1, 2. ¿Keyej nochin itekitikauan Dios moneki kimatiskej keniuj yeski keman taixpejpenalmej kiseliskejya ininnemilis ompa iluikak?

MIAKEJ akin axkan kitekitiliaj Jiova kichiaj nemiskej nochipaya nikan taltikpak. Sayoj ke sekin akin Jiova kinixpejpenak kichiaj nemiskej ompa iluikak. Nejin tokniuan taixpejpenalmej kinekij kimatiskej keniuj yeski keman kiseliskejya ininnemilis ompa iluikak. Sayoj ke, ¿keyej no kinekij kimatiskej nejin akin kichiaj nemiskej nikan taltikpak? Porin kemej tikitaskej, keman taixpejpenalmej kiseliskej ininnemilis ompa iluikak, akin nemiskej nikan taltikpak kiseliskej miak tatiochiualismej.

² Dios kichiuak maj seki itatojtokakauan Jesús itech yekinika siglo kijkuilouanij ke sekin kiseliskej ininnemilis ompa iluikak. Tatitanil Juan kijtoj: “Axkan tiikoneuan Dios, sayoj ke ayamo tikmatij keniuj tiyeskij. Tikmatij ke keman yejuatsin monextis tiyeskij kemej yejuatsin” (1 Juan 3:2, TNM). Nejin kinextia ke taixpejpenalmej amo kimatij keniuj yeski ininnemilis ompa iluikak keman oksepa nemiskej. Sayoj ke kemaj kimatij ke keman ompa nemiskej kiitaskej Jiova. Biblia amo senkis kijtoua keniuj yeski ininnemilis taixpejpenalmej ompa iluikak, sayoj ke techmatiltia seki taman. Kemej neskayot, tatitanil Pablo kijtoj ke taixpejpenalmej yetoskej iuan Cristo keman kiixpolos “nochi tanauatil uan nochi chikaualis uan nochi uelilis”, uan keman “kitamitanilis ya in mikilis”. Satepan, Jesús uan akin iuan tekiuajtiskej  nochi kimaktiliskej Jiova, uan yejuan no motemaktiskej uan mokauaskej maj yejuatsin kinixyekana (1 Cor. 15:24-28). ¡Semi kualtsin yeski! *

3. Kemej kinextia 1 Corintios 15:30-32, ¿toni uelik kichiuak Pablo porin takuaujtamatia ke mikemej oksepa nemiskej?

³ Kemej Pablo takuaujtamatia ke mikemej oksepa nemiskej kipaleuij maj kixiko ouijkayomej tein kipanok (xikonixtajtolti 1 Corintios 15:30-32, TNM). Kiniluij tokniuan akin nemiaj Corinto: “Mojmostaj nimoixnamiki ika mikilis”. Uan no kijtoj: “Nimoteuiani iniuan tapialmej tamouililmej ompa Éfeso”. Xa kijtosnekia ke moteuijka iniuan tapialmej kampa taltikpakneminij moixpetaniayaj (2 Cor. 1:8; 4:10; 11:23). Oso xa ininka tajtojtoya judíos akin semi kiixnamikiaj uan oksekin akin no kitauelitayaj akin katkaj kemej “tapialmej tamouililmej” (Hech. 19:26-34; 1 Cor. 16:9). Maski Pablo kipanok tataman ouijkayomej, nochipa takuaujtamatik ke satepan okachi kuali nemiskia (2 Cor. 4:16-18).

4. ¿Keniuj kinpaleuiani miakej tokniuan porin takuaujtamatij ke mikemej oksepa nemiskej? (Xikonita taixkopin ipeujyan amaix).

⁴ Tejuan no tikpanouaj tataman ouijkayomej. Seki tokniuan kinchiuilianij miak taman tein amo kuali. Oksekin nemij kampa mochiujtok neteuilismej uan kimouiliaj maj teisa kinpano. Uan itech seki altepemej, tekiuanij amo kinkauaj tokniuan maj tanojnotsakan, sayoj ke yejuan kisentokaj kitekitiliaj Jiova maski uelis kintsakuaskej oso hasta kinmiktiskej. Maski ijkon, nochi nejon tokniuan kisentokaj kiueyichiuaj Jiova uan techkauiliaj se kuali neskayot. Amo mouij porin kimatij ke maski momikiliskej, Jiova kijtoua ke kinmakas tein okachi kuali satepan.

5. ¿Toni tanemilil uelis kichiuas maj amo titakuaujtamatikanok ke mikemej oksepa nemiskej?

⁵ Pablo kinnejmachtij tokniuan maj moyekpianij porin sekin kipiayaj nejin tanemilil tein ueliskia kintapololtis: “Komo mikemej amo oksepa nemiskej, ‘maj titakuakan uan maj titatayikan porin mosta timikiskej’”. Miakej ipa ijkon tanemiliayajya achto. Tein melauj, Pablo xa ika tajtojtoya Isaías 22:13, kampa moijtoua ke israelitas sayoj kitayekanaltiayaj moyolpaktiskej uan amo kitemouayaj kuali mouikaskej iuan Dios. Nejon israelitas kinemiliayaj ke kemej amo se kimati kemanian se momikilis, okachi kuali maj se moyolpakti. Uan miakej no ijkon tanemiliaj axkan. Sayoj ke Biblia kinextia ke israelitas amo kuali kinyajki (2 Crón. 36:15-20).

6. Kemej tikneltokaj ke mikemej oksepa nemiskej, ¿keyej moneki kuali tikitaskej akoni iuan timouikaj?

⁶ Kemej tikneltokaj ke mikemej oksepa nemiskej no moneki kuali tikitaskej akoni iuan timouikaj. Tokniuan akin nemiaj Corinto monekia amo mouikaskej iniuan akin amo kineltokayaj ke mikemej oksepa nemiskej. ¿Toni techmachtia nejin? Ke komo kuali timouikaj iniuan akin sayoj kitemouaj moyolpaktiskej amo techpaleuis. Uelis kichiuaskej maj tikpatakan totanemilil uan tein kuali tein timomattokej tikchiuaskej. Tein melauj, hasta uelis tikchiuaskej tein Dios kitauelita. Yejua ika Pablo tayolmajxitij: “Xichipaukanentinemikan uan amo ximotajtakolmakatinemikan” (1 Cor. 15:33, 34).

7. Kemej kijtoua 1 Corintios 15:35, ¿toni ueliskia tajtaniskej sekin?

⁷ (Xikonixtajtolti 1 Corintios 15:35). Se taltikpaknenkej akin kitemoskia kichiuas maj timotajtanikan ox mikemej yekmelauj oksepa nemiskej, ueliskia tajtanis: “¿Keniu  tamatinemiske in animajme [oso mikemej] kuak Totajtsin Dios kinpankixtis yoltokke?” Uan no: “¿Keniu motstinemis nitakayo [...] ten Dios kinpankixtis yoltokke?”. Techpaleuis komo tikitaj tein Pablo tanankilij, porin taltikpakneminij tataman tein kineltokaj ke techpanoua keman timomikiliaj. Sayoj ke ¿toni tamachtia Biblia?

8. Kemej kijtoua 1 Corintios 15:36-38, ¿toni neskayot techpaleuia maj tikajsikamatikan ke keman Dios oksepa kimaka inemilis se taltikpaknenkej amo kichijchiua kemej achto katka?

⁸ (Xikonixtajtolti 1 Corintios 15:36-38). Keman se taltikpaknenkej momikilia, nochi tamiuejueliui. Sayoj ke Jiova, akin kichijchiuak iluikak uan taltikpak, uelis oksepa kichijchiuas nejon taltikpaknenkej uan kimakas inemilis (Gén. 1:1; 2:7). Keman Pablo ininka tajtoj akin kiseliskej ininnemilis ompa iluikak, kijtoj se neskayot tein ika kinextij ke Dios amo kinchijchiua kemej achto katkaj, ta ke sejse ueli “kichiualtia ma tamati [...] ijkon keme Yejuatsin kimonekiltia”. Pablo ika tajtoj se “xinachtet” tein se kitoka uan satepan ixua se yankuik tatok. Nejon tatok tein ixuak amo moita kemej “xinachtet” tein kitokkej.

9. ¿Keniuj kinextia 1 Corintios 15:39-41 ke tataman kemej chijchiujtok nochi tein onkak?

⁹ (Xikonixtajtolti 1 Corintios 15:39-41). Pablo kijtoj ke tataman kemej chijchiujtok nochi tein onkak. Kemej neskayot, kuakuejmej, totomej uan pescados tataman kemej chijchiujtokej. No kijtoj ke Tonaltsin uan Metsti tatamamej, uan ke “sekin sitalinme [...] ikualtsiyo amo monejneuilia den oksekin sitalinme”. Maski xa amo ueli tikitaj nejin, tamatinij kijtouaj ke onkakej tataman sitalimej. Kijtouaj ke seki sitalimej uejueykej, seki tsikitsitsin, seki chichiltikej, seki istakej uan seki kostikej kemej Tonaltsin. Pablo no kijtoj ke “takayome” akin moajsij ompa iluikak “amo monejneuilijtinemij” iniuan “takayome” akin moajsij nikan taltikpak. ¿Toni kijtosnekia? Akin tinemij nikan taltikpak amo tichijchiujtokej kemej akin nemij iluikak. Tejuan tikpiaj tonakayo, sayoj ke akin nemij iluikak espíritus, kemej neskayot, ángeles.

10. ¿Keniuj chijchiujtoskej akin kiseliskej ininnemilis ompa iluikak?

 ¹⁰ Satepan ke Pablo ika tajtoj “xinachtet” uan tatok, kijtoj: “Ijkon no mochiuati [...] kuak Totajtsin Dios kinpankixtis yoltokke in animajme. Tejuan tiktalpachotij se takayo ten sayo palani. Pero Totajtsin Dios se tonal kipankixtis yoltok se takayo ten amo keman ixpoliuis”. Tein melauj, keman se taltikpaknenkej momikilia, nochi tamiuejueliui uan mokepa talnex (Gén. 3:19). Komo panoua nejon, ¿keyej moijtoua ke kiselia “se takayo ten amo keman ixpoliuis”? Pablo amo ika tajtojtoya se taltikpaknenkej akin kiselia inemilis nikan taltikpak, kemej akin Elías, Eliseo uan Jesús kichiujkej maj oksepa neminij, ta ininka tajtojtoya akin kiseliaj ininnemilis ompa iluikak, kemej espíritus (1 Cor. 15:42-44).

11, 12. ¿Toni mopatak keman Jesús oksepa kiselij inemilis, uan keniuj no panoua nejon iniuan taixpejpenalmej?

¹¹ Keman Jesús nemik nikan taltikpak, chijchiujtoya kemej tejuan. Sayoj ke keman oksepa kiselij inemilis, mochiuak se espíritu tein kichiua maj se nemi uan mokepak iluikak. No ijkon, taixpejpenalmej kiseliskiaj ininnemilis kemej espíritus. Pablo kijtoj: “Ijkon keme tejuan tiixtamatij keme ne tagat Adán ten Dios kichijchiuak ika tal san, no ijkon tejuan se tonal tiixtamatiske keme ne Cristo” (1 Cor. 15:45-49).

¹² Moneki tikelnamikiskej ke keman Jesús oksepa kiselij inemilis amo nemikok kemej se taltikpaknenkej. Pablo kijtoj keyej keman matantiayaya itamachtilis: “Nakat uan omit amo ueli kiseliaj iTekiuajyo Dios” tein moajsi iluikak (1 Cor. 15:50, TNM). Tatitanilmej uan okseki taixpejpenalmej no amo yaskiaj iluikak kemej chijchiujtokej taltikpakneminij, ika nakat uan omit tein uejueliui. Sayoj ke, ¿kemanian oksepa kiseliskiaj ininnemilis? Pablo senkis kijtoj ke kiseliskiaj hasta satepan, amo niman ke momikiliskiaj. Keman Pablo kijkuiloj 1 Corintios, seki tatitanilmej uan taixpejpenalmej yoltoyajok, sayoj ke seki itatojtokakauan Jesús, kemej tatitanil Santiago, momikilijkajya (1 Cor. 15:6; Hech. 12:1, 2).

13. ¿Toni panoskia ‘ijkuak moualuikaskia’ Cristo?

¹³ Jesús uan Pablo ika tajtojkej ‘ijkuak moualuikaskia’ Cristo. Ijkuak onkaskia neteuilismej, talolinilis, uejueyi kokolismej uan okseki taman tein amo kuali itech nochi taltikpak. Nejin peuak mochiua itech xiuit 1914. Sayoj ke no panoskia se taman tein semi moneki. Jesús kijtoj ke tein kichiuas iTekiuajyo Dios moteixmatiltiskia “tech nochi senmanauak”, uan satepan ejkoskia tamilis (Mat. 24:3, 7-14). Pablo kijtoj ke “kuak moualuikas Totekotsin” tokniuan taixpejpenalmej akin “kochtokke tech in mikilis” kiseliskiaj ininnemilis ompa iluikak (1 Tes. 4:14-16; 1 Cor. 15:23).

14. ¿Toni panoua iniuan taixpejpenalmej akin momikiliaj itech nejin tonalmej?

¹⁴ Itech nejin tonalmej, tokniuan taixpejpenalmej akin momikiliaj niman kiseliaj ininnemilis ompa iluikak. ¿Keniuj tikmatij? Ika tein kijtoj Pablo itech 1 Corintios 15:51, 52: “Amo nochi tejuan timomikiliske. Ta, Totajtsin Dios techtakayojpatas [...] ijkon keme kuak se tetsilijkopi. Uan Dios techijsiukapatas kuak mokakis ne ten sayo tapitsalis den trompeta”. Nejin tein kijtoj Pablo mochiujtok axkan. Keman oksepa kiseliskej ininnemilis, nejin iikniuan Cristo senkis yolpakiskej; nochipa yetoskej iuan “Totekotsin” (1 Tes. 4:17).

15. ¿Toni kichiuaskej ompa iluikak akin ‘kintakayojpataj ijkon keme kuak se tetsilijkopi’?

¹⁵ Biblia kijtoua toni kichiuaskej ompa iluikak akin ‘kintakayojpataj ijkon keme kuak se tetsilijkopi’. Jesús kiniluia: “Nochi nekes ten kitanilitiue ya in amokuali Satanás, uan no kitamitakamatitiue ya notanauatiluan hasta kuak ne momikiliske, yejuan nojonkes nikinaxkatilis tanauatil [...]. Uan ijkon keme Notajtsin Dios nechmaktilij ya tanauatil para nitayekantinemis, no ijkon nejua nikinmaktiliti  notaneltokakauan tanauatil para yejuan ma tayekanantinemikan ika ueyi chikaualis. Uan ijkon nochi nekes ten amo tatakamatinemij, yejuan nojonkes tajtamis ninchikaualis ijkon keme se kontsin papayakas kuak uetsis” (Apoc. 2:26, 27). Yejuan kitojtokaskej ininTaixyekankauj, Jesús, uan kinixyekanaskej taltikpakneminij “ika ueyi chikaualis” (Apoc. 19:11-15).

16. ¿Keniuj kitaniskej mikilis millones taltikpakneminij?

¹⁶ Keman taixpejpenalmej kiseliaj ininnemilis ompa iluikak, kitanij mikilis (1 Cor. 15:54-57). Yejua ika uelis tapaleuiskej keman kiixpoloskej tein amo kuali nikan taltikpak itech neteuilis Armagedón, tein amo uejkaua mochiuas. Okseki itekitikauan Dios akin okachi miakej makisaskej itech okachi ueyi tajyouilis uan kalakiskej itech yankuik taltikpak (Apoc. 7:14). Nejin takamej uan siuamej kiitaskej okse taman kemej kitanij mikilis: keman millones taltikpakneminij oksepa kiseliskej ininnemilis. ¡Nochin semi yolpakiskej! (Hech. 24:15). Uan nochin akin nochipa kitakamatiskej Jiova uan amo keman kikauaskej no kitaniskej mikilis tein techpanoltilij Adán uan uelis nemiskej nochipaya.

17. ¿Toni kijtoua 1 Corintios 15:58 ke moneki tikchiuaskej?

¹⁷ Nochin itekitikauan Dios akin tiyoltokejok itech nejin tonalmej semi tiktasojkamatij tein Pablo kinijkuilouilij tokniuan akin nemiaj Corinto porin semi techyolseuia. Moajsi miak taman tein moneki techolinis maj tiktakamatikan nejin tein Pablo tayolmajxitij: “Xiksentokakan xitekititiyakan kachi ok tech ne tekitsin ten Totekotsin Cristo technauatilij” (xikonixtajtolti 1 Corintios 15:58). Komo timochikauaj nochipa tikchiuaskej nejin tekit, satepan semi tiyolpakiskej uan tonemilis okachi kualtsin yeski, kemej amo ueli tiknemiliaj. Ijkuak tikitaskej ke tekit tein tikchiujkej amo nenkaj.