Ipan 1990 a 2015, ipan Estados Unidos kiitakej katli kipiaj kipano 50 xiuitl moamaxelojkej ompa imiakpa uan katli kipiaj 65 xiuitl moamaxelojkej expa imiakpa. ¿Kenke moamaxelouaj katli ya uejueyij? ¿Tlake uelis kinpaleuis katli mosenkajtokej amo kiampa ma kichiuakaj?

Ipan ni tlamachtili tikitasej:

•  ¿Kenke moamaxelouaj katli ya uejueyij?

•  Tlen uelis kichiuasej

•  Tlen kinpaleuis katli mosenkajtokej

•    Miakpa katli moamasenkajtokej moamaxelouaj pampa ika yolik mouejkatlalijtiajkej. Kej panotiajtok tonali, ayokmo kinpaktia sanse tlamantli. Katli mosenkajtokej san mosentlaliaj ipan ininkoneuaj uan kema ininkoneuaj moskaltiaj uan kisteuaj, nopa tlakatl uan nopa siuatl kiitaj ayokmo kuali mouikaj pampa san mosentlalijkej kuali kiniskaltisej ininkoneuaj.

•    Ipan se keski xiuitl, se keskij ixtlamatinij katli kiijtouaj kinpaleuiaj katli mosenkajtokej, kiniljuiaj ma kichiuakaj san tlen inijuantij kinpaktia uan ma motlatsintokikaj. “¿Niyolpaki niitstos iuaya nosiua o noueue? ¿Nechpaleuia ma nijnexti kuajkuali tlamantli? ¿Nosiua o noueue nechiknelia uan nechpatiita?”. Ipan ni tonali miakej maseualmej kiijtoua tlaj ipan se tlajtlanili tijnankilis amo, uajka moneki moiljuis san ipan ya uan kitlapejpenis tlaj nojua kineki itstos iuaya inamik o moamaxelos.

•   Maseualmej ayokmo kenijki kiita kema omej moamaxelouaj. Nopa sociólogo Eric Klinenberg kiijtok: “Namanok, katli mosenkajtokej tlaj ayokmo yolpakij uan kinekij moamaxelosej monekiyaya kiijtosej kenke kinekij kiampa kichiuasej. Ipan ni tonali amo kiampa pano. Tlaj se akajya amo yolpaki iuaya inamik moneki kiijtos kenke amo moamaxeloua. Kiampa pano pampa miakej maseualmej san inijuantij moikneliaj”. a

 Maske se akajya moamaxeloua amo tlami ikuesol, se neskayotl ixtlamatinij kiijtouaj “kema se siuatl katli ya ueyi moamaxeloua nama peua motekipachoua pampa amo kipia tomij”.

 Moneki tikilnamiktos se tlamantli. Nopa amochtli Don’t Divorce (No te divorcies) kiijtoua: “Uelis tijpeualtis se yankuik monemilis pero tlen tijchiuas amo kema tijpatlas”. Uan nojua kiijtoua: “¿Tijchijtok kampeka kuali timonojnotsas iuaya monamik? ¿Tlake tijchijtok para kuali tijsenkauas se kuesoli?”. b

•   Mopatlas kej initstoyaj. Kej panotia tonali mopatla kej tiitstok iuaya monamik. Uelis mopatlas kej inmouikaj pampa inmokoneuaj ayokmo itstokej inmouaya o pampa ayokmo inmechpaktia sanse tlamantli. Amo san ximosentlalikaj tlen achtouia inkichiuayayaj, más kuali ximoiljuikaj tlake moneki inkichiuasej uan kiampa kuali initstosej.

   Texto tlen mitspaleuis: “Axkema xikijto: ¿para tlen nopa tonalmej tlen uejkajkia panokej elkej más kuali que ama? Axneli tijmati intla nopa tonali elkej más kuali uan intla titlalnamiki axya nopa tikijtos” (Eclesiastés 7:10).

•   Nojua kuali ximouampojchijtokaj. ¿Uelis tijchiuas tlen kipaktia monamik? ¿Uelis tikiljuis monamik inkichiuasej se tlamantli tlen ta mitspaktia? ¿Uelis peuas inkichiuasej se tlamantli tlen inomej inmechpaktia? Tlauel ipati tlaj initstosej sansejko. Kiampa amo san tiitstos iuaya monamik nojkia uelis tiyolpakis iuaya.

   Texto tlen mitspaleuis: “Amo aka ma kichiua san tlen ya kipaleuis, ma kichiua tlen kinpaleuis sekinok” (1 Corintios 10:24).

•   Nochipa ximotlepanitakaj. Maske miak xiuitl initstokej sansejko nochipa ximotlepanitakaj. Kuali ximonojnotsakaj uan xijnextikaj inmoikneliaj kej kema ineliyayaj novios. Kema tijtlajtlanis se tlamantli xijchiua ika “tlatlepanitakayotl” uan “xitetlaskamatili”. Xijnextili monamik tikiknelia uan xijtlaskamatili nochi tlen kichiua.

   Texto tlen mitspaleuis: “Más kuali xijpiakaj kuali inmoyolo se ika seyok, ximoiknelikaj uan ximotlasojtlakaj” (Efesios 4:32).

•   Xikilnamikikaj tlen kuali inmechpanotok. Xikitakaj tlaixkopinkayomej kema inmosenkajkej o sekinok tlamantli tlen kichijki xiyolpakikaj. Nopa inmechpaleuis nojua o sampa inmoiknelisej uan inmotlepanitasej.

   Texto tlen mitspaleuis: “Pero sejse tlen inmojuantij moneki kiiknelis isiua, sanse kej ya moiknelia. Uan nojkia, se siuatl moneki tlauel kitlepanitas iueue” (Efesios 5:33).