¿Timoiljuia se tonali maseualmej uelis kisenkauasej kuesoli tlen kichiua amo ma tijpiakaj tlaseuilistli uan tlen kichiuaskia teipa amo kuali ma tiitstokaj? Tlaj tijnekij se pajtli ma techchikaua, moneki kitlamiltis nopa kokolistli uan amo san kiseuis se kentsi.

Ma tikitakaj se neskayotl. Se tlakatl katli motokaxtiyaya Tom mokokok uan teipa mijki. ¿Kenke mijki? Se tepajtijketl tlen nopa hospital kampa kiuikakej Tom, kiijtok ni kema nechka mikiskia: “Kema pejki mokokoua, amo aka kitemolik tlake kokolistli kipiayaya”. Kema kiuikakej kipajtiaj, katli kiselijkej san kimakakej pajtli tlen kipaleuiskia amo tlauel ma tlakayokuajkualo.

Nojkia kiampa pano ika kuesoli tlen onka ipan Tlaltipaktli. Ma tikitakaj san se neskayotl. Tekichiuanij san kitlaliaj tlanauatili, cámaras uan kinmiakiliaj policías pampa ayokmo kinekij maseualmej ma kichiuakaj tlen amo kuali. Maske kena tlapaleuia, amo kitlamiltia nopa kuesoli tlen kichiua maseualmej ma kichiuakaj tlen amo kuali: tlen kinyololinia, tlen moiljuiaj, tlen kineltokaj uan tlen kinpaktia.

Daniel, katli itstok ipan se altepetl tlen Sudamérica, kampa amo onka miak tomij, kiijtoua: “Achtouia achi kuali tiitstoyaj. Amo timoiljuiyayaj se akajya techtlachtekiliskia, yeka amo timajmauiyayaj. Uan nama kampa ueli ueliskia techpanos tlen amo kuali. Pampa amo tlauel onka tomij, miakej kinextiaj san kinekij tlapijpiasej uan amo kintlepanitaj sekinok yon tlen ininaxka”.

Se tlakatl tlen mochololtik kema onkak tlauilankayotl ipan Oriente Medio, katli teipa momachtik Biblia, kiijtok: “Ipan noaltepe, tochampoyouaj, políticos uan katli tlayakanaj ipan religión kintetsopaj telpokamej ma yakaj ipan tlauilankayotl uan kiampa nochi kintlepanitasej uan kinpatiitasej. Uan katli ininuaya moteuiyayaj nojkia kiampa kiniljuiyayaj. Yeka, san tlapik tlaj nimotemachiskia ipan se tlanauatijketl”.

Xikita kenijkatsa nelia melauak tlen kiijtoua Biblia:

• “Se tlakatl hasta kema tlakati san moiljuia tlen axkuali” (Génesis 8:21).

• “Ininyolo tlakamej más tlakajkayaua uan mosisinia que nochi tlamantli. Axaka yajati para kiixmatis nochi tlamantli tlen axkuali tlen kineki kichiuas ininyolo tlakamej” (Jeremías 17:9).

• “Nochi tlalnamikilistli tlen axkuali kisa ipan ininyolo tlakamej. Kema se tlakatl temiktia, o momekatia, [...] o tlachteki, o istlakati, o tetlaijiljuia, uajka kisa ipan iyolo” (Mateo 15:19).

Maseualmej amo uelij kipatlaj nochi tlen amo kuali tlen kinekij kichiuasej. Kej tikitakej ipan nopa achtoui tlamachtili, tlen amo kuali tlauel momiakilijtok pampa maseualmej nojua kichiuaj tlen kinyoltilana (2 Timoteo 3:1-5). Nojua kiampa pano maske ipan ni tonali kichijchijtokej miak tlamantli tlen ika uelis timonojnotsasej uan miak tlamachtili tlen tepaleuia. Uajka, ¿kenke nojua amo kuali tiitstokej uan amo tijpiaj tlaseuilistli? ¿Uelis amo kema tiyajatisej tijchiuasej se keski tlamantli? ¿Tijnekij tijchiuasej tlen amo aka uelis kichiuas?

Maske tijmatiskiaj kenijkatsa tijpatlasej tlen amo kuali katli kinyoltilana maseualmej, nojua amo kuali tiitstoskiaj. ¿Kenke tikijtouaj nopa? Pampa maseualmej amo tiuelij tijchiuaj nochi.

Moneki tikilnamikisej ni tlamantli tlen melauak: “Se  tlakatl axiaxka [...] kinauatis tlen panos ipan iojui” (Jeremías 10:23). Amo tiuelij toselti timonauatiaj pampa amo kiampa techchijchijkej. Tojuantij amo tiuelij timonauatiaj sanse kej amo tiuelij tiitstokej aijtik o ipan iluikaktli.

Ximoiljui ipan ni tlamantli: ¿Timoiljuia maseualmej kinpaktia ma kiniljuikaj kenijkatsa monejnemiltisej? ¿O kenijkatsa kinamiki kiitasej kema mokonetlauisouaj, kema tekichiuanij kimiktiaj se akajya pampa kitlatsakuiltiaj o kenijkatsa kiniskaltisej ininkoneuaj? Ni san se keski tlamantli tlen kichiua maseualmej amo ma itstokaj sansejko pampa amo nochi sanse kiitaj se tlenijki. Maske amo tijnekiskiaj tijneltokasej, tlen kiijtoua Biblia nelia melauak. Tojuantij amo tiuelij timonauatiaj yon amo kinamiki timonauatisej. Uajka, ¿ajkia uelis techpaleuis?

San toTeotsij uelis techpaleuis pampa yaya techchijchijtok. Ya amo techilkajtok kej miakej kiijtouaj. Nochi tlen tetlajtolmaka ipan Biblia kinextia tlauel kitekipachoua tlen techpano. Tlaj kuali tijkuamachilisej tlen kiijtoua Biblia, techpaleuis ma tijmatikaj kenke amo ueli tijchiuaj se keski tlamantli uan nojkia kenke san tlapik miak tlamantli tlen maseualmej kichijtokej. Se tlakatl tlen Alemania amo mokuapolok kema kiijtok: “Maske ipan miak xiuitl panotok miak tlamantli, maseualmej uan tlanauatianij amo tleno kiyekojtokej, uan yeka san kej ipa monejnemiltiaj”.

Salomón, katli tlauel tlalnamikiyaya, kiijtok: “Pampa tielis titlalnamiki uan tijmatis miak, motlalnamikilis mitsmokuitlauis. Kena, tlen tijmatis mitschiuas para tiitstos ika temachili” (Proverbios 2:11). Biblia uelis techpaleuis ma tijpiakaj nopa tlalnamikilistli. Ma tikitakaj se neskayotl. Salmo 146:3 kiijtoua: “Amo ximotemachikaj ipan uejueyij tlakamej tlen kipiaj tekiuejkayotl, niyon ipan se tlen ueli tlakatl”. Tlen tetlajtolmaka ni texto techpaleuia ma tijmatikaj amo kinamiki timotemachisej ipan tlanauatianij yon timoiljuisej uelis kipatlasej se keski tlamantli. Kenneth, katli itstok ipan se altepetl tlen Norteamérica kampa tlauel kichiuaj tlen amo kuali, kiijtoua: “Maske nochi políticos kiijtouaj kisenkauasej kuesoli, amo uelij kichiuaj nopa. Tlen amo uelij kichiuaj kinextia nelia melauak tlen kiijtoua Biblia”.

Daniel, katli tikijtojkej achtoui, kiijtoua: “Kej panotia tonali, temachtli nikitstia yon se maseuali elis se kuali tlanauatijketl. Maske tijpiaj tomij ipan banco o timoiljuijtokej kenijkatsa kuali techtlaxtlauijtosej kema ayokmo titekitisej, amo kiijtosneki nelia kuali tiitstosej kema tiueuejtiasej. Nikinixmati maseualmej katli amo itstokej kej inijuantij moiljuijtoyaj”.

Biblia amo san techtlajtolmaka amo ma timotemachikaj ipan tlanauatianij, nojkia kichiua ma timotemachikaj teipa nelia kuali tiitstosej, kej tikitasej teipa ipan sekinok tlamachtili.