¿IXPOLIUIS TALTIKPAK?
Kampa koujtaj
SEKI taixmatinij kijtouaj ke koujmej tamatij kemej pulmones tein techpaleuia maj tiyoltokan. ¿Keyej? Porin koujmej kichipauaj ejekat ijkon kemej kichiua pulmones. Koujmej kitilanaj dióxido de carbono tein tejuan techijtakoskia, uan kichiuaj oxígeno tein ika tiyoltokej. Kemej 80% den okuilimej uan plantas moajsij koujtaj. Komo amo onkaskiaj koujmej, amo ueliskia tiyoltoskej.
Koujmej tantokej
Xijxiujtika kintamiaj koujmej kampa koujtaj para kikuiskej kemej tal kampa tatokaskej. Itech 75 xiujmej tein panouanij, kintamotanij miak koujmej uan yejua ika axkan amo teyiok tajko den nejon koujtaj.
Ijkon kemej kintamiaj koujmej kampa koujtaj katka, no poliuij okuilimej uan plantas tein ompa onkayaj.
Taltikpak chijchiujtok para uelis se nemis
Komo kintamiuetsiltiaj koujmej kampa koujtaj katka, uelis oksepa iselti takoujyouas kemej achto katka oso okachiok. Yankuixtok, akin kiitaj maj amo eliuis kintamikan koujmej, kiitakej keniuj ijsiujka oksepa takoujyoua kampa achto kintamijkaj koujmej. Maj tikitakan seki tein kiajsinij:
-
Seki tatemouanij kitemojkej kimatiskej, toni panoua komo kampa koujtaj katka, kintamiuetsiltiaj koujmej para ompa tatokaskej uan satepan kisenkauaj nejon tal. Sekin kitemojkej kiitaskej itech 2,200 talmej ompa América uan África Occidental. Uan kiajsikej ke itech 10 xiujmej ueli peua oksepa takoujyoua.
-
Tatemouanij kiixejekouaj ke komo kintamiuetsiltiaj koujmej kampa koujtaj, itech 100 xiujmej uelis iselti oksepa mochiuas koujtaj uan oksepa moajsiskej okuilimej uan plantas tein achto onkayaj (revista Science).
-
Ompa Brasil, seki tatemouanij yankuixtok kitemojkej kimatiskej kani okachi ijsiujka takoujyoua komo kintamiuetsiltiaj koujmej: ox kampa kikauaj maj iselti takoujyoua oso kampa kintojtokaj koujmej uan kinyekpiaj para maj moskaltikan.
-
Se amatajkuilol kinextia tein nejin tatemouanij kiajsikej. Kijtoua ke kimojkaitakej keman kiajsikej ke maski amo kintojtokaskiaj koujmej, itech sayoj makuil xiujmej, moskaltijtoyajya koujmej tein achto ipa onkayaj itech nejon talmej (revista National Geographic).
Keniuj ueliskia momelauas kuejmol
Noyampa taltikpak, kiixtalianij kichiuaskej tein tapaleuis maj amo ixpoliui kampa axkan koujtaj, uan kiitaj maj oksepa takoujyoua kampa kintamijkejya. Uan kemej kijtoj Naciones Unidas, nejon tapaleuiani maj 25 xiujmejya amo kinuetsiltikan panoua tajko den koujmej tein achto kintamotayaj.
Maski kuali yetok nejon, ayamo kimelaua kuejmol. Organización Global Forest Watch kijtoua ke itech nejin xiujmej, kampa axkan koujtaj kisentokaj kinuetsiltiaj koujmej.
Sekin akin kitelnekij motomintiskej, kisentokaj kintekij koujmej maski tekiuanij amo kinkauaj, uan nejon kichiujtok maj miakkan amo kisentoka koujtaj.
Moajsij sekin akin kiitaj maj sayoj kintamotakan koujmej tein motamiiskaltijkejya uan maj oksepa kintokakan tein moskaltiskej.
Biblia techiluia keyej uelis tikchiaskej maj moyektali nejin kuejmol
“Jehová a Dios kichiuak maj moskaltikan nochi tataman koujmej tein kualtsitsin uan tein kitemakaj kuajkuali takilot tein ueli se kikua” (Génesis 2:9).
ToDios tachijchiuak nikan taltikpak para tikuiskej koujmej kemej kinamikis uan uelis oksepa takoujyouas iselti. Yejua kineki maj kisentoka koujtaj kemej moneki uan ijkon amo poliuis tein ompa nemi oso onkak.
Miakej kintamijtokej koujmej porin kinekij motomintiskej. Biblia techmachtia ke Dios amo kinkauas maj kitamiuejuelokan taltikpak nion maj tami tein ompa nemi oso onkak. Xikonita itech nejin amatajkuilol tamachtilis “Dios kijtoua ke amo ixpoliuis taltikpak” itech página 15.
a Jehová yejua itokay Dios (Salmo 83:18).
