1, 2. ¿Toni panotoya keman Samuel kinnojnotsak israelitas, uan keyej moneki moyolnonotsaskej?

SAMUEL ijkatok ininixpan miakej taltikpakneminij uan kinixita. Nejin takat yolmelauak, akin kiuika miak xiujmejya kemej tanauatijkej uan tamelaujkej, kinsentilij itech xolal Guilgal nochin akin nemij itech xolal Israel. Itech calendario tein axkan tiktekitiltiaj, yeskia metsti mayo oso junio. Peuakya tauaki, uan moita ke moneki kitekiskejya trigo porin chikauayakya. Satepan, amo akin kakisti, uan Samuel motajtania keniuj kinpaleuis taltikpakneminij maj kuali tanemilikan.

² Taltikpakneminij amo kiajsikamatij ke amo kuali tein kichiujtokej. Kinekij kipiaskej kemej tekiuaj se taltikpaknenkej. Amo kiajsikamatij ke ika nejin kinextiaj ke amo kipoujkaitaj Dios, Jiova, nion itanauatijkauj. Tein melauj, kiixtopeujtokej Jiova kemej inintekiuaj. ¿Uelis kinpaleuis Samuel maj moyolnonotsakan?

3, 4. 1) ¿Keyej Samuel ika tajtoj keman katka telpoch? 2) ¿Keyej uelis techpaleuis maj tikitakan ineskayo Samuel?

³ Keman kinnojnotsa taltikpakneminij, Samuel kijtoua: “Nixiuejya uan nikuapochiktiakya”. Itson tein istak kichiua maj okachi kipoujkaitakan tein kijtoua uan maj kiitakan ke motelneki. Ompa, kisentoka kijtoua: “Peuak namechixyekana keman katka nitelpoch uan niksentoka hasta axkan” (1 Sam. 11:14, 15; 12:2). Maski panokejya miak xiujmej, kisentoka kielnamiki tonalmej keman katka telpoch. Uan kemej ijkuak kuali taixpejpenak, amo keman kikauani Dios uan kipia se ueyi takuaujtamatilis.

 ⁴ Samuel monekik kichikauas uan kiyekpias itakuaujtamatilis nochipa, maski kiyoualojtoyaj taltikpakneminij tanekepilianij uan amo yolkualmej. Itech nejin tonalmej, no ouij techkisa tikchikauaskej totakuaujtamatilis porin tinemij kampa mochiua tein tel amo kuali uan nochin mouejkatilijtokej iuan Dios (xikonixtajtolti Lucas 18:8). Maj tikitakan toni uelis techmachtis ineskayo Samuel, uan tipeuatij keman konetok katka.

5, 6. ¿Keyej moijtoua ke Samuel amo moskaltij kemej nochin okichpipil, uan keyej itatuan kiyekmatiaj ke kuali kiyekpiaskiaj ompa?

⁵ Samuel amo moskaltij ijkon kemej nochin okichpipil. Tepitsin satepan ijkuak imomaj amo monekiaok yejua kitamakas, keman kipiaya kemej eyi xiuit oso se tepitsinok, peuak tekiti ompa Siló, tein moajsia kemej 30 kilómetros kampa yolik, itech xolal Ramá. Ompa tapaleuiskia itech tekit tein mochiuaya itech tabernáculo (oso kali tachijchiuj ika taken tein mokuia kemej templo). Itatuan, Ana uan Elqaná, kimaktilijkaj Jiova maj kichiua se tekit tein motelnekia: yeskia nazareo nochi inemilis. * ¿Keyej ompa kikauatoj, kampa semi uejka? ¿Xe amo kitasojtayaj?

⁶ Amo kijtosnekia nejon. Yejuan kimatiaj ke ininkonetsin kiyekpiaskiaj ompa Siló. Tikyekmatij ke tayekankatiopixkat Elí, kiitak maj kuali yeto, porin Samuel iuan tekitia. Uan no, moajsiaj seki siuamej akin kinixtalijkaj maj kichiuakan sejse taman tekit (Éx. 38:8; Juec. 11:34-40).

7, 8. 1) ¿Keniuj Samuel kiyolchikauayaj itatuan xijxiujtika? 2) ¿Toni kinmachtia tetatmej axkan tein kichiujkej Ana uan Elqaná?

⁷ Uan no, Ana uan Elqaná amo keman kielkaujkej yekinika ininkonetsin akin kitasojtayaj. Ana kitajtanij Dios se okichpil uan motenkauak kimaktilis maj kitekitili uan yejuatsin kinankilij keman yolik Samuel. Nochi xiujmej, keman kikalpanouayaj, Ana kiuikiliaya se taken makojkotoltik tein yejua kichijchiuilijka uan tein ueliskia motalilis ompa. Amo tiomeyolouaj ke Samuel kichixtoya tonal keman kikalpanoskiaj itatuan, akin nochipa kiyolmajxitiayaj, kiyolchikauayaj uan kipaleuiayaj maj kitasojkamati kitekitilis Jiova itech tabernáculo.

⁸ Nejin kinmachtia se taman tein tel kuali akin kipiaj konemej. Miakej tetatmej kintekipachoua keniuj kinixpanoltiskej ininkoneuan uan amo keniuj kichikauaskej ininkuali uikalis iuan Dios. Sayoj ke Ana uan Elqaná kiitayaj ke okachi monekia maj nochin ininchankauan kuali mouikakan iuan Dios, yejua ika Samuel mochiuako se tel kuali takat (xikonixtajtolti Proverbios 22:6).

9, 10. 1) ¿Keniuj chijchiujtoya tabernáculo, uan toni kimachiliaya Samuel keman kiitaya? (No xikonita nota.) 2) ¿Katiyejua seki taman tekimej kichiuaya Samuel, uan keniuj axkan telpochmej uelis kitojtokaskej ineskayo?

 ⁹ Keman moskaltijtiyaya, okichpiltsin Samuel xa yaya nemiti itech tepemej tein kiyoualouayaj Siló. Tepekuapan uelia kipanitaya xolal uan no tal tein amo tepeyoj okachi tani. Uelis timonemiliskej ke kualtsin momachiliaya uan yolpakia nochipa keman tachiaya kampa yetoya itabernáculo Jiova. Amo onkaya okseko kampa kiueyichiuayaj Jiova ta sayoj itech nejon tabernáculo, tein mochijchiujka kemej cuatrocientos xiujmej achtoya ika itaixyekanalis Moisés. *

¹⁰ Telpoch Samuel kitelyolpaktiaya tein kichiuaya itech tabernáculo. Yejua kijkuiloj satepan ke “tekititoya iixpan Jiova, kemej telpoch, uan ilpitok kipiaya se efod tachijchiuj ika lino” (1 Sam. 2:18). Keman moijtoua ke kipiaya se taken tein motokaytia efod kinextia ke kinpaleuiaya tiopixkamej. Nejon katka se taken makojkotoltik uan amo ijtsontoya tajtanakastan. Maski amo katka se tiopixkat, kichiuaya seki tekimej, kemej tatapos kalixpan kualkanpa uan kipaleuis Elí, akin tel xiuejya katka. Samuel kiteluelitaya tekitis ichan Jiova, sayoj ke mochiujtoya se taman tein peuak kiyolkuejmoloua. ¿Toni katka?

11, 12. 1) ¿Keniuj moixmatiaj Hofní uan Finehás? 2) ¿Toni tein tel amo kuali kichiuayaj Hofní uan Finehás itech tabernáculo? (No xikonita nota.)

¹¹ Ijkuak katka semi telpoch, Samuel kiitak ke mochiuaya miak taman tein tel amo kuali. Biblia kijtoua ke ikoneuan Elí, Hofní uan Finehás, “katkaj takamej akin amo teyi kualtiayaj, [uan] amo kipoujkaitayaj Jiova” (1 Sam. 2:12). Tein melauj, nejin ome tanemililmej mouikaj. Hofní uan Finehás katkaj “takamej akin amo teyi kualtiayaj” (no moajsikamati, “konemej akin amo teyi chiuanimej”) porin “amo kipoujkaitayaj” Jiova. Tel amo kinekiaj kitakamatiskej ikuali tanauatiluan Dios, uan nejon kinuikak maj kichiuakan okseki uejueyi tajtakolmej.

¹² ITanauatil Jiova kiyekijtouaya toni taman tekimej monekia kichiuaskej tiopixkamej uan keniuj monekia kitemakaskej  netetayokolilmej. Uan kuali tein tanauatiaya, porin ika nejon netetayokolilmej Dios ueliskia kintapojpoluis taltikpakneminij. Ijkon, yejuatsin kinitaskia ke chipaujkej, ueliskia kinixyekanas uan kintatiochiuis. Sayoj ke kemej Hofní uan Finehás amo kipoujkaitayaj netetayokolilmej tein kitemakayaj israelitas, okseki tiopixkamej no peuak ijkon kichiuaj. *

13, 14. 1) ¿Keniuj taltikpakneminij kinijtakouaya tajtakolmej tein mochiuaya itech tabernáculo? 2) ¿Keniuj Elí amo kiyekchiuak itekiuj kemej tayekankatiopixkat uan kemej tetat?

¹³ Maj timonemilikan keniuj telpoch Samuel kitelyolkokouaya keman kiitaya ke itech ichan Jiova mochiuaya nejon teikamauiltilis uan amo akin teyi kichiuaya. Xa tel miakej kinitak akin kisayaj uan tayokoxtiyayaj porin ininka mauiltijkaj. Miakpa katkaj akin kipanouayaj tatasojtilis uan tajyouijtoyaj akin yajkaj ompa porin kitemouayaj maj kinyolseuikan uan maj kinyolchikauakan. Uan okse tamanok, kimatik ke Hofní uan Finehás motekayaj iniuan seki siuamej akin tekitiaj ikalakyan tabernáculo. Nejon takamej nion tepitsin kipoujkaitayaj itanauatiluan Jiova tein kijtoua maj amo se auilnemi (1 Sam. 2:22). Samuel xa kichiaya maj Elí kiyektaliani nejin kuejmol.

¹⁴ Uan tein melauj, sayoj Elí ueliskia kitsakuilis nejin kuejmol. Kemej tayekankatiopixkat, monekia tachias itech nochi tein mochiuaya itech tabernáculo. Uan kemej tetat, monekia kinmejmelauas ikoneuan porin amo sayoj yejuan moijtakojtoyaj, ta no tel miakej kinijtakojtoyaj. Sayoj ke Elí amo kiyekchiuak itekiuj kemej tayekankatiopixkat nion kemej tetat, porin sayoj tepitsin kinajuak (xikonixtajtolti 1 Samuel 2:23-25). Monekia maj kinmejmelaua okachi chikauak. Yejuan kinnamikia mikiskej porin kichiuayaj tel uejueyi tajtakolmej.

15. ¿Toni chikauak tanauatil Jiova kimatiltij Elí, uan keniuj tanankilij yejua uan ikoneuan?

¹⁵ Kuejmol okachi moskaltij uan Jiova kichiuak maj se tanauatijkej oso “se takat akin Dios kititanik”, akin amo moijtoua itokay, maj kiiluiani Elí se chikauak tanauatil. Yekinika, Jiova kiiluij Elí: “Tiksentoka tikinueyichiua mokoneuan okachi ke nejua”. Satepan, kimatiltij ke ikoneuan akin tel amo yolkualmej mikiskiaj itech sayoj se tonal uan ichankauan tel tajyouiskiaj uan hasta amo tekitiskiajok kemej tiopixkamej, tein katka se tatiochiualis. ¿Kichiuak nejon tanauatil maj kipatakan inintachiualis Elí uan ikoneuan? Biblia kinextia ke amo (1 Sam. 2:27–3:1).

16. 1) ¿Toni kijtoua Biblia ika keniuj Samuel okachi kuali mouikaya iuan Jiova? 2) ¿Keyej tejuatsin tikonita ke semi teyolchikaua kampa ika motajtoua Samuel keman katka telpoch?

 ¹⁶ Uan Samuel, ¿no kichiuaskia tein amo kuali? Amo. Maski mochiujtoya tein tel amo kuali, itech Biblia kemansa kijtoua teisa tein kuali tein Samuel kichiujtoya. Maj tikelnamikikan ke itech 1 Samuel 2:18 tikixtajtoltijkej ke kisentokaya “tekititoya iixpan Jiova, kemej telpoch”. Ijkuak katka tel konetok, Samuel peuak kiixtalia nochipa kitekitilis Dios. Uan itech versículo 21 techiluia okse taman tein kuali: “Telpoch Samuel kisentokak moskaltij iuan Jiova”. Kemaj, ijkon kemej panotiyayaj xiujmej, okachi kuali mouikaya iuan Dios. Se tel kuali uikalis iuan Jiova kemej nejon, tapaleuia maj amo timoijtakokan ika tein amo kuali.

17, 18. 1) ¿Keniuj axkan telpochmej uelis kichiuaskej kemej Samuel keman oksekin amo kinkauiliaj se kuali neskayot? 2) ¿Keniuj tikmatij ke tein Samuel kiixejekoj kichiuas yejua tein okachi kuali katka?

¹⁷ Samuel ijsiujka ueliskia kinemilis ke komo tayekankatiopixkat uan ikoneuan tajtakouayaj, yejua no ueliskia kichiuas tein kinekiskia. Sayoj ke komo oksekin tajtakouaj, hasta akin kipiaj tanauatil, amo kijtosneki ke no uelis titajtakoskej. Ijkon kemej “Samuel kisentokak moskaltij iuan Jiova”, itech nejin tonalmej, miakej telpochmej uan ichpochmej akin kichiuaj kemej Cristo no kipiaj se kuali uikalis iuan Jiova, maski oksekin amo kinkauiliaj se kuali neskayot.

¹⁸ ¿Uan toni panok iuan Samuel porin kuali taixejekoj? Biblia kijtoua: “Telpoch Samuel kisentokaya moskaltiaya, uan Jiova uan taltikpakneminij kuali kiitayaj” (1 Sam. 2:26). Ika nejin tikitaj ke nochin kuali ika tajtouayaj, oso nochin akin yejua kiitaya ke monekia kuali ika tajtoskej. Jiova kiteltasojtaya  porin amo kikauaya. Uan maski Samuel kuali kimatia ke Dios kitamiskia tein amo kuali tein mochiujtoya Siló, xa motajtaniaya kemanian yeskia. Se youak, kimatik toni mochiuaskia.

19, 20. 1) ¿Toni kipanok Samuel se youak? 2) ¿Keniuj Samuel kiitaya Elí? 3) ¿Keniuj kimatik Samuel akoni kinotstoya?

¹⁹ Tepitsin achto ke tanesis, tayouayanok katka, uan candelabro kisentokaya tepitsin tauijtoya. Maski amo teyi mokakia, Samuel kikakik se tajtol tein kinotsaya uan monemilij ke Elí kinekia nepaleuil, porin xiuejya katka uan amo semi tachiayaok. Samuel meujtikisak uan “motalojteuak” hasta kampa kochia. Maj timonemilikan keniuj okichpiltsin motaloua kiajsiti Elí uan nion motekaktij. ¡Semi techyololinia tikitaskej ke Samuel kualtakat katka iuan Elí uan kipoujkaitaya! Kimatia ke maski Elí tajtakojtoya, kisentokaya katka tayekankatiopixkat akin Jiova kiixtalijtoya (1 Sam. 3:2-5).

²⁰ Samuel kijxitij Elí ika nejin tajtolmej: “Nikan niyetok, porin tinechnotsak”. Elí kiiluij ke yejua amo kinotsak uan kinauatij maj motekati. Nejin panok ojpaok. Ika expa, Elí kimatik toni panotoya. Itech nejon tonalmej keman mochiujtoya tein amo kuali, Jiova amo semi tajtouaya iuan ixolal ika tajtachialismej oso amo kintitania itanauatijkauan. Uan Elí kiajsikamatik ke Jiova oksepa kinekia kitematiltis teisa, uan axkan iuan se okichpil. Yejua ika, kinauatij maj oksepa motekati uan kiiluij keniuj monekia tanankilis. Amo uejkaua oksepa mokakik tajtol: “¡Samuel! ¡Samuel!”. Uan yejua kichiuak kemej Elí kinauatijka, uan tanankilij: “Xitajto, porin motakeual takaktok” (1 Sam. 3:1, 5-10).

21. ¿Keniuj ueli tikakij Dios axkan, uan keyej motelneki maj ijkon tikchiuakan?

²¹ Axkan kemaj moajsiaya ompa Siló se aksa akin kikakia Dios. Uan itech nejon tonal, Jiova peuak kinojnotsa Samuel, uan yejua nochipa kikakia. ¿No ijkon tikchiuaj tejuan? Komo tiknekij tikakiskej Jiova amo moneki maj yejuatsin technotsa youak. Axkan tikpiaj ajsitok iTajtol, uan keman tikixtajtoltiaj, kemej yeskia yejuatsin mojmostaj technojnotsa. Komo okachi tikakij uan tiktakamatij, okachi mochikauas totakuaujtamatilis. Yejua nejon tein kipanok Samuel.

22, 23. 1) ¿Keniuj mochiuak tanauatil tein Samuel kimatiltij Elí? 2) ¿Keniuj okachi moteixmatiltij Samuel?

²² Itech nejon youak mopatak inemilis Samuel, ta keman mochiuak se tanauatijkej uan tajtouaya itenkopa Jiova, peuak okachi tel kuali mouika iuan. Yekinika, monekia kimatiltis Elí ke amo uejkaua ichankauan kiseliskiaj tatsakuiltilis tein achto moijtojka. Samuel xa kiouijmakaya kiiluis Elí tein panoskia, sayoj ke moyolchikauak. Keman kimatiltij, Elí mokauak maj mochiua itanejnekilis Dios. Satepan mochiuak nochi tein Jiova tanauatijka: itech sayoj se tonal, itech se neteuilis tein kipiakej israelitas iniuan filisteos, Hofní uan Finehás  mikkej, uan Elí momikilij keman kimatik ke kaxon tein kiixnextiaya netenkaualis moaxkatilijkaj taixnamikinij (1 Sam. 3:10-18; 4:1-18).

²³ Sayoj ke Samuel okachi moteixmatiltij kemej se tanauatijkej yolmelauak. Biblia kijtoua ke “Jiova iuan yetoya” uan nochipa kichiuak maj mochiua tein Samuel tanauatiaya (xikonixtajtolti 1 Samuel 3:19).

24. ¿Toni tajtankej israelitas satepan, uan keyej tel ueyi tajtakol katka?

²⁴ ¿Israelitas kitakamatkej Samuel uan amo keman kikaujkej Jiova? Tetayokoltij tikijtoskej ke amo. Ejkok tonal keman amo kinekkejok maj sayoj se tanauatijkej kinixyekana. Kemej okseki altepemej kipiayaj se tekiuaj, yejuan no kinekiaj kipiaskej. Ijkon kemej Jiova kinauatij, Samuel kichiuak tein kitajtaniayaj. Sayoj ke monekia kinnejmachtis ke tel ueyi tajtakol tein kichiujtoyaj: amo kiixtopeujtoyaj se takat, ta kiixtopeujtoyaj Jiova. Yejua ika, kinsentilij itech xolal Guilgal.

25, 26. ¿Keniuj Samuel kinpaleuia israelitas maj kiitakan ke kichiujtokej se ueyi tajtakol?

²⁵ Maj oksepa tikelnamikikan tein tikitakej itech ipeujyan nejin tamachtilis. Ompa yetok Samuel ininixpan tel miakej taltikpakneminij. Nejon tonal semi ouij. Tanauatijkej, akin xiuejya, kinelnamiktia keniuj monejnemiltij ika takuaujtamatilis uan amo keman kikauak Jiova itech nochi inemilis. Ompa “kitataujti[a] Jiova” maj kititani se ueyi kiouit (1 Sam. 12:17, 18).

²⁶ ¿Maj uetsi se ueyi kiouit itech nejon tonalmej keman tel tauaktok? ¡Amo ueli se kinemilia maj pano nejon! Sayoj ke komo aksa amo kineltoka oso mokejkeloua, niman kiita ke melauak tein kijtojka Samuel, porin peua ijsiujka tatileui uan se chikauak ejekat kitatamota trigo tein kitokkaj. Tel tatitikuini uan peua kioui. ¿Keniuj kiitaj israelitas nejon tein panoua? Peujkej “kimoujkatokaj Jiova uan Samuel”. Axkan kemaj kiitaj ke kichiujtokej se ueyi tajtakol (1 Sam. 12:18, 19).

27. ¿Keniuj kinita Jiova akin kipiaj inintakuaujtamatilis kemej tein kipiak Samuel?

²⁷ Ika nejin mouiskatekit, Jiova kinankilij inetataujtil Samuel uan kichiuak maj israelitas kipatanij inintanemilil. Ijkuak konetok katka hasta keman xiuejya, Samuel takuaujtamatik iuan iDios uan yejuatsin nochipa kitatiochiuij. Jiova amo mopata: komo no titakuaujtamatij kemej Samuel, uelis tikyekmatiskej ke techpaleuis uan techtatiochiuis.