IJKON kemej tapoyaujtiujya, Rebeca kiita tepejximej tein kiyoualouaj. Satepan keman ojtokakej miak semanas, amo semiok kimachilia kemej moolinia camello tein itech youi. Harán tein moajsi kampa ika noroeste kampa moskaltij mokauakya uejka tel miak kilómetros. Xa amo keman oksepa kinitas ichankauan. Tein melauj xa miak taman motajtania ika tein kipanos satepan, okachiok porin ajsitiya kampa youi.

Akin ojtokatokej amo uejkaua kipanauitij Canaán uan axkan kipanauiaj tal uakik ompa Négueb (Génesis 24:62). Kemej tal xa uakik amo ueli motatoka, sayoj ke tapaleuia maj kiniskaltikan tapialmej; yejua ika Rebeca xa kinita ichkamej itech ojti. Takat xiuejya akin taixyekana, kiixmatiya tein kiita. Semi yolpaki porin kineki kitapouis iteko nochi tein kipanouani: ¡Rebeca kijtoj ke kemaj kineki monamiktis iuan Isaac! Sayoj ke, Rebeca motajtanijtos keniuj yeski inemilis ompa kampa amo taixmati. ¿Keniuj yeski Isaac, akin iuan monamiktiti? ¡Ta nion moixmatij! ¿Toni kinemilis Isaac keman kiitas? Uan yejua, ¿kiuelitas Isaac?

Axkan, itech miak xolalmej amo moitaok maj tetatmej kiixpejpenakan akoni iuan monamiktiskej ininkoneuan, sayoj ke, itech okseki xolalmej nejon semi moita. Maski tein yeski momattoskej kichiuaskej kampa tinemij, uelis tikijtoskej ke Rebeca yaya kampa amo taixmatia. Tein melauj, katka se siuat akin kinextij ueyi takuaujtamatilis uan yolchikaualis, nejin tein kinextij moneki tinochin tikpiaskej porin techpaleuis maj tikixnamikikan tein mopatas itech tonemilis. Sayoj ke, itakuaujtamatilis Rebeca kinextij okseki taman tein kuali tein axkan amo semi moitaok.

Inemilis Rebeca mopatak keman amo kichiaya. Yejua nemia ompa Mesopotamia, itech xolal Harán oso ompakauin. Ichankauan amo katkaj kemej akin nemiaj Harán, akin kiueyichiuayaj tiotsin-metsti, Sin. Rebeca, iDios katka Jiova (Génesis 24:50).

Rebeca katka se ichpoch tel kuakualtsin. Sayoj ke yejua kinextiaya okseki taman tein kuali, katka tel tekitikej uan chipaujkanemia. Maski ichankauan tominpiayaj uan kipiayaj takeualmej, yejua amo kichiuaya tein yejua kinekia nion kiitayaj ke nochi kinamikia kipias, ta kimachtijkaj maj tekiti chikauak. Ijkon kemej miakej siuamej akin nenkej itech nejon tonalmej, kichiuaya seki tekimej ikalijtik tein ouijkej. Keman tapoyauia, yaya ameyal kiuikaya iajkoltipan se tsotsokol kitemoti at tein kinuikiliaya ichankauan (Génesis 24:11, 15, 16).

Se tonal keman atakuito, satepan ke kipexontij itsotsokol, kiajsito se takat akin xiuejya uan kiluij: “Xinechmaka, ika kualtakayot, tepitsin at tein tikualkui itech motsotsokol”. ¡Nejon tein kitajtanijka ika tajtolmej tein yemankej amo katka ouij! Kemej moitaya ke nejon takat uejka ualeuaya, niman kitemoltij itsotsokol uan amo kimakak sayoj tepitsin, ta hasta maj amikseui. Rebeca kiitak ke nejon takat kinuikaya majtakti camellos uan ke amo onkaya at kampa kinamakayaj tapialmej. Kiitak ke takat kiitstoya ika nejmachkayot uan kinekik kipaleuis. Yejua kiluij: “No nikinkixtilis at mocamellos hasta maj moamikseuikan” (Génesis 24:17-19).

Tikitaj ke amo sayoj kijtoj ke kinmakaskia tepitsin at camellos, ta hasta maj moamikseuikan. Se camello tein amiktok uelis tayis at kemej 95 litros.  Yejua ika Rebeca xa miak horas tel tekitiskia. Tein panok satepan, kinextia ke camellos amo semi amiktoyaj, * sayoj ke yejua amo kimatia nejon keman kijtoj ke kinmakaskia at. Maski ijkon, kichiuak tein monekik tein ika kinextij ke kuali kiseliaya nejon takat akin uejka ualeuaya, uan takat kiselij inepaleuil. Nejon takat akin xiuejya kiitak keniuj Rebeca miakpa kipepexontij itsotsokol ika at uan kiuikaya kampa kinamakayaj camellos (Génesis 24:20, 21).

Tein kichiuak Rebeca techmachtia miak taman axkan. Itech nejin tonalmej amo akin kitemoua kinpaleuis oksekin. Kemej achto moijtojka, miakej sayoj kitemouaj yejuan mopaleuiskej uan amo kinpaleuiskej oksekin (2 Timoteo 3:1-5). Akin kichiuaj kemej Cristo akin amo kinekij ijkon monejnemiltiskej moneki kichiuaskej ijkon kemej nejon ichpoch akin nemik ne uejkauj, akin kitemoj keniuj kipaleuis akin amo kiixmatia.

Rebeca kiitak ke nejon takat akin xiuejya kiitstoya. Amo porin kinemilijtoya tein amo kuali; ta porin ika kinextiaya ke kimoujkaitaya uan ke yolpakia. Keman yejua matamik, takat kitayokolij seki taman tein tel patiyoj uan kitajtanij: “¿Akoni mopopaj? Xinechilui ika kualtakayot. ¿Onkak kani timokauaskej ichan mopopaj nejin youak?”. Keman kiluij akonimej katkaj ichankauan yejua okachi yolpakik. Xa porin no tel yolpakia, Rebeca kijtoj: “Tikpiaj miak sakat tein uakik, uan tein xoxoktik, uan no kani nanmokauaskej”. Nejon katka semi kuali, porin moajsiaj oksekin akin iuan yayaj nejon takat. Yejua ika, ichpoch motaloj kiluito imomaj tein panok (Génesis 24:22-28, 32).

Tikyekmatij ke ikalijtik kimachtijkaj maj kuali kinseli oksekin. Nejin okse taman tein axkan amo mochiuaok uan no techolinia maj titakuaujtamatikan kemej nejin ichpoch. Totakuaujtamatilis iuan Dios moneki techolinis maj kuali tikinselikan oksekin ijkon kemej yejuatsin kichiua. Jiova kiuelita kinpaleuis nochin uan kineki maj tiitekitikauan no ijkon tikchiuakan. ToueyiTajtsin yolpaki keman  kuali tikinseliaj oksekin, uan okachiok akin amo uelij techkepiliaj (Mateo 5:44-46; 1 Pedro 4:9).

Sayoj ke, ¿akoni katka nejon takat akin xiuejya akin ajsik ompa ameyal? Katka se itekitikauj Abrahán, Abrahán katka itío Betuel uan Betuel katka ipopaj Rebeca. Yejua ika kuali kiselijkej ininkalijtik. Itokay nejin takat xa katka Eliezer. * Maski kiyoleujkej maj iniuan takua, yejua amo kinekik hasta maj kiniluiani keyej kinkalpanoto (Génesis 24:31-33). Uelis tiknemiliskej keniuj kinnojnotstok ika yolpakilis porin yekin kiitaka keniuj iDios, Jiova kitiochiuak tekit tein kinauatijkaj maj kichiua.

Xikonnemili keniuj Eliezer kintapouijtok keyej kinkalpanoto uan keniuj Betuel iuan ikonetsin, Labán, kikakij ika nejmachkayot. Kintapouia keniuj Jiova kitiochiuani iteko Abrahán ompa Canaán uan ke yejua uan inamik Sara kipiaj se konetsin, Isaac, akin kiselis nochi tein iaxka ipopaj. Abrahán kinauatij maj kichiua se tekit tein semi moneki: maj youi Harán, kampa nemij ichankauan uan maj kitemo akoni iuan monamiktis Isaac (Génesis 24:34-38).

Abrahán kichiujka maj Eliezer motenkaua ke amo kiixpejpenaskia se siuat akin kayot Canaán maj monamikti iuan Isaac. ¿Keyej? Porin akin nemiaj Canaán auilnemiaj, amo kiueyichiuayaj Jiova nion kipoujkaitayaj. Uan Abrahán kimatia ke ejkoskia tonal keman Jiova kintasakuiltiskia porin kichiuayaj tein amo kuali; yejua ika amo kinekia maj Isaac mouikani iniuan. Uan no kimatia ke itechkopa ikonetsin mochiuaskia tein Dios motenkaua kichiuas (Génesis 15:16; 17:19; 24:2-4).

Eliezer kintapouij akin kuali kiselijkej ke kitataujtijka Jiova keman ajsik ameyal. Kiluij Jiova maj kiixpejpenani ichpoch akin yejuatsin kinekia maj mochiua inamik Isaac. ¿Keniuj kimatiskia akoni yeskia? Eliezer kijtoj ke ichpoch akin Dios kiixpejpenaskia maj ajsini ameyal uan keman kitajtaniskia tepitsin at, yejua kimakaskia uan no kinmakaskia icamellos (Génesis 24:12-14). Uan ¿akoni kichiuak nejon? Yejua Rebeca. Xikonnemili keniuj momachilij komo kikakik keman Eliezer kintapouij ichankauan nejon.

Tein kijtoj Eliezer kinyololinij Betuel uan Labán, uan kijtojkej: “Jiova kichiuani nejin taman”. Ijkon kemej momattoyaj kichiuaskej itech nejon tonalmej, kijtojkej ke Rebeca ueliskia monamiktis iuan Isaac (Génesis 24:50-54). ¿Kijtosneki nejon ke Rebeca amo uelik kijtoj tein yejua kinemiliaya?

Yejua nejon tein seki semana achto, Eliezer kitajtanijka Abrahán: “¿Uan komo siuat amo kineki ualas nouan?”. Abrahán kinankilij: “Amo monekisok xikchiua tein timotenkauak nouan” (Génesis 24:39, 41). No ijkon, ompa ichan Betuel, no semi monekia tein kinemiliaya ichpoch. ¿Keniuj tikmatij? Maj tikitakan. Eliezer semi yolpakia porin kuali kisak tekit tein kinauatijkaj maj kichiua, yejua ika, mostika kualkan tajtanik ox ueliskia niman mokepas Canaán iuan Rebeca. Sayoj ke ichankauan kinekiaj maj mokauaniok majtakti tonal iniuan. Yejua ika kijtojkej: “Maj tiknotsakan ichpoch, uan maj yejua kijto toni kinemilia” (Génesis 24:57).

Nejin se taman tein semi monekia itech inemilis Rebeca. ¿Toni tanankiliskia? ¿Kitataujtiskia ipopaj uan iikniuj maj amo kititanikan kampa amo taixmati? ¿Oso kiitaskia ke se tatiochiualis tapaleuis itech seki taman tein moitaya ke Jiova kiixyekantoya? Itanankilil kinextij keniuj kiitaya nochi nejon tein niman mopatak itech inemilis, yejua kijtoj: “Nikneki niyas” (Génesis 24:58).

¡Semi se kimoujkaita tein kichiuak! Maski xa semi taman tein axkan momattokej kichiuaskej keman monamiktiaj, tein kipanok Rebeca uelis techmachtis miak taman. Yejua kiitaya ke okachi monekia kichiuas itanejnekilis Dios uan amo tein yejua kinekia. Biblia kipia kuali tayolmajxitilismej tein tapaleuia itech nenamiktilis. Kijtoua keniuj uelis kuali se kiixpejpenas akin iuan se monamiktis uan keniuj uelis se mochiuas se kuali tetakauj oso tesiuauj (2 Corintios 6:14, 15; Efesios 5:28-33). Maj tikchiuakan kemej Rebeca uan maj timochikauakan tikchiuaskej nochi kemej Dios kineki.

Ichankauan Betuel kitiochiujkej Rebeca akin semi kitasojtayaj. Ompa, Débora, siuat akin peuak kiyekpia keman katka nojnel, uan okseki siuatakeualmej yajkej iuan Rebeca uan Eliezer uan takamej akin iuan yayaj (Génesis 24:59-61; 35:8). Niman kikaujkej Harán. Monekik uejka ojtokaskej, kemej 800 kilómetros uan xa uejkaujkej kemej eyi semanas. Nejon xa kiouijmakak. Tein melauj, Rebeca kinitaka miak camellos, sayoj ke amo uelis tikijtoskej ke kimatia yas ininpanko. Kemej kinextia Biblia, ichankauan katkaj ichkatajpianij uan amo tanamakanij akin momattoyaj kinuikaskej miak camellos (Génesis 29:10). Akin yekinika youij ipanko se camello kijtouaj ke amo kuali momachiliaj maski amo uejka youij.

Maski ijkon, Rebeca okachi tanemiliaya ika tein panoskia satepan uan xa kinekia kimatis keniuj katka Isaac uan ichankauan. Xikonnemili keniuj Eliezer akin xiuejya monojnotstok iuan ichpoch tanakastan kampa taxotaltijkej keman youak. Eliezer kiluia ke Dios motenkauak iuan Abrahán ke itechkopa ichankauan ualeuaskia se konetsin tein kichiuaskia maj nochin kiselikan tatiochiualismej. Xikonnemili keniuj Rebeca momachilij keman kiajsikamatik ke tein Dios motenkaujka mochiuaskia itechkopa takat akin iuan monamiktiskia uan no yejua itechkopa (Génesis 22:15-18).

Axkan ika titajtotij tein tikijtojkej itech ipeujyan nejin tamachtilis. Nochin akin ojtokaj panouaj ompa Négueb uan peuaya tapoyaui. Rebeca kiita se takat nejnentok ompa ixtauat akin moita ke tanemilijtok. Tajkuilol kijtoua ke pantemoua itech camello, maski xa nion kichia maj tapial motankuaketsa. Uan kitajtania takat akin xiuejya: “¿Akoni nejon takat akin ualnejnentok ne ixtauat technamikiki?”. Keman kimatik ke katka Isaac, mokuatsonpiki ika se tilmaj (Génesis 24:62-65). ¿Keyej kichiua nejon? Xa ijkon kinextia ke kipoujkaita akin iuan monamiktiti. Nejon tein kinextij Rebeca axkan uelis moitas ke amo tapaleuiaok. Sayoj ke, takamej ijkon kemej siuamej uelis kintelmachtis yolyemanilis tein kinextij Rebeca.

Isaac, akin kipia kemej 40 xiujmej, kisentoka kiyolkokoua maj momikiliani imomaj, Sara, akin momikilij kemej eyi xiuit achto. Uelis tikijtoskej ke katka se takat tetasojtakej uan kinextiaya tein kuali. Se ueyi tatiochiualis maj aksa ijkon monamikti iuan se siuat akin tekitikej, akin kuali kinselia oksekin uan yolyemanik. ¿Keniuj yeski ininnemilis kemej namikuanij? Biblia kinextia ika tajtolmej tein amo ouijkej: “Isaac peuak kitasojta” (Génesis 24:67; 26:8).

Kemej naui mil xiujmej satepan, hasta tejuan niman peuaskia tiktasojtaskiaj Rebeca akin kinextij tein kuali. Semi tikmoujkaitaj yolchikaualis tein kinextij, maj tel tekitini, maj kuali kinseliani oksekin uan maj kinextiani yolyemanilis. Tinochin, tiyeskij titelpochmej oso tixiuejkejya, titakamej oso tisiuamej, tikpiaskej tonamik oso amo, uelis titakuaujtamatiskej kemej kichiuak nejin tel kuali siuat.