TAMACHTILIS 11
“Kisentokayaj semi yolpakiaj uan Dios kinmakaya ichikaualis”
Pablo kinextij toni uelis se kichiuas komo amo kinekij kikakiskej kuali tanauatilmej
Mokixtia itech Hechos 13:1-52
1, 2. ¿Keyej taman katka tekit tein kiselijkej Bernabé uan Saulo? ¿Keniuj yejuan omen tapaleuiskiaj maj mochiua tein kijtoua Hechos 1:8?
OMPA Antioquía de Siria panoua se taman tein semi kualtsin. Maski moajsiaj miakej tanauatianij uan tamachtianij itech nechikol, ichikaualis Dios kinixpejpenak Bernabé a uan Saulo para maj kiteixmatiltikan kuali tanauatilmej hasta kampa okachi uejka (Hech. 13:1, 2). Maski achto ipa kintitankajya seki takamej maj tanojnotsatij kemej misioneros, kintitankaj sayoj kampa moajsiaj tokniuan (Hech. 8:14; 11:22). Axkan Bernabé uan Saulo uan inintapaleuijkauj Juan Marcos, yaskej tanojnotsatiuij kampa ayamo akin tanojnotstok.
2 Kemej 14 xiujmej achto, Jesús kiniluijka imomachtijkauan: “Nanechteixmatiltiskej ompa Jerusalén, itech nochi Judea uan Samaria, uan itech nochi taltikpak” (Hech. 1:8). Nejin tein Jesús kijtoj okachi mochiuaskiaya porin Bernabé uan Saulo yaskiaj tanojnotsatiuij kemej misioneros. b
“Xinechinxelouilikan Bernabé uan Saulo [...] para maj kichiuakan se tekit” (Hechos 13:1-12)
3. ¿Keyej ne uejkauj semi ouij katka para se yas itech okse altepet?
3 Axkan tonalmej okachi ijsiujka se ajsi kampa se youi porin moajsij teposmej kemej carros uan aviones tein ijsiujka teajxitiaj. Itech nejon tonalmej amo onkayaj nejon teposmej. Monekia nejnemiskej uan kemansa ojti semi ouijkan katka. Itech se tonal, aksa sayoj uelia nejnemia kemej 30 kilómetros uan semi siouia. c Yejua ika, maski Bernabé uan Saulo semi yolpakiaj, kimatiaj ke monekia semi mochikauaskej para kichiuaskej tekit tein kiselijkaj (Mat. 16:24).
4. 1) ¿Toni kinolinij maj kinixpejpenanij Bernabé uan Saulo, uan keniuj kinpaleuijkej okseki tokniuan? 2) ¿Keniuj tikinpaleuiaj tokniuan akin kiseliaj seki tekimej itech inechikol Dios?
4 ¿Keyej Dios ika ichikaualis kinixpejpenak Bernabé uan Saulo? (Hech. 13:2). Biblia amo kijtoua keyej. Sayoj tikmatij ke ichikaualis Dios tapaleuij maj kinixpejpenakan. Tanauatianij uan tamachtianij itech nechikol ompa Antioquía de Siria kichiujkej nochi tein uelkej para kinpaleuiskej maj kichiuakan tekit tein kinmakakaj. Yejuan amo kinnexikoluijkej Bernabé uan Saulo. Xikonnemili keniuj yejuan omen semi kuali momachilijkej keman tokniuan “kiixtalijkej amo takuaskej seki tonalmej uan kichiujkej netataujtil, kitalijkej ininmauan inintech uan iniuan monauatijkej” (Hech. 13:3). Tejuan no moneki tikinpaleuiskej akin kinixtalijkej maj kichiuakan se tekit itech inechikol Dios, kemej tokniuan tayekananij. Amo tikinnexikoluiaj nejon tokniuan, ta tikchiuaj nejin tein Biblia kijtoua: “Semi xikinpatiuitakan uan xikintasojtakan porin ijkon tekitij” (1 Tes. 5:13).
5. ¿Keniuj Bernabé uan Saulo kiteixmatiltijkej kuali tanauatilmej ompa Chipre?
5 Bernabé uan Saulo kiskej de Antioquía uan nejnentiajkej hasta Seleucia. Ompa kikuikej se barco tein kinajxitij hasta Chipre, tein uejka moajsia kemej 200 kilómetros. d Kemej Bernabé katka de Chipre, xa semi kinekia kiteixmatiltis itajtol Dios ompa. Keman ajsikej Salamina, “peujkej ika tanojnotsaj itajtol Dios kampa taueyichiuaj judíos” (Hech. 13:5). e Satepan tanojnotstiajkej itech nochi xolalmej ompa Chipre. Maski amo tikmatij kanikauin yajtinenkej, xa nejnenkej kemej 160 kilómetros.
6, 7. 1) ¿Akoni katka Sergio Paulo? ¿Keyej itayolmajxitijkauj amo kinekia maj kitaneltoktikan? 2) ¿Toni kichiuak Saulo para amo kikauas Bar-Jesús maj kitsakuili Sergio Paulo maj momachti iTajtol Dios?
6 Itech nejon tonalmej, ompa Chipre semi kiueyichiuayaj miak taman. Yejua nejon kiitakej Bernabé uan Saulo keman ajsikej Pafos. Ompa, “monamikilijkej se judío akin monotsaya Bar-Jesús. Yejua katka naual uan kijtouaya ke kitematiltiaya tein Dios kiluiaya. Yetoya iuan tekiuaj Sergio Paulo, se takat akin semi tamatkej” katka. f Itech nejon tonalmej, miakej romanos akin tominpiayaj uan akin katkaj tamatinij kemej Sergio Paulo, kintemouayaj naualmej oso oksekin para maj kinyolmajxitianij achto ke kiixtaliskiaj toni kichiuaskej. Maski ijkon, Sergio Paulo, “semi kinekia kikakis itajtol Dios”. Sayoj ke Bar-Jesús, akin no monotsaya Elimas tein kijtosneki “naual”, amo kiuelitak nejon (Hech. 13:6-8).
7 Bar-Jesús amo kinekia maj moteixmatilti iTaixyekanalis Dios. Kemej kinekia maj Sergio Paulo kisentokani kitajtolkakini sayoj yejua, peuak “kitemoua keniuj kichiuas maj amo kitaneltoktikan tekiuaj” (Hech. 13:8). Sayoj ke Saulo amo kikauaskia maj Bar-Jesús kitsakuili Sergio Paulo maj momachti iTajtol Dios. ¿Toni kichiuak? Biblia kijtoua: “Uan Saulo, akin no kiluiaj Pablo, kiselij ichikaualis Dios, kisenixitak uan kijtoj: ‘Tejua semi tixolopij uan tikchiua nochi tein amo kuali, tiikoneuj in Amokuali uan tikixnamiki nochi tein kuali yetok. ¿Keyej tiksentoka tikinchikouika iojuan Jehová tein melaujkej? ¡Xikita! Jehová mitstatsakuiltiti, uan seki tonalmej amo titachias uan amo tikitas keman tonaltsin tauis’. Uan nimantsin, kiixtsakuilij miak mixti uan ixpojpoliuik uan peuak kimatemoua akoni ueliskia kimajchantias”. g ¿Toni kichiuak tekiuaj Sergio Paulo keman kiitak nejon tein mochiuak? Yejua “taneltokak, porin semi kimojkaitak tein Jehová tamachtia” (Hech. 13:9-12).
Ijkon kemej Pablo, ika yolchikaualis tiktajtouiaj itajtol Dios keman techixnamikij.
8. ¿Keniuj uelis tiyeskij tiyolchikaujkej kemej Pablo?
8 Kemej tikitaj, Pablo amo kimouilij Bar-Jesús. Tejuan amo no moneki tikinmouiliskej akin kitemouaj maj oksekin amo kikakikan iTajtol Dios. Tikmatij ke moneki nochipa kualtsin tikinnojnotsaskej oksekin, ‘kemej ijkuak tikpoyeliaj se tapalol para maj uelia’ (Col. 4:6). Tikchiuaj nochi tein tiuelij para tikinpaleuiskej akin kinekij kiixmatiskej Jehová maski nejon kinkualantis oksekin. Ijkon kemej Bar-Jesús, akin taixyekanaj itech taneltokalis tein amo melauak kikejkepaj ‘iojuan Jehová tein melaujkej’, yejua ika, amo no moneki timouiskej tikijtoskej toni tamachtiaj tein amo melauak (Hech. 13:10). Ijkon kemej Pablo, tikteixmatiltiaj kuali tanauatilmej uan tikinpaleuiaj akin kinekij okachi kiixmatiskej Dios. Maski tejuan amo tikchiuaj milagros ijkon kemej kichiuak Pablo, moneki titakuaujtamatiskej ke Jehová ika ichikaualis kinpaleuis maj iuan motokikan akin kinekij kiixmatiskej (Juan 6:44).
“Nantechiluiskej teisa tein techyolchikauas” (Hechos 13:13-43)
9. Akin taixyekanaj itech nechikolmej, ¿keniuj no ijkon uelis kichiuaskej kemej Pablo uan Bernabé kichiujkej?
9 Satepan, Pablo, Bernabé uan Marcos kiskej de Pafos uan yajkej itech barco kemej 250 kilómetros hasta Perga. Itech Hechos 13:13 peua mokui tajtolmej “Pablo uan takamej akin iuan yayaj”. Nejin kiteajsikamatiltia ke Pablo kinixyekanaya akin iuan yayaj. Maski ijkon, amo teyi kinextia maj Bernabé kinexikoluiani, ta yejuan omen sentekitiaj para kichiuaskej tein Dios kinekia. ¡Akin taixyekanaj itech nechikolmej no ijkon moneki kichiuaskej! Amo kitemouaj moueyitaliskej, ta kielnamikij tein Jesús kijtoj: “Nochin namejuan naniknimej”. Uan no kijtoj: “Akin moueyitalia kipinaujtiskej, sayoj ke akin yolyemanik kiueyitaliskej” (Mat. 23:8, 12).
10. ¿Keniuj katka ojti para se ajsis de Perga hasta Antioquía de Pisidia.
10 Keman ajsikej Perga, Juan Marcos kinkauak Pablo uan Bernabé uan mokepak Jerusalén. Biblia amo kijtoua keyej kinkaujteuak. Maski ijkon, yejuan kisentokakej uan ajsikej Antioquía de Pisidia, se altepet tein pouia Galacia. Semi ouij katka ajsiskej ompa porin monekia pankisaskej kemej 1,100 metros. No monekik panoskej itech tepemej kampa semi ouijkan uan no tamouilil katka porin tachtekinij kintsakuiliayaj akin ojtokayaj ompaka. Uan no, nesi ke ijkuak Pablo amo paktoyaok. h
11, 12. ¿Toni kichiuak Pablo para maj kinekinij kikakiskej akin moajsiaj kampa taueyichiuayaj judíos ompa Antioquía de Pisidia?
11 Ompa Antioquía de Pisidia, Pablo uan Bernabé kalakkej kampa taueyichiuayaj judíos itech tonal sábado. Biblia kijtoua: “Satepan ke taixpan moixtajtoltij iTanauatil Moisés uan tein kijkuilojkej Tanauatianij, akin taixyekanayaj kampa taueyichiuaj judíos kiniluijkej: ‘Nokniuan, komo nankinekij nantechiluiskej teisa tein techyolchikauas, xikijtokan’” (Hech. 13:15). Ompa Pablo moketsak uan peuak tajtoua.
12 Ompa yetoyaj judíos uan akin kiselijkaj inintamachtilis judíos. Yejua ika Pablo kiniluij: “Takamej israelitas uan nanochin akin nankimojkatokaj Dios, xitakakikan” (Hech. 13:16). Kemej akin kikaktoyaj amo kimatiaj ke Jesús tapaleuia maj mochiua tein Dios kineki, ¿toni kiniluij Pablo para kinekiskiaj kikakiskej? Ika tajtoj keniuj Jehová kinpaleuij israelitas. Kijtoj ke “kinpaleuij keman nemiaj kemej analtekos ompa Egipto” uan satepan ke kinkixtij de ompa, “kemej 40 xiujmej kinxikoj itech taluakyan”. Ompa, Pablo kinelnamiktij keniuj israelitas moaxkatilijkej Tal tein Jehová motenkaujka kinmakas uan kinxejxelouilij nejon tal (Hech. 13:17-19). Sekin kijtouaj ke Pablo ika tajtoj seki taman tein yekin kilerojkaj itech nejon tonal sábado. Komo ijkon panok, kinextia ke Pablo nochipa kichiuaya nochi tein monekis para kinpaleuis miakej (1 Cor. 9:22).
13. ¿Toni moneki tikchiuaskej para maj kinekikan techkakiskej akin tikinnojnotsaj?
13 Ijkon kemej Pablo, tiknekij maj techkakikan keman tikintapouiaj itajtol Dios. Yejua ika tikitaj toni kineltokaj, uan tikinnojnotsaj ika teisa tein yejuan kinyolnotsas. Uan komo kiixmatij Biblia, uelis tikinlerouiliskej textos tein yejuan kiixmatij. Kemansa okachi kuali maj tikiniluikan maj kilerokan itech ininBiblia. Moneki nochipa tiktemoskej keniuj kinekiskej techkakiskej akin tikinnojnotsaj.
14. 1) ¿Keniuj Pablo kimelauak akoni katka Jesús, uan toni kinnejmachtij akin kikaktoyaj? 2) ¿Toni kichiujkej akin kikaktoyaj?
14 Satepan, Pablo kinmelauilij ke tekiuanij israelitas katkaj iuejkaujtatuan Jesús uan Juan akin teauia kinpaleuij maj kiselianij nejin “temakixtijkej”. Ompa, kiniluij ke Jesús kimiktijkej sayoj ke oksepa nemik (Hech. 13:20-37). No kiniluij: “Xikmatikan ke tamechixmatiltijtokej ke sayoj itechkopa uelis techtapojpoluiliskej totajtakoluan, uan ke itechkopa, Dios kijtos ke yolmelaujkej nochin akin taneltokaj”. Sayoj ke no kinnejmachtij: “Ximoyekpiakan para maj amo namechpano tein kijkuilojkej Tanauatianij: ‘Xikitakan namejuan akin nantakejkelouaj, xikmojkaitakan uan ximikikan, porin nikchiujtok teisa tein namejuan amo nankineltokaskej maski kuali namechmelauiliskej’”. Maski kiniluij nejon, yejuan amo kualankej, ta “akin ompa yetoyaj kintataujtijkej maj chikueyitika itech tonal sábado, ika tajtouanij nejin”. Uan “keman tamik nechikol, miakej judíos uan akin kiselijkaj inintamachtilis judíos, kitojtokakej Pablo uan Bernabé” (Hech. 13:38-43).
“Tikinnojnotsatij akin amo judíos” (Hechos 13:44-52)
15. ¿Toni panok itech okse tonal sábado?
15 “Keman ajsik tonal sábado, tel miakej akin nemiaj itech ueyi xolal mosentilijkej para kikakiskej” Pablo. Miakej judíos amo kiuelitakej uan “peujkej kitajtolixnamikij uan kiuijuikaltiaj”. Pablo uan Bernabé moyolchikaujkej uan kiniluijkej: “Namejuan achto monekia tamechixmatiltiskej itajtol Dios. Sayoj ke kemej nankiixtopeujkej uan nankinemiliaj ke amo namechnamiki nanemiskej nochipaya, tikinnojnotsatij akin amo judíos. Ijkon technauatij Jehová keman kijtoj: ‘Nimitsixtalij kemej tanex itech altepemej, para xikteixmatilti keniuj uelis momakixtiskej itech nochi taltikpak’” (Hech. 13:44-47; Is. 49:6).
“Kichiujkej maj kintajyouiltianij Pablo uan Bernabé”, sayoj ke “imomachtijkauan Jesús kisentokayaj semi yolpakiaj uan Dios kinmakaya ichikaualis” (Hechos 13:50-52).
16. ¿Keniuj tanankilijkej judíos keman kikakkej tein Pablo uan Bernabé kiniluijkej, uan toni kichiujkej yejuan omen keman “kinkalankixtijkej de inintal”?
16 Keman akin amo katkaj judíos kikakkej nejin, yolpakkej “uan nochin akin kipiayaj tanemilil tein moneki para nemiskej nochipaya, peujkej taneltokaj” (Hech. 13:48). Ijkon, itajtol Jehová ijsiujka moteixmatiltij itech nochi nejon talmej. Sayoj ke judíos amo kuali kiselijkej itajtol Dios. Pablo uan Bernabé kiniluijkej ke yejuan akin yekinika kinixmatiltijkej kuali tanauatilmej tein ika tajtoua Mesías, sayoj ke kiixtopeujkej uan yejua ika Dios kintatsakuiltiskia. Kemej judíos semi kualankej, “kichiujkej maj kualanikan siuamej […] uan takamej ueyichiuanimej itech ueyi xolal. Yejuan kichiujkej maj kintajyouiltianij Pablo uan Bernabé, uan kinkalankixtijkej de inintal”. ¿Toni kichiujkej Pablo uan Bernabé? “Mometstsetselojkej para maj uetsi talnex uan ijkon maj kiitanij ke kichiujkej tein amo kuali, uan yajkej Iconio”. ¿Kijtosnekia nejin ke amo moajsiskiajok tokniuan ompa Antioquía de Pisidia? ¡Amo! Ta ompa mokaujkej sekin imomachtijkauan Jesús akin “kisentokayaj semi yolpakiaj uan Dios kinmakaya ichikaualis” (Hech. 13:50-52).
17-19. ¿Keniuj uelis tikchiuaskej kemej Pablo uan Bernabé, uan keniuj nejon techpaleuis maj tiyolpakikan?
17 ¿Toni techmachtia tein Pablo uan Bernabé kichiujkej? Ke moneki tiksentokaskej titanojnotsaskej maski sekin akin ueyichiuanimej kinekiskej techtsakuiliskej. Uan no, keman akin nemiaj Antioquía amo kinekkej kikakiskej itajtol Dios, nejin ome itekitikauan Dios “mometstsetselojkej para maj uetsi talnex”. Nejin tein kichiujkej amo kijtosnekia ke peuak kintauelitaj akin ompa nemiaj, ta ika nejon kinekiaj kinextiskej ke amo inintajtakolok katka komo ixpoliuiaj. Kimatiaj ke amo ueliaj kinchiualtiayaj maj kiselikan kuali tanauatilmej. Tein kemaj, monekia kisentokaskej tanojnotsaskej uan yejua ika yajkej Iconio.
18 ¿Uan toni panok iniuan imomachtijkauan Jesús akin Pablo uan Bernabé kinkaujkej ompa Antioquía de Pisidia? Yejuan yolpakiaj maski miakej akin ompa nemiaj amo kiseliayaj kuali tanauatilmej. Jesús kijtojka: “¡Yolpakij akin kikakij itajtol Dios uan kichiuaj!” (Luc. 11:28). Uan yejua nejon tein tokniuan kiixtalijkaj kichiuaskej: tanojnotsaskej kemej Jesús tanauatij.
19 Ijkon kemej Pablo uan Bernabé, maj nochipa tikelnamikikan ke Jehová technauatia maj tiksentokakan tikteixmatiltikan itajtol Dios. Uan yejuan akin tikinnojnotsaj moneki kiixpejpenaskej ox kiseliskej oso amo. Uan komo amo kinekij techkakiskej, maj tikchiuakan kemej imomachtijkauan Jesús ne uejkauj. Komo amo tikelkauaj ke semi kinpaleuis akin kikakiskej itajtol Dios uan timokauaj maj Dios techixyekana ika ichikaualis, tiksentokaskej tiyolpakiskej maski oksekin techixnamikiskej (Gál. 5:18, 22).
a Xikonita recuadro “ Bernabé, ‘akin teyolseuia’”.
b Kemej itech nejon tonalmej miakkanya motanojnotska, moajsiajya seki nechikolmej kampa okachi uejka de Jerusalén, kemej ompa Antioquía de Siria, tein uejka moajsia kemej 550 kilómetros.
c Xikonita recuadro “ Keniuj katkaj ojmej ne uejkauj”.
d Ne uejkauj, barcos ueliaj yayaj uejka kemej 160 kilómetros itech se tonal komo ejekat kinpaleuiaya. Komo amo takistoya, okachi yolik yayaj.
e Xikonita recuadro “ Kampa taueyichiuayaj judíos”.
f Romanos taixyekanayaj Chipre uan yejuan kiixtaliayaj se tekiuaj para maj taixyekana ompa.
g Desde nejin versículos, Saulo peuak kinotsaj kemej Pablo. Sekin kijtouaj ke motalilij Pablo (oso Paulo) porin ijkon monotsaya tekiuaj Sergio Paulo, maski amo moyekmati nejon. Sayoj ke keman kisak de Chipre kisentokak kikuik tokayit Pablo. Nejon kinextia ke amo ijkon motalilij porin kinekia kitakachiuas Sergio Paulo, ta xa peuak kikui tokayit Pablo porin kititankej maj kinixmatiltiti kuali tanauatilmej akin amo judíos. Oso xa amo no kikuiaok Saulo porin nejon tokayit mokakia kemej se tajtol griego tein amo kualtsin tein kijtosnekia (Rom. 11:13).
