1, 2. Maski kitemouayaj kitsakuiliskej tanojnotsalis keman peuak kinixnamikij, ¿toni panok?

 OMPA Jerusalén peuak kintajyouiltiaj imomachtijkauan Jesús. Saulo “peuak semi kintajyouiltia tokniuan itech nechikol”. Semi kinixnamiki kemej se koujtajtapial (Hech. 8:3). Miakej imomachtijkauan Jesús akin nemij Jerusalén cholouaj uan ueliskia moitas ke Saulo kichiuati maj amo tanojnotsakanok. Sayoj ke mochiua tein se kimojkaita. Maj tikitakan toni panok.

² Amo uejkaua, nejon imomachtijkauan Jesús akin cholojkej peuak ‘kiteixmatiltiaj itajtol Dios’ itech xolalmej kampa mokaltalitoj (Hech. 8:4). Amo motsakuilij tekit maski kinixnamikiaj, ta kichiuak maj okachi miakkan kiteixmatiltikan iTaixyekanalis Dios. ¡Se kimojkaita nejon! Maski kitemouayaj kitsakuiliskej tekit keman peuak kinixnamikij, amo ijkon panok, ta kampa yajkej, ompa no peuak kitetapouiaj kuali tanauatilmej. Uan timomachtiskej ke no ijkon panouani axkan tonalmej.

3. 1) ¿Akoni katka Felipe? 2) ¿Keyej ompa Samaria miakej ayamo kikaktoyaj de iTaixyekanalis Dios? ¿Toni tekit kinextijka Jesús ke mochiuaskia Samaria?

³ Felipe, a semej “akin momoyaujkaj”, yajki Samaria (Hech. 8:4; xikonita recuadro “ Felipe akin kiteixmatiltia[ya] kuali tanauatilmej”). Ompa Samaria amo miakej kikaktoyaj tein kijtoua itajtol Dios, porin Jesús kinnauatijka itatitaniluan: “Amo xikalakikan itech nion se ueyi xolal tein poui Samaria, ta xiksentokakan xikintemokan sayoj israelitas akin kemej yeskia ichkamej tein poliujtokej” (Mat. 10:5, 6). Sayoj ke Jesús kimatia ke satepan no moteixmatiltiskia kuali tanauatilmej ompa Samaria, porin achto ke yaskia iluikak kijtoj: “Nanechteixmatiltiskej  ompa Jerusalén, itech nochi Judea uan Samaria, uan itech nochi taltikpak” (Hech. 1:8).

4. ¿Toni kichiujkej samaritanos keman Felipe kinixmatiltij itajtol Dios, uan keyej xa kuali kikakiaj itajtol Dios?

⁴ Keman Felipe ajsito Samaria, kiitak ke katka kemej tatok tein ‘chikauayakaya’ uan ‘ueliskiaya se kisentilis’ (Juan 4:35). Akin nemiaj ompa, semi kinyolpaktij kikakiskej tein Felipe kiteixmatiltij. ¿Keyej? Tikmatij ke judíos amo mouikayaj iniuan samaritanos, uan sekin hasta kintauelitayaj. Uan no, fariseos semi techikoitayaj uan kinemiliayaj ke okachi ueyichiuanimej katkaj. Sayoj ke Felipe amo ijkon kichiuaya. Yejua nochin kuali kinixmatiltij itajtol Dios. Yejua ika, “nochin akin mosentiliayaj kuali kikakiaj tein Felipe kijtouaya” (Hech. 8:6).

5-7. Xikonijto tein kipanok se tokniuj tein kinextia ke keman kintajyouiltiaj tokniuan tapaleuia maj oksekin no kimatikan tein Biblia tamachtia.

⁵ No ijkon panoua axkan: maski kitemouaj kitsakuiliskej tekit keman kintajyouiltiaj tokniuan, amo ijkon panoua. Ta kampa youij tokniuan oso kampa kintsakuaj, ompa kiteixmatiltiaj itajtol Dios. Ijkon panok itech Ojpatika Ueyi Neteuilis. Itaixpantijkauan Jehová kisentokakej tanojnotskej maski kintsakkej kampa nazis kinteltekitiltiayaj  uan kintajyouiltiayaj. Se judío akin ompa kiixmatiltijkej itajtol Dios kijtoj: “Nikitas keniuj itaixpantijkauan Jehová semi yolchikaujkej katkaj, nechpaleuij maj nikneltoka ke yejuan tamachtiayaj tein yekmelauj kijtoua Biblia, yejua ika no nimochiuak itaixpantijkauj Jehová”.

⁶ Kemansa, hasta akin techtajyouiltiaj kikakij itajtol Dios uan kineltokaj. Ijkon kipanok semej takamej akin tajpiayaj kampa kinteltekitiltiayaj uan kintajyouiltiayaj ompa Gusen (Austria). Keman tokniuj Franz Desch kitsakuatoj ompa, nejon tajpixkej peuak momachtia Biblia iuan nejin tokniuj. Seki xiujmej satepan, yejuan mosenajsikej itech se ueyi nechikol uan semi yolpakkej kimatiskej ke axkan nejon takat no tanojnotsaya.

⁷ No ijkon panoua keman tokniuan peua kintajyouiltiaj kampa nemij uan moneki choloskej. Ijkon panok kemej itech xiuit 1970, keman tokniuan de Malaui cholojkej uan mokaltalitoj Mozambique. Yejuan no kiteixmatiltijkej itajtol Dios kampa ajsikej. Kisentokakej ijkon kichiujkej maski satepan no peujkej kintajyouiltiaj ompa. Tokniuj Francisco Coana kijtoj: “Maski tisekimej miakpa techtsakkej porin titanojnotsayaj, keman tikitayaj ke miakej kiseliayaj kuali tanauatilmej, senkis techmatiltiaya ke Jehová techpaleuijtoya kemej kinpaleuij itech yekinika siglo”.

8. Kemej miakej kisaj de kampa kayomej, ¿keniuj nejon kichiua maj miakej kikakikan itajtol Dios?

⁸ No mochiujtok okseki taman tein tapaleuia maj kikakikan itajtol Dios itech okseki altepemej. Axkan tonalmej miakej mokaltalitij itech okse altepet porin kampa kayomej mochiua neteuilis, amo onkak tekit oso tatasojti, uan ompa tokniuan kinnojnotsaj uan peua momachtiaj Biblia. Kemej miakkan kisentokaj ajsij akin seseko kayomej, moneki maj kinixmatiltikan kuali tanauatilmej itech inintajtol. Komo yejua nejon panotok kampa titanojnotsaj, ¿timochikauaj tikinnojnotsaskej akin ‘ualeuaj itech nochin altepemej, uejueyi kalyetonij, xolalmej uan tajtouaj tataman tajtolmej’? (Apoc. 7:9).

9. ¿Akoni katka Simón, uan keyej xa kimojkaitaya tein kichiuaya Felipe?

⁹ Ompa Samaria, Felipe kichiuak miak milagros: kinpajtij miakej akin amo ueliaj nejnemiaj uan sekin hasta kinkixtilij amokuali ejekamej (Hech. 8:6-8). Se takat naual akin monotsaya Simón, semi kimojkaitak chikaualis tein Jehová kimakak Felipe. Simón no kichiuaya seki taman tein miakej kimojkaitayaj uan hasta kijtouayaj: “Nejin takat kipia iueyi chikaualis Dios”. Sayoj ke keman kiitak milagros tein  Felipe kichiuaya, Simón kiajsikamatik ke Felipe yekmelauj kipiaya ichikaualis Dios, uan hasta no peuak taneltoka (Hech. 8:9-13). Sayoj ke satepan kinextij ke kiyolnemilij se taman tein amo kuali.

10. 1) ¿Toni kichiujkej Pedro uan Juan ompa Samaria? 2) ¿Toni kichiuak Simón keman kiitak ke Pedro uan Juan kipiayaj ichikaualis Dios?

¹⁰ Keman tatitanilmej kimatkej ke ompa Samaria peujkej kineltokaj itajtol Dios, kintitankej Pedro uan Juan (xikonita recuadro “ Pedro kikuik ‘llaves tein ika tatapoui itech itaixyekanalis Dios’”). Keman yejuan ajsikej ompa, kitalijkej ininmauan inintech akin yekin mochiujkaj tokniuan, uan kiselijkej ichikaualis Dios. b Simón semi kimojkaitak nejon tein kichiuayaj tatitanilmej uan hasta kiniluij: “No xinechmakakan nejin tanauatil para maj Dios kimaka ichikaualis akin itech niktalis nomauan”. Hasta kinmakaya tomin, porin kinemilij ke ueliskia kikouas nejon tatiochiualis (Hech. 8:14-19).

11. ¿Toni Pedro kiluij Simón, uan toni kichiuak Simón?

¹¹ Pedro kiyekiluij Simón: “Maj motomin ixpoliui mouan, porin tiknemilij ke ueliskia tikouas tein Dios tetayokolia. Amo mitsnamiki ximokalaki itech nejin, porin amo tiyolmelauak iixpan Dios”. Uan no kiluij maj moyolpatani: “Xiktataujti Jehová maj mitstapojpolui, komo ueli, porin tikyolnemilij nejin tein amo kuali”. Moita ke Simón katka yolkuali, sayoj ke nejon tonal kikauak maj kiyekana tein kiyolnemilij. Yejua  ika, Simón kiniluij tatitanilmej: “Xiktataujtikan Jehová para maj amo nechpano nion teyi tein nankijtojkej” (Hech. 8:20-24).

12. ¿Toni technejmachtia tein kichiuak Simón, uan keniuj semi kichiuaj nejon itech taneltokalis tein amo melauak?

¹² Tein Pedro kiyekiluij Simón technejmachtia akin tikchiuaj kemej Cristo, ke amo kuali yetok maj tiktemokan tikpiaskej oso titemakaskej se tekit itech nechikol ika tomin. Sayoj ke itech taneltokalis tein amo melauak kemaj kichiuaj nejon. Se enciclopedia kijtoj itech xiuit 1878 ke nochipa keman kiixpejpenayaj papa, monekia kitemakaskej tomin para kinixpejpenaskej. Miakej amo pinauayaj uan nion kichiuayaj kemej amo momatis.

13. ¿Toni techpaleuis maj amo tikchiuakan kemej tein kichiuak Simón?

¹³ ¿Toni techpaleuis maj amo tiktemokan tikpiaskej oso titemakaskej se tekit itech nechikol ika tomin? Amo kuali yeskia maj tikintayokolikan miak taman oso maj panouaya tikintakachiuakan tayekananij akin tiknemiliaj ke ueliskia techmakaskej se tekit itech nechikol. Uan komo tejuan tikpiaj tanauatil, amo kuali yeskia maj tikinteltakachiuakan akin kipiaj tomin. Nejin ome taman amo kuali yetok. Tisejsemej tiitekitikauan Dios moneki tiyeskij tiyolyemankej uan tikauaskej maj ichikaualis Dios kinexti akoni kipias se tekit itech nechikol (Luc. 9:48). Akin tipouij itech inechikol Dios amo kinamiki maj tiktemojtinemikan timoueyitaliskej (Prov. 25:27).

14, 15. 1) ¿Akoni katka takat akin Felipe kinojnotsak uan keniuj kiajsik? 2) ¿Toni kichiuak takat ueyichiujkej keman kikakik kuali tanauatilmej, uan keniuj tikmatij ke amo kijsiujkanemilij moauis? (Xikonita nota).

¹⁴ Maj oksepa ika titajtokan Felipe. Iángel Jehová kiluij maj yani itech ojti tein temoua de Jerusalén hasta Gaza. Felipe kimatik keyej ompaka kititankej keman kiitak se ueyichiujkej kayot Etiopía akin “tokotsyetiaya itech icarro uan chikauak kiixtajtoltijtiaya iamatajkuilol Isaías” (xikonita recuadro “ ¿Akoni katka ueyichiujkej kayot Etiopía?”).  Dios ika ichikaualis kichiuak maj Felipe kiajsiti nejon takat uan kitajtanij: “¿Yekmelauj tikajsikamati tein ompa ijkuiliujtok?”. Takat kinankilij: “¿Uan keniuj nikajsikamatis komo amo akin nechmachtia?” (Hech. 8:26-31).

¹⁵ Nejin takat kiluij Felipe maj tejko itech icarro. ¡Tiknemiliaj ke tel kuali tein ika monojnotskej! Miak xiujmej amo akin kimatia akoni katka “ichkat” tein ika tajtoua itech amatajkuilol Isaías (Is. 53:1-12). Uan keman yajtoyaj itech carro, Felipe kimelauilij ke nejon “ichkat” katka Jesucristo. Nejon ueyichiujkej akin kiselijka inintamachtilis judíos, kemej akin moauijkej itech Pentecostés xiuit 33, niman kimatik toni monekia kichiuas. Kijtoj: “¡Xikita! Nikan onkak at. ¿Toni nechtsakuilia maj nimoaui?”. Uan Felipe niman kiauij (xikonita recuadro “ Kiauijkej kampa onkaya miak at”). c Ompa, Dios ika ichikaualis kichiuak maj Felipe ajsi Asdod, kampa kiteixmatiltito kuali tanauatilmej (Hech. 8:32-40).

16, 17. ¿Keniuj techpaleuiaj ángeles keman tikteixmatiltiaj kuali tanauatilmej?

¹⁶ Ijkon kemej Felipe, tejuan no tikteixmatiltiaj kuali tanauatilmej. Kampa yeski tiaskej tiktemouaj tikteixmatiltiskej iTaixyekanalis Dios. Uan ompa tikinajsinij akin kinekij kikakiskej kuali tanauatilmej. Uan ijkon panoua amo porin tejuan tiktemouaj tanojnotsaskej, ta porin Biblia kijtoua ke ángeles kiixyekanaj tanojnotsalis para maj kikakikan nochin “akin pouij itech tataman altepemej, itech tataman uejueyi kalyetonij, akin tajtouaj tataman tajtolmej uan tataman ininxolal” (Apoc. 14:6). Jesús ipa kijtojka ke ángeles kinixyekanaskiaj akin tanojnotsaskiaj. Keman ika tajtoj trigo uan sakat, kinextij ke yejuan ángeles yeskiaj tekitinij akin kiololoskiaj tatok, “keman tamitiya tein mochiujtok itech taltikpak”.  Nejin ángeles kikixtiskiaj “de iTaixyekanalis Dios nochi tein kichiua maj se tajtako uan akin kichiuaj tein amo kuali” (Mat. 13:37-41). Uan no kinsentiliskiaj akin taixyekanaskej ompa iluikak uan satepan “okseki ichkamej” akin ‘amo akaj ueli kinpoua’ tein Jehová kineki kinualkuis itech inechikol (Apoc. 7:9; Juan 6:44, 65; 10:16).

¹⁷ Keman titanojnotsaj, miakpa tikinajsinij akin kitataujtijtoyaj Dios maj kinpaleui, uan nejon kinextia ke ángeles kemaj kiixyekantokej tanojnotsalis. Maj tikitakan tein kinpanok ome tokniuan akin tanojnotstoyaj iuan se okichpiltsin. Ajsitoyaya nepantaj uan yaya kisteuatij. Sayoj ke okichpiltsin kitelnekik maj tanotsatij itech okse kali. Hasta yejua tayekanteuak uan kitsilinito timbre. Tatapoj se ichpoch uan nejin tokniuan motokijkej para tajtoskej iuan. Semi kimojkaitakej keman kiniluij ke yekin kitataujtijka Dios para maj aksa kititani maj kipaleui maj kiajsikamati tein Biblia kijtoua. Keman tokniuan kiluijkej ke kimachtiskiaj ika Biblia, yejua kinekik.

18. ¿Keyej moneki tiksentokaskej tikitaskej ke se ueyi tatiochiualis maj titanojnotsakan?

¹⁸ Tinochin akin tikchiuaj kemej Cristo tikpiaj se kualtsin tatiochiualis: tisentekitij iniuan ángeles keman tikinixmatiltiaj itajtol Dios okachi miakej itech nochi taltikpak. Yejua ika xikonsentoka xikonita kemej se ueyi tatiochiualis uan xikonsentoka xikonteixmatilti “kuali tanauatilmej tein ika tajtoua Jesús” (Hech. 8:35). Sayoj ijkon yekmelauj tionyolpakis.