TAMACHTILIS 24
“¡Ximoyolchikaua!”
Akin kinekiaj kiichtakamiktiskej Pablo, amo uelik kichiujkej uan motajtouij iixpan Félix
Mokixtia itech Hechos 23:11-24:27
1, 2. ¿Toni kimatia Pablo ke kipanoskia Jerusalén?
PABLO oksepa tsaktoya maski momakixtij keman miakej akin semi kualantoyaj kinekiaj kimiktiskej. Ipa kimatia ke kipanoskia nejon, porin achto kimatiltijkaj ke ompa Jerusalén ‘kitsakuaskiaj uan kitajyouiltiskiaj’ (Hech. 20:22, 23). Maski amo kiyekmatia toni kipanos, kemaj kimatia ke tajyouiskiaok porin kiteixmatiltiaya itokay Jesús (Hech. 9:16).
2 Seki tokniuan tanauatianij kiluijkaj Pablo ke judíos kitsikoskiaj uan kitemaktiskiaj “ininmako akin amo judíos” (Hech. 21:4, 10, 11). Achto miakej judíos kinekiaj kimiktiskej, uan satepan Uejueyi Tamelauanij akin motajtolteuijtoyaj nesia ke no ijkon yaya kichiuatij. Soldados kiyekpixtoyaj para kiuikaskej ininixpan tekiuanij akin kiitaskiaj toni ika kiteluiliayaj (Hech. 21:31; 23:10). ¡Yejua ika semi monekia maj kiyolchikauakan!
3. ¿Keniuj axkan techyolchikauaj para tiksentokaskej titanojnotsaskej?
3 Tejuan akin tinemij keman tatamitiya, tikmatij ke “nochin akin kinekiskej kiueyichiuaskej Dios kemej itatojtokakauan Cristo Jesús, no kintajyouiltiskej” (2 Tim. 3:12). Uan ijkon kemej Pablo, tejuan no moneki maj techyolchikauakan para maj tiksentokakan titanojnotsakan. Yejua ika, semi timotasojkamatij porin keman okachi moneki, “takeual takuaujtamach uan tamatkej” techyolchikaua ika amaixmej uan nechikolmej (Mat. 24:45). Jehová techyekiluia ke akin techixnamikij, amo uelis kichiuaskej maj amo tiktekitilikanok nion maj amo titanojnotsakanok (Is. 54:17; Jer. 1:19). ¿Uan Pablo? ¿Kiyolchikaujkej kemej monekia para kisentokas kiteixmatiltis kuali tanauatilmej maski kiixnamikiaj? Komo kemaj, ¿keniuj kiyolchikaujkej, uan keniuj kipaleuij nejon?
“Ichtaka kisenixtalijkej kimiktiskej” Pablo (Hechos 23:11-34)
4, 5. ¿Keniuj kiyolchikaujkej Pablo, uan keyej semi kuali maj kiyolchikauanij?
4 Keman Pablo kimakixtijkej de ininmako Uejueyi Tamelauanij, Jesús kiyolchikauak. Biblia kijtoua: “Nejon youak toTekotsin monextij kampa yetoya Pablo uan kiluij: ‘¡Ximoyolchikaua! Porin ijkon kemej kuali tinechteixmatiltiani nikan Jerusalén, no monekis tinechteixmatiltis ompa Roma’” (Hech. 23:11). Nejin tajtolmej semi kiyolchikauak Pablo, uan kiyekmatiltij ke makisaskia para ueliskia yas Roma uan ijkon no kiteixmatiltiskia itokay Jesús ompa.
“Kinpiaj panoua 40 takamej akin kichixtokejya para kiichtakauiskej” (Hechos 23:21).
5 Jesús kiyolchikauak Pablo keman okachi monekia, porin mostika panoua 40 judíos ‘ichtaka kisenixtalijkej uan moyektenkaujkej maj kinpanouani tein amo kuali komo takuayaj uan tatayiaj achto ke kimiktiskiaj’. “Akin ichtaka kiixtalijkej” kimiktiskej, ijkon kichiuaskiaj, uan kineltokayaj ke teisa tein amo kuali kinpanoskia komo amo ijkon kichiuayaj (Hech. 23:12-15). ¿Toni kinemilijkaj kichiuaskej? Biblia kijtoua: “Namejuan uan Uejueyi Tamelauanij xitajtokan iuan tayekankasoldado para maj kiuika kampa namejuan nanyetokej, kemej yeskia nankinekiskiaj nankiyektatsintokiskej. Uan achto ke yejua ajsis, tejuan tikchixtoskejya para tikmiktiskej”.
6. ¿Keniuj kimatik Pablo toni yaya kichiuilitij judíos, uan toni kinmachtia telpochmej uan ichpochmej tein kichiuak isobrino Pablo?
6 Sayoj ke isobrino Pablo, kimatik toni kiixtalijkaj kichiuaskej judíos uan kimatiltito Pablo. Uan Pablo kititanik maj kimatiltiti tayekankasoldado Claudio Lisias (Hech. 23:16-22). ¡Semi yolchikauak katka nejin telpoch! Jehová semi kintasojta telpochmej uan ichpochmej akin yolchikaujkej kemej isobrino Pablo, akin kinpaleuiaj tokniuan maski yeski ouij uan ika nochi ininyolo kipaleuiaj iTaixyekanalis Dios.
7, 8. ¿Toni kichiuak Lisias para maj amo kimiktianij Pablo?
7 Claudio Lisias kinixyekanaya 1,000 soldados. Yejua ika, keman kimatik ke kinekiaj kimiktiskej Pablo, tanauatij maj 470 soldados kisanij iuan Pablo nejon youak de Jerusalén uan maj kiuikanij ompa Cesarea, kampa moajsia tekiuaj akin taixyekanaya itech nochi Judea. Ompa kimaktiliskiaj tekiuaj Félix. a Itech nejon xolal okachi nemiaj akin amo katkaj judíos. Uan ompa amo semi takuejmolchiuayaj kemej ompa Jerusalén kampa semi kinchikoitayaj akin kipiayaj okse taneltokalis. Ompa Cesarea no mokauayaj soldados akin tajpiayaj itech nochi Judea.
8 Ijkon kemej kijtouaya inintanauatil romanos, Lisias kititanilij Felix se carta kampa kiluij toni panok. Tajkuiloj ke keman kimatik ke Pablo katka romano, nimantsin kimakixtij keman judíos “kimiktijtoyajya”. No kijtoj ke Pablo amo teyi kichiujka para “maj kimiktikan oso maj kitsakuakan”. Sayoj ke kemej kimatik ke kiixtalijkaj kimiktiskej Pablo, kinemilij kititanis ompa Cesarea para maj Félix kinkakini akin kiteluilijtoyaj uan maj yejua Felix kiixtaliani toni kichiuiliskiaj Pablo (Hech. 23:25-30).
9. 1) ¿Toni Lisias kichiuilij Pablo maski katka romano? 2) ¿Keyej kemansa monekis maj timotajtouikan ininixpan tekiuanij para maj mokui inintanauatiluan?
9 ¿Melauj katka nochi tein Lisias kijkuilouilij Félix? Amo. Moita ke sayoj kinekia maj kuali kiitani tekiuaj. Yejua amo kimakixtijka Pablo porin katka romano. Uan no, amo teyi kijtoj ke yejua tanauatij maj ‘kiilpianij Pablo ika ome cadena’ uan ‘maj kiuijuitekinij hasta maj kijtouani toni kichiujka’ (Hech. 21:30-34; 22:24-29). Lisias kitapanauilij inintanauatil romanos keman kichiuilij Pablo nejon tein amo kuali maski katka romano. Axkan Satanás uelis kichiuas maj sekin akin kitelpaleuiaj inintaneltokalis techtajyouiltikan maski kitapanauiliskej inintanauatil tekiuanij, ijkon kemej kipanok Pablo. Sayoj ke miakpa no ueli timotajtouiaj ininixpan tekiuanij para maj mokui inintanauatiluan.
“Ika miak pakilis nimotenpaleuia” (Hechos 23:35-24:21)
10. ¿Toni kijtouilijkej Pablo akin kiteluiliayaj?
10 Ompa Cesarea, Pablo ‘kiyekpixtoyaj itech ipalacio Herodes’ hasta keman ajsitoj de Jerusalén akin kiteluiliayaj (Hech. 23:35). Makuil tonal satepan ajsik tayekankatiopixkat Ananías, se tetajtouijkej akin itokay Tértulo uan no seki taixyekananij judíos. Tértulo peuak kitasojkamatilia Félix tein kichiujka para kinpaleuis judíos. Tein melauj, kiluijtoya nejon sayoj para maj kuali kiitani tekiuaj. b Satepan kijtouilij Pablo: “Nejin takat takuejmolchiua. Kichiua maj itech nochi taltikpak judíos taixnamikikan uan kinixyekana akin kitojtokaj Jesús akin kayot Nazaret. No kitemoj kipitsotilis templo, yejua ika tikitskijkej”. Oksekin “judíos no peujkej kiteluiliaj uan kijtouayaj ke melauak katka nochi tein Tértulo kijtojtoya” (Hech. 24:5, 6, 9). Aksa akin kiteluiliayaj ke takuejmolchiuaya, kichiuaya maj oksekin taixnamikinij, oso kiixyekanaya se taneltokalis tein tamouilil uan kipitsotiliaya templo, ueliskia kimiktiskej.
11, 12. ¿Keniuj motenpaleuij Pablo?
11 Keman kikaujkej Pablo maj tajto, kijtoj: “Ika miak pakilis nimotenpaleuia”. Tanankilij ke amo kipitsotilijka templo uan ke amo takuejmolchiuaya. Kinextij ke “miak xiujmej” amo yetoya Jerusalén, uan ke oksepa mokepak ompa para kinuikilis tomin akin tajyouijtoyaj porin amo kipiayaj toni ika moixpanoltiskej. No kijtoj ke keman kalakik itech templo ipa ‘mochipaujkaya ijkon kemej kijtouaya iTanauatil Moisés’ uan ke nochipa ‘mochikauaya maj amo teyi kiyolkuejmolouani iixpan Dios uan ininixpan oksekin’ (Hech. 24:10-13, 16-18).
12 Uan no kijtoj tein kemaj kichiuaya: “Ninemi ijkon kemej tamachtiaj itech tein yejuan kiluiaj yankuik taneltokalis. Niktekitilijtok ininDios nouejkaujtatuan”. No kijtoj ke ‘kineltokaya nochi tein ijkuiliujtok itech iTanauatil Moisés uan tein kijkuilojkej Tanauatianij’. Uan no kineltokaya ke “Dios kichiuas maj oksepa nemikan akin yolmelaujkej uan akin amo yolmelaujkej”, kemej kineltokayaj miakej akin kiteluiliayaj. Uan no kijtoj: “Maj nejin takamej kijtokan toni tein amo kuali nikchiuak keman nietoya ininixpan Uejueyi Tamelauanij. Xa uelis kijtoskej sayoj se taman. Keman nietoya ininixpan chikauak nikijtoj: ‘¡Axkan nankiixejekojtokej tein nanechchiuilitij porin nikneltoka ke oksepa nemiskej akin momikilijkejya!’” (Hech. 24:14, 15, 20, 21).
13-15. Komo moneki timotajtouiskej ininixpan tekiuanij, ¿keniuj uelis tikchiuaskej kemej Pablo?
13 Komo se tonal techuikaj ininixpan tekiuanij porin tikueyichiuaj Jehová uan techteluiliaj ke titakuejmolchiuaj, tikinixnamikij tekiuanij oso tipouij itech se taneltokalis tein tamouilil, ¿keniuj techpaleuia tein kichiuak Pablo? Yejua amo kitemoj kiueyitalis tekiuaj para motanilis, kemej kichiuak Tértulo. Pablo kinojnotsak tekiuaj kemej amo kiyolxokoliskia uan kemej kinextiskia ke kitakachiuaya, uan kuali kimelauilij tein monekia. Uan no kijtoj ke “judíos akin kayomej itech tal tein poui Asia” akin kiteluilijkaj ke kipitsotilijka templo, amo ompa yetoyaj, uan monekia yetoskej iixpan tekiuaj para kikakis tein ika kiteluiliayaj Pablo (Hech. 24:18, 19).
14 Uan no, Pablo kichiuak tein okachi moneki: amo mouik kiteixmatiltis tein kineltokaya. Ika yolchikaualis oksepa kijtoj ke kineltokaya ke mikemej oksepa nemiskej maski achto nejon kinkualantijka Uejueyi Tamelauanij (Hech. 23:6-10). ¿Keyej ika tajtoj nejon keman motenpaleuij? Porin kampa yeski Pablo kiteixmatiltiaya akoni katka Jesús uan ke yejua oksepa nemia, maski nejon amo kiseliayaj akin kiixnamikiaj (Hech. 26:6-8, 22, 23). Tein melauj, yejua ika kiteluilijkej Pablo: porin kineltokaya ke mikemej oksepa nemiskej uan ke Jesús oksepa yoltoya.
15 Tejuan no ika yolchikaualis tikteixmatiltiaj tein tikneltokaj. Uan techyolchikaua tein Jesús kiniluij imomachtijkauan: “Nochin namechtauelitaskej porin nantakuaujtamatij itech notokay. Sayoj ke akin taxikos hasta keman tatamis, makisas”. ¿Moneki techtekipachos maj amo tikmatikan toni tikijtoskej? Amo, porin Jesús kijtoj: “Keman namechuikatoskej para namechtemaktiskej iniuan tekiuanij, amo ximotekipachokan nion xiknemilijtokan toni nankijtoskej; xikijtokan tein namechejkos nejon hora, porin amo namejuan nantajtoskej, ta Dios ika ichikaualis namechpaleuis” (Mar. 13:9-13).
“Félix momoujtij” (Hechos 24:22-27)
16, 17. 1) ¿Toni kijtoj Félix uan toni kichiuak keman Pablo moajsia iixpan? 2) ¿Keyej momoujtij Félix, uan keyej miakpa kitemoj tajtos iuan Pablo?
16 Tekiuaj Félix kimatiaya toni kineltokayaj imomachtijkauan Jesús. Biblia kijtoua: “Félix, kuali kiixmatia iOjtsin toTekotsin [ijkon kiniluiayaj imomachtijkauan Jesús]. Yejua kijtoj ke okse tonal mosentokaskia, uan kiniluij nochin: ‘Nikixejekos tein kinamiki keman temos tayekankasoldado Lisias’. Uan kinauatij akin kinixyekanaya 100 soldados maj kitsakuani Pablo, sayoj ke maj kikauani maj kichiuani seki taman, uan maj itasojikniuan kipaleuitij” (Hech. 24:22, 23).
17 Seki tonalmej satepan, ejkok Félix iuan isiuatsin Drusila, akin katka judía. Félix tanauatij maj kinotsatij Pablo, uan yejua “kimelauilij toni moneki se kichiuas para se takuaujtamatis iuan Cristo Jesús” (Hech. 24:24). “Sayoj ke keman Pablo peuak kijtoua keniuj se yeknemis, keniuj se motsakuilis, uan [...] tonal keman Dios kiixtalis tein tikseliskej, Félix momoujtij”, xa porin kichiujka miak taman tein amo kuali uan amo yolseujtoya. Yejua ika kiluij Pablo: “Yekintsin uelis tiasya. Oksepa nimitsnotsas keman niuelis”. Uan maski kemaj miakpa tanauatij maj kinotsatij Pablo uan iuan tajtouaya, amo kichiuak porin kinekia kikakis itajtol Dios, ta porin kinekia maj kimakani tomin (Hech. 24:25, 26).
18. ¿Keyej Pablo ika tajtoj “keniuj se yeknemis, keniuj se motsakuilis, uan [...] tonal keman Dios kiixtalis tein tikseliskej”?
18 ¿Keyej Pablo peuak ika kinojnotsa Félix uan isiuatsin “keniuj se yeknemis, keniuj se motsakuilis, uan [...] tonal keman Dios kiixtalis tein tikseliskej”? Porin yejuan kinekiaj kimatiskej “toni moneki se kichiuas para se takuaujtamatis iuan Cristo Jesús”. Pablo kimatia ke yejuan omen auilnemiaj, tetajyouiltiayaj uan kichiuayaj tein amo kuali. Yejua ika, kemej kinnankilij, kinmatiltijtoya keniuj monekia monejnemiltiskej akin kinekiaj mochiuaskej imomachtijkauan Jesús. Ijkon kinextij ke Dios sayoj kinselia akin kuali monejnemiltiaj uan yejuan omen amo ijkon kichiujtoyaj. Xa kiajsikamatkej ke ika tein tiknemiliaj, tikijtouaj uan tikchiuaj, Dios kiixtalia toni technamiki tikseliskej. Xa no kiajsikamatkej ke Dios kiixtaliskia toni kinnamikia kiseliskej yejuan, maski nejon tonal Félix kipiaya tanauatil para kiixtalis toni kiseliskia Pablo. ¡Yejua ika “Félix momoujtij”!
19, 20. 1) ¿Toni moneki tikchiuaskej komo nesi ke aksa kineki momachtis Biblia sayoj ke amo kineki mopatas? 2) ¿Keniuj tikmatij ke Félix nion tepitsin kinekia kipaleuis Pablo?
19 Keman titanojnotsaj xa no tikinajsiskej akin kichiuaj kemej Felix. Yekinika moita ke kinekij momachtiskej Biblia, sayoj ke tein melauj, kinekij kisentokaskej nemiskej kemej ipa. Moneki timoyekpiaskej iniuan. Kemej Pablo, moneki tikintakachiuaskej uan tikinmelauiliskej toni moneki kichiuaskej para kiyolpaktiskej Dios. Xa nejon tein tikiniluiaj toni kijtoua Biblia, uelis kinyololinis maj mopatakan. Sayoj ke komo moyekita ke amo kinekij kikauaskej tein Jehová amo kiyolpaktia, amo tikinchiualtiaj maj mopatakan, uan tikintemouaj akin yekmelauj kinekij momachtiskej itajtol Dios.
20 Biblia kinextia toni yekmelauj kiyolnemiliaya Felix. Kijtoua: “Panok ome xiuit uan Porcio Festo kiixpatak Félix. Sayoj ke Felix kikauak Pablo maj tsakto porin kinekia maj judíos kuali kiitanij” (Hech. 24:27). Moyekitak ke amo kinekia kipaleuis Pablo. Félix kimatia ke imomachtijkauan Jesús amo takuejmolchiuayaj (Hech. 19:23). No kimatia ke Pablo amo kitapanauilijka nion se itanauatil tekiuaj. Maski ijkon, “kikauak Pablo maj tsakto porin kinekia maj judíos kuali kiitanij”.
21. ¿Toni kipanok Pablo keman Porcio Festo kiixtalijkej kemej tekiuaj, uan toni kipaleuij maj taxiko?
21 Kemej kijtoua Hechos 24:27, Pablo kisentokaya tsaktoya keman Porcio Festo kiixpatak Félix. De ompa para taixpan, Pablo miakpa monekik ajsis ininixpan tekiuanij. Yekmelauj Pablo miakpa kiuikakej “iniuan uejueyi tekiuanij uan okseki tekiuanij” (Luc. 21:12). Hasta no monekik yas iixpan akin katka okachi ueyi tekiuaj nejon tonalmej. Itech nochi tein kipanok, Pablo senkis takuaujtamatik iuan Dios. Xa nochipa kielnamikia tein Jesús kiluij: “¡Ximoyolchikaua!”.
a Xikonita recuadro “ Félix, se tekiuaj akin taixyekanaya Judea”.
b Tértulo kiluij Félix ke kitasojkamatiliaya porin ‘kichiujtoya maj kualtsin nemikan’ itech xolal. Sayoj ke nejon amo melauak katka. Keman yejua taixyekantoya okachi takuejmolchiuayaj hasta keman okachi motaouijkantalij ijkuak judíos kiixnamikkej Roma. Tértulo no kijtoj ke judíos ‘semi kitasojkamatiliayaj’ Félix porin kiyekchiujtoya tein okachi tapaleuiaya itech altepet. Tein melauj, miakej judíos kitauelitayaj Félix porin amo kuali taixyekanaya uan semi kintajyouiltiaya akin kiixnamikiaj (Hech. 24:2, 3).
