa itlanechikol mosansejkotilik ika seyok tlanechikoli uan kitsajkej nopa kali kampa achtouia  mosentiliyaya. Ya kiijtoua: “Amo nijmatiyaya kenke kitsajkej nopa kali pampa tlauel yejyektsi eliyaya. Amo kuali nijyolmatki pampa namanok tijkualchijchijtoyaj. Na nikuaxima, uan nijchijchijtoya se keski tlamantli tlen nopaya eltoya. Nojkia, pampa timosansejkotilijkej ika nopa seyok tlanechikoli, tijmatkej ouij tijchiuasej se keski tlamantli katli ya tiuejueyij”. ¿Tlake kipaleuik Vlado ma kichiua tlen mopatlak? Ya nojkia kiijtoua: “Tlaj tijchiuaj tlen techiljuiaj, techpaleuis ma timokualchijchijtokaj pampa teipa nojkia mopatlas miak tlamantli”. ¿Tijmati ouij pampa motlanechikol mosansejkotilik ika seyok o pampa mitsmakakej seyok tekitl ipan toTeotsij itlanechikol? Amo ximotekipacho pampa Jehová kikuamachilia tlen tijyolmati. Tlaj tijchiua tlen mopatla ipan tlanechikoli uan amo tijtlauelkaua Jehová, tijselis miak tlateochiualistli (Sal. 18:25).

15. ¿Tlake techpaleuis ma timoiljuikaj kej kinamiki kema panos se keski tlamantli tlen ouij ipan tlanechikoli?

¹⁵ Nechka kitlamiltisej tlen amo kuali, yeka ipan tlanechikoli uelis panos tlen kichiuas ma tijtlauelkauakaj Jehová. Yeka moneki tijchiuasej kampeka timoiljuisej kej kinamiki. Tlaj timoiljuiaj se toikni techchiuilik tlen amo kuali, amo san ma timoyolkokojtokaj. Tlaj techtlalnamiktiaj, amo tlauel ma tipinauakaj, kuali ma tijtlakakilikaj tlen techiljuiaj uan ma tijpatlakaj tlen moneki. Uan tlaj mopatla se keski tlamantli ipan toTeotsij itlanechikol, ma tijchiuakaj ika nochi toyolo maske tijmatisej ouij.

16. ¿Tlake mitspaleuis nojua ximotemachijto ipan Jehová uan itlanechikol?

¹⁶ Uelis nojua timotemachijtos ipan Jehová uan itlanechikol maske tikixnamikis tlaouijkayotl. Tlaj tijneki kiampa tijchiuas, moneki amo nima tikualanis, kuali timoiljuis tlen tijchiuas uan tikitas se keski tlamantli kej Jehová kiita. Ximosentlali timomachtis ipan Biblia tlen kinpanok toTeotsij itekipanojkauaj katli nojkia kinpanok sanse tlamantli kej ta, uan ximoyoliljui tlen kichijkej. Xikiljui Jehová ma mitspaleui uan xijchiua kampeka nojua kuali timouikas ininuaya toikniuaj. Kiampa Satanás amo uelis kichiuas ximouejkatlali tlen Jehová uan itlanechikol (Sant. 4:7).