KEMAN tikonkaki tajtolmej alma uan espíritu, ¿itech toni tiontanemilia? Miakej kinemiliaj ke nejin tajtolmej kijtosneki, teisa  tein tikpiaj tein amo miki nion no ueli moita. Kinemiliaj keman timomikiliaj, nejon tein amo ueli moita, kikaua tonakayo uan kisentoka nemi okseko. Kemej nejin tanemilil noyampa moixmati, sekin kimoujkakakij ijkuak momachtiaj ke nejon amo yejua tein Biblia tamachtia. Komo amo, ¿toni yekmelauj techpanoua keman timomikiliaj?

Xikonelnamiki ke miak amaixmej tein kipia Biblia, yekinika moijkuiloj ika tajtol hebreo uan griego. Tajtol hebreo néfesch uan griego psykjé tein mokuij itech Biblia, sekin kikepaj kemej “alma”. Uan itech Biblia ika tajtol náhuatl, psykjé kikepa kemej “nemilis”, “yejuan”, “tejuan” uan “taltikpakuanij”. Moyekita ke nejin tajtolmej mokui keman ika motajtoua 1) taltikpakneminij, 2) tapialmej uan 3) nemilis tein kipiaj taltikpakneminij uan tapialmej. Maj tikitakan seki textos kampa kinextia nejin eyi taman.

Taltikpakneminij. Itech “tonalme kuak Noé nemiko [...], sayo chikueyi taka [psykjé] makiske kuak ne tetsaukaueyiat kiajokuik ninbarco” (1 Pedro 3:20). Nikan moyekita ke tajtol griego psykjé mokepak kemej taltikpakneminij: Noé, inamik, eyi ikoneuan uan isiuamouan. Uan no, itech Éxodo 16:16 israelitas kinmakakej nejin tanauatil: “Xikololokan [maná] [...] kemej kinajsis nochin taltikpakneminij [néfesch] tein nansejsemej nankinpiaj itech namokaltaken”. Ika okseki tajtolmej, kiololoskiaj maná kemej kinajsiskia kalyetouanij. Moajsi okseki neskayomej itech Biblia uan itech notas tein kipia kemej itech Génesis 46:18, Josué 11:11, Hechos 27:37 uan Romanos 13:1, kampa tajtolmej néfesch uan psykjé kijtosneki “taltikpakneminij”.

Tapialmej. Itech Biblia kampa ika motajtoua keman Dios tachijchiuak, tikixtajtoltiaj:  “Dios kijtoj: ‘Maj pexonikan itech at miak tataman aokuilimej [néfesch] tein yoltokej, uan maj patanikan okuiltsitsin ajko ejekaixko’. Uan Dios kijtoj: ‘Maj pexonikan nikan taltikpak nochi tataman tein yoltokej, kemej tapialmej, okuilimej tein moxoxolatsaj uan koujtaj okuilimej’. Uan ijkon mochiuak” (Génesis 1:20, 24). Itech nejin texto, tajtol “néfesch” no kijtosneki amichimej, tapialmej uan koujtaj okuilimej. Moajsi okseki neskayomej itech notas kemej itech Génesis 9:10, Levítico 11:46 uan Números 31:28.

Inemilis se taltikpaknenkej. Tajtolmej néfesch uan psykjé kemansa kijtosneki inemilis se aksa. Se neskayot, Jiova kiluij Moisés: “Mikkejya nochin takamej akin kitemouayaj monemilis [néfesch]” (Éxodo 4:19). ¿Toni kitemouayaj akin kitauelitayaj Moisés? Kinekiaj kimiktiskej. Uan no, miak xiujmej achto, keman Raquel kiyolitijtoya ikonetsin Benjamín, Raquel “kistiaj inemilis [néfesch] (porin momikilijtoyaya)” (Génesis 35:16-19). Maj no titanemilikan itech itajtoluan Jesús: “Nejuatsin nikualitapixke. Uan ne kuali tapixke yejua kitemakas ninemilis [psykjé] uan mikis para ijkon kinmakixtis iichkauan” (Juan 10:11). Jesús toka kitemakak psykjé oso inemilis. Itech nochi textos tein tikitakej, tajtolmej néfesch uan psykjé moyekita ke kijtosneki inemilis se aksa. Tikajsij okachi neskayomej tein no yejua kijtosneki, itech notas tein kipia 1 Reyes 17:17-23, Mateo 10:39, Juan 15:13 uan Hechos 20:10.

Komo tikonsentoka tionmomachtia iTajtol Dios, tikonitas ke amo moajsi nion se texto maj kisentili néfesch oso psykjé ika okseki tajtolmej kemej “tein amo miki” oso “nochipaya”. Ta Biblia kinextia ke néfesch kemaj miki (Ezequiel 18:4, 20). Nejin kinextia ke keman Biblia kijtoua se “miket”, kijtosneki se néfesch miket (Levítico 21:11).

Itech seki Biblias mokepak tajtolmej hebreo rúaj uan griego pnéuma kemej “ijyot” oso “espíritu”. Se neskayot, itech Salmo 104:29 ixnesi tein kiluiaj Jiova: “Komo tikinkuilia ininijiyo [rúaj], momikiliaj, uan mokepaj talnex kampa ualeujkej”. Uan  no, Biblia kijtoua ke keman “se inakayo [...] amo kipia ok niijiyo [pnéuma]” amo yoltokok (Santiago 2:26). Itech nejin textos, moyekita ke rúaj uan pnéuma kijtosneki tein kimaka nemilis inakayo aksa, ta komo amo kipia amo ueli yoltok. Yejua ika, itech Biblia, nejin tajtolmej amo sayoj mokepa kemej “ijyot”, ta no kemej ichikaualis nemilis. Se neskayot, itech itonaluan Noé, Dios kijtojka: “Nikualkuiti se tetsaujkakiouit itech taltikpak, uan ika nejon nikinixpoloti nochin akin nemij iluikaktampa, tein inintech tekititok ichikaualis [rúaj] nemilis” (Génesis 6:17; 7:15, 22). Yejua ika, rúaj uan pnéuma kijtosneki se chikaualis tein amo moita, tein kichiua maj moolini nochi tein yoltok.

Tonakayo moneki kipias ichikaualis nemilis [rúaj oso pnéuma] tein ika tekitis, ijkon kemej se tepostatsotson moneki tit tein ika tekitis. Maj titanemilikan itech se tein tekiti ika pilas. Keman tiktaliliaj pilas, chikaualis tein kipia kikakistiltia, komo amo kipia, amo kualtia. Uan tepostatsotson tein tekiti ika tit moneki se kitentakuiltis uan ijkon kakistis. No ijkon tekiti ichikaualis nemilis: yejua tein kimaka nemilis tonakayo. Ijkon kemej tit, ichikaualis nemilis oso ijyot [rúaj oso pnéuma] amo teyi kimachilia nion no ueli tanemilia. Kemaj, nejon sayoj se chikaualis. Uan keman ichikaualis nemilis oso ijyot kikaua tonakayo, mochiua tein kijtoj salmista: “Momikiliaj, uan mokepaj talnex kampa ualeujkej”.

Eclesiastés 12:7 kijtoua keman se aksa momikilia, “talnex [tein ika chijchiujtok] mokepa itech tal ijkon kemej achto katka, uan ichikaualis nemilis [rúaj] mokepa iuan Dios melauak tein kitemakak”. Keman ichikaualis nemilis oso ijyot kikaua inakayo aksa, momikilia inakayo uan mokepa itech tal kampa ualeuak. Uan ichikaualis nemilis mokepa iuan Dios akin kitemakak (Job 34:14, 15; Salmo 36:9). Sayoj ke nejin amo kijtosneki ke yekmelauj youi ne iluikak. Ta kijtosneki ke keman aksa momikilia, yejuatsin Jiova kiixejekoua ox oksepa nemis oso amo ijkuak ejkos tonal. Uelis tikijtoskej ke inemilis mokaua imako Dios. Sayoj yejuatsin ika ichikaujkauelilis oksepa uelis kimakas aksa ichikaualis nemilis oso ijiyo, uan ijkon oksepa nemis.

¡Semi techyolseuia tikmatiskej ke yejua nejon kinmakas Dios akin momikilijkejya! Ta Biblia kijtoua ke mikemej “ual kisaske  kampa ne animajtekochme” (Juan 5:28, 29). Ijkuak ejkos tonal keman Jiova kinajokuis, kinchijchiuilis yankuik ininnakayo uan kinmakas ichikaualis nemilis oso ijiyo uan ijkon oksepa uelis nemiskej. ¡Semi techyolpaktis!